Forma zajęć Miejsce realizacji Termin realizacji Wykłady Zespolony w Płocku s. 13

(1)

KARTA PRZEDMIOTU

CECHA PRZEDMIOTU OPIS

INFORMACJE OGÓLNE O PRZEDMIOCIE Jednostka realizująca Instytut Nauk o Zdrowiu

Kierunek Pielęgniarstwo Profil kształcenia Praktyczny Poziom realizacji

przedmiotu

Studia pierwszego stopnia Forma kształcenia Studia stacjonarne

Tytuł zawodowy uzyskiwany przez studenta

Licencjat pielęgniarstwa

Nazwa przedmiotu PIELĘGNIARSTWO GERIATRYCZNE Kod przedmiotu OS-GiPG

Punkty ECTS 8

Rodzaj przedmiotu Obowiązkowy Przyporządkowanie do

grupy przedmiotów

Nauki w zakresie opieki specjalistycznej Język wykładowy Polski

Okres (rok akademicki /semestr/semestry)

OGÓŁEM LICZBA GODZIN –200 godz.

ROK III SEMESTR V – 120 godz.

ROK III SEMESTR VI – 80 godz.

Typ zajęć/liczba godzin Forma zajęć Rok/

semestr

Liczba godzin

Limit miejsc w grupach Wykłady

pielęgniarstwo

RIII/SV

26 dla całego roku Zajęcia bez

udziału nauczyciela

14 indywidualnie

Zajęcia Praktyczne

80 8 osób

Praktyki Zawodowe

RIII/SVI 80 8 osób

Terminy i miejsce odbywania zajęć

Forma zajęć Miejsce realizacji Termin realizacji Wykłady Wojewódzki Szpital

Zespolony w Płocku s. 13

Według planu studiów Zajęcia bez

Według indywidualnej decyzji studenta

indywidualnie

Zajęcia

Praktyczne Według ustalonego harmonogramu ZP

Według ustalonego harmonogramu PZ Praktyki

Zawodowe

Według ustalonego harmonogramu ZP

Według ustalonego harmonogramu PZ Koordynator dr n. med. Beata Haor

Prowadzący Forma Nazwisko i imię

prowadzącego

Telefon e-mail Wykłady

dr n. med. Beata Haor beata.haor@interia.pl Zajęcia bez udziału

nauczyciela

Zajęcia praktyczne Pielęgniarka ( mentor) zatrudniona w zakładzie Praktyki Zawodowe

(2)

opieki zdrowotnej Określenie czy przedmiot

może być wielokrotnie zaliczany

Student ma prawo do dwukrotnego zdawania egzaminu.

CELE PRZEDMIOTU Skrócony opis kursu/ Cel

ogólny przedmiotu

Student:

Będzie wyposażony w wiedzę z zakresu geriatrii i gerontologii,

organizacji opieki geriatrycznej w Polsce i na świecie oraz uczestnictwa w leczeniu schorzeń wieku podeszłego.

Będzie przygotowany do kompleksowej opieki i pielęgnacji człowieka starego w zdrowiu i chorobie w kontekście uwarunkowań społecznych.

Pełny opis kursu/ Cele dydaktyczne wynikające z realizacji przedmiotu

Student :

C1. scharakteryzuje proces starzenia w aspekcie bio-psychospołeczno- ekonomicznym,

C2. określi swoiste zasady organizacji opieki geriatrycznej w Polsce, C3. zanalizuje etiopatogenezę i specyfikę wybranych chorób wieku

starczego,

C4. rozwiąże problemy opieki i pielęgnacji chorego w wieku starczym, C5. zaproponuje rodzaj i formę opieki nad ludźmi starymi,

C6. opisze metody, techniki i narzędzia oceny stanu świadomości/

przytomności,

C7. zdefiniuje zasady żywienia chorych, z uwzględnieniem leczenia dietetycznego i wskazań przed i pooperacyjnych,

C8. zanalizuje poznane aspekty opieki i pielęgnacji pacjenta geriatrycznego,

C9. wdroży zasady uaktualnionej holistycznej, profesjonalnej opieki

pielęgniarskiej w odniesieniu do człowieka starego (w zdrowiu i chorobie) w kontekście uwarunkowań społecznych,

C10. planuje, organizuje i realizuje zadania wobec człowieka starego i jego rodziny,

C11. wykaże empatię i holistyczne podejście wobec złożonych potrzeb i problemów człowieka starego, jest świadomy obowiązku

ustawicznego kształcenia w pracy pielęgniarki.

