Badania nad zawartością magnezu w glebie. Część VI. Porównanie niektórych metod chemicznych oznaczania zawartości „przyswajalnego dla roślin” magnezu w glebie

(1)

KAZIM IERZ BORATYŃSKI, MARIA ZIĘTECKA

BAD AN IA NAD ZAW ARTO ŚCIĄ M AGNEZU W G L E B IE

CZĘŚĆ VI. PORÓWNANIE NIEKTÓ RYCH METOD CHEMICZNYCH OZNACZANIA ZAWARTOŚCI „PRZYSW AJALNEGO DLA ROŚLIN”

MAGNEZU W G LEBIE

Instytut Gleboznawstwa i Chemii Rolnej WSR we Wrocławiu

Zaproponowana przez S c h a c h t s c h a b e l a [8] m etoda sporządzania w yciągu glebowego 0,025n CaCl2 (jednorazowe w ytrząsanie) znalazła dość szerokie zastosowanie także i w Polsce do oznaczania zaw artości p rzy sw ajalnego dla roślin magnezu w glebie. Obok tej m etody do oceny po trzeb nawożenia m agnezem stosow ane są także inne, a w szczególności oznaczanie ijości m agnezu wym iennego, przechodzącego do w yciągu przy

kilkakrotnym przem yw aniu gleby roztw orem ln NH4C1 bądź CH3COONH4

[1, 2, 7, 12]. Do tego celu stosow any jest dość często rów nież w yciąg

0,05n HCl przy jednorazow ym w ytrząśnięciu gleby [4, 6, 9, 10, 11]. M ag

nez przeprow adzany tym sposobem do roztw oru utożsam iany jest przez

niektórych autorów polskich [3, 5, 6] z m agnezem w ym iennym . N ato

m iast według S c h a c h t s c h a b e l a [9, 10 11] do tego w yciągu, obok m agnezu wymiennego, przechodzi także pewna część ,,łatw o urucham ia nego’’ m agnezu.

Z przesłanek teoretyczn ych można by sądzić, iż ilość m agnezu prze prowadzana do roztw oru przy zastosowaniu tych różnych w yciągów bę dzie różna, co zresztą potw ierdzają stosunkowo nieliczne badania porów  naw cze [1, 4, 12].

Do analitycznego oznaczania ilości magnezu przeprowadzonego do roztw oru stosowane są także różne m etody, najczęściej kolorym etryczna bądź kom pleksom etryczna.

Ta różnorodność stosow anych m etod ekstrakcji i analitycznego ozna czania m agnezu w glebie w przypadku istnienia w yraźnych różnic m o głaby utrudniać porównanie wyników uzyskanych przez różnych au to rów. W ydaw ało się w ięc celowe przeprowadzenie badań porów naw czych w tym zakresie jako przyczynka do w yjaśnienia tych zagadnień.

(2)

480 К. Boratyński, M. Ziętecka

M ATERIAŁ GLEBOW Y I METODYKA BADAŃ

M ateriał glebowy składający się z dwóch partii próbek pochodzi z wierzchniej w arstw y i reprezentuje w zasadzie gleby lekkie, słabo so r-bujące (BM), o przew ażającym odczynie bardzo kwaśnym i kw aśnym (tab. 1).

T a b e l a 1

Wielkość s o r p c j i i odczyn badanych gl e b S o r p t i o n and r e a c t i o n o f the s o i l s i n v e s t i g a t e d Próbki Samples Wielkość s o r p c ji /ВМ/ So rp tio n /ВЫ/ pH < 2 ,5 2 ,6 - 3 ,5 3 ,6 - 4 ,5 < 4 ,5 4 ,6 - 5 ,5 5 ,6 - 6 ,5 > 6 ,5 I p a r t ia - 52 próbki 1 s t p o rtio n - 52 samples L iczba próbek Number o f samples 11 14 27 17 15 16 4 Procent próbek % o f sam p le s 2 1 ,2 2 6 ,9 5 1 ,9 3 2 ,7 2 8 ,8 30,8 7 ,7 I I p a r t ia - 90 próbek U nd p o rtio n - 90 samples L iczba próbek dumber o f samples 37 47 6 49 30 11 -P rocent próbek '/о o f sam p le s 4 1 ,1 52,2 6 ,7 5 4 ,4 3 3 ,3 1 2 ,2

-W badaniach nad przeprowadzeniem m agnezu z gleby do roztw oru stosowano następujące m etody.

