Załącznik do uchwały Nr VIII/45/2017 Rady Gminy Krasne z dnia 24.10.2017 r.
Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Krasne na lata 2016-2022
Krasne, październik 2017 r.
Spis treści
Spis treści ... 2
1. Wstęp ... 4
1.1. Wprowadzenie ... 4
1.2. Podstawa prawna ... 5
1.3. Terminologia... 7
2. Diagnoza czynników i zjawisk kryzysowych Gminy Krasne ... 9
2.1. Położenie geograficzne, powierzchnia ... 9
2.1. Sfera społeczna ... 12
2.2. Sfera gospodarcza ... 26
2.3. Sfera środowiskowa ... 29
2.4. Sfera przestrzenno-funkcjonalna i techniczna ... 32
2.5. Identyfikacja problemów... 41
3. Wybór obszarów zdegradowanego i rewitalizacji ... 43
4. Założenia LPR ... 50
4.1. Wizja i cele rewitalizacji... 50
4.2. Mechanizmy integrowania działań ... 52
4.3. Nawiązanie do dokumentów strategicznych ... 55
5. Plan finansowy ... 61
6. System wdrażania, monitoringu i oceny LPR ... 63
6.1. Konsultacje społeczne ... 63
6.2. Wdrażanie ... 64
6.3. Monitoring i ocena LPR ... 67
7. Interesariusze LPR ... 71
8. Przedsięwzięcia i projekty rewitalizacyjne ... 72
8.1. Podstawowe projekty i przedsięwzięcia rewitalizacyjne ... 72
8.2. Pozostałe projekty i przedsięwzięcia rewitalizacyjne ... 76
8.3. Harmonogram realizacji podstawowych i pozostałych przedsięwzięć i projektów rewitalizacyjnych. ... 81
9. Ocena oddziaływania na środowisko ... 82
10. Spis rysunków ... 87
11. Spis Tabel ... 87
1. Wstęp
1.1. Wprowadzenie
Rewitalizacja definiowana jest jako proces wyprowadzania ze stanu kryzysowego obszarów zdegradowanych poprzez przedsięwzięcia całościowe (integrujące interwencję na rzecz społeczności lokalnej, przestrzeni i lokalnej gospodarki), skoncentrowane terytorialnie i prowadzone we współpracy z lokalną społecznością, w sposób zaplanowany oraz zintegrowany przez określenie i realizację programów rewitalizacji.
Celem programu rewitalizacji jest pobudzenie aktywności środowisk lokalnych i stymulowanie współpracy na rzecz rozwoju społeczno-gospodarczego oraz przeciwdziałania zjawiskom wykluczenia społecznego na zagrożonych patologiami obszarach. Realizacja programu rewitalizacji ma umożliwić tworzenie warunków lokalowych i infrastrukturalnych do rozwoju przedsiębiorczości, działalności kulturalnej i edukacyjnej. W działaniach tych brane pod uwagę są zagadnienia ochrony stanu środowiska naturalnego i zrównoważony rozwój gospodarczo-społeczny.
Program rewitalizacji jest kompleksowym dokumentem służącym przeciwdziałaniu degradacji niektórych obszarów oraz trwałej marginalizacji określonych grup społecznych.
Ma na celu wyznaczenie długofalowych działań na przyszłość poprzez wskazanie zadań inwestycyjnych i skorelowanie ich z polityką regionalną oraz osadzenie w realiach finansowych, które będą zmierzać do wyprowadzenia obszarów zdegradowanych ze stanu kryzysu i stworzenia warunków do ich dalszego rozwoju. Zadania infrastrukturalne dotyczące rewitalizowanych obszarów są wdrażane w powiązaniu z projektami w zakresie ożywienia gospodarczego oraz rozwiązywania problemów społecznych
Do opracowania programu rewitalizacji niezbędne jest przeprowadzenie pełnej diagnozy społeczno-gospodarczej gminy służącej wyznaczeniu obszarów zdegradowanych, zdefiniowaniu dotykających je problemów oraz lokalnych potencjałów występujących na terenie tych obszarów. Diagnoza powinna łącznie objąć kwestie społeczne, ekonomiczne, przestrzenne, infrastrukturalne, środowiskowe oraz kulturowe. Dobrze przygotowany program rewitalizacji jest dokumentem prognostycznym i jednocześnie narzędziem pomocniczym dla monitorowania wykonania określonej strategii gminy.
Diagnoza Lokalnego Programu Rewitalizacji Gminy Krasne na lata 2016-2022 (LPR) zawiera aktualne dane o sytuacji społeczno-gospodarczej Gminy Krasne oraz wskazuje potrzeby rewitalizacyjne Gminy, spójne z zapisami Strategii Rozwoju Gminy Krasne na lata 2015-2022 oraz jej celami, takimi jak: podniesienie atrakcyjności inwestycyjnej gminy, skuteczna promocja gminy, poprawa infrastruktury drogowej, wodno-ściekowej, wsparcie osób bezrobotnych, niepełnosprawnych oraz pozostających w trudnych warunkach
życiowych, tworzenie oferty edukacyjnej, poprawa dostępności i różnorodności oferty kulturalnej, przebudowa centrum wsi, budowa miejsc do wypoczynku i rekreacji, rozwój infrastruktury mieszkaniowej, edukacyjnej (w tym termomodernizacja budynków), kulturalnej, sportowo – rekreacyjnej, rewitalizacja i remont obiektów kultury oraz obiektów zabytkowych.
Od 2024 r. realizacja procesu rewitalizacji będzie możliwa jedynie w oparciu o gminny program rewitalizacji przygotowywany na podstawie ustawy o rewitalizacji.
Do końca 2023 r. ustawa daje możliwość opracowania programu rewitalizacji w oparciu o ustawę o samorządzie gminnym oraz Wytyczne w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata 2014-2020. Powyższe rozwiązanie umożliwia realizację przedsięwzięć rewitalizacyjnych zarówno ze środków budżetu jednostki samorządu lokalnego, jak i środków prywatnych, czy też z wykorzystaniem funduszy unijnych i środków krajowych dedykowanych rewitalizacji.
Do opracowania diagnozy stanowiącej element LPR wykorzystano informacje pochodzące z następujących źródeł: Głównego Urzędu Statystycznego, Powiatowego Urzędu Pracy w Krasnym, Strategii Rozwoju Gminy Krasne na lata 2015-2022, Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Krasne na lata 2017–2021, Wieloletniej Prognozy Finansowej Gminy Krasne na lata 2017-2028, Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Krasne, Miejscowych Planów Zagospodarowania Przestrzennego.
1.2. Podstawa prawna
Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Krasne na lata 2016-2022 jest zgodny z:
Art. 18 ust. 2 pkt 6 Ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2016 r., poz. 446 ze zm.);
Wytycznymi w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata 2014-2020 (Wytyczne);
Instrukcją dotyczącą przygotowania projektów rewitalizacyjnych w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa Mazowieckiego na lata 2014-2020 oraz preferencji dla projektów mających na celu przywrócenia ładu przestrzennego.
Podstawowym dokumentem prawnym, służącym jako podstawa do sporządzenia Lokalnego Programu Rewitalizacji Gminy Krasne na lata 2016-2022 jest Ustawa z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym. Dokumentem o charakterze pomocniczym są Wytyczne w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata 2014-2020. „Podstawowym celem Wytycznych jest ujednolicenie warunków i procedur wdrażania programów operacyjnych na lata 2014-2020 w zakresie projektów realizujących cele rewitalizacji.
Dokumentem odniesienia dla Wytycznych jest Umowa Partnerstwa, która formułuje
wyzwania związane z zapewnieniem warunków dla właściwej rewitalizacji, tj. zintegrowanego, kompleksowego oraz przygotowanego i prowadzonego z uwzględnieniem realnej partycypacji społecznej przeciwdziałania procesom degradacji obszarów dotkniętych kryzysem.”
