WOJEWODA MAŁOPOLSKI
31-156 Kraków, ul. Basztowa 22 * tel. 12 39 21 591 * fax 12 39 21 424 http://www.malopolska.uw.gov.pl
WP-IV.9932.3.24.2018 Kraków, 25 stycznia 2019 r.
Pani
Maria Kowalska
Kierownik
Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Skrzyszowie
WYSTĄPIENIE POKONTROLNE
Na podstawie ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2018 r. poz. 998 t. j. z późn. zm.), rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 21 sierpnia 2015 roku w sprawie przeprowadzania kontroli przez wojewodę oraz wzoru legitymacji uprawniającej do przeprowadzania kontroli (Dz. U. z 2015 roku, poz.
1477), upoważnienia do kontroli Nr 64/2018 z 12 października 2018 roku (znak: WP-IV.0030.64.2018), wydanego z upoważnienia Wojewody Małopolskiego przez Jacka Kowalczyka – Dyrektora Wydziału Polityki Społecznej Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego w Krakowie, upoważnienia do kontroli Nr 68/2018 z 18 października 2018 roku (znak: WP-IV.0030.68.2018), wydanego z upoważnienia Wojewody Małopolskiego przez Igę Hajdus – p.o. Kierownika Oddziału do Spraw Pomocy Rodzinie i Organizacji w Wydziale Polityki Społecznej oraz upoważnienia do kontroli Nr 72/2018 z 24 października 2018 roku (znak: WP-IV.0030.72.2018) wydanego z upoważnienia Wojewody Małopolskiego przez Jacka Kowalczyka – Dyrektora Wydziału Polityki Społecznej Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego w Krakowie, przeprowadzona została w trybie zwykłym kontrola kompleksowa w Gminnym Ośrodku Pomocy Społecznej w Skrzyszowie, 33-156 Skrzyszów 642.
Kontrola została przeprowadzona w dniach 18-19 października 2018 r. przez zespół kontrolny w składzie:
Krystyna Raczkowska – inspektor wojewódzki (przewodnicząca zespołu),
Joanna Biegańska-Banaś – inspektor wojewódzki.
Zakres kontroli obejmował:
ocenę realizacji zadań gminy wynikających z ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej oraz kwalifikacji kadry realizującej ww. zadanie (zgodnie z upoważnieniem Nr 64/2018),
ocenę kwalifikacji asystentów rodziny zatrudnionych w GOPS w Skrzyszowie od 2012 r.
(zgodnie z upoważnieniem Nr 68/2018 i Nr 72/2018).
Okres objęty kontrolą: 1 stycznia 2017 roku do dnia kontroli. W związku z powzięciem podczas czynności kontrolnych informacji o braku kwalifikacji asystenta rodziny, rozszerzono okres objęty kontrolą na okres od 2012 roku w celu dokonania oceny kwalifikacji asystentów
2 rodziny zatrudnionych od 2012 roku (powiadomienie o zmianie okresu objętego kontrolą z 26 października 2018 r.).
Klasyfikacja wg budżetu zadaniowego: Funkcja 13. Zabezpieczenie społeczne i wspieranie rodziny; zadanie 13.4. Wspieranie rodziny; podzadanie 13.4.2. Wsparcie rodzin przeżywających trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych oraz piecza zastępcza nad dzieckiem; działanie 13.4.2.4. Finansowanie, monitorowanie oraz kontrola realizacji zadań w obszarze wspierania rodziny i systemie pieczy zastępczej.
Ilekroć w wystąpieniu pokontrolnym użyto następujących skrótów należy przez to rozumieć:
ustawa – ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2018 r. poz. 998 t. j. z późn. zm.),
GOPS lub Ośrodek – Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Skrzyszowie.
Kontrolę przeprowadzono w oparciu o analizę zastanej dokumentacji oraz wyjaśnienia p. Marii Kowalskiej - Kierownika GOPS w Skrzyszowie.
Oceny realizacji zadań podlegających kontroli dokonano na podstawie wyników:
analizy danych zawartych w liście kontrolnej umieszczonej w Statystycznej Aplikacji Centralnej dotyczącej realizowania zadań z zakresu wspierania rodziny,
analizy dokumentacji prowadzonej w GOPS,
analizy dokumentacji dotyczącej kwalifikacji asystentów rodziny,
analizy sprawozdań rzeczowo-finansowych przekazywanych w Centralnej Aplikacji Statystycznej.
Ustalenia z kontroli kompleksowej:
I. Podstawy formalno-organizacyjne kontrolowanej jednostki
Gmina Skrzyszów wyznaczyła GOPS w Skrzyszowie do realizacji zadań wynikających z ustawy Zarządzeniem Nr 306/2013 Wójta Gminy Skrzyszów z dnia 9 stycznia 2013 r.
w sprawie wyznaczenia realizatora pracy z rodziną.
Ustalono, że w Ośrodek funkcjonował na podstawie statutu określonego Uchwałą Nr XXVI/231/17 Rady Gminy Skrzyszów z dnia 8 marca 2017 r. w sprawie ogłoszenia tekstu jednolitego Statutu Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej. W §7 dokumentu wskazano m.in.
na realizację przez GOPS zadań określonych w ustawie o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, ustawie o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci oraz ustawie o wsparciu kobiet w ciąży i rodzin „Za życiem”.
Ustalono również, że Ośrodek funkcjonował na podstawie regulaminu organizacyjnego wprowadzonego Zarządzeniem Nr 3/2017 Kierownika Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Skrzyszowie z dnia 3 kwietnia 2017 r. w sprawie wprowadzenia regulaminu organizacyjnego GOPS w Skrzyszowie. W ww. dokumencie, w Rozdziale II Struktura organizacyjna Ośrodka, w § 3 w punkcie 5, wyodrębniono stanowisko asystenta rodziny, natomiast w § 9 określono jego zadania.
Ponadto kontrola wykazała, że w strukturze jednostki kontrolowanej nie wyodrębniono komórki realizującej zadania z zakresu wspierania rodziny, co nie stanowi naruszenia przepisu art. 10 ust. 2 ww. ustawy.
II. Zasoby kadrowe i kwalifikacje asystentów rodziny
Podczas kontroli stwierdzono, że w kontrolowanej jednostce do realizacji zadań z zakresu wspierania rodziny wyznaczono 5 pracowników GOPS (tj. 1 asystenta rodziny oraz 4 pracowników socjalnych – stan na dzień kontroli, tj. 18 października 2018 r.). W zakresach czynności pracowników znajdowały się stosowne zapisy.