WYMAGANIA WSTĘPNE Wymagania wstępne prac

pisemnych

Podstawy anatomii, fizjologii, patologii, psychologii, pedagogiki.

Podstawy pielęgniarstwa na poziomie licencjackim.

EFEKTY KSZTAŁCENIA PRZEDMIOT Wykaz uzyskanych

umiejętności/ efekty uczenia się – WIEDZA

Student:

W1. zna zasady oceny stanu chorego w wieku geriatrycznym, W2. zna zasady diagnozowania chorych w wieku podeszłym, W3. charakteryzuje proces starzenia się w aspekcie bio-psycho-

społeczno-ekonomicznym,

W4. zna swoiste zasady organizacji opieki geriatrycznej,

W5. różnicuje etiopatogenezę schorzeń wieku podeszłego: cukrzycy, chorób serca, nadciśnienia tętniczego, miażdżycy, zespołów otępiennych, zespołu Parkinsona i depresji,

W6. charakteryzuje narzędzia i skale oceny wsparcia osób starszych i ich rodzin,

W7. zna zasady aktywizacji chorego objętego opieką geriatryczną.

Wykaz uzyskanych

umiejętności/ efekty uczenia się – UMIEJĘTNOŚCI

Student :

U1. gromadzi informacje, formułuje diagnozę pielęgniarską, ustala cele i plan opieki, wdraża interwencje pielęgniarskie oraz dokonuje

ewaluacji opieki nad pacjentem w wieku geriatrycznym,

(3)

U2. rozpoznaje uwarunkowania zachowania zdrowia odbiorców opieki w podeszłym wieku,

U3. prowadzi poradnictwo w zakresie samoopieki pacjentów w podeszłym wieku,

U4. prowadzi profilaktykę powikłań w przebiegu chorób specyficznych dla wieku geriatrycznego,

U5. prowadzi dokumentację opieki nad chorym geriatrycznym.

umiejętności/ efekty uczenia się – KOMPETENCJE SPOŁECZNE

Student:

K1. szanuje godność i autonomię osób powierzonych opiece, K2. systematycznie wzbogaca wiedzę zawodową i kształtuje

umiejętności, dążąc do profesjonalizmu,

K3. przestrzega wartości, powinności i sprawności moralnych w opiece, K4. przestrzega praw pacjenta,

K5. rzetelnie i dokładnie wykonuje powierzone obowiązki zawodowe, K6. przestrzega tajemnicy zawodowej,

K7. współdziała w ramach zespołu interdyscyplinarnego w rozwiązywaniu dylematów etycznych z zachowaniem zasad kodeksu etyki zawodowej,

K8. jest otwarty na rozwój podmiotowości własnej i pacjenta, K9. przejawia empatię w relacji z pacjentem i jego rodziną oraz

współpracownikami.

EFEKTY KSZTAŁCENIA WYKŁADY

Student:

W1. omawia cele i zagrożenia geriatrii, gerontologii i pielęgniarstwa geriatrycznego we współczesnym świecie,

W2. charakteryzuje potrzeby i problemy starego człowieka we współczesnym świecie,

W3. omawia skale klinimetryczne stosowane w ocenie stanu funkcjonalnego człowieka starego,

W4. opisuje modele i formy opieki geriatrycznej w Polsce i na świecie.

umiejętności/ efekty uczenia się – UMIEJĘTNOŚCI

Student:

U1. analizuje postawy wobec procesu starzenia się,

U2. analizuje zadanie pielęgniarki w ramach COG (całościowej oceny geriatrycznej),

U3. określa zadania edukacji gerontologicznej w działaniach pielęgniarki, U4. analizuje istotę rewitalizacji człowieka starego,

U5. określa zasady pielęgnacji pacjenta w przebiegu wielkich zespołów geriatrycznych,

U6. analizuje proces pielęgnowania człowieka starego w przebiegu cukrzycy, chorób układu nerwowego, sercowo-naczyniowego, oddechowego, pokarmowego, narządu ruchu.

umiejętności/ efekty uczenia się – KOMPETENCJE SPOŁECZNE

Student:

K1. reprezentuje aktywną postawę w procesie kształcenia, K2. rzetelnie i dokładnie analizuje przekazywane treści,

K3. prowadzi refleksję nad rozwiązywaniem dylematów etycznych.