Dokument ten jasno określa wymaganą zawartość programu rewitalizacji w artykule 5 pkt 1 o treści:
„Program rewitalizacji zawiera co najmniej:
a) opis powiązań z dokumentami strategicznymi i planistycznymi gminy;
b) diagnozę czynników i zjawisk kryzysowych oraz skalę i charakter potrzeb rewitalizacyjnych;
c) zasięgi przestrzenne obszaru/obszarów rewitalizacji, tj. określenie, w oparciu o inne dokumenty strategiczne gminy lub diagnozę i identyfikację potrzeb rewitalizacyjnych, terytorium/terytoriów najbardziej wymagających wsparcia;
d) wizję stanu obszaru po przeprowadzeniu rewitalizacji (planowany efekt rewitalizacji);
e) cele rewitalizacji oraz odpowiadające zidentyfikowanym potrzebom rewitalizacyjnym kierunki działań mających na celu eliminację lub ograniczenie negatywnych zjawisk;
f) listę planowanych, podstawowych projektów i przedsięwzięć rewitalizacyjnych wraz z ich opisami zawierającymi, w odniesieniu do każdego projektu/przedsięwzięcia rewitalizacyjnego, co najmniej: nazwę i wskazanie podmiotów go realizujących, zakres realizowanych zadań, lokalizację (miejsce przeprowadzenia danego projektu), szacowaną wartość, prognozowane rezultaty wraz ze sposobem ich oceny i zmierzenia w odniesieniu do celów rewitalizacji;
g) charakterystykę pozostałych rodzajów przedsięwzięć rewitalizacyjnych realizujących kierunki działań, mających na celu eliminację lub ograniczenie negatywnych zjawisk powodujących sytuację kryzysową;
h) mechanizmy zapewnienia komplementarności między poszczególnymi projektami/przedsięwzięciami rewitalizacyjnymi oraz pomiędzy działaniami różnych podmiotów i funduszy na obszarze objętym programem rewitalizacji;
i) indykatywne ramy finansowe w odniesieniu do przedsięwzięć, o których mowa w lit. f oraz g, z indykatywnymi wielkościami środków finansowych z różnych źródeł;
j) mechanizmy włączenia mieszkańców, przedsiębiorców i innych podmiotów i grup aktywnych na terenie gminy w proces rewitalizacji;
k) system realizacji (wdrażania);
l) system monitoringu i oceny skuteczności działań i system wprowadzania modyfikacji w reakcji na zmiany w otoczeniu programu rewitalizacji."
1.3. Terminologia
Program rewitalizacji - wieloletni program działań w sferze społecznej oraz gospodarczej lub przestrzenno-funkcjonalnej lub technicznej lub środowiskowej, zmierzający do wyprowadzenia obszarów zdegradowanych ze stanu kryzysowego oraz stworzenia warunków do ich zrównoważonego rozwoju, inicjowany, opracowywany i uchwalony przez radę gminy, na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 6 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2016 r., poz. 446 ze zm.).
Obszar zdegradowany1 – Obszar gminy znajdujący się w stanie kryzysowym z powodu koncentracji negatywnych zjawisk społecznych, w szczególności bezrobocia, ubóstwa, przestępczości, niskiego poziomu edukacji lub kapitału społecznego, a także niewystarczającego poziomu uczestnictwa w życiu publicznym i kulturalnym, na którym występuje ponadto co najmniej jedno z następujących zjawisk:
2. gospodarczych – w szczególności niskiego stopnia przedsiębiorczości, słabej kondycji lokalnych przedsiębiorstw lub
3. środowiskowych – w szczególności przekroczenia standardów jakości środowiska, obecności odpadów stwarzających zagrożenie dla życia, zdrowia ludzi lub stanu środowiska, lub
4. przestrzenno-funkcjonalnych – w szczególności niewystarczającego wyposażenia w infrastrukturę techniczną i społeczną lub jej złego stanu technicznego, braku dostępu do podstawowych usług lub ich niskiej jakości, niedostosowania rozwiązań urbanistycznych do zmieniających się funkcji obszaru, niskiego poziomu obsługi komunikacyjnej, niedoboru lub niskiej jakości terenów publicznych, lub
5. technicznych – w szczególności degradacji stanu technicznego obiektów budowlanych, w tym o przeznaczeniu mieszkaniowym, oraz niefunkcjonowaniu rozwiązań technicznych umożliwiających efektywne korzystanie z obiektów budowlanych, w szczególności w zakresie energooszczędności i ochrony środowiska.
Obszar zdegradowany może być podzielony na podobszary, w tym podobszary nieposiadające ze sobą wspólnych granic, pod warunkiem stwierdzenia na każdym z podobszarów występowania koncentracji negatywnych zjawisk społecznych oraz gospodarczych, środowiskowych, przestrzenno-funkcjonalnych lub technicznych.
Obszar rewitalizacji2 - obszar obejmujący całość lub część obszaru zdegradowanego, cechującego się szczególną koncentracją negatywnych zjawisk, na którym, z uwagi na istotne znaczenie dla rozwoju lokalnego, zamierza się prowadzić rewitalizację. Obszar rewitalizacji może być podzielony na podobszary, w tym podobszary nieposiadające ze sobą wspólnych granic, lecz nie może obejmować terenów większych niż 20% powierzchni gminy oraz zamieszkałych przez więcej niż 30% mieszkańców gminy. W skład obszaru rewitalizacji mogą
1 Ustawa z 9 października 2015 r. o rewitalizacji (Dz. U. z 2015 r., poz. 1777
2 Ibidem
wejść obszary występowania problemów przestrzennych, takich jak tereny poprzemysłowe (w tym poportowe i powydobywcze), powojskowe lub pokolejowe, wyłącznie w przypadku, gdy działania możliwe do przeprowadzenia na tych terenach przyczynią się do przeciwdziałania negatywnym zjawiskom społecznym.
Przedsięwzięcie rewitalizacyjne - przedsięwzięcie, wynikające z programu rewitalizacji, tj. zaplanowane w programie rewitalizacji i ukierunkowane na osiągnięcie jego celów w szczególności o charakterze społecznym oraz gospodarczym, środowiskowym, przestrzenno-funkcjonalnym lub technicznym.
2. Diagnoza czynników i zjawisk kryzysowych Gminy Krasne
2.1. Położenie geograficzne, powierzchnia
Rysunek 1. Gmina Krasne i powiat przasnyski na tle województwa mazowieckiego.
Źródło: www.mazovia.pl
Gmina Krasne położona jest w południowej części powiatu przasnyskiego, który jest usytuowany w północnej części województwa mazowieckiego. Gmina sąsiaduje z gminami:
Przasnysz, Czernice Borowe, Opinogóra, Gołymin, Karniewo, i Płoniawy-Brawura.
Powiat
przasnyski
Gmina
Krasne
Rysunek 2. Powiat przasnyski – podział administracyjny.
Źródło: www.gminy.pl
Powierzchnia gminy liczy – 10,094 ha co stanowi 8,3% ogólnej powierzchni powiatu. Liczba gospodarstw domowych – 1124. W skład gminy wchodzi 26 sołectw z 53 miejscowościami.
Tabela 1. Wykaz miejscowości gminy Krasne.
Lp. Nazwa miejscowości
1. Augustów
2. Barańce
3. Bartołdy
4. Brzozowo Małe
5. Brzozowo Wielkie
6. Dąbki
7. Dębowa Karczma
8. Filipy
9. Godacze
10. Gorąca
11. Grabowo Gęsie
12. Grabowo Wielkie
13. Grabówko
14. Gustawin
15. Helenów
16. Iłówko
17. Jaźwiny
18. Kamienice-Ślesice
19. Kozin
20. Kraski-Ślesice
21. Krasne
22. Krasne-Elżbiecin
23. Kurowo
24. Kurówko
25. Łyszkowo
26. Milewo-Brzegędy
27. Milewo-Bylice
28. Milewo-Gawary
29. Milewo-Kulki
30. Milewo-Rączki
31. Milewo-Ruszczyny
32. Milewo-Szwejki
33. Milewo-Tabuły
34. Mosaki-Rukle
35. Mosaki-Stara Wieś
36. Niesiobędy
37. Nowa Wieś
38. Nowe Żmijewo
39. Nowokrasne
40. Pęczki-Kozłowo
41. Stary Janin
42. Szlasy-Leszcze
43. Szlasy-Umiemy
44. Szlasy-Żalne
45. Wężewo
46. Zalesie
47. Zielona
48. Zielonki
49. Żbiki
50. Żbiki-Antosy
51. Żbiki-Gawronki
52. Żbiki-Kierzki
53. Żbiki-Starki
Źródło: Urząd Gminy Krasne.
Rysunek 3. Mapa gminy Krasne wraz z miejscowościami.
Źródło: Urząd Gminy Krasne.
2.1. Sfera społeczna
Według danych Urzędu Gminy Krasne ludność gminy w 2016 r. wynosiła 3792 osoby, w tym 1897 mężczyzn i 1895 kobiet, tj. ok. 7,1% ogólnej liczby ludności powiatu a gęstość zaludnienia gminy wynosi 44 osoby na 1km2.
Tabela 2. Ludność gminy Krasne w poszczególnych miejscowościach w 2016 r.
