PRAWO KONSTYTUCYJNE
Ćwiczenia 4
Prezydent
a) Pozycja ustrojowa b) Wybór
c) Kompetencje
d) Odpowiedzialność polityczna i konstytucyjna
WŁADZA WYKONAWCZA
Art. 10.
„1. Ustrój Rzeczypospolitej Polskiej opiera się na podziale i równowadze władzy ustawodawczej, władzy wykonawczej i władzy sądowniczej.
2. Władzę ustawodawczą sprawują Sejm i Senat, władzę wykonawczą Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej i Rada Ministrów, a władzę sądowniczą sądy i trybunały.”
WŁADZA WYKONAWCZA
Modele organizacyjne władzy wykonawczej a) Monokratyczny
b) Dualistyczny
c) Departamentalny d) Dyrektorialny
gabinetowy kanclerski resortowy
prezydencjalny
PREZYDENT
Prezydent – przywódca państwa demokratycznego nazywany również głową państwa. Wywodzi się od łacińskiego praesidens co oznacza zasiadającego na czele.
PREZYDENT
Art. 126.
„1. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej jest najwyższym przedstawicielem Rzeczypospolitej Polskiej i gwarantem ciągłości władzy państwowej.
2. Prezydent Rzeczypospolitej czuwa nad przestrzeganiem Konstytucji, stoi na straży suwerenności i bezpieczeństwa państwa oraz nienaruszalności i niepodzielności jego terytorium.
3. Prezydent Rzeczypospolitej wykonuje swoje zadania w zakresie i na zasadach określonych w Konstytucji i ustawach.”
PREZYDENT
Niezależność Prezydenta
Dla zagwarantowania najpełniejszego wykonywania swoich kompetencji, urząd Prezydenta wiąże się z pewną niezależnością. Wyraża się ona poprzez:
a) brak odpowiedzialności politycznej przed parlamentem b) zasadę incompatibilitas
PREZYDENT
Niezależność Prezydenta
Art. 132.
„Prezydent Rzeczypospolitej nie może piastować żadnego innego urzędu ani pełnić żadnej funkcji publicznej, z wyjątkiem tych, które są związane ze sprawowanym urzędem.”
WYBÓR
Art. 127.
„1. Prezydent Rzeczypospolitej jest wybierany przez Naród w wyborach powszechnych, równych, bezpośrednich i w głosowaniu tajnym. (…)”
Wybory czteroprzymiotnikowe!
WYBÓR
Bierne prawo wyborcze
Art. 127.
„3. Na Prezydenta Rzeczypospolitej może być wybrany obywatel polski, który najpóźniej w dniu wyborów kończy 35 lat i korzysta z pełni praw wyborczych do Sejmu. Kandydata zgłasza co najmniej 100 000 obywateli mających prawo wybierania do Sejmu.”
WYBÓR
Procedura zgłaszania kandydata
1. Zawiązanie komitetu wyborczego przez min. 15 obywateli 2. Zgromadzenie 100 000 podpisów
3. Sporządzenie listy kandydatów przez PKW
WYBÓR
Zarządzenie wyborów
Art. 128.
„2. Wybory Prezydenta Rzeczypospolitej zarządza Marszałek Sejmu na dzień przypadający nie wcześniej niż na 100 dni i nie później niż na 75 dni przed upływem kadencji urzędującego Prezydenta Rzeczypospolitej, a w razie opróżnienia urzędu Prezydenta Rzeczypospolitej - nie później niż w czternastym dniu po opróżnieniu urzędu, wyznaczając datę wyborów na dzień wolny od pracy przypadający w ciągu 60 dni od dnia zarządzenia wyborów.”
Wyjątek – art. 228 ust. 7
WYBÓR
Głosowanie
Dzień wolny od pracy
Kwestia dwudniowych wyborów prezydenckich – Wyrok TK z dnia 20 lipca 2011 r., sygn. akt K 9/11
Wymagana większość – większość bezwzględna
WYBÓR
Głosowanie
Art. 127
4. Na Prezydenta Rzeczypospolitej wybrany zostaje kandydat, który otrzymał więcej niż połowę ważnie oddanych głosów. Jeżeli żaden z kandydatów nie uzyska wymaganej większości, czternastego dnia po pierwszym głosowaniu przeprowadza się ponowne głosowanie.