— • W ytrząsanie (2 godz.) gleby z roztw orem 0,025n CaCl2 według

Schachtschabela [8].

— W ytrząsanie (1 godz.) gleby z roztw orem 0,05n HC1 według

K a c - K a c a s a [3].

— W ytrząsanie i przem yw anie gleby roztw orem ln NH4C1 w e dług J e n s e n a i H e n r i k s e n a [2].

W w yciągu CaCl2 oznaczono m agnez kolorym etrycznie m etodą

Schachtschabela [8]; w w yciągu HC1 — kolorym etrycznie m etodą

Schachtschabela [9] bądź kom pleksom etrycznie według K ac-K acasa [3]; w w yciągu NH4C1 — kom pleksom etrycznie m etodą Jen sen a i H enrikse-na [2].

(3)

W w yciągach 0,05n HC1 i ln NH4C1 oznaczono także kom pleksom e-trycznie wapń odpowiednio m etodą K ac-K acasa [3] bądź Jen sen a i H en-riksena [2].

W YNIKI b a d a ń

Na ścisłą współzależność m iędzy ilościami m agnezu oznaczonym i w w yciągu 0,05n HC1 obiema m etodam i w skazuje współczynnik korela cji (r = 0,944; r 2 = 0,88) i rów nanie prostej regresji (rys. 1).

Średnie ilości m agnezu oznaczone w w yciągu 0,05n HC1 m etodą ko lorym etryczn ą i kom pleksom etryczną są (tab. 2, kol. 3 i 4) praw ie iden tyczne. W poszczególnych jednak przypadkach różnice m iędzy stosow a nym i m etodam i analitycznego oznaczenia Mg są dość znaczne. Je s t rze czą wiadomą, że przy oznaczaniu niskich w artości m agnezu dokładność

Rys. 1. Regresja prostoliniowa między ilościami magnezu (mg Mg/100 g gleby) oznaczonymi metodą kolorymetryczną i kompleksometryczną w wyciągu 0,05n

HC1

Rectilinear regression between magne sium amount (mg Mg/100 g of soil) determined by the colorimetric and complexometric method in the extract

of 0.05 N HC1

л

Metoda kolorymetryczna-Colorimetric method

be

WuciQgNHifCl-NH4Cl ex.tract Wyciąg CaClz - С cl Clz extract- Wyciąg CaClz-CaClz extrcc,

Rys. 2. Regresja prostoliniowa między ilościami magnezu (mg Mg/100 g gleby) przechodzącymi do wyciągu:

a — l n N H 4C1 i 0,05n Н С1, b — 0,025n C a C l8 i l n N H 4C1, с — 0,025n C a C l, i 0,05n H C1 Rectilinear regression between magnesium amounts (mg Mg/100 g of soil) going

over into the ex tra ct:

a — I N N H iC l a n d 0.05 N HC1, b — 0.025 N C a C l2 a n d 1 N N H 4C1, с — 0.025 N C a C lj a n d 0,05 N HC1

(4)

T a b e l a 2 Zawartość magnezu i w ar. n i a w glebach.