3 W okresie objętym kontrolą w Ośrodku zatrudniano 2 asystentów rodziny, w tym:
1. asystent rodziny nr 1 zatrudniony wg następujących umów:
umowa zlecenie nr 12/2012 zawarta 17 września 2012 r. na czas określony od 17 września do 31 grudnia 2012 r.,
umowa zlecenie nr 1/2013 zawarta 31 grudnia 2012 r. na czas określony od 1 stycznia do 30 kwietnia 2013 r.,
umowa zlecenie Nr 6/2013 zawarta 30 kwietnia 2013 r. na czas określony od 1 maja do 31 października 2013 r.,
umowa zlecenie Nr 6.2013.II zawarta 30 października 2013 r. na czas określony od 1 listopada do 31 grudnia 2013 r.,
umowa zlecenie Nr 5.2014 zawarta 31 grudnia 2013 r. na czas określony od 1 stycznia do 30 czerwca 2014 r.,
umowa zlecenie Nr 9.2014 zawarta 1 lipca 2014 r. na czas określony od 1 lipca do 31 grudnia 2014 r.,
umowa zlecenie Nr 1.2015 zawarta 31 grudnia 2014 r. na czas określony od 1 stycznia do 30 czerwca 2015 r.
2. asystent rodziny nr 2 zatrudniony wg następujących umów:
umowa zlecenie Nr 10.2015 zawarta 23 lipca 2015 r. na czas określony od 27 lipca do 31 grudnia 2015 r.,
umowa o pracę zawarta 5 stycznia 2016 r., na czas określony od 5 stycznia do 4 lipca 2016 r. (w systemie zadaniowego czasu pracy, w wymiarze 1 etatu),
umowa o pracę zawarta 4 lipca 2016 r., na czas określony od 5 lipca 2016 r. do 4 lipca 2018 r. (w systemie zadaniowego czasu pracy, w wymiarze 1 etatu),
umowa o pracę zawarta 4 lipca 2018 r., od 5 lipca 2018 r. na czas nieokreślony (w systemie zadaniowego czasu pracy, w wymiarze 1 etatu).
Asystent rodziny nr 1 posiadał wykształcenie wyższe magisterskie na kierunku pedagogika w specjalności resocjalizacja z animacją kultury (Uniwersytet Rzeszowski w Rzeszowie, 2010 r.), spełniał więc wymogi kwalifikacyjne określone w art. 12 ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy.
Osobom kontrolującym udostępniono oświadczenia asystenta rodziny nr 1, o których mowa w art.12 ust.1 pkt 2-4 ww. ustawy.
W aktach osobowych asystenta rodziny nr 2 znajdowały się kserokopie dyplomów, świadectw z których wynika, że ukończył:
studia magisterskie na kierunku teologia w specjalności katechetyczno-pastoralnej (Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie, 2011 r.),
dwu-semestralne studia kwalifikacyjne podyplomowe Edukacja wczesnoszkolna i przedszkolna z terapią pedagogiczną (Wyższa Szkoła Ekonomii, Turystyki i Nauk Społecznych w Kielcach, 2013 r.).
Ponadto udokumentował co najmniej roczny staż pracy z dziećmi, tj. w okresie:
od 10.01.2005 r. do 30.06.2005 r. w Przedszkolu Publicznym w Szynwałdzie jako pomoc nauczyciela,
od 1.03.2007 r. do 20.06.2007 r. w Przedszkolu Publicznym w Łękawicy jako pomoc wychowawcy,
2.03.2015 r. do 23.07.2015 r. jako pomoc nauczyciela w Przedszkolu Publicznym w Szynwałdzie (w ramach prac społecznie użytecznych).
W aktach osobowych asystenta rodziny nr 2 znajdowały się oświadczenia, o których mowa w art.12 ust.1 pkt 2-4 ww. ustawy.
4 Z wyjaśnień Kierownika Ośrodka wynika, cyt.: „(…) Zatrudniona osoba posiada wykształcenie wyższe teologiczne uzupełnione studiami podyplomowymi na wydziale pedagogicznym w specjalności edukacja wczesnoszkolna i przedszkolna z terapią pedagogiczną. Studia te przewidywały 515 godzin, w tym 125 godzin zajęć teoretycznych oraz 390 godzin zajęć praktycznych. Uznano, że studia podyplomowe na wydziale pedagogicznym obejmują w przeważającej mierze zakres programowy szkolenia określony w rozporządzeniu wykonawczym do ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. Zważywszy na okoliczność, iż zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy (…), do wykonywania zadań asystenta rodziny wymagane jest wykształcenie wyższe pedagogiczne bez względu na specjalizację, uznano, że studia podyplomowe na wydziale pedagogicznym w specjalności edukacja wczesnoszkolna i przedszkolna z terapią pedagogiczną w ilości godzin większej niż przewidziano w programie szkoleń, o których mowa w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 9 grudnia 2011 r. w sprawie szkoleń na asystenta rodziny, spełnia wymogi z art. 12 ust. 1 pkt 2 lit. b przywołanej ustawy. Zweryfikowano również staż pracy z dziećmi lub rodziną i na podstawie złożonych dokumentów stwierdzono, że Pani (…) legitymuje się ponad trzynastomiesięcznym stażem pracy z dziećmi, tj. w Przedszkolu w Szynwałdzie jako pomoc nauczyciela 5 miesięcy i 22 dni, w Przedszkolu w Łękawicy jako pomoc wychowawcy 3 miesiące i 20 dni oraz w Przedszkolu w Szynwałdzie jako pomoc wychowawcy 4 miesiące i 21 dni. Stąd też uznano, że Pani (…) spełnia wymogi przewidziane w art. 12 ustawy (…) i zatrudniono ją na stanowisku asystenta rodziny. (…).”.
Z analizy dokumentacji znajdującej się w aktach osobowych asystenta rodziny nr 2 wynika, że nie posiada kwalifikacji do pracy na stanowisku asystenta rodziny, o których mowa w art.
12 ust. 1 pkt 1 lit. b ustawy.
W art. 12 ust. 1 lit. b wskazano, cyt.: „Asystentem rodziny może być osoba, która posiada:
(…) wykształcenie wyższe na dowolnym kierunku uzupełnione szkoleniem z zakresu pracy z dziećmi lub rodziną i udokumentuje co najmniej roczny staż pracy z dziećmi lub rodziną lub studiami podyplomowymi obejmującymi zakres programowy szkolenia określony na podstawie ust. 3 i udokumentuje co najmniej roczny staż pracy z dziećmi lub rodziną.”.
Art. 12 ust. 3 ustawy stanowi, cyt.: „Minister właściwy do spraw rodziny określi, w drodze rozporządzenia, liczbę godzin i zakres programowy szkoleń, o których mowa w ust. 1 pkt 1 lit. b i c oraz kwalifikacje osób, które mogą prowadzić szkolenia, mając na uwadze zapewnienie odpowiedniego poziomu wykonywania zadań przez asystenta rodziny.”.
Zatem zakres programowy szkolenia odnosi się zarówno do studiów podyplomowych, jak i samego szkolenia z zakresu pracy z dziećmi lub rodziną.