5. W ponownym głosowaniu wyboru dokonuje się spośród dwóch kandydatów, którzy w pierwszym głosowaniu otrzymali kolejno największą liczbę głosów.
Co w przypadku rezygnacji kandydata po pierwszej turze wyborów?
KADENCJA
Art. 127.
2. Prezydent Rzeczypospolitej jest wybierany na pięcioletnią kadencję (…)
Art. 128.
1. Kadencja Prezydenta Rzeczypospolitej rozpoczyna się w dniu objęcia przez niego urzędu.
Art. 291. Kodeksu wyborczego
§ 1. Nowo wybrany Prezydent Rzeczypospolitej składa przysięgę wobec Zgromadzenia Narodowego w ostatnim dniu urzędowania ustępującego Prezydenta Rzeczypospolitej.
§ 3. Prezydent Rzeczypospolitej wybrany w wyborach, (…) składa przysięgę wobec Zgromadzenia Narodowego w terminie 7 dni od dnia ogłoszenia uchwały Sądu Najwyższego o stwierdzeniu ważności wyborów w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej.
§ 4. Prezydent Rzeczypospolitej obejmuje urząd po złożeniu przysięgi.
KADENCJA
Wcześniejsze opróżnienie urzędu Prezydenta
a) śmierć Prezydenta b) zrzeczenie się urzędu
c) trwała niezdolność do sprawowania urzędu
d) złożenie Prezydenta z urzędu na podstawie orzeczenia Trybunału Stanu e) stwierdzenie nieważności wyboru
Skutek – art. 131
KADENCJA
Niezdolność do sprawowania urzędu
a) Prezydent samodzielnie zawiadamia o tym Marszałka Sejmu lub
b) Marszałek Sejmu składa wniosek do Trybunału Konstytucyjnego o rozżegnięcie kwestii niemożności sprawowania urzędu.
KOMPETENCJE
Tradycyjne kompetencje Prezydenta RP
a) Reprezentowanie RP
b) Nadawanie oraz pozbawianie orderów i odznaczeń c) Nadawanie obywatelstwa
d) Prawo łaski
e) Wprowadzenie stanu wojennego i stanu wyjątkowego
KOMPETENCJE
Tradycyjne kompetencje Prezydenta RP a) Reprezentowanie RP – art. 133
- reprezentowanie państwa na zewnątrz
- ratyfikowanie i wypowiadanie umów międzynarodowych,
- mianowanie i odwoływanie pełnomocnych przedstawicieli Rzeczypospolitej Polskiej w innych państwach i przy organizacjach międzynarodowych,
- przyjmowanie listów uwierzytelniające i odwołujących akredytowanych przy nim przedstawicieli dyplomatycznych innych państw i organizacji międzynarodowych.
KOMPETENCJE
Tradycyjne kompetencje Prezydenta RP a) Reprezentowanie RP
Art. 133 ust. 3
„Prezydent Rzeczypospolitej w zakresie polityki zagranicznej współdziała z Prezesem Rady Ministrów i właściwym ministrem.”
Spór kompetencyjny w sprawie uczestnictwa w szczycie Rady Europejskiej w2009 r.
Wyrok TK z dnia 20 maja 2009 r., sygn. akt Kpt 2/08
KOMPETENCJE
Tradycyjne kompetencje Prezydenta RP c) Nadawanie obywatelstwa
KOMPETENCJE
Tradycyjne kompetencje Prezydenta RP d) Prawo łaski
Art. 139.
„Prezydent Rzeczypospolitej stosuje prawo łaski. Prawa łaski nie stosuje się do osób skazanych przez Trybunał Stanu.”
KOMPETENCJE
Kompetencje związane z obronnością
a) Zwierzchnictwo nad Siłami Zbrojnymi
b) Powoływanie Rady Bezpieczeństwa Narodowego
c) Mianowanie Szefa Sztabu Generalnego i dowódców rodzajów Sił Zbrojnych d) Zastępcze postanawianie o stanie wojny – art.116 ust. 2
KOMPETENCJE
Kompetencje związane ze stanowieniem prawa
a) wydawanie rozporządzeń z mocą ustawy b) wydawanie rozporządzeń
c) wydawanie zarządzeń d) wydawanie postanowień
e) prawo inicjatywy ustawodawczej
KOMPETENCJE
Kompetencje związane ze stanowieniem prawa Kontrasygnata
Uzależnienie ważności aktu głowy państwa od jego zaakceptowania przez Prezesa Rady Ministrów.