FORMA ZAJĘĆ

TEMAT LICZBA

GODZIN

SUMA GODZIN WYKŁADY

1. Geriatria, gerontologia i pielęgniarstwo geriatryczne we współczesnym świecie – cele i założenia.

2 26

2. Potrzeby i problemy biopsychospołeczne człowieka starszego.

2 3. Postawy wobec procesu starzenia się. Człowiek stary

w rodzinie i społeczeństwie.

2

(4)

4. Zadanie pielęgniarki w ramach COG (Całościowej Oceny Geriatrycznej).

2 5. Skale klinimetryczne stosowane w ocenie stanu

funkcjonalnego człowieka starego.

2 6. Modele i formy opieki geriatrycznej w Polsce i na

świecie.

2 7. Edukacja gerontologiczna w działaniach pielęgniarki.

Pojęcie zdrowia w odniesieniu do ludzi starszych, jakość życia osób starszych.

2

8. Pomyślne starzenie warunkiem długowieczności.

Promocja zdrowia ludzi w wieku podeszłym.

2 9. Rewitalizacja człowieka starego. Zdrowy styl życia

osób starszych – zasady racjonalnego żywienia, aktywność fizyczna.

3

10. Zasady pielęgnacji pacjenta w przebiegu wielkich zespołów geriatrycznych.

2 11. Pielęgnacja człowieka starego w przebiegu cukrzycy,

chorób układu sercowo- naczyniowego, pokarmowego.

2

12. Pielęgnacja człowieka starego w przebiegu chorób układu nerwowego, oddechowego, narządu ruchu.

Samoopieka, samopielęgnacja.

3

EFEKTY KSZTAŁCENIA

ZAJĘCIA BEZ UDZIAŁU NAUCZYCIELA Wykaz uzyskanych

Student:

W1. pogłębia i uzupełnia wiedzę z zakresu przedmiotu - wykorzystując najnowsze publikacje,

W2. systematyzuje wiedzę w zakresie sytuacji demograficznej,

epidemiologicznej i społeczno- ekonomicznej, wynikającej z postępującego procesu starzenia się społeczeństwa.

umiejętności/ efekty uczenia się - UMIEJĘTNOŚCI

Student:

U1. nabywa umiejętność poszerzania wiedzy tematycznej w formie samodzielnej pracy,

U2. dokonuje analizy i syntezy źródeł.

umiejętności/ efekty uczenia się - KOMPETENCJE SPOŁECZNE

Student:

K1. wykazuje postawę aktywności i zaangażowania w samodzielnym poszerzaniu wiedzy i doskonaleniu umiejętności,

K2. reprezentuje twórczą postawę i dzieli się zdobytymi kompetencjami.

FORMA ZAJĘĆ TEMAT LICZBA

GODZIN

SUMA GODZIN Zajęcia bez

1. Charakterystyka demograficzna, epidemiologiczna i społeczna subregionu płockiego na tle woj.

mazowieckiego i Polski, wynikająca z procesu starzenia się społeczeństwa.

3 14

2. Skutki starzenia się społeczeństw ekonomiczne, medyczne, społeczne.

2 3. Sposoby zapobiegania chorobom wieku podeszłego. 2 4. Programy promocji zdrowia dla osób starszych.

Sposoby aktywizacji osób starszych.

3

5. Przemoc wobec osób starszych. 2

6. Samotność osób starszych. 2

(5)

EFEKTY KSZTAŁCENIA ZAJĘCIA PRAKTYCZNE Wykaz uzyskanych

Student:

W1. omawia funkcje zawodowe pielęgniarki wobec pacjentów w starszym wieku (DPS, oddziały szpitalne, placówki pielęgnacyjne,

opiekuńcze),

W2. wyjaśnia zadania pielęgniarki wobec podopiecznych prezentujących różne typy stosowania się do starości,

W3. wymienia metody i formy edukacji zdrowotnej w promowaniu starzenia pomyślnego,

W4. wyjaśnia udział pielęgniarki w całościowej ocenie geriatrycznej, W5. omawia zakres współpracy pielęgniarki z członkami

interdyscyplinarnego zespołu realizującego świadczenia na rzecz człowieka starego.