Osoba zatrudniona na stanowisku asystenta rodziny (nr 2) od 27 lipca 2015 roku, nie spełnia wymogów określonych prawem, bowiem ukończone studia kwalifikacyjne podyplomowe Edukacja wczesnoszkolna i przedszkolna z terapią pedagogiczną (w wymiarze 515 godzin, data wydania świadectwa: 29 czerwca 2013 r., zorganizowane przez Wydział Pedagogiczny Wyższej Szkoły Ekonomii, Turystyki i Nauk Społecznych w Kielcach) nie były zbieżne z zakresem programowym określonym w Rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 9 grudnia 2011 r. w sprawie szkoleń na asystenta rodziny (Dz. U. Nr 272, poz. 1608).
Zakres programowy ww. szkolenia (oprócz zagadnień związanych z wybranymi elementami pedagogiki, psychologii rozwojowej i wychowawczej) obejmuje z m.in.
wybrane zagadnienia z prawa rodzinnego, administracyjnego, karnego, cywilnego, zabezpieczenia społecznego oraz prawa pracy,
regulacje prawne w zakresie wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej,
zadania i uprawnienia asystenta rodziny,
etykę pracy asystenta rodziny,
komunikację interpersonalną,
5
metodykę pracy asystenta rodziny,
charakterystykę problemów rodziny,
analizę potrzeb i problemów rodziny,
sporządzanie planu pracy z rodziną,
doskonalenie umiejętności opiekuńczo-wychowawczych rodziny, umiejętności radzenia sobie w sytuacjach stwarzających trudności wychowawcze oraz w wypełnianiu ról społecznych,
problemy wynikające z opieki nad niepełnosprawnym dzieckiem,
problematykę mediacji w rodzinie,
elementy ekonomii i organizacji gospodarstwa domowego,
problematykę interwencji kryzysowej.
Ponadto w ramach 230 godzin szkolenia na asystenta rodziny przewidziano 30 godzin praktyk w celu zapoznania się z systemem funkcjonowania instytucji prowadzącej pracę z rodziną oraz 30 godzin z zakresu analizy własnych możliwości i ograniczeń w wykonywaniu zadań asystenta rodziny.
Jak wskazano powyżej, ukończone przez asystenta rodziny nr 2 studia podyplomowe nie były zbieżne z ww. zakresem programowym. Zatem nie uprawniają do wykonywania zawodu asystenta rodziny.
W związku z powyższym sformułowano zalecenie w przedmiotowej sprawie.
ZALECENIE NR 1:
Zatrudnianie na stanowisku asystenta rodziny osób posiadających kwalifikacje, określone w art. 12 ust. 1 ustawy.
TERMIN REALIZACJI:
Powyższe zalecenie należy zrealizować niezwłocznie po otrzymaniu niniejszego wystąpienia pokontrolnego.
Ustalono, że zatrudnienie asystenta rodziny nr 2 finansowane było m.in. ze środków pochodzących z Rządowych Programów Asystent Rodziny i Koordynator Rodzinnej Pieczy Zastępczej na rok 2015, 2016, 2017 i 2018.
Ponadto Kierownik Ośrodka poinformował, że otrzymał, w ramach rządowych programów dotacje w wysokości:
1. Rok 2015 - 20 927,00 2. Rok 2016 - 22 555,00 3. Rok 2017 - 5 549,75
11 253,85 Fundusz Pracy
Ustalono również, że Ośrodek pozyskał dotację na zatrudnienie asystenta rodziny w ramach
„Programu asystent rodziny i koordynator rodzinnej pieczy zastępczej na rok 2018”
w wysokości: 15 516 zł, w tym w formie dotacji celowej z budżetu państwa: 11 136,00 zł oraz z Funduszu Pracy: 4 380,00 zł
Poniżej tabela zawierająca informację dotyczącą wydatkowanych kwot z dotacji na zatrudnienie asystentów rodziny w latach 2015-2018
2015 r. 2016 r. 2017 r. 2018 r.
asystent rodziny nr 1 (posiadający kwalifikacje)
11 250,00 zł - - -
asystent rodziny nr 2
9 677,00 zł 22 555,00 zł 16 803,6 zł (w tym
15 516,00 zł (w tym
6 11 253,85
z Funduszu Pracy)
4 380,00 z Funduszu
Pracy) Z uwagi na brak kwalifikacji osoby zatrudnionej na stanowisku asystenta rodziny nr 2 należy uznać, że środki otrzymane w ramach ww. Programów zostały przez Gminę wydatkowane niezgodnie z przeznaczeniem. W związku z powyższym do Wójta Gminy Skrzyszów wystosowane zostanie pismo z prośbą o zwrot kosztów wynagrodzenia asystenta rodziny nr 2 wydatkowanych z dotacji w ramach Programu Asystent Rodziny i Koordynator Rodzinnej Pieczy Zastępczej na rok 2015, 2016, 2017 i 2018.
Ponadto ustalono, że asystent rodziny nr 2 podnosił swoje kwalifikacje w zakresie pracy z dziećmi i rodziną poprzez samokształcenie oraz udział w konferencjach i szkoleniach tematycznych:
Asystent rodziny - od diagnozy do działania, organizator: Profilaktyka KIER, termin: 17 lutego 2017 r. (finansowane ze środków własnych),
Praca asystenta rodziny w praktyce - nowe zadania i obowiązki, organizator: Ośrodek Twórczej Interwencji, termin: 10 marca 2017 r. (finansowane ze środków własnych),
Asystentura rodziny w zakresie wsparcia kobiet w ciąży i rodzin „Za życiem" Rekomendacje metodyczne i organizacyjne, organizator: Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, termin: 3 kwietnia 2017 r. (bezpłatne),
Mediacja w pracy Asystenta Rodziny - zasady skutecznej mediacji, organizator: Profilaktyka KIER, termin: 1 czerwca 2017 r. (finansowane ze środków własnych),
Jak wygrać z substancjami psychoaktywnymi, organizator: Profilaktyka KIER, termin: 24 listopada 2017 r. (finansowane ze środków alkoholowych gminy),
Przeciwdziałanie przemocy wobec dzieci, organizator: Tarnowski Ośrodek Interwencji Kryzysowej i Wsparcia Ofiar Przemocy, termin: 4 grudnia 2017 r. (bezpłatne),
Cyfrowe dzieciństwo. Uzależnienie dzieci i młodzieży od Internetu, organizator: Poradnia Specjalistyczna Arka we współpracy z Katedrą Psychologii Wychowawczej i Rodziny KUL, termin: 12 października 2017 r. (bezpłatne),
Praca z rodziną z problemem uzależnień, organizator: Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Krakowie, termin: 25 czerwca 2018 r. w ramach projektu Szkolenie i doskonalenie zawodowe kadr systemu wspierania rodziny i pieczy zastępczej (bezpłatne),
Plan pracy z rodziną - aspekty praktyczne: opracowywanie, okresowa ocena i modyfikacja planu, dobre praktyki, wzory dokumentacji, organizator: Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Krakowie w ramach projektu Szkolenie i doskonalenie zawodowe kadr systemu wspierania rodziny i pieczy zastępczej, termin: 21 czerwca 2018 r. (bezpłatne),
Kierunki i metody pracy z osobami niepełnosprawnymi intelektualnie, organizator: Firma Profesjonalny Rozwój Osobisty, termin: 27 czerwca 2018 r. (bezpłatne),
Mediacje jako sposób rozwiązywania problemów na drodze dialogu, organizator:
Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Krakowie w ramach projektu Szkolenie i doskonalenie zawodowe kadr systemu wspierania rodziny i pieczy zastępczej, termin: 29 czerwca 2018 r. (bezpłatne),
Superwizja Grupowa dla Asystentów Rodziny, organizator: Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Krakowie, w wymiarze łącznym 20 godzin dydaktycznych, w ramach projektu Szkolenie i doskonalenie zawodowe kadr systemu wspierania rodziny i pieczy zastępczej (bezpłatne),
Rola Asystenta Rodziny w Interwencji Kryzysowej, Współpraca Asystenta Rodziny z Pracownikiem Socjalnym, organizator: Profilaktyka KIER, termin: 21 września 2018 r.