Lp. Nazwa miejscowości Liczba mieszkańców
1. Augustów 61
2. Barańce 57
3. Bartołdy 72
4. Brzozowo Małe 27
5. Brzozowo Wielkie 61
6. Dąbki 8
7. Dębowa Karczma 51
8. Filipy 23
9. Godacze 19
10. Gorąca 42
11. Grabowo Gęsie 15
12. Grabowo Wielkie 30
13. Grabówko 6
14. Gustawin 12
15. Helenów 6
16. Iłówko 23
17. Jaźwiny 38
18. Kamienice-Ślesice 8
19. Kozin 154
20. Kraski-Ślesice 26
21. Krasne 832
22. Krasne-Elżbiecin 101
23. Kurowo 49
24. Kurówko 43
25. Łyszkowo 12
26. Milewo-Brzegędy 21
27. Milewo-Bylice 2
28. Milewo-Gawary 8
29. Milewo-Kulki 12
30. Milewo-Rączki 71
31. Milewo-Ruszczyny 29
32. Milewo-Szwejki 194
33. Milewo-Tabuły 17
34. Mosaki-Rukle 48
35. Mosaki-Stara Wieś 112
36. Niesiobędy 31
37. Nowa Wieś 26
38. Nowe Żmijewo 78
39. Nowokrasne 37
40. Pęczki-Kozłowo 136
41. Stary Janin 59
42. Szlasy-Leszcze 47
43. Szlasy-Umiemy 57
44. Szlasy-Żalne 59
45. Wężewo 270
46. Zalesie 289
47. Zielona 90
48. Zielonki 19
49. Żbiki 194
50. Żbiki-Antosy 1
51. Żbiki-Gawronki 58
52. Żbiki-Kierzki 27
53. Żbiki-Starki 24
RAZEM 3792
Źródło: Urząd Gminy Krasne.
Pod względem ludnościowym gmina Krasne rozwija się w sposób charakterystyczny dla tego typu gmin wiejskich, zarówno w powiecie przasnyskim, jak i całym województwie mazowieckim. Występują obszary mniej lub gęściej zaludnione, co uzależnione jest przede wszystkim historycznie, ale również lokalizacyjnie, w zależności od możliwości komunikacyjnych oraz bliskości większych skupisk ludności, np. miasto Przasnysz. Jest to jednak normalny stan rzeczy. Nie wykazuje się w tym obszarze szczególnych sytuacji kryzysowych, poza malejąca liczbą ludności, tożsamą jak dla całego województwa mazowieckiego oraz typową dla powiatu przasnyskiego, w którym od lat odnotowuje się spadek liczby ludności. Mimo, iż wszelkie statystyki odnoszące się do sytuacji w kraju, gdzie liczebnie zauważa się dominację płci damskiej nad męską, w Gminie liczba kobiet i mężczyzn jest zbliżona.
Tabela 3. Liczba ludności w Gminie Krasne w latach 2012-2016.
Lata 2012 r. 2013 r. 2014 r. 2015 r. 2016 r.
Liczba
ludności 3811 2783 3765 3730 3792 Kobiety na
100 mężczyzn
100 99 99 100 100
Źródło: Urząd Gminy Krasne.
EKONOMICZNE GRUPY WIEKU
W strukturze wieku ludności wyróżnia się trzy podstawowe kategorie, które są istotne z punktu widzenia rynku pracy i zasobów siły roboczej:
ludność w wieku przedprodukcyjnym tj. w wieku od 0 do 17 lat,
ludność w wieku produkcyjnym, w tym: kobiety od 18 do 59 lat, a mężczyźni od 18 do 64 lat,
ludność w wieku poprodukcyjnym, w tym: kobiety od 60 lat i więcej, a mężczyźni od 65 lat i więcej.
Przedstawiony powyżej podział ludności względem grup wiekowych obowiązuje dla danych do 2013 r. Od 2013 r. powszechny wiek emerytalny w Polsce uległ wydłużeniu – docelowo do 67 lat (zarówno dla kobiet jak i dla mężczyzn). Zmianie ulegnie zatem struktura ludności względem ekonomicznych grup wieku (zwiększy się odsetek osób w wieku produkcyjnym). Średni wiek mieszkańców Gminy wynosi 38,6 lat i jest nieznacznie mniejszy
od średniego wieku mieszkańców województwa mazowieckiego oraz nieznacznie mniejszy od średniego wieku mieszkańców całej Polski. Strukturę ludności w gminie przedstawia tabela poniżej.
Tabela 4. Ludność w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym w gminie Krasne w latach 2012-2016.
Lata Ludność w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym
2012 58,0
2013 58,7
2014 61,6
2015 62,6
2016 63,2
Źródło: http://strateg.stat.gov.pl/
Wskaźnik charakteryzujący relacje liczby ludności w wieku poprodukcyjnym i w wieku produkcyjnym wypada w gminie niekorzystnie. Zgodnie z powyższą tabelą widoczny jest w ostatnich latach stosunkowy wzrost liczby osób w wieku nieprodukcyjnym.
Wskaźnik ludności w wieku produkcyjnym ma tendencję malejącą natomiast wskaźnik ludności w wieku poprodukcyjnym rośnie, może to świadczyć o starzeniu się społeczeństwa lub o występowaniu zjawiska migracji ludzi młodych z terenów wiejskich do pobliskich miast co za tym idzie wskaźnik ludności w wieku przedprodukcyjnym również ma tendencję malejącą. Starzenie się społeczeństwa spowodowane jest spadkiem liczby urodzeń, a tym samym mniejszą liczbą osób w wieku przedprodukcyjnym, a wzrostem odsetka osób w wieku poprodukcyjnym. Nie jest to zjawisko korzystne z punktu widzenia rozwoju społeczno-gospodarczego całej gminy. Większa liczba osób w wieku starszym w poszczególnych miejscowościach stwarza problemy i może być przyczynkiem do powstawania sytuacji kryzysowych.
Tabela 5. Ludność w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym w 2015 r.
Obszar Ludność w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym w 2015 r.
Gmina Krasne 63,2
Powiat przasnyski 61,3
Województwo
mazowieckie 62,9
Źródło: http://strateg.stat.gov.pl/
Liczba osób w wieku nieprodukcyjnym w stosunku do osób w wieku produkcyjnym przekracza tożsamy wskaźnik wyliczony dla powiatu przasnyskiego oraz województwa mazowieckiego.
PRZYROST NATURALNY LUDNOŚCI
Tabela 6. Przyrost naturalny w gminie Krasne na 1000 ludności w latach 2012-2016.
Lata Przyrost naturalny na 1000 ludności
2012 -3
2013 0
2014 22
2015 -5
2016 -10
Źródło: http://strateg.stat.gov.pl/
Powyżej przedstawiono kształtowanie się przyrostu naturalnego w gminie Krasne w latach 2012–2016. W 2014 r. można zaobserwować dodatni przyrost naturalny w gminie, który od tego okresu maleje. Powodem zaistniałej sytuacji jest coraz wyższy odsetek zgonów na terenie gminy.
MIGRACJE
Na liczbę ludności w regionie mają również wpływ migracje mieszkańców, przy czym dane statystyczne wskazują na niewielki ruch w kierunkach zagranicznych (należy mieć jednak na uwadze, że nie wszystkie wyjazdy są oficjalnie zgłaszane do urzędu). Migracje wewnętrzne to zgodnie z definicją GUS „przemieszczenia ludności w granicach państwa, czyli zmiana gminy zamieszkania. „Saldo migracji to różnica między napływem i odpływem migracyjnym.” Poniżej przedstawiono wartości salda migracji wewnętrznych i zagranicznych dla gminy Krasne.
Tabela 7. Migracje w gminie Krasne w latach 2012-2016.
saldo migracji; ogółem
saldo migracji na 1000 osób;
ogółem
saldo migracji zagranicznych na 1000 osób;
ogółem
saldo migracji wewnętrznych na 1000 osób;
ogółem
2012 -43 -11,2 0,0 -11,2
2013 -48 -12,7 0,0 -12,7
2014 -37 -9,8 0,0 -9,8
2015 0 -7,5 0,0 -7,5
2016 -10 -10,0 0,0 -10,0
Źródło: GUS, Bank Danych Lokalnych.
Saldo migracji zagranicznych nie wpływa na sytuację w gminie, w porównaniu do migracji wewnętrznych. Niestety analizując powyższe dane można stwierdzić migrację ujemną. Podstawowym problemem jest emigracja ludności do innych miejscowości w celu znalezienia lepszych warunków i miejsc oferowanej pracy. Faktem jest, iż nie są to wartości, które obecnie mogą zagrażać gospodarce gminy, jednakże władze muszą mieć na uwadze
dalsze działania aktywujące ludność lokalną. Konieczne są działania służące odwróceniu niekorzystnych trendów, w tym przede wszystkim na terenach rewitalizacji.