Student:

U1. określa cechy fizjologiczne i psychologiczne człowieka starego,

U2. identyfikuje problemy zdrowotne i psychospołeczne osób w starszym wieku,

U3. uczestniczy w procesie diagnozowania i leczenia osób starszych, U4. ocenia stan pacjenta,

U5. rozpoznaje czynniki mające wpływ na przyspieszenie i spowolnienie procesu starzenia,

U6. prowadzi proces pielęgnowania człowieka starego.

umiejętności/ efekty uczenia się - KOMPETENCJE SPOŁECZNE

Student:

K1. wykazuje odpowiedzialność moralną za człowieka i wykonywanie zadań zawodowych,

K2. jest systematyczny i zdyscyplinowany w przygotowaniu do zajęć, K3. przestrzega praw człowieka i pacjenta,

K4. rzetelnie i dokładnie wykonuje powierzone obowiązki zawodowe, K5. zachowuje tajemnicę zawodową,

K6. współdziała w zespole interdyscyplinarnym w rozwiązywaniu dylematów etycznych z zachowaniem zasad kodeksu etyki zawodowej,

K7. prezentuje otwartość na rozwój podmiotowości własnej i pacjenta, K8. wykazuje empatię w relacji z pacjentem i jego rodziną oraz

współpracownikami.

GODZIN

SUMA GODZIN Zajęcia

praktyczne

1. Realizacja funkcji zawodowych pielęgniarki wobec pacjentów w starszym wieku (DPS, oddziały szpitalne, placówki pielęgnacyjne, opiekuńcze).

8 80

2. Zadania pielęgniarki wobec podopiecznych

prezentujących różne typy postaw w odniesieniu do starości.

8

3. Metody i formy edukacji zdrowotnej w promowaniu starzenia pomyślnego.

8 4. Proces pielęgnowania człowieka starego

w określonych jednostkach chorobowych.

8 5. Udział pielęgniarki w całościowej ocenie

geriatrycznej.

8 6. Zakres współpracy pielęgniarki z członkami

interdyscyplinarnego zespołu realizującego świadczenia na rzecz człowieka starego.

8

(6)

7. Problemy pielęgnacyjne osób w podeszłym wieku, niepełnosprawnych:

- z upośledzeniem narządu ruchu - z porażeniami

- z upośledzeniem słuchu - z zaburzeniami mowy - niewidomych.

8

8. Specyfika pielęgnowania osób w podeszłym wieku ze zmianami skórnymi:

- odleżyny - owrzodzenia.

8

9. Proces pielęgnowania w wybranych jednostkach chorobowych.

8 10. Problemy pielęgnacyjne osób starszych w chorobie

terminalnej.

8 EFEKTY KSZTAŁCENIA

PRAKTYKI ZAWODOWE Wykaz uzyskanych

Student:

W1. omawia specyfikę organizacji pracy w placówce sprawującej opiekę nad ludźmi w starszym wieku,

W2. wykorzystuje i doskonali wiedzę i umiejętności w opiece nad pacjentem w warunkach szpitala,

W3. wyjaśnia zasady współpracy pielęgniarki z członkami

interdyscyplinarnego zespołu opieki geriatrycznej oraz rodziną osoby starszej,

W4. wyjaśnia rolę czynników warunkujących dobrostan osoby starszej w kontekście uwarunkowań zdrowotnych, społecznych, socjalnych, W5. omawia proces pielęgnowania osoby w starszym wieku wg

wybranego modelu pielęgnowania w poznanych jednostkach chorobowych,

W6. omawia standardy opieki geriatrycznej w dążeniu do podnoszenia jakości życia człowieka w starszym wieku.

Student:

U1.

uczestniczy w zadaniach pielęgnacyjnych, opiekuńczych, diagnostycznych, terapeutycznych, rehabilitacyjnych, edukacyjnych,

U2.

utrwala i doskonali umiejętności kształtowane podczas realizacji treści programowych oraz podczas opieki realizowanej nad pacjentem w okresie odbywania zajęć praktycznych w warunkach szpitala,

U3.

poprawnie komunikuje się z osobą w wieku podeszłym,

U4.

rozpoznaje potrzeby i problemy zdrowotne osób starszych oraz

planuje opiekę,

U5.

ocenia stan pacjenta oraz świadczy profesjonalną pomoc w rozwiązywaniu problemów,

U6.