/I p a rtia /

Ićagnesium ar.d calcium con ten t in s o i l s / 1st portion/ Kg mg/100 g gleby H C l-kolor. Lig mg/100 g o f s o i l , H C l-co lo r. •3 É X) и •о U '-H ^ о о J 1I& _£ •Н Щ -3 « KG ng/10 0 g gleby Lîg mg/IOC g o f s o i l I.'g-CaCl. _{w У° b£g} H C l-kolor. Kg-CaCl2 in уь J/.g H C l-co lo r. Ca mg/10 0 £ gleby HCl-kompl. С a .-ng/100 g o f s o i l H C l-coxplex. Stosunek oilirov.-n. С a: Mg HCl-kompl. Ca:Mg m.eq. r a t i o HC1- complex. H31 CaCl2 k o lo r. c o lo r . kompl.complex. < 1 , 5 15 1 ,0 0 , 3 - 1 ,4 1 ,0 0 , 3 - 2 ,1 0 ,7 0 ,2 - 1 ,5 7 0 ,0 2 0 ,0 -1 1 8 ,2 1 5 ,6 4 ,8 - 2 9 ,0 1 0 0 :1 1 ,8 1 0 0 :5 ,5 - 5 5 ,2 1 , 6 - 3 ,0 22 о ", —i — i , 6 - 3 ,0 2 ,2 1 ,0 - 4 ,0 1 ,3 0 , 3 - 2 ,6 6 1 ,9 1 8 ,3 -1 0 5 ,2 5 6 ,2 1 6 ,9 - 6 8 ,2 1 0 0 :9 ,9 1 0 0 :5 ,5 - 1 7 ,7 > 3 , 0 15 _{3 , 1 - 7 ,6}4 ,4 _{2 ,7 - 3 , о}4 ,3 _{0 ,8 - 4 ,>}2 ,6 5 9 ,0 2 0 ,5 - 3 5 ,5 7 2 ,9 3 9 ,5 -1 2 2 ,6 1 0 0 :1 0 ,5 1 0 0 :4 ,6 - 2 7 ,0 0 . 0 - > 3 , 0 52 2 ,5 0 , 3 - 7 ,6 2 5 0 , 3 - 6 ,3 1 ,5 0 , 2 - 4 ,5 6 2 ,5 1 8 , 8 - 1 1 8 , 2 4 0 , 5 4 , 8 - 1 2 2 , 6 1 0 0 : 1 0 , 9 1 0 0 :5 ,5 - 5 5 ,2

obu m etod, w szczególności m etody kom pleksom etrycznej, jest niezbyt

duża, co m ogłoby tłum aczyć te różnice (tab. 2, rys. 1).

Ilości m agnezu ekstrahow ane z gleby zależne są od rodzaju stosow a nego roztw oru i sposobu przeprowadzania ekstrakcji (tab. 3).

Spośród badanych roztw orów najw yższe ilości m agnezu ekstrahuje, średnio biorąc, 0,05n HC1 (tab. 3, kol. 4). Niewiele m niejsze ilości m ag nezu przechodzą do roztw oru ln NH4C1 (tab. 3, kol. 3). N atom iast w y  raźnie m niejsze ilości m agnezu przeprowadza do roztw oru 0,025n CaCl2 (tab. 2, kol. 5 i tab. 3, kol. 5). Średnio ze w szystkich przebadanych pró bek (zarówno z I jak i II partii gleb) przechodzi do tego w yciągu ok. 1 m g /l 00 g gleby Mg mniej niż do pozostałych roztw orów .

Istnieją w yraźne współzależności (rys. 2) o w ysokich współczynni kach korelacji m iędzy ilościami m agnezu przechodzącym i do poszcze

gólnych par użytych roztw orów ekstrakcyjnych (NH4C1 i HC1 r = 0,8 6 6,

r2 = 0,75; CaCl2 i NH4C1 r = 0,818, r2 = 0,67; CaCl2 i HC1 r = 0,810, r2 = = 0,66) (rys. 2).

Ścisłą korelację m iędzy ilościami m agnezu ekstrahow anego ln NH4C1

i 0,025n CaCl2 stw ierdziliśm y także w naszych poprzednich badaniach [1].

Ilość m agnezu przysw ajalnego (CaCl2) stanow i średnio w badanym m ateriale glebowym około 67% Mg w ym iennego (ln NH4C1 — tab. 3,

kol. 6) i około 62% Mg rozpuszczalnego w 0,05n HC1 (tab. 2, kol. 6 i tab.

(5)

Mg mg/100 g gleby Mg mg/100 g of s o i l HH^Cl L ic z ba pró bek Humber o f samp l e s Mg mg/100 g gleby Mg mg/100 g of s o i l Mg-CaC^' w % Mg Mg-CaCl2 in % of Mg Ca mg/100 g globy Ca mg/100 g of s o i l Stosunek Ca ; Ł'g m ilirówn. Ca : Mg ia. eq. r a t io NH^Cl kompl. NH^Cl complex. HCl kompl. HCl complex. СаС12 k o lo r. CaCl2 c o lo r .