ŚWIADCZENIA SPOŁECZNE
Podstawową placówką stacjonarnej pomocy społecznej jest Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej (GOPS) w Krasnem, zatrudniający 6 osób. GOPS jest jednostką organizacyjną gminy Krasne i działa na jej terenie. Statut reguluje podstawę prawną działania Ośrodka. Zgodnie z celami w nim określonymi, Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Krasnem prowadzi działania w zakresie rozpoznawania i zaspokajania niezbędnych potrzeb życiowych osób i rodzin, które własnym staraniem nie są w stanie pokonać trudności życiowych oraz umożliwienia im bytowania w warunkach odpowiadających godności człowieka. Staraniem Ośrodka jest dążenie do życiowego usamodzielnienia się osób oraz ich integracji ze środowiskiem, jak również zapobieganie powstawaniu nowych problemów społecznych rodzących zapotrzebowanie na świadczenia pomocy społecznej.
Głównymi celami pomocy społecznej są, m.in.:
wsparcie osób i rodzin w przezwyciężeniu trudnej sytuacji życiowej, doprowadzenie w miarę możliwości do ich życiowego usamodzielniania i umożliwienie im życia w warunkach odpowiadających godności człowieka,
zapewnienie dochodu na poziomie interwencji socjalnej – dla osób nie posiadających dochodu lub o niskich dochodach, w wieku poprodukcyjnym i osobom niepełnosprawnym,
zapewnienie dochodu do wysokości poziomu interwencji socjalnej osobom i rodzinom o niskich dochodach, które wymagają okresowego wsparcia,
zapewnienie profesjonalnej pomocy rodzinom dotkniętym skutkami patologii społecznej, w tym przemocą w rodzinie,
integracja ze środowiskiem osób wykluczonych społecznie,
stworzenie sieci usług socjalnych adekwatnych do potrzeb w tym zakresie.
Zgodnie z ustawą o pomocy społecznej osoby i rodziny, które korzystają z pomocy
społecznej są zobowiązane do współdziałania w rozwiązywaniu ich trudnej sytuacji życiowej. Stwierdza się, że wiele rodzin jest biernych w podejmowaniu działań zmierzających do poprawy ich sytuacji. Uważają, że to na Ośrodku Pomocy spoczywa obowiązek
utrzymania rodziny. Nie szukają, np. pracy bo uważają, że i tak jej nie znajdą, nie wykorzystują również innych swoich uprawnień, m.in. dochodzenia swoich praw w innych instytucjach.
GOPS realizuje zadania z zakresu zadań zleconych jak i zadań własnych gminy, wynikających bezpośrednio z ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej Środki finansowe na zadania zlecone przeznaczane są na następujące świadczenia: zasiłki stałe,
które są przyznawane za względu na wiek oraz niepełnosprawność oraz składkę na ubezpieczenie zdrowotne.
Świadczenia z pomocy społecznej to:
1) świadczenia pieniężne, a) zasiłek stały, b) zasiłek okresowy
c) zasiłek celowy i specjalny zasiłek celowy,
d) zasiłek i pożyczka na ekonomiczne usamodzielnienie 2) świadczenia niepieniężne,
a) praca socjalna, b) bilet kredytowany,
c) składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne,
d) pomoc rzeczowa, w tym na ekonomiczne usamodzielnienie, e) sprawianie pogrzebu,
f) interwencja kryzysowa, g) schronienie,
h) posiłek,
i) niezbędne ubranie,
j) usługi opiekuńcze w miejscu zamieszkania, k) pobyt i usługi w domu pomocy społecznej.
Ośrodek realizuje również świadczenia wynikające z ustawy o świadczeniach rodzinnych z dnia 28 listopada 2003 r. Są to zasiłki rodzinne oraz przysługujące do tych zasiłków dodatki a mianowicie dodatki:
z tytułu urodzenia dziecka,
opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego, samotnego wychowania dziecka,
wychowanie dziecka w rodzinie wielodzietnej,
kształcenia i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego, rozpoczęcia roku szkolnego,
pokrycia wydatków związanych z zamieszkaniem w miejscowości, w której znajduje się szkoła.
W ramach świadczeń rodzinnych wypłacane są zaliczki alimentacyjne.
Prawo do świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej w gminie Krasne w 2016 r.
miały rodziny, których dochód na osobę w rodzinie od dnia 1 października 2015 r. nie przekraczał 514 zł, zaś osób samotnych - 634 zł, przy jednoczesnym wystąpieniu co najmniej jednego z powodów wymienionych w art. 7 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej. Powodem tym są m.in.: ubóstwo, sieroctwo, bezdomność, bezrobocie, niepełnosprawność, długotrwała lub ciężka choroba, przemoc w rodzinie, potrzeba ochrony ofiar handlu ludźmi, potrzeba ochrony macierzyństwa lub wielodzietności, bezradność
w sprawach opiekuńczo wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego, zwłaszcza w rodzinach niepełnych i wielodzietnych, trudności w integracji cudzoziemców, którzy uzyskali w Rzeczpospolitej Polskiej status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą, trudności w przystosowaniu do życia po zwolnieniu z zakładu karnego, zdarzenie losowe i sytuacja kryzysowa, alkoholizm lub narkomania, klęska żywiołowa lub ekologiczna.
W zakresie zadań własnych są świadczone również usługi opiekuńcze, jest to zadanie obowiązkowe. Usługi były i są świadczone dla osób samotnie gospodarujących w ilości kilku godzin dziennie. Usługi świadczone są za częściowym zwrotem usługobiorcy.
Bardzo pracochłonne są zajęcia z podopiecznymi.
W 2016 r. pomocą objętych było 97 rodzin, a pracą socjalną 123 rodziny.Są to rodziny, które korzystają z pomocy w oparciu o ustawę z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej. Nie brane są tu pod uwagę rodziny, które w 2016 r. pobierały w Ośrodku świadczenia rodzinne oraz świadczenia wychowawcze. Wiele rodzin pobierających zasiłki rodzinne oraz świadczenia wychowawcze korzysta także z pomocy finansowej w oparciu o przepisy ustawy o pomocy społecznej.
Przy realizacji zadań GOPS współdziała z organami administracji publicznej oraz organami samorządu terytorialnego i innymi instytucjami, fundacjami, stowarzyszeniami, pracodawcami oraz osobami fizycznymi.
Formy pomocy pomimo zadań własnych gminy były finansowane z budżetu Wojewody, jak i budżetu gminy.
Plan wydatków Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Krasnem w 2016 r.wynosił – 4.479.155 zł. Ośrodek wydatkował środki w kwocie 4.327.377,98 zł, co stanowi 96,61 % planu rocznego.
Świadczenia społeczne w znacznej mierze obrazują poziom problemów istniejących na danym terenie. Ze względu na dane wrażliwe informacje na ten temat w poszczególnych sołectwach zostały zebrane w Załączniku 1 i Załączniku 2. (który, nie będzie publikowany).
Z danych zawartych w Załączniku 1. i Załączniku 2. wynika, że około 8%
mieszkańców gminy Krasne boryka się z problemami społecznymi i otrzymuje świadczenia społeczne. Można również w gminie wyróżnić obszary o znacznej degradacji, gdzie poziom świadczeń społecznych przekracza średnie wartości dla gminy.
Tabela 8. Liczba świadczeń ogółem na 100 mieszkańców w poszczególnych miejscowościach gminy Krasne w 2016 r.
L.p. Miejscowość Liczba świadczeń społecznych ogółem na 100 mieszkańców
1. Augustów 29,51
2. Barańce 17,54
3. Bartołdy 16,67
4. Brzozowo Małe 7,41
5. Brzozowo Wielkie 9,84
6. Dąbki 0,00
7. Dębowa Karczma 37,25
8. Filipy 8,70
9. Godacze 10,53
10. Gorąca 23,81
11. Grabowo Gęsie 26,67
12. Grabowo Wielkie 23,33
13. Grabówko 0,00
14. Gustawin 8,33
15. Helenów 0,00
16. Iłówko 4,35
17. Jaźwiny 7,89
18. Kamienice-Ślesice 0,00
19. Kozin 21,43
20. Kraski-Ślesice 7,69
21. Krasne 17,43
22. Krasne-Elżbiecin 28,71
23. Kurowo 14,29
24. Kurówko 39,53
25. Łyszkowo 0,00
26. Milewo-Brzegędy 19,05
27. Milewo-Bylice 0,00
28. Milewo-Gawary 12,50
29. Milewo-Kulki 0,00
30. Milewo-Rączki 8,45
31. Milewo-Ruszczyny 27,59
32. Milewo-Szwejki 32,47
33. Milewo-Tabuły 29,41
34. Mosaki-Rukle 37,50
35. Mosaki-Stara Wieś 28,57
36. Niesiobędy 3,23
37. Nowa Wieś 7,69
38. Nowe Żmijewo 21,79
39. Nowokrasne 8,11
40. Pęczki-Kozłowo 27,21
41. Stary Janin 8,47
42. Szlasy-Leszcze 23,40
43. Szlasy-Umiemy 14,04
44. Szlasy-Żalne 16,95
45. Wężewo 19,26
46. Zalesie 16,96
47. Zielona 7,78
48. Zielonki 36,84
49. Żbiki 18,56
50. Żbiki-Antosy 0,00
51. Żbiki-Gawronki 10,34
52. Żbiki-Kierzki 11,11
53. Żbiki-Starki 16,67
gmina Krasne 19,12
Źródło: GOPS.