współdziała z pacjentem i jego rodziną w planowaniu i indywidualnej opiece,

U7.

wdraża wybrane modele pielęgnowania do planowania opieki,

U8.

planuje i realizuje edukację podopiecznych i ich rodzin,

przygotowując do samopielęgnacji i samoopieki; współdziała w zakresie realizacji opieki nad człowiekiem starym z zespołem

interdyscyplinarnym.

umiejętności/ efekty uczenia

Student:

K1. przestrzega zasad etyki zawodowej,

(7)

się - KOMPETENCJE SPOŁECZNE

K2. respektuje prawa człowieka i prawa pacjenta,

K3. szanuje godność i autonomię osób powierzonych opiece, K4. wykazuje aktywność podczas zajęć praktycznych,

K5. dąży do perfekcyjnego wykonania czynności obserwacyjno – pielęgnacyjnych,

K6. wykazuje postawę odpowiedzialności za podjęte działania, K7. wykazuje empatię w relacji z pacjentem i jego rodziną oraz współpracownikami.

GODZIN

SUMA GODZIN Praktyki

zawodowe

1. Specyfika organizacji pracy w placówce

sprawującej opiekę nad ludźmi w starszym wieku.

6 80

2. Zasady współpracy pielęgniarki z członkami interdyscyplinarnego zespołu opieki geriatrycznej oraz rodziną osoby starszej; organizacja wsparcia na rzecz podmiotu opieki i rodziny.

6

3. Analiza i ocena czynników warunkujących dobrostan osoby starszej w kontekście uwarunkowań zdrowotnych, społecznych, socjalnych.

6

4. Udział pielęgniarki w całościowej ocenie geriatrycznej.

6 5. Proces pielęgnowania osoby w starszym wieku

wg wybranego modelu pielęgnowania w chorobach układu nerwowego (zespoły otępienie, depresja, chor. Alzheimera, chor. Parkinsona).

7

6. Proces pielęgnowania osoby w starszym wieku wg wybranego modelu pielęgnowania w chorobach układu sercowo- naczyniowego (niewydolność serca, miażdżyca, nadciśnienie tętnicze, choroba niedokrwienna serca).

7

7. Proces pielęgnowania osoby w starszym wieku wg wybranego modelu pielęgnowania w chorobach

układu oddechowego (POCHP).

7

8. Proces pielęgnowania osoby w starszym wieku wg wybranego modelu pielęgnowania w chorobach układu kostno- stawowego (zmiany

zwyrodnieniowe stawów, osteoporoza), zaburzeniach równowagi i upadkach.

7

9. Proces pielęgnowania osoby w starszym wieku wg wybranego modelu pielęgnowania pacjentów z problemem nietrzymaniu moczu i stolca.

7 10. Proces pielęgnowania osoby w starszym wieku wg

wybranego modelu pielęgnowania w zaburzeniach widzenia i słyszenia.

7

11. Metody i formy edukacji zdrowotnej w pracy pielęgniarki z człowiekiem starym i jego rodziną – promocja pomyślnego starzenia, ograniczanie deficytów samoopieki osoby w starszym wieku.

7

12. Standardy opieki geriatrycznej w dążeniu do podnoszenia, jakości życia człowieka w starszym wieku – okres hospitalizacji/ pobytu w placówce opiekuńczej, pielęgnacyjnej.

7

NARZĘDZIA DYDAKTYCZNE

(8)

Rodzaj narzędzi dydaktycznych/metoda

Wykłady:

- wykład informacyjny, - wykład problemowy, - dyskusja dydaktyczna,

- metoda programowana z użyciem komputera.

Zajęcia bez udziału nauczyciela:

- studiowanie literatury, - prezentacja multimedialna, - dyskusja dydaktyczna.

Zajęcia praktyczne:

- zajęcia praktyczne w oddziałach szpitalnych, - instruktaż wstępny, bieżący, końcowy, - dyskusja dydaktyczna,

- seminarium.

Praktyki zawodowe:

- praktyki zawodowe w oddziałach szpitalnych, - instruktaż wstępny, bieżący, końcowy,

- dyskusja dydaktyczna, - seminarium.

Rodzaj narzędzi dydaktycznych/środki dydaktyczne

- komputer,

- prezentacja multimedialna,

- sprzęt multimedialny (telewizor, kasety DVD), - tablica papierowa fliphart,

- mazaki, - grafoskop, - foliogramy, - ryciny, - plansze,

- standardy tematyczne, - procedury tematyczne.