HlI^Cl IIC1 NH^Cl HCl HII^Cl НС1

< 1 , 5 21 1 . 0 0 , 0 - 1 ,5 1 .2 0 ,0 - 2 ,9 0 ,6 0 ,0 - 1 ,6 6 0 ,0 /0,0/ 3 3 ,3 -1 3 3 ,3 50,0 /0,0/ 3 3 ,3 -1 6 0 ,0 2 8 ,2 1 1,0-50,1 1 8 ,6 8 ,2 - 4 9 ,0 1 0 0 :5 ,7 1 0 0 :0 ,0 -1 9 ,5 1 0 0 :1 0 ,8 1 0 0 :0 ,0 -3 5 ,1 1 ,6 - 3 ,0 49 2 ,2 1 ,6 - 3 ,0 2 ,4 1 .4 - 3 ,9 1 ,6 0 ,0 - 2 ,6 7 2 ,7 / 0 ,0 / 2 8 ,6 -1 1 3 ,6 6 6 ,7 /0,0/ 2 3 ,8 -1 3 3 ,3 4 4 ,0 1 8 ,4 -1 1 6 ,9 3 4 ,7 1 3 ,0 -9 3 ,5 1 0 0 :8 ,2 1 0 0 :3 ,3 -2 1 ,4 1 0 0 :1 1 ,4 1 0 0 :5 ,1 -2 5 ,9 > 3 , 0 20 4 ,5 3 , 1 - 8 ,9 4 , 4 1 ,9 - 9 ,2 2 ,7 0 ,3 - 4 ,9 6 0 ,0 3 9 ,7 -1 0 0 ,0 6 1 ,4 3 4 ,1 - 9 6 ,2 6 2 ,6 3 8 ,0 -1 1 5 ,3 5 6 ,4 2 9 ,6 -1 0 6 ,1 1 0 0 :1 2 ,1 1 0 0 :5 ,6 -2 5 ,4 1 0 0 :1 3 ,1 1 0 0 :5 ,1 -2 4 ,6 o , o - i »3,o 90 2 ,4 0 ,0 - 0 ,9 2 ,6 0 ,0 - 9 ,2 1 ,6 0 ,0 - 4 ,9 6 6 ,7 /0,0/ 2 0 ,6 -1 3 3 ,3 6 1 ,5 /0,0/ 2 3 ,8 -1 6 0 ,0 4 4 ,4 1 1 ,0 -1 1 6 ,9 3 6 ,0 8 ,2 -1 0 6 ,1 1 0 0 :9 ,0 1 0 0 :0 ,0 -2 5 ,4 1 0 0 :1 2 ,2 1 0 0 :0 ,0 -3 5 ,1 / II p artia/

Magnesium and. calcium conten t in s o i l s /Und portion/ Por ówn an ie m et od ch em ic zn yc h o zn ac za n ia M g w gl eb ie 48 3

(6)

mg Mg/100g gleby-тпд Mg/100g o f soi! Rys. 3. Regresja prostoliniowa między ilościami magnezu i wapnia przechodzącymi

do wyciągu 0,05n HC1 (a) oraz ln NH4C1 (b)

Rectilinear regression between magnesium and calcium amounts going over into the extract 0.05 N HC1 (a) and 1 N NH4C1 (b)

£ I §

Rys. 4. Regresja prostoliniowa między iloś ciami wapnia (mg Mg/100 g gleby) przecho dzącymi do wyciągu ln NH4C1 oraz 0,05n HCl Rectilinear regression between calcium amo unts (mg Mg/100 g of soil) going over into

the extract 1 N NH4C1 and 0.05 N HCl

Ilość wapnia w badanych w yciągach w zrasta w yraźnie (tab. 2, kol. 7 i tab. 3, kol. 8, 9 oraz rys. 3 a, b) w raz ze w zrostem zaw artości m agnezu w glebie (rys. 3).

Do w yciągu NH4C1 przechodzą znacznie większe ilości wapnia niż do roztw oru HCl (tab. 3, kol. 8, 9), co związane jest prawdopodobnie ze spo sobem przeprowadzania ekstrakcji gleby (przem ywanie gleby świeżymi porcjam i roztw oru ln NH4C1 bądź jednorazowe w ytrząsanie gleby z roz tw orem 0,05n HCl).

Analiza m atem atyczna wskazuje na w yraźną współzależność ( r = 0,895, r 2 = 0,80) m iędzy ilością wapnia w obu w yciągach (rys. 4).

Średni stosunek wapnia do m agnezu układa się korzystniej dla m ag nezu w w yciągu HCl niż w w yciągu NH4C1 (tab. 3, kol. 10, 11). Spowo dowane jest to tym , że HCl przy zbliżonych ilościach m agnezu eks trah u je z gleby znacznie m niejsze ilości wapnia niż roztw ór NH4C1.