Świadczenia społeczne dają obraz ubóstwa na danym terenie. Pod tym względem gmina nie wyróżnia się na tle powiatu, sąsiednich gmin, czy też innych gmin wiejskich na terenie województwa mazowieckiego. Widać jednak znaczne natężenie świadczonych usług społecznych w niektórych miejscowościach gminy, w następujących miejscowościach przekroczona jest średnia wartość dla gminy Krasne (w powyższej tabeli zaznaczono pogrubionych tekstem): Augustów, Dębowa Karczma, Gorąca, Grabowo Gęsie, Grabowo Wielkie, Kozin, Krasne-Elżbiecin, Kurówko, Milewo-Ruszczyny, Milewo-Szwejki, Milewo- Tabuły, Mosaki-Rukle, Mosaki-Stara Wieś, Nowe Żmijewo, Pęczki-Kozłowo, Szlasy-Leszcze, Wężewo, Zielonki.
Tabela 9. Powody przyznania opieki społecznej (2012-2016).
Powody trudnej
sytuacji życiowej 2012 2013 2014 2015 2016
Ubóstwo Liczba rodzin 71 79 72 70 68
Liczba osób w rodzinie
254 290 270 265 260
Sieroctwo Liczba rodzin 0 0 0 0 0
Liczba osób w rodzinie
0 0 0 0 0
Bezdomność Liczba rodzin 1 0 0 0 0
Liczba osób w rodzinie
1 0 0 0 0
Potrzeba ochrony macierzyństwa
Liczba rodzin 3 1 1 1 3
Liczba osób w rodzinie
13 4 7 7 9
Bezrobocie Liczba rodzin 52 55 51 55 54
Liczba osób w rodzinie
205 221 209 220 209
Niepełnosprawność Liczba rodzin 34 29 27 27 35 Liczba osób
w rodzinie
101 94 82 82 114
Długotrwała choroba Liczba rodzin 60 57 43 45 45 Liczba osób
w rodzinie
225 232 178 172 172
Bezradność w
sprawach opiekuńczo wychowawczych i prowadzeniu gospodarstwa domowego.
Liczba rodzin 24 23 21 23 25
Liczba osób w rodzinie
123 113 110 118 129
Alkoholizm Liczba rodzin 2 0 0 0 0
Liczba osób w rodzinie
5 0 0 0 0
Narkomania Liczba rodzin 0 0 0 0 0
Liczba osób w rodzinie
0 0 0 0 0
Trudność w
przystosowaniu do
Liczba osób w rodzinie
0 1 1 1 1
życia po zakładu karnego
Liczba rodzin 0 1 1 1 1
Źródło: GOPS.
Do głównych powodów przyznania pomocy społecznej w Gminie należą: ubóstwo, bezrobocie, długotrwała lub ciężka choroba, bezradność w sprawach opiekuńczo- wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego.
Tabela 10. Liczba osób objętych pomocą społeczną w latach 2012- 2016.
Liczba osób, którym przyznano świadczenie
w trybie decyzji
Liczba rodzin Liczba osób w rodzinach Świadczenia
przyznane w ramach zadań
zleconych i własnych
2012 486 375 1157
2013 477 351 1073
2014 440 316 1025
2015 430 309 988
2016 412 298 958
Świadczenia przyznane w ramach zadań
zleconych
2012 279 264 743
2013 251 236 635
2014 233 215 635
2015 225 210 608
2016 215 199 590
Świadczenia przyznane w ramach zadań
własnych
2012 207 111 414
2013 226 115 438
2014 207 101 390
2015 205 99 380
2016 197 92 368
Źródło: GOPS.
Rozpoczęta w 1989 r. transformacja ustrojowa uruchomiła szereg zjawisk, których ubocznym skutkiem jest obniżenia poziomu i warunków życia części społeczeństwa. Ubóstwo i patologie społeczne są coraz częstszym zjawiskiem wśród ludności zamieszkałej na terenie gminy Krasne. Z roku na rok wzrasta liczba osób zwracających się do pomocy społecznej.
Należy przypuszczać, że liczba osób potrzebujących pomocy socjalnej będzie wzrastać z powodu braku możliwości zatrudnienia w gminie i okolicach. Wciąż jednak, pomimo dużych nakładów na politykę społeczną, potrzeby są duże.
Trudnym problemem społecznym gminy Krasne jest bezrobocie. Wg danych GUS w gminie Krasne w 2016 r. zarejestrowanych było 147 osób, w tym 76 kobiet, co stanowi 51,7%. Bezrobocie w gminie w latach 2012-2016 maleje. Wskaźnik udziału bezrobotnych
zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym wynosi 6,5% i jest niższy niż w powiecie przasnyski (7,9%), ale wyższy niż w województwie mazowieckim (5,8%).
Tabela 11. Bezrobotni w gminie Krasne i powiecie przasnyskim w tym kobiety 2010 – 2014.
2012 2013 2014 2015 2016
Bezrobotni zarejestrowani wg płci [osoby]
ogółem 212 213 177 159 147
mężczyźni 103 110 92 79 71
kobiety 109 103 85 80 76
Udział bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym wg płci [%]
ogółem 8,8 8,9 7,6 6,9 6,5
mężczyźni 7,8 8,3 7,1 6,3 5,7
kobiety 10,0 9,7 8,2 7,8 7,5
Źródło: GUS, Bank Danych Lokalnych.
W gminie wiejskiej statystyki nie odzwierciedlają właściwie skali problemu, bowiem oprócz bezrobocia rejestrowanego występuje tu bezrobocie ukryte. Jest ono wynikiem braku motywacji do rejestrowania się w celu uzyskania statusu bezrobotnego, wynika również z faktu, że duża część ludności wiejskiej, z racji posiadania gospodarstwa rolnego o powierzchni powyżej 2 ha przeliczeniowe nie może nabyć statusu osoby bezrobotnej.
Walka z bezrobociem jest trudnym i długofalowym przedsięwzięciem, które wymaga współdziałania wielu instytucji, firm i organizacji. W tym miejscu należy się uwaga, iż poprzez pojęcie walki z bezrobociem rozumiemy tworzenie nowych miejsc pracy, profilaktykę w miejscach zagrożonych bezrobociem oraz zapobieganie patologiom społecznym, jakie towarzyszą zjawisku utraty pracy.
Tabela 12. Bezrobotni według kategorii w poszczególnych miejscowościach gminy Krasne.
Lp. Miejscowość
Liczba bezro- botnych
Liczba kobiet bezrobot-
nych
Bezrobotni z wyk.
podstawowym
Bezrobotni niepełno-
sprawni
Bezrobotni powyżej
12 miesięcy
Bezrobotni powyżej
24 miesięcy
1. Augustów 5 3 3 0 3 1
2. Barańce 1 0 0 0 0 0
3. Bartołdy 4 4 0 1 2 2
4. Brzozowo Małe 1 0 0 0 0 0
5. Brzozowo Wielkie 6. Dąbki
7. Dębowa Karczma 4 1 2 0 2 1
8. Filipy 9. Godacze
10. Gorąca 3 0 0 0 0 0 11. Grabowo Gęsie
12. Grabowo Wielkie 1 0 0 1 1 1
13. Grabówko
14. Gustawin 1 1 0 0 0 0
15. Helenów 1 0 1 0 0 0
16. Iłówko 17. Jaźwiny
18. Kamienice-Ślesice
19. Kozin 2 1 0 0 0 0
20. Kraski-Ślesice
21. Krasne 43 30 7 2 20 18
22. Krasne-Elżbiecin 2 0 1 0 2 1
23. Kurowo 1 0 0 0 1 1
24. Kurówko 2 2 0 0 1 1
25. Łyszkowo
26. Milewo-Brzegędy 1 0 0 0 0 0
27. Milewo-Bylice 28. Milewo-Gawary 29. Milewo-Kulki
30. Milewo-Rączki 1 0 0 0 0 0
31. Milewo-Ruszczyny 1 0 0 0 1 1
32. Milewo-Szwejki 12 7 2 0 8 6
33. Milewo-Tabuły 1 0 0 0 1 1
34. Mosaki-Rukle 3 1 2 1 1 1
35. Mosaki-Stara Wieś 10 1 5 1 3 3
36. Niesiobędy
37. Nowa Wieś 1 0 0 0 0 0
38. Nowe Żmijewo 2 2 0 0 1 1
39. Nowokrasne
40. Pęczki-Kozłowo 9 6 3 0 8 5
41. Stary Janin
42. Szlasy-Leszcze 1 1 0 0 1 0
43. Szlasy-Umiemy 1 0 1 0 1 1
44. Szlasy-Żalne
45. Wężewo 7 4 1 0 1 1
46. Zalesie 7 5 3 1 2 1
47. Zielona 1 0 0 0 0 0
48. Zielonki 2 1 0 0 0 0
49. Żbiki 13 3 5 2 7 5
50. Żbiki-Antosy
51. Żbiki-Gawronki 1 1 0 0 1 0 52. Żbiki-Kierzki
53. Żbiki-Starki 1 1 0 0 1 1
RAZEM 146 75 36 9 69 53
Źródło: Urząd Gminy Krasne.