Art. 144.
1. Prezydent Rzeczypospolitej, korzystając ze swoich konstytucyjnych i ustawowych kompetencji, wydaje akty urzędowe.
2. Akty urzędowe Prezydenta Rzeczypospolitej wymagają dla swojej ważności podpisu Prezesa Rady Ministrów, który przez podpisanie aktu ponosi odpowiedzialność przed Sejmem.
KOMPETENCJE
Kompetencje związane ze stanowieniem prawa Prerogatywy
Akty Prezydenta zwolnione z obowiązku uzyskania kontrasygnaty
Katalog zamknięty – art. 144 ust. 3
KOMPETENCJE
Kompetencje związane z funkcjonowaniem Sejmu i Senatu
a) zarządzanie wyborów do Sejmu i Senatu b) zwoływanie pierwszego posiedzenia
c) skracanie kadencji Sejmu d) podpisywanie ustaw
e) zwracanie się z orędziem
f) zarządzanie referendum ogólnokrajowego
KOMPETENCJE
Kompetencje związane z funkcjonowaniem Rady Ministrów
a) powoływanie Rady Ministrów
b) odbieranie przysięgi od Prezesa Rady Ministrów i członków RM c) dokonywanie zmian w składzie Rady Ministrów
d) przyjmowanie dymisji
e) zwoływanie Rady Gabinetowej
KOMPETENCJE
Kompetencje związane z funkcjonowaniem sądów
a) powoływanie sędziów
b) przyjmowanie ślubowania od nowo wybranych sędziów c) powoływanie Pierwszego Prezesa i prezesów SN
d) powoływanie Prezesa i wiceprezesów NSA e) powoływanie Prezesa i wiceprezesa TK
ODPOWIEDZIALNOŚĆ
Art. 145.
„1. Prezydent Rzeczypospolitej za naruszenie Konstytucji, ustawy lub za popełnienie przestępstwa może być pociągnięty do odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu.”
Postawienie w stan oskarżenia – Zgromadzenie Narodowe Wymagana większość głosów - 2/3 ustawowej liczby członków
KAZUS
Dnia 8 marca 2018 r. w samo południe Prezydent RP wraz z małżonką, synem oraz najbliższymi współpracownikami wyruszył w kolejną podróż zagraniczną. Prezydent nie był szczególnym wielbicielem transportu lotniczego jednak w przypadku wyprawy do USA nie było innej możliwości. Celem podróży był Waszyngton, Nowy Jork i Los Angeles, a pierwsze lądowanie samolotu miało odbyć się na lotnisku JFK.
Po 9 godzinach lotu samolot nadal nie dotarł na nowojorskie lotnisko. Kontrola naziemna kilkukrotnie próbowała nawiązać kontakt z samolotem – bez skutku. Radary wykazują, że zapis trasu samolotu urwał się po 2 godzinach (jeszcze nad Europą), jednak nikogo wcześniej to nie zaniepokoiło. Natychmiast rozpoczęto poszukiwania samolotu. Po kilkunastu godzinnej akcji nadal brak było jakichkolwiek rezultatów. Eksperci ds. wypadków lotniczych podkreślali, że samolot nie mógł się rozbić niezauważony.
Ponadto lot odbywał się w idealnych warunkach pogodowych, a samolot prezydencki był najnowszym egzemplarzem w państwowej flocie.
Ekipy poszukiwawcze przeczesywały okolice, w których zarejestrowano ostatnie położenie samolotu. Nie napotkały żadnych oznak katastrofy lotniczej.
Po ponownym sprawdzeniu listy pasażerów eksperci zwrócili uwagę na nazwiska dwóch dziennikarzy z nieznanej nikomu agencji prasowej IZIZ. Służby bezpieczeństwa nie potrafiły wyjaśnić jak doszło do wydania przepustek tym osobom. Śledczy zaczęli rozważać scenariusz porwania prezydenckiego samolotu.
Marszałek Sejmu uznał, iż brak kontaktu z Prezydentem przez ponad 24 h, świadczy o tym, iż z całą pewnością zginął on tragicznie w katastrofie lotniczej. W trosce o ciągłość władzy, na podstawie art. 131 ust. 2 ogłosił on, iż ze względu na opróżnienie urzędu Prezydenta będzie czasowo pełnił jego obowiązki.
Oceń zasadność działań Marszałka Sejmu.