(7)

DYSKUSJA

Zgodnie z wynikam i badań innych autorów [4, 5, 9, 1 1, 1 2] stw ier

dziliśmy, że różne roztw ory przeprow adzają z gleby do w yciągu różne ilości magnezu. W iększe ilości m agnezu w w yciągu 0,05n HC1 w stosunku do ilości form y w ym iennej, podobnie jak się to układa średnio w naszych badaniach (tab. 3) uzyskali Schachtschabel [9] (uzasadniając to teoretycz nie) oraz W e r n e r i W e i t e [1 2).

W yniki naszych badań potw ierdzają dane z literatu ry , iż jednorazo w e w ytrząśnięcie gleby z roztw orem 0,025n CaCl2 powoduje przejście do roztw oru w yraźnie m niejszych ilości magnezu w porównaniu do ilości Mg wymiennego czy ekstrahowanego roztw orem 0,05n HC1.

W badaniach naszych, podobnie jak i w badaniach Schachtschabela przeprow adzonych na glebach lekkich o pH < 6,5, średnia różnica między

ilością m agnezu w w yciągach HC1 i CaCl2 w ynosiła ok. 1 m g /l00 g

gleby [9].

P rzy określaniu przez różnych autorów [5, 7, 9, 12] stosunku między ilością m agnezu przysw ajalnego, oznaczonego m etodą Schachtschabela, a ilością m agnezu wym iennego bądź przechodzącego do roztw oru HC1 za

znaczają się pewne różnice. Schachtschabel [9] oraz W erner i W eite [1 2]

podają, że ilość m agnezu przysw ajalnego (CaCl2) stanowi w glebach lek kich 80 - 90%, średnio 85% Mg wymiennego. W przeprow adzonych przez M usierowicza i Sytka [7] badaniach profilów gleb przeważnie lekkich ilość m agnezu oznaczona m etodą Schachtschabela stanow iła 41 - 93% ilo

ści Mg wymiennego, przechodzącego do w yciągu ln NH4C1.

W naszych badaniach ilość m agnezu przysw ajalnego (CaCl2) stanow i ła dla 90 zbadanych próbek glebowych (tab. 3) średnio 67% ilości Mg

w ym iennego ekstrahow anego roztw orem ln NH4C1. W poszczególnych

przypadkach w artość tego stosunku wahała się w szerokich granicach (0,0) 29 - 133%, zwłaszcza przy bardzo niskich zaw artościach m agnezu w glebie.

Podobnie układała się w naszych badaniach ilość magnezu przysw ajal nego (CaCl2) w stosunku do rozpuszczalnego w 0,05n HC1 i stanow iła średnio 62% (tab. 2 i 3), przy czym w ahania w artości tego stosunku były jeszcze większe ((0,0) 23,8 - 160,0% — tab. 3). W badaniach W ernera

i W eltego [1 2] ilość m agnezu przysw ajalnego (CaCl2) stanowiła 4 1 , 2

-76,7% Mg ekstrahow anego 0,05n HC1.

Ilość Mg przysw ajalnego oznaczonego kolorym etrycznie w w yciągu CaCl2 była w badaniach K ac-K acasa i Różyckiej [4] średnio 1,5-3-krotnie,

a dla m ocno kw aśnych piasków luźnych naw et 6-krotnie niższa niż ilość

tego składnika przeprowadzona do roztw oru 0,05n HC1 i oznaczona kompleksom etrycznie.

(8)

N ależy jednak w yraźnie podkreślić, że ilości m agnezu w glebach ba danych przez wyżej w ym ienionych autorów były krańcow o niskie. W y daje się, że te pewne rozbieżności wyników w ym ienionych autorów m o gą być związane z różną m etodyką oznaczania m agnezu w w yciągach glebowych.

W prawdzie oznaczenie przez nas zaw artości m agnezu w tym sam ym w yciągu glebowym (0,05n HC1) m etodą kolorym etryczną i kompleksome-tryczn ą dało (tab. 2), średnio biorąc, zgodne wyniki. W poszczególnych jednak przypadkach w ystąpiły duże rozbieżności, szczególnie przy b ar dzo niskich zaw artościach magnezu w glebie.