Wśród najbardziej groźnych skutków bezrobocia należy wymienić:
destabilizację i dewastację rynku pracy,
zmniejszenie wpływów budżetowych ( zarówno do budżetu centralnego jak i lokalnego),
emigrację kadr, zwłaszcza wysoko wykwalifikowanych,
zahamowanie popytu i zubożenie rynku dóbr i usług, a co za tym idzie zmniejszenie obrotów handlu,
zmniejszenie atrakcyjności regionu i zniechęcenie inwestorów,
bezrobocie godzi w rodziny i powoduje tworzenie się zjawisk patologii społecznej.
2.2. Sfera gospodarcza
Gmina Krasne ma charakter rolniczy. Sytuacja rolnictwa w gminie charakteryzuje się następującymi cechami:
decydującą rolę w strukturze użytkowania gruntów odgrywają użytki rolne stanowiące 85,4% powierzchni ogólnej gminy,
grunty orne charakteryzują się znacznym udziałem, wynoszącym 60,0% gleb II i III kl.
bonitacyjnej, zaliczonych do najwyższej przydatności rolniczej, chronionych ustawą – o ochronie gruntów rolnych i leśnych,
w strukturze własności dominują gospodarstwa indywidualne,
w strukturze upraw dominuje produkcja zbóż - 75% powierzchni zasiewów, produkcja roślin przemysłowych – 14,4% powierzchni zasiewów, rośliny pastewne – 7,1%, w hodowli zwierząt gospodarskich najwyższą rolę odgrywa chów bydła i trzody
chlewnej oraz kurcząt.
Czynnikiem decydującym o rentowności gospodarstw rolnych jest m.in. ich wielkość. Poniżej przedstawiono procentowy wskaźnik wielkości gospodarstw.
Tabela 13. Charakterystyka indywidualnych gospodarstw rolnych gminy Krasne.
GRUPY OBSZAROWE
UŻYTKÓW ROLNYCH
GOSPODARSTWA POWIERZCHNIA
W LICZBACH BEZWZGLĘDNYCH
W ODSETKACH OGÓLNA W TYM
UŻYTKÓW ROLNYCH
OGÓŁEM 602 100,0 8823,26 8464,12
do 1 ha 119 20,8 58,66 42,6
od 1 do 5 ha 77 13,9 255,3 226,91
od 5 do 10 ha 130 21,4 1072,83 1010,25
od 10 do 15 ha 74 12,1 965,82 912,29
15 i więcej 202 31,8 6470,65 6212,07
Źródło: Podstawowe informacje ze spisów powszechnych, Urząd Statystyczny w Warszawie, W gminie Krasne 34,7% gospodarstw posiada pow. do 5ha, co przy obecnym stanie rentowności w tym sektorze powoduje większe ubożenie społeczeństwa. Szansą dla mniejszych gospodarstw jest tworzenie grup producenckich oraz pozyskiwanie alternatywnych źródeł dochodu (można tu wymienić przykładowo agroturystykę, różnego rodzaju usługi, produkcję żywności ekologicznej oraz energii odnawialnej). Zagadnienie jest tym bardziej godne uwagi, że rolnictwo w gminie Krasne jest ważną branżą gospodarczą i zatrudnia 39,5% ogółu pracujących.
Tabela 14. Powierzchnie gruntów w gminie Krasne.
Ogólna powierzchnia gminy w ha 10094
Powierzchnia użytków rolnych 8973
Grunty orne 8094
Sady 19
Łąki 418
Pastwiska 442
Lasy i grunty leśne 461
Pozostałe grunty i nieużytki 660
Źródło: Podstawowe informacje ze spisów powszechnych, Urząd Statystyczny w Warszawie,
DZIAŁALNOŚĆ POZAROLNICZA
Poza rolniczą działalność na terenie gminy prowadzi aktualnie 92 podmioty gospodarcze. Analiza danych z ewidencji działalności gospodarczej prowadzi do stwierdzenia, że liczba przedsiębiorców prowadzących w ostatnich latach działalność gospodarczą na terenie gminy ma tendencję malejącą. Wskazuje to, iż gmina Krasne należy do rejonów o niskiej aktywności gospodarczej, niedoinwestowanej w zakresie sfery usługowej, a także
produkcyjnej. Występujące duże bezrobocie stwarza potrzebę podjęcia szybkich działań wspomagających rozwój sfery pozarolniczej.
Tabela 15. Liczba działalności gospodarczych w poszczególnych miejscowościach gminy Krasne.
Lp. Miejscowość Działalność gospodarcza
1. Augustów 3
2. Barańce 0
3. Bartołdy 1
4. Brzozowo Małe 0
5. Brzozowo Wielkie 1
6. Dąbki 0
7. Dębowa Karczma 0
8. Filipy 0
9. Godacze 0
10. Gorąca 0
11. Grabowo Gęsie 0
12. Grabowo Wielkie 0
13. Grabówko 1
14. Gustawin 0
15. Helenów 0
16. Iłówko 1
17. Jaźwiny 2
18. Kamienice-Ślesice 0
19. Kozin 1
20. Kraski-Ślesice 1
21. Krasne 28
22. Krasne-Elżbiecin 3
23. Kurowo 3
24. Kurówko 0
25. Łyszkowo 0
26. Milewo-Brzegędy 0
27. Milewo-Bylice 0
28. Milewo-Gawary 0
29. Milewo-Kulki 2
30. Milewo-Rączki 4
31. Milewo-Ruszczyny 0
32. Milewo-Szwejki 5
33. Milewo-Tabuły 0
34. Mosaki-Rukle 0
35. Mosaki-Stara Wieś 2
36. Niesiobędy 0
37. Nowa Wieś 0
38. Nowe Żmijewo 1
39. Nowokrasne 0
40. Pęczki-Kozłowo 2
41. Stary Janin 1
42. Szlasy-Leszcze 1
43. Szlasy-Umiemy 1
44. Szlasy-Żalne 0
45. Wężewo 8
46. Zalesie 7
47. Zielona 2
48. Zielonki 0
49. Żbiki 9
50. Żbiki-Antosy 0
51. Żbiki-Gawronki 0
52. Żbiki-Kierzki 0
53. Żbiki-Starki 2
Razem 92
Źródło: Urząd Gminy Krasne.
2.3. Sfera środowiskowa
KLIMAT
Gmina Krasne znajduje się w obszarze wschodniej dzielnicy rolniczo - klimatycznej.
Charakteryzuje się ona m.in. dużymi amplitudami temperatur pomiędzy średnimi miesięcznymi stycznia i lipca, wczesnym występowaniem długiej zimy. Okres wegetacyjny trwa ok. 200 - 210 dni, okres bezprzymrozkowy ok. 160 dni. Średnie roczne opady kształtują się na poziomie 500 do 550 mm. Gmina leży w pasie niewielkiej częstotliwości występowania opadów gradowych. Obserwuje się przewagę wiatrów zachodnich i północno zachodnich (ok. 33%). Liczba dni pogodnych jest mniejsza od średniej w kraju i wynosi ok. 50. Znaczny udział terenów wylesionych sprzyja występowaniu silnych wiatrów zwiększających transpirację i powodujących pylenie gleb.
Na terenie gminy Krasne mało jest terenów leśnych o odmiennych cechach klimatu lokalnego, mało jest więc powierzchni chronionych przed nadmiernym przewietrzaniem. Z uwagi na występowanie dużych powierzchni gleb o wysokiej przydatności rolniczej zwiększenie zadrzewień powinno być zrealizowane poprzez wprowadzenie ciągów zieleni przydrożnej, wzdłuż cieków oraz zalesianie gruntów
o najniższej klasie bonitacyjnej (większe kompleksy występują m.in. w rejonie wsi Mosaki- Rukle oraz Wężowo - Helenów).
GLEBY I SUROWCE MINERALNE
Gleby w gminie zaliczane są w skali województwa do mało zdegradowanych i zdewastowanych. Na przeważającej części gminy występują gleby III i IV kl., charakterystyczne dla Wysoczyzny Ciechanowskiej. Wykazują stosunkowo małe zróżnicowanie pod względem typów jak i kompleksów przydatności rolniczej.