(finansowane ze środków własnych).
7 Biorąc pod uwagę obowiązek Gminy wynikający z art. 176 pkt 2 ustawy o konieczności tworzenia możliwości podnoszenia kwalifikacji przez asystenta rodziny stwierdzono w aktach osobowych asystenta rodziny nr 2 zaświadczenia, certyfikaty potwierdzające udział w ww.
szkoleniach i konferencjach w zakresie wspierania i pracy z rodziną. Ponadto stwierdzono, że koszty udziału w szkoleniach finansowane były ze środków GOPS.
W okresie od 2017 r. do dnia kontroli asystent rodziny miał pod opieką łącznie 15 rodzin, co jest zgodne z limitem rodzin przypadających na jednego asystenta, określonym w art. 15 ust.
4 ustawy.
Ponadto Kierownik Ośrodka oświadcza, że asystent rodziny nr 2 nie pełnił obowiązków pracownika socjalnego (oświadczenie w aktach kontroli).
III. Realizacja 3-letnich programów wspierania rodziny oraz przekazywanie sprawozdań z realizacji zadań z zakresu wspierania rodziny
Podczas kontroli ustalono, że zadanie dotyczące realizowania gminnych programów wspierania rodziny Gmina Skrzyszów realizowała od 2013 roku. Pierwszy gminny program przyjęto uchwałą Nr XXV/299/13 Rady Gminy Skrzyszów z 28 czerwca 2013 roku w sprawie Gminnego Programu Wspierania Rodziny na lata 2013-2015.
W okresie objętym kontrolą pracownicy Ośrodka opracowali i realizowali Gminny Program przyjęty Uchwałą Nr XXVII/244/17 Rady Gminy Skrzyszów z dnia 30 marca 2017 r. w sprawie przyjęcia Gminnego Programu Wspierania Rodziny na lata 2017-2019 w Gminie Skrzyszów.
Tym samym ustalono, że rok 2016, podobnie jak rok 2012 oraz rok 2013 (do czerwca), nie był objęty okresem obowiązywania żadnego z ww. programów wspierania rodziny. Wobec powyższego poproszono o wyjaśnienia Kierownika GOPS, który poinformował, cyt.: „(…) Program Wspierania Rodziny został opracowany na lata 2013-2015, a następny na lata 2017- 2019. Z uwagi na reorganizację ośrodka pomocy – remont oraz prace związane z przygotowaniem Programu 500+ GOPS nie zdążył z przygotowaniem Gminnego Programu Wspierania Rodziny w 2016 r. Został on przedstawiony na sesji Rady Gminy w 2017 r. (…).
Jednak mimo, że nie było zatwierdzonego uchwałą Rady Gminy programu, ustawa o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej była realizowana przez pracowników socjalnych i asystenta rodziny.”.
Począwszy od 1 stycznia 2012 roku Gmina jest zobowiązana do posiadania gminnego programu wspierania rodziny oraz systematycznego realizowania zadań z niego wynikających.
Wobec powyższego wydano zalecenie w przedmiotowej sprawie.
ZALECENIE NR 2:
Realizowanie art. 176 ust.1 w powiązaniu z art. 179 ust. 2 ustawy, tj. zapewnienie ciągłości obowiązywania gminnych programów wspierania rodziny.
TERMIN REALIZACJI:
Powyższe zalecenie należy zrealizować przy tworzeniu kolejnych gminnych programów wspierania rodziny.
Gminny Program na lata 2015-2017 został opracowany w oparciu o diagnozę sporządzoną na podstawie danych statystycznych pozyskanych m.in. od Wydziału Ewidencji Ludności Urzędu Gminy Skrzyszów dotyczących struktury demograficznej, z Powiatowego Urzędu Pracy w Tarnowie dotyczących osób bezrobotnych oraz danych własnych GOPS w Skrzyszowie dotyczących: rodzin objętych pomocą pod względem ich liczebności, struktury – z uwzględnieniem rodzin niepełnych, a także powodów i form przyznania pomocy oraz wysokości wypłaconych świadczeń rodzinnych, pomocy udzielanej przez asystenta rodziny, liczby dzieci korzystających z placówek wsparcia dziennego, kosztów gminy poniesionych z
8 tytułu pobytu dzieci w pieczy zastępczej, liczby założonych Niebieskich Kart i powołanych grup roboczych, liczby rodzin korzystających z Karty Dużej Rodziny. W dalszej części programu uwzględniono dane Urzędu Gminy obejmujące liczbę dzieci w placówkach oświatowych oraz liczbę uczniów otrzymujących stypendium socjalne i stypendium wójta.
Głównymi odbiorcami programu określono, cyt.: „rodziny niezaradne życiowo, rodziny z problemem ubóstwa, które dodatkowo są obarczone bezrobociem, rodziny dotknięte przemocą i dzieci zagrożone wykluczeniem społecznym”. Jako partnerów w realizacji Programu wskazano m.in. Skrzyszowskie Centrum Kultury, placówki oświatowe z terenu Gminy Skrzyszów, PCPR w Tarnowie, Sąd Rejonowy w Tarnowie – Zespół Kuratorskiej Służby Sądowej, Poradnię Psychologiczno-Pedagogiczną w Tarnowie oraz Powiatowy Urząd Pracy w Tarnowie.