WNIOSKI

1. Oznaczenie m agnezu w tym sam ym w yciągu m etodą kolorym e

tryczną i kom pleksom etryczną daje, średnio biorąc, wyniki zgodne. W poszczególnych jednak przypadkach, zwłaszcza przy bardzo niskich zaw artościach m agnezu w glebie, w ystępują znaczne rozbieżności między wynikam i uzyskanym i obu m etodam i.

2. Ilości m agnezu przechodzące do w yciągów glebowych zależne są

od rodzaju roztw oru ekstrakcyjnego i sposobu przeprowadzania eks trakcji. Istnieje jednak w yraźna współzależność m iędzy ilościami m agne zu ekstrahow anym i stosow anym i roztw oram i.

3. Ilości m agnezu przysw ajalnego oznaczonego m etodą Schachtscha-bela (CaCl2) stanow ią średnio około 67% Mg wym iennego (ln NH4C1) i około 62% Mg rozpuszczalnego w 0,05n HCl.

W powyższych badaniach brały udział w ramach prac magisterskich Helena Furgał i Halina Rzepecka.

LITERATURA

[1] В o r a t y ń s к i K., R o s z у к o w a St., Z i ę t e c k a М.: Badania nad za w artością magnezu w glebie. Cz. II. Stosunek Ca:Mg oraz zawartość magnezu, wymiennego, dostępnego dla A. niger i przyswajalnego według Schachtscha- bela w glebach lekkich. Zesz. probl. Post. Nauk roi. 40a, 1963, 69 - 77. [2] J e n s e n H., H e n r i k s e n A. : Microbiological and Chemical Determination

of Magnesium in Soil. A cta Agric. Scand. 5, 1955, 98 - 112.

[3] К а с - К a c a s M. : Oznaczanie zawartości kationów wymiennych o charak terze zasadowym w glebach kwaśnych. Rocz. Nauk roi. 86-A -l, 1962, 75 - 90. [4] K a c - K a c a s М., R ó ż y c k a T .: Porównanie niektórych metod oznaczania magnezu przyswajalnego i wymiennego w glebie. Pam. pul., Prace IUNG 10, 1963, 351 - 362.

[5] K a c - K a c a s М., R ó ż y c k a T .: Niektóre badania nad magnezem. Cz. I. Zawartość magnezu ruchomego w glebach o różnej kwasowości i składzie me chanicznym. Rocz. Nauk roi., 88-A-3, 1964, 585 - 603.

(9)

[6] M u s i e r o w i c z A., K u ź n i c k i F .: Magnez w glebach Nizin Mazowiecko-Podlaskiej i Wielkopolsko-Kujawskiej. Rocz. Nauk roi., 82-A-2, 1960, 251 - 306. [7] M u s i e r o w i c z A., S y t e к J .: Zawartość magnezu „dostępnego” dla roślin i wymiennego w glebach bielicowych piaskowych Rolniczego Zakładu Doś wiadczalnego SGGW Wolica. Zesz. probl. Post. Nauk roi. 40a, 1963, 79 - 102. [8] S c h a c h t s c h a b e l P .: Das Pflanzenverfügbare Magnesium des Bodens und

seine Bestimmung. Z.f.Pfl. Düng. u. Bod. 67, 1954, 9 - 22.

[9] S c h a c h t s c h a b e l P .: Der Magnesiumversorgungsgrad nordwestdeutscher Böden und seine Beziehungen zum Auftreten von Mangelsymptomen an K a r toffeln. Z.f.Pfl. Düng. u. Bod. 74, 1956, 202 - 219.

[10] S c h a c h t s c h a b e l P .: Der Magnesium-Versorgungsgrad von Böden. Die Phosphorsäure 19, 1959, B, 301 - 304.

[11] S c h a c h t s c h a b e l P .: Die Bestimmung des Magnesium-Versorgungsgrades von Böden nittels chemischer Methoden. Landw. Forsch., Sonderheft 13, 1959,

88 - 89.

[12] W e r n e r W., W e l t e E.: Beziehungen zwischen Bodeneigenschaften und dem Magnesium-Gehalt des Weidefutters. Landw. Forsch. 17, 1964, 3, 188 - 197.