Typologicznie należą do gleb brunatnych właściwych i wyrugowanych oraz w dużej ilości do czarnych ziem. Są to gleby zwięzłe o składzie mechanicznym pyłów, iłów, glin ciężkich i lekkich oraz piasków gliniastych mocnych zalegających na zwięźlejszym podłożu iłów lub glin. Pod względem własności fizycznych są słabo przepuszczalne, o głębokim poziomie próchniczym i zasobne w składniki mineralne.
Pod względem przydatności rolniczej (ok. 79% gruntów ornych) dominują gleby zaliczane do kompleksu 1-pszennego bardzo dobrego, 2-pszennego dobrego i 4-pszenno- żytniego. Są one szczególnie przydatne pod uprawy roślin o dużych wymaganiach, przede wszystkim pszenicy i buraka cukrowego. Jest to więc obszar o najwyższej przydatności rolniczej.
Przepisy szczególne oraz plan zagospodarowania przestrzennego gminy Krasne ogranicza wprowadzanie trwałej zabudowy na tych glebach, które zalicza się do chronionych.
Grunty o słabszych klasach nie podlegają takiej ochronie, a ze względu na niską przydatność rolniczą wskazane są do zalesienia lub przeznaczone na cele nierolnicze w Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Gminy.
Na obszarze gminy brak jest udokumentowanych oraz zarejestrowanych złóż surowców mineralnych.
STOSUNKI WODNE
Zasoby wód podziemnych na terenie gminy zaliczane są do niezbyt dużych ale pokrywają potrzeby ludności Gminy Krasne. Z badań prowadzonych w ramach monitoringu wód podziemnych wynika, że użytkowy czwartorzędowy poziom wodonośny na terenie gminy posiada wody dobrej jakości. Woda ta przed wykorzystaniem wymaga usunięcia żelaza i manganu. Są to w szczególności zanieczyszczenia określane jako naturalne, pochodzące od złoża, w którym wody występują. Pierwszy poziom wód gruntowych jest słabo izolowany i ulega zanieczyszczeniom pochodzącym z zabudowy mieszkalno – gospodarczej oraz z działalności rolniczej.
Wody powierzchniowe stanowi rzeka Pełta z drobnymi dopływami oraz system rowów melioracyjnych. Wszystkie cieki, jako typowo nizinne, charakteryzują wyższe stany wód w okresie wiosennych roztopów i zwiększonych opadów jesienią. Stan czystości wód powierzchniowych na terenie gminy Krasne budzi duże zastrzeżenia. Rzeka Pełta prowadzi wody nie odpowiadające normom (NON) ze względu na wskaźniki fizyko-chemiczne. Fakt występowania NON klasy czystości wód na całej długości, w tym w jej górnym biegu pozwala na wysnucie tezy o wpływie braku kanalizacji w miejscowościach położonych w sąsiedztwie rzeki. Zanieczyszczenia wód rzeki mogą także pochodzić ze spływów powierzchniowych z terenów rolniczych (nawożenie, gromadzenie obornika, wylewanie gnojowicy).W całej zlewni rzeki dominuje rolniczy sposób użytkowania ziemi.
Prawie cała gmina Krasne położona jest w zlewni rzeki Narew. Zlewnia ta jest chroniona między innymi ze względu na ujęcie powierzchniowe wody w Wieliszewie dla mieszkańców Warszawy. Problemy dotyczące gospodarki ściekowej prawie w całości rozwiązane zostały po zrealizowaniu projektu pod nazwą: „Rozbudowa i modernizacja systemów zaopatrzenia w wodę oraz infrastruktury i urządzeń służących do oczyszczania ścieków komunalnych i przemysłowych w gminach Płoniawy–Bramura i Krasne” wszystkie nieczystości odprowadzane są do oczyszczalni ścieków, która została również zmodernizowana w ramach wymienionego projektu. Przy zabudowie rozproszonej i korzystnych warunkach hydrogeologicznych mogą być stosowane oczyszczalnie przyzagrodowe, których w 2014 roku Gmina Krasne pobudowała 56 sztuk.
ZASOBY LEŚNE
Gmina należy do obszarów o niskiej lesistości, w której lasy zajmują 465 ha czyli ok.4,6 % powierzchni gminy. W strukturze władania przeważają lasy państwowe, zajmujące 62,1% ogólnej powierzchni leśnej oraz lasy rolników indywidualnych. Lasy państwowe podlegają pod nadleśnictwa Ciechanów i Przasnysz. Stan lasów pod względem zdrowotnym jest zadowalający i dobry. Jednak stan sanitarny lasów na terenie gminy budzi wiele zastrzeżeń z uwagi na ciągłe zaśmiecanie terenów leśnych, szczególnie wzdłuż ciągów komunikacyjnych.
Gmina nie dysponuje dużą ilością gleb predysponowanych do zalesienia (ok. 100 ha). Lasy pełnią ważną rolę nie tylko w podnoszeniu walorów krajobrazowych, ale też w utrzymaniu równowagi innych ekosystemów, regulacji stosunków wodnych i migracji faunistycznych.
2.4. Sfera przestrzenno-funkcjonalna i techniczna
INFRASTRUKTURA DROGOWA
Główne zewnętrzne powiązania komunikacyjne gminy stanowią drogi przebiegające poza terenem gminy:
Krajowa nr 59 (Biskupiec–Szczytno–Przasnysz) ok. 2 km na wschód od Krasnego.
Krajowa nr 60 (Kutno–Płock–Ciechanów–Różan–Ostrów Mazowiecka) ok. 10 km na południe od Krasnego.
Wojewódzka nr 617 (Przasnysz–Ciechanów) ok. 15 km na zachód od Krasnego.
Komunikacja z terenami sąsiednich gmin oraz główne powiązania wewnętrzne tworzy sieć dróg powiatowych, stanowiących w gminie nadrzędny układ powiązań drogowych. Drogi powiatowe, tworzą sieć o łącznej długości ok. 47 km w tym ok. 75%
posiada nawierzchnię utwardzoną – bitumiczną.
Drogi gminne o łącznej długości ok. 55 km stanowią uzupełnienie układu drogowego. Obsługują przede wszystkim rozproszoną zabudowę kolonialną oraz stanowią połączenia między wsiami i ułatwiają dojazdy do użytków rolnych. Są to drogi o nawierzchniach bitumicznych – 38 km i nawierzchni żwirowej i gruntowej – 17 km.
Zarówno drogi powiatowe jak i gminne wymagają remontów, modernizacji i ulepszenia nawierzchni.
Przez teren Gminy Krasne na długości ok. 10 km przebiega linia kolejowa wąskotorowa relacji Mława – Grudusk – Przasnysz – Krasne – Maków Mazowiecki, prowadząca w nieznacznym stopniu turystyczny.
Powiązania komunikacyjne zapewniają drogi powiatowe umożliwiające połączenie z krajowym systemem dróg: nr 60 – Kutno – Ciechanów – Ostrów Mazowiecka i nr 59:
Biskupiec – Szczytno – Przasnysz – Pułtusk, drogą wojewódzką nr 617: Przasnysz – Ciechanów oraz linią kolejową E-65 (Gdańsk - Warszawa). Odległość do dworca kolejowego w Ciechanowie z najdalej położonych miejscowości gminy Krasne - Pęczki Kozłowo wynosi ok. 25 km (w linii prostej).
INFRASTRUKTURA WODNO – KANALIZACYJNA
Gmina jest w 99,6% zwodociągowana. Sieć wodociągowa o łącznej długości 136,3 km i przyłączach 26,7 km doprowadzona jest do wszystkich miejscowości gminy. Z sieci tej korzysta ponad 880 gospodarstw domowych.
Na terenie gminy funkcjonuje jedna stacja uzdatniania wody, która została zmodernizowana w 2013 r. w ramach projektu pn.” „Poprawa gospodarki wodno-ściekowej poprzez budowę przydomowych oczyszczalni ścieków w Gminie Krasne oraz modernizację Stacji Uzdatniania Wody w Mosakach – Stara Wieś” w ramach działania 321 „Podstawowe usługi dla gospodarki i ludności wiejskiej” objętego PROW na lata 2007-2013.
System oczyszczania ścieków: w 2014 r. zakończony został projekt pn. „Rozbudowa i modernizacja systemów zaopatrzenia w wodę oraz infrastruktury i urządzeń służących do oczyszczania ścieków komunalnych i przemysłowych w gminach Płoniawy – Bramura i Krasne” projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego na lata 2007 – 2013 w ramach zakończonego projektu wykonano:
długość wybudowanej sieci kanalizacji sanitarnej – 18427 m,
liczba osób korzystających z podłączenia do sieci kanalizacyjnej – 725 osób.