W dokumencie przedstawiono także analizę SWOT uwzględniającą obecny potencjał gminy oraz zewnętrzne warunki i procesy, które wpływają lub mogą wpłynąć na funkcjonowanie gminy w analizowanym obszarze.
W dokumencie wyznaczono cel główny jakim jest: skuteczny system opieki nad dzieckiem i rodziną sprzyjający prawidłowemu jej rozwojowi. Ponadto, wyznaczono 3 cele szczegółowe, tj.:
1. Zapobieganie powstawaniu sytuacji kryzysowych wymagających interwencji oraz rozwiązywanie już istniejących,
2. Wspieranie rodzin przejawiających problemy opiekuńczo-wychowawcze służące przywróceniu jej zdolności do prawidłowego wykonywania tych funkcji,
3. Zapewnienie dostępności usług w zakresie opieki i poradnictwa specjalistycznego wraz z określeniem zadań, czasu realizacji, podmiotu realizującego oraz miernika.
Ponadto wskazano źródła finansowania programu.
Terminy realizacji obejmują okres obowiązywania programu, przy czym zadania wymagają ciągłości, np., cyt.: „monitoring sytuacji rodzin”, „dążenie do reintegracji rodzin poprzez pomoc rodzinie, w której dzieci zostały umieszczone w pieczy zastępczej w odbudowaniu odpowiedniego środowiska wychowawczego (…)”, „rozszerzenie dostępu do konsultacji i poradnictwa specjalistycznego”, „wspieranie rozwoju wolontariatu oraz innych form aktywizacji młodzieży na rzecz poprawy funkcjonowania rodzin”.
Dokument nie wskazuje na sposoby monitorowania stopnia realizacji Programu.
Zgodnie z wyjaśnieniami Kierownika w zakresie realizacji art. 179 ust. 1 ustawy w liście kontrolnej wskazano sprawozdanie z realizacji programu i sprawozdanie roczne.
W okresie objętym kontrolą Kierownik GOPS przedłożył do Wójta Gminy następujące projekty sprawozdań:
sprawozdanie z realizacji Gminnego Programu Wspierania Rodziny na lata 2013-2015, które zostało przyjęte uchwałą Nr XXVII/243/17 Rady Gminy Skrzyszów z 30 marca 2017 r. w sprawie przyjęcia sprawozdania,
sprawozdanie z działalności Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Skrzyszowie, które zostało przyjęte Uchwałą Nr XXVII/262/17 Rady Gminy Skrzyszów z dnia 22 czerwca 2017 r. w sprawie sprawozdania z działalności Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Skrzyszowie. W treści Uchwały wskazano, iż podstawą prawną przedłożonego sprawozdania jest art. 110 ust. 9 ustawy o pomocy społecznej. Załącznik do uchwały stanowi sprawozdanie z działalności Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Skrzyszowie za 2016 rok. W sprawozdaniu znalazły się zapisy dot. liczby dzieci korzystających z placówki wsparcia dziennego, zajęć prowadzonych w placówce, kosztów poniesionych na działalność placówki wsparcia dziennego, kosztów poniesionych w związku z finansowaniem pobytu dzieci w pieczy zastępczej, a także kosztów zatrudnienia asystenta rodziny oraz realizowanych przez niego zadań. Kierownik wyjaśnił, że, cyt.: „Sprawozdanie z realizacji zadań z zakresu wspierania rodziny zostało przedstawione na Sesji Rady Gminy w miesiącu
9 czerwcu jako część ogólnego sprawozdania z realizacji zadań z zakresu pomocy społecznej za rok 2016. Nie złożenie sprawozdania w miesiącu marcu wynika z przeoczenia.”,
projekt sprawozdania z realizacji Gminnego Programu Wspierania Rodziny za rok 2017 (złożony 6 marca 2018 r.). Sprawozdanie zostało przyjęte Uchwałą Nr XXXVI/360/18 Rady Gminy Skrzyszów z dnia 22 marca 2018 r. w sprawie przyjęcia sprawozdania. Ustalono jednakże niepełną realizację art. 179 ust. 1 ustawy, ponieważ dokument nie uwzględniał potrzeb związanych z realizacją zadań z zakresu wspierania rodziny. Kierownik wyjaśnił, że, cyt.: „Potrzeby finansowe na realizację zadań z zakresu wspierania rodziny są ujmowane w planie finansowym jednostki przedkładanym do gminy w miesiącu październiku na następny rok.”.
Powyższe wyjaśnienia nie mogą zostać uwzględnione, ponieważ art. 179 ust. 1 ustawy stanowi, że, cyt.: „W terminie do dnia 31 marca każdego roku wójt składa radzie gminy roczne sprawozdanie z realizacji zadań z zakresu wspierania rodziny oraz przedstawia potrzeby związane z realizacją zadań.”. Sporządzanie planów finansowych jednostki wynika z innych przepisów prawa. W związku z powyższym wydaje się zalecenie w przedmiotowej sprawie.
ZALECENIE NR 3:
Realizowanie art. 179 ust.1 ustawy poprzez zawieranie, w projekcie sprawozdania składanego Wójtowi Gminy, potrzeb związanych z realizacją zadań z zakresu wspierania rodziny.
TERMIN REALIZACJI:
Powyższe zalecenie należy zrealizować przy tworzeniu kolejnych sprawozdań z zakresu wspierania rodziny.
IV. Tworzenie i rozwój systemu opieki nad dzieckiem oraz praca z rodziną przeżywającą trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych
a) zapewnienie rodzinie przeżywającej trudności wsparcia i pomocy asystenta rodziny oraz dostępu do specjalistycznego poradnictwa
W okresie objętym kontrolą Ośrodek zapewniał rodzinie przeżywającej trudności opiekuńczo-wychowawcze dostęp do specjalistycznego poradnictwa. Na podstawie analizy dokumentacji oraz informacji zawartych w liście kontrolnej Ośrodka stwierdzono, że mieszkańcy Gminy informowani byli o możliwości skorzystania z pomocy w:
Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Tarnowie (konsultacje i poradnictwo dla dzieci i rodziców: psychologiczne, pedagogiczne, logopedyczne),
Gminnym Ośrodku Pomocy Społecznej (Punkt Informacji i Wsparcia dla Osób Dotkniętych Przemocą w Rodzinie (poradnictwo psychologiczne, prawne, socjalne),
Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie w Tarnowie (poradnictwo psychologiczne, prawne, terapia rodzin).
W dokumentacji rodzin znajdowały się informacje potwierdzające zaproponowanie ww. usług rodzinom. Analiza teczek rodzin wykazała, że rodziny korzystały z proponowanego przez asystenta rodziny wsparcia specjalistycznego ww. instytucji.
b) organizowanie szkoleń i tworzenie warunków do działania rodzin wspierających Podczas kontroli ustalono, że na terenie Gminy podjęto działania w celu tworzenia warunków do rozwoju rodzin wspierających, polegające na prowadzeniu kampanii informacyjnej w zakresie poszukiwania kandydatów do pełnienia funkcji rodziny wspierającej.