SPOSOBY OCENY P- podsumowująca

F- formułująca

Wykłady P1 - egzamin po V semestrze Zajęcia bez udziału

nauczyciela

F2 - zaliczenie prac zleconych przez nauczyciela prowadzącego ćwiczenia P3 - ocena podsumowująca po zakończeniu wykonanej pracy przez studenta

Zajęcia Praktyczne F3 - zaliczenie czynności bieżących

P4 - ocena podsumowująca wiedzę i umiejętności zdobyte w trakcie odbywania zajęć praktycznych z wpisaniem do „Dziennika zajęć praktycznych i praktyk zawodowych”

Praktyki Zawodowe F4 - zaliczenie czynności bieżących

P4 - ocena podsumowująca wiedzę i umiejętności zdobyte w trakcie odbywania praktyk zawodowych z wpisaniem do „Dziennika zajęć praktycznych i praktyk zawodowych”

OBCIĄŻENIE PRACĄ STUDENTA

Forma aktywności Średnia liczba godzin na zrealizowanie aktywności Godziny pracy

studenta w uczelni przewidziane planem zajęć dla przedmiotu

• Wykłady 26

• Zajęcia bez udziału nauczyciela 14

• Zajęcia praktyczne 80

• Praktyka zawodowa 80

• Przygotowanie do zajęć 25

Razem 225

(9)

Sumaryczna liczba punktów ECTS dla przedmiotu 10 LITERATURA

Literatura podstawowa 1. Abrams W. B., Berkow R., Podręcznik geriatrii, Urban&Partner, Wrocław 1999

2. Andruszkiewicz A., Banaszkiewicz M., Promocja zdrowia dla

studentów studiów licencjackich kierunku pielęgniarstwo i położnictwo, t. II, Promocja w praktyce pielęgniarki i położnej,

PZWL, Warszawa 2010

3. Biercewicz M., Szewczyk M. T., Ślusarz R. (red.), Pielęgniarstwo w geriatrii, Borgis, Warszawa 2006

4. Broclehurst J.C., Allen S.C., Zarys medycyny geriatrycznej - podręcznik dla studentów, PZWL, Warszawa 1991

5. Bulpitt C.J., Rajkumar C., Beckett N., Nadciśnienie tętnicze u osób w starszym wieku, Via Medica, Gdańsk 2000

6. Finucane P., Sinclair A.J., Cukrzyca u osób w podeszłym wieku, Via Medica, Gdańsk 1997

7. Galus K. (red.), Geriatria. Wybrane zagadnienia, Urban&Partner, Wrocław 2007

8. Grodzicki T., Gryglewska B., Dybiel J. S. (red.), Kardiologia u osób w wieku podeszłym, Medical Press, Gdańsk 2003

9. Grodzicki T., Kocemba J., Nadciśnienie tętnicze u osób w wieku podeszłym, Via Medica, Gdańsk 2006

10. Hillson R., Cukrzyca. Praktyczne zasady opieki, Medica Press we współpracy z Servier Polska, Bielsko - Biała, 1997

11. Kawczyńska-Butrym Z., Wyzwania rodziny: zdrowie, choroba, niepełnosprawność, starość, Makmed, Lublin 2008

12. Kędziora-Kornatowska K., Muszalik M. (red.), Kompendium pielęgnowania pacjentów w starszym wieku, Czelej, Lublin 2007 13. Kędziora-Kornatowska K., Muszalik M., Skolmowska E. (red.),

Pielęgniarstwo w opiece długoterminowej, PZWL, Warszawa 2010 14. Kocemba J., Grodzicki T., Skalska A. (red.), Geriatria z elementami

gerontologii ogólnej, Via Medica, Gdańsk 2006

15. Koper A., Wrońska I. (red.), Problemy pielęgnacyjne pacjentów z chorobą nowotworową, Czelej, Lublin 2003

16. Kostka T., Koziarska-Rościszewska M., Choroby wieku podeszłego, PZWL, Warszawa 2009

17. Krasuska M. E., Opieka w chorobie nowotworowej, YOCAM, Lublin 1997

18. Manthorpe J., Iliffe S., Depresja wieku podeszłego, PZWL, Warszawa 2005

19. Mazowiecki Program Promocji Zdrowia na lata 2001-2005, MCZP, Warszawa 2001 www.mczp.prv.pl

20. Narodowy Program Zdrowia 2007-2015, Załącznik do Uchwały Nr 90/2007 Rady Ministrów z dnia 15 maja 2007

21. Nowicka A., Wybrane problemy osób starszych, Impuls, Kraków 2006 22. Rosińczuk-Tonderys J., Uchmanowicz I., Arendarczyk M.,