Obecnie nieczystości bytowe odprowadzane są do zmodernizowanej w ww.
projekcie oczyszczalni ścieków w miejscowości Kalinowiec.
GOSPODARKA ODPADAMI
Gmina Krasne nie posiada własnego składowiska odpadów ani własnej firmy zajmującej się wywozem odpadów komunalnych. Obecnie odpady komunalne z terenu gminy wywożone są przez Firmę „Błysk Bis” Maków Mazowiecki na podstawie umów zawartych bezpośrednio z każdym właścicielem nieruchomości. Posesje zostały wyposażone w pojemniki. Wywóz nieczystości prowadzony jest 2 razy w miesiącu.
Właściciele nieruchomości zapewniają utrzymanie czystości i porządku na terenie nieruchomości, poprzez:
wyposażenie nieruchomości w pojemniki i worki służące do zbierania odpadów komunalnych oraz utrzymywanie tych urządzeń w odpowiednim stanie sanitarnym, porządkowym i technicznym;
selektywne zbieranie i przekazywanie przedsiębiorcy następujących rodzajów odpadów: papieru i tektury, metali, tworzyw sztucznych, opakowań wielomateriałowych, szkła, odpadów ulegających biodegradacji, w tym zielonych, przeterminowanych leków i chemikaliów, zużytych baterii i akumulatorów, zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego, mebli i innych odpadów wielkogabarytowych, odpadów budowlanych i rozbiórkowych, zużytych opon,
zbieranie innych odpadów stanowiących niesegregowane (zmieszane) odpady komunalne do pojemników o wielkości i liczbie dostosowanej do ilości wytwarzanych na danej nieruchomości odpadów;
przekazywanie przedsiębiorcy odpadów zebranych selektywnie i odpadów zmieszanych, w terminach wyznaczonych w harmonogramie odbioru.
Tabela 16. Gospodarstwa domowe w gminie Krasne segregujące odpady w 2016 r.
Lp. Nazwa miejscowości Segregujący Nie segregujący
% segregujących
1. Augustów 49 3 94,23
2. Barańce 43 7 86,00
3. Bartołdy 53 14 79,10
4. Brzozowo Małe 15 6 71,43
5. Brzozowo Wielkie 47 6 88,68
6. Dąbki 5 0 100,00
7. Dębowa Karczma 37 5 88,10
8. Filipy 22 3 88,00
9. Godacze 18 0 100,00
10. Gorąca 34 0 100,00
11. Grabowo Gęsie 11 0 100,00
12. Grabowo Wielkie 25 0 100,00
13. Grabówko 0 6 0,00
14. Gustawin 7 0 100,00
15. Helenów 2 4 33,33
16. Iłówko 13 1 92,86
17. Jaźwiny 11 10 52,38
18. Kamienice-Ślesice 7 0 100,00
19. Kozin 112 5 95,73
20. Kraski-Ślesice 13 5 72,22
21. Krasne 560 86 86,69
22. Krasne-Elżbiecin 72 9 88,89
23. Kurowo 38 5 88,37
24. Kurówko 37 0 100,00
25. Łyszkowo 9 0 100,00
26. Milewo-Brzegędy 14 1 93,33
27. Milewo-Bylice 0 2 0,00
28. Milewo-Gawary 4 0 100,00
29. Milewo-Kulki 9 0 100,00
30. Milewo-Rączki 47 7 87,04
31. Milewo-Ruszczyny 24 4 85,71
32. Milewo-Szwejki 135 8 94,41
33. Milewo-Tabuły 13 0 100,00
34. Mosaki-Rukle 42 3 93,33
35. Mosaki-Stara Wieś 97 7 93,27
36. Niesiobędy 25 2 92,59
37. Nowa Wieś 20 0 100,00
38. Nowe Żmijewo 61 7 89,71
39. Nowokrasne 33 0 100,00
40. Pęczki-Kozłowo 74 21 77,89
41. Stary Janin 34 3 91,89
42. Szlasy-Leszcze 25 11 69,44
43. Szlasy-Umiemy 33 11 75,00
44. Szlasy-Żalne 58 0 100,00
45. Wężewo 167 38 81,46
46. Zalesie 190 19 90,91
47. Zielona 53 28 65,43
48. Zielonki 13 0 100,00
49. Żbiki 136 23 85,53
50. Żbiki-Antosy 0 0 0,00
51. Żbiki-Gawronki 30 11 73,17
52. Żbiki-Kierzki 26 0 100,00
53. Żbiki-Starki 22 0 100,00
2625 381 87,33
Źródło: Urząd Gminy Krasne.
Wśród mieszkańców gminy Krasne występuje dość duża świadomość społeczna w zakresie gospodarki odpadami i ich segregacji. Gmina prowadzi ciągłą kampanię w tym zakresie, jednakże wciąż część gospodarstw domowych nie segreguje odpadów. Średnia segregujących odpady w gminie Krasne to 87,33%. W 17 miejscowościach (zaznaczonych powyżej liczba nie segregujących odpadów jest wyższa od średniej w gminie.
INFRASTRUKTURA DOSTAW GAZU
Gmina Krasne nie jest podłączona do krajowego systemu gazociągów. Gazyfikacja gminy będzie możliwa po realizacji gazociągu wysokiego ciśnienia DN 300 i DN 250 Ciechanów – Krasne – Maków Mazowiecki. Będzie on potencjalnym źródłem zaopatrzenia w gaz sieciowy odbiorców na terenie gminy.
INFRASTRUKTURA ZAOPATRZENIA W CIEPŁO
Zaopatrzenie ludności w ciepło w gminie odbywa się poprzez sieć do osiedli wielomieszkaniowych należących do spółdzielni „Baszta” w Krasnem i kotłownią węglową ogrzewającą jeden budynek wielorodzinny w miejscowości Szwejki. Większość mieszkań ogrzewana jest z kotłowni indywidualnych.
Podstawowym nośnikiem energii jest węgiel, miał węglowy i drewno. Minimalny udział w grupie wykorzystywanych paliw posiada olej opałowy, gaz, pelet, energia elektryczna, a także słoma. Budynki publiczne w gminie oraz szkoły posiadają kotłownie, w których paliwem opałowym jest olej opałowy oraz miał.
Na terenie gminy w indywidualnym gospodarstwie rolnym funkcjonuje kotłownia na słomę ogrzewająca budynek mieszkalny oraz obiekty gospodarcze.
INFRASTRUKTURA ZAOPATRZENIA W ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ
Zaopatrzenie gminy w energię elektryczną odbywa się z trzech stacji transformatorowych 110/15kV położonych w Makowie Mazowieckim, Ciechanowie, i Pułtusku. Energia elektryczna rozprowadzana jest do odbiorców poprzez rozdzielczą sieć linii napowietrznych średnich napięć 15 kV oraz stacje transformatorowe 15/0,4kV i sieć odbiorczą niskiego napięcia 220/380 V.
DZIEDZICTWO KULTUROWE I TURYSTYKA
Jak można się przekonać Krasne jak i cała gmina to tereny, które mocnym akcentem zapisał się na kartach historii, ściśle związane z jednym z najznamienitszych rodów w Polsce rodem Krasińskich, z którego wywodzi się wieszcz narodowy Zygmunt Krasiński. Dlatego też są to miejsca bardzo atrakcyjne pod względem turystycznym, posiadające wiele obiektów godnych polecenia wytrawnym zwiedzającym, wpisane do rejestru zabytków.
Niepowtarzalny w swej architekturze zabytkowy Kościół w Krasnem, w podziemiach którego znajduje się mauzoleum rodu Krasińskich a najstarsze grobowce liczą sobie ok. 500 lat.
Zabytkowa siedziba rodu Krasińskich (wydzieloną murowanym parkanem) o powierzchni ok. 22 ha w której funkcjonuje do dnia dzisiejszego Stadnina Koni Pełnej krwi angielskiej (założona przez Ludwika Krasińskiego) z bardzo bogatą i chlubną tradycją.
W ramach tego kompleksu prawie wszystkie obiekty są wpisane do rejestru zabytków a pośród nich między innymi unikalny park krajobrazowy z najdłuższą w Europie aleją grabową liczącą ok. 1500 metrów i unikalnymi gatunkami drzew sprowadzonych z Kanady, Mandżurii oraz z nad Morza Śródziemnego, budynki takie jak: stajnie, maneż, magazyn zbożowy, ochronka (dom dziecka), ruiny willi E. Kocha wzniesionej w latach okupacji hitlerowskiej.
Do zabytków też należy historyczna wieża ciśnień która jest świadectwem wysokiego poziomu rozwoju infrastruktury Krasnego w czasach odległych. Wieża została odrestaurowana w ramach projektu „Poszerzenie oferty kulturowej gminy Krasne, poprzez