Informacja o prowadzonym naborze została zamieszczona na stronie internetowej Ośrodka, a także na tablicy informacyjnej w budynku Ośrodka (osobom kontrolującym przedłożono kopię ogłoszenia).
Pomimo podjętych przez Ośrodek działań nie zgłosili się kandydaci do pełnienia funkcji rodziny wspierającej.
10 c) prowadzenie placówek wsparcia dziennego oraz zapewnienie w nich miejsc dla dzieci
Na terenie Gminy Skrzyszów funkcjonuje placówka wsparcia dziennego pn. Placówka Wsparcia Dziennego w Skrzyszowie, 33-156 Skrzyszów 2, wraz z filią pn. Placówka Wsparcia Dziennego w Pogórskiej Woli, 33-152 Pogórska Wola 87. Placówka prowadzona jest w formie opiekuńczej.
Podczas kontroli ustalono, że Placówka została utworzona w 2007 r. jako Placówka Opiekuńczo-Wychowawcza Wsparcia Dziennego w Skrzyszowie z filią w Pogórskiej Woli, Uchwałą NR X/92/07 Rady Gminy Skrzyszów z dnia 27 grudnia 2007 r. w sprawie utworzenia placówki opiekuńczo-wychowawczej.
W myśl przepisu art. 228 ust. 2 ustawy publiczne placówki opiekuńczo-wychowawcze wsparcia dziennego działające na podstawie przepisów ustawy o pomocy społecznej z dniem wejścia w życie niniejszej ustawy stały się placówkami wsparcia dziennego, w rozumieniu analizowanej ustawy. Podmiot prowadzący placówkę zobowiązany był dostosować organizację, zasady i warunki funkcjonowania placówki do wymagań określonych na podstawie ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej w terminie do 31 grudnia 2014 roku. Osobom kontrolującym przedłożono dokument potwierdzający realizację zadania, tj. Uchwałę Nr XIII/155/12 Rady Gminy Skrzyszów z dnia 27 marca 2012 r. w sprawie zmiany statutu placówki opiekuńczo-wychowawczej. W § 1 dokumentu czytamy, cyt.: „Utworzona na podstawie Uchwały Nr X/92/07 Rady Gminy Skrzyszów z dnia 27 grudnia 2007 r. w sprawie utworzenia placówki opiekuńczo-wychowawczej (…) jednostka budżetowa Gminy pod nazwą
„Placówka Opiekuńczo-Wychowawcza Wsparcia Dziennego w Skrzyszowie” z filią w Pogórskiej Woli staje się jednostką budżetową pod nazwą „Placówka Wsparcia Dziennego w Skrzyszowie”.
Ustalono, że 4 dzieci z 1 rodziny objętej usługą asystenta rodziny uczęszczało na zajęcia do ww. Placówki wsparcia dziennego.
d) sprawozdawczość w zakresie wspierania rodziny
Pracownicy GOPS sporządzali sprawozdania rzeczowo-finansowe z zakresu wspierania rodziny oraz przekazywali je Wojewodzie Małopolskiemu, w wersji elektronicznej, z zastosowaniem systemu teleinformatycznego. Sprawozdania rzeczowo-finansowe zostały przekazane zgodnie z § 3 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie sprawozdań rzeczowo-finansowych z wykonywania zadań z zakresu wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej:
sprawozdanie za I półrocze 2017 r. przekazano 20 lipca 2017 roku (ostateczny termin przekazania: 31 lipca),
sprawozdanie za II półrocze 2017 r. przekazano 30 stycznia 2018 roku (ostateczny termin przekazania: 31 stycznia).
sprawozdanie za I półrocze 2018 r. przekazano 10 lipca 2018 roku (ostateczny termin przekazania: 31 lipca).
Natomiast sprawozdanie za II półrocze 2016 r. przekazano 7 lutego 2017 r. (ostateczny termin przekazania: 31 stycznia). Kierownik Ośrodka wyjaśnił przyczynę przekroczenia terminu przekazania sprawozdania, cyt.: „(…) powyższe sprawozdanie zostało przekazane z opóźnieniem z powodu problemów informatycznych GOPS”.
W związku z jednorazowym stwierdzeniem nieprawidłowości odstąpiono od wydania zalecenia pokontrolnego.
V. Gminny system wspierania rodziny
a) organizowanie gminnego systemu wspierania rodziny
11 W liście kontrolnej przekazanej przez Kierownika Ośrodka wskazano liczbę rodzin otrzymujących pomoc z powodu bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i w prowadzeniu gospodarstwa domowego, tj. 30 rodzin w 2017 r., 18 rodzin w 2018 r., co jest zbieżne z danymi zawartymi w sprawozdaniu MRPiPS03-R za rok 2017, w którym wpisano 30 rodzin, w tym 10 rodzin niepełnych i 8 rodzin wielodzietnych.
Ustalono, że wśród rodzin wykazanych w ww. sprawozdaniu są również rodziny objęte wsparciem asystenta rodziny.
Ponadto w liście kontrolnej Kierownik GOPS wskazał, że pozostałe rodziny z wykazu otrzymywały pomoc w formie:
pracy socjalnej (m.in. informowano o możliwości skorzystania z pomocy psychologa, radcy prawnego, motywowano do skorzystania ze wsparcia psychologicznego, do systematycznych wizyt lekarskich),
zasiłków celowych (m.in. na zakup opału, żywności, odzieży i wyprawki szkolnej dla dziecka do przedszkola, na pokrycie kosztów leków i leczenia),
zasiłków okresowych (z powodu bezrobocia),
dożywania dzieci w szkołach,
pomocy żywnościowej.
Powyższe informacje zostały potwierdzone podczas analizy dokumentacji 4 rodzin wykazanych w sprawozdaniu jako bezradne w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i w prowadzeniu gospodarstwa domowego.
Na terenie Gminy prowadzono monitoring sytuacji dziecka z rodziny zagrożonej kryzysem lub przeżywającej trudności opiekuńczo-wychowawcze, wynikający z art. 176 pkt 7 ustawy.
Pracownicy socjalni i asystent rodziny prowadzili wizyty w środowisku, kontaktowali się z pracownikami oświaty, służby zdrowia. Zapisy prowadzono m.in. w formie notatek służbowych.
Na podstawie informacji zawartych w liście kontrolnej oraz na podstawie analizy dokumentacji udostępnionej podczas kontroli stwierdzono, że Ośrodek, w okresie objętym kontrolą, pozyskiwał informacje o rodzinie przeżywającej trudności opiekuńczo- wychowawcze głównie od pracowników socjalnych, z placówek oświatowych (szkoła, przedszkole), policji oraz innego ośrodka pomocy społecznej.