K . Б О Р А Т Ы Н Ь С К И , M. ЗЕ Н Т Е Ц К А ИССЛЕДОВАНИЯ ПО СОДЕРЖАНИЮ МАГНИЯ В ПОЧВЕ Ч А С ТЬ VI. С РА В Н Е Н И Е Н Е К О Т О Р Ы Х Х И М И Ч Е С К И Х М ЕТОДОВ О П РЕД ЕЛ ЕН И Я СО Д ЕРЖ А Н И Я ДОСТУПНОГО ДЛЯ РА С Т ЕН И Й М АГНИЯ В П О ЧВЕ И нститут почвоведения и агрохимии В ы сш ей сел ьск охозяй ствен н ой ш колы, В роцлав Р е з ю м е Проводились сравнительные исследования некоторых методов экстрагиро вания магния из почвы, а также методов аналитического его определения. И зу чали две группы (табл. 1) легких кислых почв бедных магнием. Установлена отчетливая взаимозависимость (рис. 1) между количеством магния определенного по методам колориметрическим и комплексометрическим в вытяжке (0,05 n HCl). Хотя в отдельных случаях количества магния определенные сравниваемы ми методами были довольно различны, однако средние величины (табл. 1, кол. 3 и 4) были почти одинаковы. Количество магния переходящие в вытяжки 1 n NH4CI, 0,05 n HCl, 0,025 n СаСЬ зависит от вида экстрагирующего раст вора и способа экстракции. В среднем наибольшие количества магния перехо дили в вытяжку 0,05 n HCl (табл. 3,- кол. 4). Немного меньше Mg переходило в раствор 1 n NH4C1 (табл. 3, кол. 4). Крейнее малые количества магния вы теснялись раствором 0,025 n CaCh — в среднем на 1 мг Mg/100 г почвы менее чем в выше высказанных вытяжках (табл. 2. кол. 5 и табл. 3, кол. 5). Установлена отчетлива взаимозависимость между количеством магния пе реходящего во все сравниваемые вытяжки (рис. 2 а. в, с). Количества доступ ного магния (СаС12) в изученных образцах почв составляли в среднем около 67% от обменного Mg определенного в вытяжке 1 n N H 4CI (табл. 3, кол. 6) и около 62% от Mg растворимого в 0,05 n HCl (табл. 2, кол. 6 и табл. 3, кол. 7).

(10)

K . B O R A T Y Ń S K I , M . Z I Ę T E C K A

STUDY ON MAGNESIUM CONTENT IN SOIL

P A R T V I . C O M P A R I S O N O F S O M E C H E M I C A L M E T H O D S O F D E T E R M I N I N G M A G N E S I U M A V A I L A B L E T O P L A N T S I N S O I L

I n s t i t u t e o f S o i l S c i e n c e s a n d A g r o c h e m i s t r y , A g r i c u l t u r a l U n i v e r s i t y i n W r o c ł a w

S u m m a r y

Some methods of magnesium extraction from soil and of its analytical deter mination were compared with one another in the respective investigations. The material for investigations were two portions of acid light soils, poor in magnesium (Table 1).

A distinct relationship has been found (Fig. 1) between magnesium amounts determined by the colorimetric and complexom etric method in the same e xtract (0.05 N HC1). Although in particular cases the magnesium amounts determined by both the methods were rather different, the mean values were almost equal (Table 2, columns 3 and 4).

The magnesium amounts passing into the extracts investigated (1 N NH4C1, 0.05 N HC1, 0.025 N CaCl2) depended on the kind of the extracted solution and on the extraction method. On the average, the highest magnesium amounts were e x  tracted by 0.05 N HC1 (Table 3, column 4). Somewhat less Mg amounts passed into solution of 1 N NH4C1 (Table 1, column 3).

Distinctly less magnesium amounts (on the average by 1 mg of Mg per 100 g of soil) were extracted by the solution of 0.025 N CaCl2 (Table 2, column 5, Tabl. 3, column 5).

A distinct relationship between the magnesium amounts passing into all the extracts investigated has been found (Fig. 2a, b, c).

Available magnesium (CaCl2) in the soil material investigated amounted, on an average, to about 67% of exchangeable Mg determined in the e x tra ct of 1 N NH4C1 (Table 3, column 6), and to about 62% of Mg soluble in 0,05 N HC1 (Table 2, column 6, Table 3, column 7).

W p ły n ęło do PTG w listo p a d z ie 1971 r. A d res

P ro f. d r K a z im ie rz B o r a ty ń s k i In sty tu t G leb o z n a w stw a i C h em ii R o ln e j W SR