Profilaktyka i leczenie odleżyn, Continuo, Wrocław 2005

23. Talarska D., Wieczorkowska-Tobis K., Szałkiewicz E. (red.), Opieka nad osobami przewlekle chorymi, w wieku podeszłym i niesamodzielnymi, PZWL, Warszawa 2009

24. Wieczorkowska-Tobis K., Talarska D. (red.), Geriatria i pielęgniarstwo geriatryczne, PZWL, Warszawa 2008

Czasopisma: Gerontologia Polska, Geriatria, Geriatria Polska - wybrane pozycje aktualizowane

Literatura uzupełniająca 1. Błędowski P., Lokalna polityka społeczna wobec ludzi starych,

(10)

Wydawnictwo SGH, Warszawa 2002

2. Brzezińska A. (red.), Psychologiczne portrety człowieka. Praktyczna psychologia rozwojowa, GWP, Gdańsk 2005

3. Jabłoński L., Wysokiński-Miszczuk J., Podstawy gerontologii i wybrane zagadnienia z geriatrii, Czelej, Lublin 2000

4. Kałuża D., Szukalski P., Jakość życia seniorów w XXI wieku z perspektywy polityki społecznej, Wydawnictwo Biblioteka, Łódź

2010

5. Karski J., Promocja zdrowia, Wydawnictwo Ignis, Warszawa 1999 6. Kawczyńska-Butrym Z., Rodzina – zdrowie – choroba, Czelej, Lublin

2001

7. Kirkwood T., Czas naszego życia. Co wiemy o starzeniu się człowieka. Charaktery, Warszawa 2005

8. Kocemba J., Grodzicki T. (red.), Zarys gerontologii klinicznej, Medyczne Centrum Kształcenia Podyplomowego UJ, Kraków 2000 9. Kübler–Ross E., Rozmowy o śmierci i umieraniu, Media Rodzina,

Poznań 1998

10. Kulik T. B., Latalski M. (red.), Zdrowie publiczne, Czelej, Lublin 2002

11. Pędich W., Szaniawski Z. (red.), Farmakoterapia geriatryczna, PZWL, Warszawa 1998

12. Rocznik statystyczny (aktualny), GUS, Warszawa

13. Rosławski A., Ruch przedłuża młodość, PZWL, Warszawa 2001 14. Schiefele J., Staudt I, Dach M.M., Pielęgniarstwo geriatryczne,

Urban&Partner, Wrocław 1998

15. Susłowska M., Psychologia starzenia się i starości, PWN, Warszawa 1989

16. Synak B. (red.), Polska starość, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2003

17. Szatur-Jaworska B., Błędowski P., Dzięgielewska M., Podstawy gerontologii społecznej, Aspra-JR, Warszawa 2006

18. Szatur-Jaworska B., Ludzie starzy i starość w polityce społecznej, Aspra-JR, Warszawa 2000

19. Szczerbińska K. (red.), Dostępność opieki zdrowotnej i pomocy społecznej dla osób starszych w Polsce, Wyd. UJ, Kraków 2006 20. Szczerbińska K., Programy promocji zdrowia ludzi w wieku

podeszłym, w: Bik B., Henzel-Korzeniowska A., Przewoźniak L., Szczerbińska K., Wybrane zagadnienia promocji zdrowia, SzZP CM UJ, Kraków 1996

21. Wysokińska-Miszczuk J., Zagadnienia gerontologiczne w ochronie zdrowia i opiece społecznej, w: Jabłoński L. (red.), Epidemiologia, Wydawnictwo Folium, Lublin 1999

22. Zych A.A, Człowiek wobec starości: szkice z gerontologii społecznej, Wyd. Śląsk, Katowice 1999

23. Żakowska-Wachelko B., Pędich W., Pacjenci w starszym wieku, PZWL, Warszawa 1995

24. Żakowska-Wachełko B., Zarys medycyny geriatrycznej, PZWL, Warszawa 2000