W liście kontrolnej wpisano, że w okresie objętym kontrolą do Ośrodka wpłynęły 4 sygnały z instytucji zewnętrznych dotyczące rodzin przeżywających trudności opiekuńczo- wychowawcze. Podczas czynności kontrolnych dokonano analizy następujących dokumentów:
Pismo nr 1 - z Przedszkola Publicznego w Skrzyszowie (z 19 grudnia 2017 r.), w którym p.o.
Dyrektora zwrócił się do Ośrodka z prośbą o skierowanie asystenta rodziny do rodziny dziecka uczęszczającego do Przedszkola. Po powzięciu informacji, pracownik socjalny podjął działania zgodnie z art. 11 ustawy, na podstawie którego rodzinie przydzielono asystenta rodziny.
Rodzina wyraziła zgodę na współpracę z asystentem.
Pismo nr 2 - z Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Tarnowie (z 12 stycznia 2018 r.), w którym poinformowano Ośrodek o przebywaniu na terenie gminy Skrzyszów rodziny z trudnościami opiekuńczo-wychowawczymi. Po powzięciu informacji opisanej w ww. piśmie, pracownik socjalny przeprowadził w rodzinie wywiad środowiskowy w celu zdiagnozowania sytuacji opiekuńczo-wychowawczej w rodzinie i wnioskował do Kierownika o przydzielenie rodzinie asystenta rodziny, zgodnie z art. 11 ustawy. Kierownik pozytywnie przychylił się do ww. wniosku. Rodzina wyraziła zgodę na współpracę z asystentem rodziny. Szczegółowy opis pracy asystenta z rodziną znajduje się w części V. Gminny system wspierania rodziny b) praca z rodzinami (rodzina nr 2).
12 Pismo nr 3 - z Zespołu Szkoły Podstawowej nr 1 i Gimnazjum w Skrzyszowie (z 6 czerwca 2017 r.), w którym Dyrektor Szkoły wnioskował o wgląd w sytuację dzieci, w związku z niepokojącym zachowaniem matki i podjęcie stosownych działań prawnych w celu zbadania sytuacji rodzinnej. Z wyjaśnień Kierownika Ośrodka wynika, cyt.: „(…) pracownik socjalny nie uruchomił art. 11 ustawy.”. W odpowiedzi na ww. pismo Ośrodek poinformował Dyrektora Szkoły, że pismo zostało przekazane do Sądu Rejonowego w Tarnowie celem rozważenia przez Sad, cyt.: „czy zachodzą przesłanki wszczęcia postępowania zmierzającego do nałożenia na rodziców określonych obowiązków związanych z wykonywaniem władzy rodzicielskiej oraz poddania jej stosownej kontroli”.
Art. 11 ust. 1 ustawy stanowi: W przypadku gdy ośrodek pomocy społecznej poweźmie informację o rodzinie przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo- wychowawczych, pracownik socjalny przeprowadza w tej rodzinie wywiad środowiskowy, na zasadach określonych w ustawie z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej. Oznacza to obowiązek przeprowadzenie takiego wywiadu w każdej sytuacji „powzięcia informacji”.
Przepisy precyzują też kolejne działania, które muszą być podjęte: 2. Po przeprowadzeniu wywiadu, o którym mowa w ust. 1, pracownik socjalny dokonuje analizy sytuacji rodziny. 3.
Jeżeli z analizy, o której mowa w ust. 2, wynika konieczność przydzielenia rodzinie asystenta rodziny, pracownik socjalny występuje do kierownika ośrodka pomocy społecznej z wnioskiem o jego przydzielenie. Cytowane przepisy wskazują, że dopiero po przeprowadzeniu wywiadu i dokonaniu analizy sytuacji rodziny, w oparciu w przepis art. 11 ust. 1 i 2 ustawy, może być dokonana ocena istnienia konieczności przydzielenia rodzinie asystenta rodziny. Z obowiązku przeprowadzenia wywiadu i dokonania oceny nie zwalnia również objęcie rodziny innymi formami pomocy i wsparcia.
W związku z powyższym sformułowane zostaje zalecenie w przedmiotowej sprawie.
ZALECENIE NR 4:
Realizowanie zapisów art. 11 ust. 1-3 ustawy poprzez przeprowadzanie przez pracownika socjalnego wywiadu środowiskowego każdorazowo po powzięciu przez niego informacji o rodzinie przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych, dokonywanie analizy sytuacji rodziny i ustalanie ewentualnej konieczności przydzielenia rodzinie asystenta rodziny.
TERMIN REALIZACJI:
Powyższe zalecenie należy realizować, od dnia otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego.
Pismo nr 4 - z Komendy Miejskiej Policji w Tarnowie (z 10 listopada 2017 r.), wnoszące o objęcie rodziny wsparciem asystenta rodziny. Ośrodek poinformował Komendę Miejską Policji w Tarnowie, że rodzina ma już przydzielonego asystenta rodziny (analiza sytuacji rodziny znajduje się w części V. Gminny system wspierania rodziny, b) praca z rodzinami (rodzina nr 4).
Podczas kontroli ustalono, iż GOPS posiada wewnętrzną procedurę w zakresie realizacji art. 11 ustawy, wprowadzoną Zarządzeniem Nr 4/2013 Kierownika Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Skrzyszowie z dnia 30 grudnia 2013 r. w sprawie wprowadzenia procedury postepowania dla asystenta rodziny i pracownika socjalnego. Opracowana procedura jest zgodna z zapisami art. 11 ustawy. Zawiera również wykaz dokumentów prowadzonych przez asystenta rodziny, tj.: pisemną zgodę rodziny na realizację usługi, pismo przydzielające rodzinie asystenta rodziny, zasady współpracy rodziny z asystentem rodziny, karty pracy z rodziną, plan pracy z rodziną, aktualizację planu pracy z rodziną oraz okresową ocenę sytuacji rodziny.
13 Z informacji zawartej w liście kontrolnej wynika, że w okresie objętym kontrolą pracownicy socjalni przeprowadzili 6 wywiadów środowiskowych w celu zdiagnozowania sytuacji opiekuńczo-wychowawczej rodzin (3 w 2017 r., 3 w 2018 r.).
Stwierdzono, że w okresie objętym kontrolą pracownicy socjalni wystąpili z wnioskiem do Kierownika Ośrodka o przyznanie asystenta rodziny dla 6 rodzin. Kierownik przydzielił ww.
rodzinom asystenta.
Ponadto ustalono, że żadna rodzina nie została zobowiązana (w okresie objętym kontrolą) przez Sąd do współpracy z asystentem rodziny.
W ramach realizacji ustawy o wsparciu kobiet w ciąży „Za życiem” opracowano informator oraz ulotkę „Za Życiem", które umieszczono na stronie internetowej Ośrodka i przekazano do ośrodków zdrowia. W okresie objętym kontrolą nie wpłynęły do Ośrodka wnioski rodzin o wypłatę jednorazowego świadczenia z tytułu urodzenia dziecka, u którego zdiagnozowano ciężkie i nieodwracalne upośledzenie albo nieuleczalną chorobę zagrażającą jego życiu, która powstała w prenatalnym okresie rozwoju dziecka.
b) praca z rodzinami
Na podstawie analizy 4 akt zawierających dokumentację pracy z rodziną dokonano oceny jej zgodności z wymogami i zasadami określonymi w Dziale II Rozdziale 2 ustawy i stwierdzono:
pracownicy socjalni na podstawie przeprowadzonych w rodzinach wywiadów środowiskowych oraz dokonanych analiz sytuacji rodziny wnioskowali o przydzielenie asystenta rodziny (zapisy w wywiadach środowiskowych),
każda z rodzin pisemnie wyrażała zgodę na podjęcie współpracy z asystentem rodziny na druku pn. Zgoda na podjęcie współpracy rodziny z asystentem.
Dla każdej rodziny asystent rodziny sporządzał:
diagnozę rodziny,
plan pracy z rodziną, który zawierał: podstawowe dane dotyczące rodziny (część I), ocenę sytuacji życiowej rodziny (część II), cel główny i przewidywane efekty, cele szczegółowe i przewidywane efekty. Ponadto plan zawierał harmonogram działań zaplanowanych na okres od … do … (część III), w formie tabelarycznej (cel szczegółowy, zaplanowane działania do realizacji przez rodzinę, asystenta rodziny wraz z termin realizacji działań).
Kierownik Ośrodka wyjaśnił, że, cyt.: „asystent rodziny korzystał z formularzy, które nie zawierały rubryki – przewidywane efekty, dlatego przewidywane efekty były wpisywane w harmonogramie w rubryce – cel szczegółowy w formie zapisku lub w aktualizacji planu pracy w rubryce – osiągane efekty.”.
Analiza dokumentu pn. Aktualizacja planu pracy wykazała, że w formularzu znajduje się kolumna dot. przewidywanych efektów działań.
W związku z tym, że główny formularz planu pracy z rodziną nie zawiera rubryki
„przewidywane efekty działań” wskazane jest zmodyfikowanie ww. formularza. Przy modyfikacji planu można skorzystać z lektury autorstwa Izabeli Krasiejko pt. „Asystentura rodziny”, dostępnej na stronie Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, gdyż znajdują się tam wskazówki do tworzenia planu pracy zgodnie z obowiązującą ustawą.
REKOMENDACJE NR 1:
Podjęcie działań zmierzających do zmodyfikowania formularza planu pracy z rodziną zgodnie z zapisami art. 15 ust. 3 ustawy.
TERMIN REALIZACJI:
Powyższą rekomendację należy zrealizować do miesiąca od dnia otrzymania wystąpienia
14 pokontrolnego.
Na planach widniały podpisy asystenta rodziny oraz rodziny. Na dwóch planach nie widniały podpisy pracownika socjalnego (tj. (rodzina 1) z 22 lutego 2018 r. oraz (rodzina 2) – aktualizacja z 3 kwietnia 2018 r.). W związku z powyższym zwrócono się do Kierownika o wyjaśnienie dot. realizacji art. 15 ust. 1 pkt 1 ustawy (tj. opracowanie i realizacja planu pracy z rodziną we współpracy z członkami rodziny i w konsultacji z pracownikiem socjalnym).
Kierownik wyjaśnił, że, cyt.: „Brak podpisów ze strony pracownika socjalnego na dwóch planach u pp. (…) z dnia 22 lutego i (…) z 3 kwietnia 2018 r. wynika z przeoczenia. Współpraca pracownika socjalnego z asystentem była prowadzona (…).”.
W związku z ustaleniami i powyższymi wyjaśnieniami wydaje się zalecenie w przedmiotowej sprawie.
REKOMENDACJA NR 2:
Dokumentowania realizacji zadania polegającego na opracowaniu planu pracy z rodziną w konsultacji z pracownikiem socjalnym, w przypadku wszystkich rodzin, zgodnie z art.
15 ust. 1 pkt 1 ustawy.
TERMIN REALIZACJI:
Powyższą rekomendację należy zrealizować od dnia otrzymania wystąpienia pokontrolnego.
W okresie objętym kontrolą asystent rodziny sporządził plany pracy dla 6 rodzin,
miesięczne sprawozdania, w których opisywał pracę z rodziną (sukcesy, problemy),
sprawozdania półroczne z pracy asystenta z rodziną, w których dokonywał oceny sytuacji rodziny. Ustalono, iż asystent rodziny dokonywał oceny sytuacji rodziny nie rzadziej niż co pół roku, co jest zgodne z terminem określonym w art. 15 ust. 1 pkt 15 ustawy. Analizowane przez zespół kontrolny oceny sytuacji rodziny nie zawierały pisemnej adnotacji Kierownika Ośrodka o zapoznaniu się z dokumentem. Zwrócono się do Kierownika GOPS o udzielenie wyjaśnień. Kierownik Ośrodka w wyjaśnieniach poinformował cyt.: „sprawozdania półroczne były przedstawiane przez asystenta rodziny i każdorazowo się z nimi zapoznawał, ale nie potwierdzał ich swoim podpisem.” [pisownia oryginalna].
W związku z ustaleniami i powyższymi wyjaśnieniami wydaje się zalecenie w przedmiotowej sprawie.
ZALECENIE NR 5:
Podjęcie działań w celu dokumentowania realizacji zadania polegającego na przedkładaniu Kierownikowi GOPS okresowych ocen sytuacji rodziny sporządzanych przez asystenta rodziny, zgodnie z art. 15 ust. 1 pkt 15 ustawy.
TERMIN REALIZACJI:
Powyższe zalecenie należy zrealizować od dnia otrzymania wystąpienia pokontrolnego.
Karty pracy asystenta rodziny (daty wizyt, czas usługi, opis usługi, potwierdzenie usługi, podpis asystenta rodziny, zatwierdzenie karty),
notatki służbowe dotyczące podejmowanych przez asystenta rodziny działań.
Ponadto ustalono, że:
15
asystent rodziny sporządził, na wniosek sądu, 1 opinię na temat sytuacji rodziny oraz 6 pism do instytucji zewnętrznych dotyczących rodzin objętych wsparciem (m.in. do placówek opiekuńczo-wychowawczych, Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Tarnowie),
asystent rodziny współpracował z grupą roboczą w przypadku 3 rodzin (1 w 2017 r., 2 w 2018 r.). Zakres współpracy obejmował uczestnictwo w spotkaniach grupy roboczej,
asystent rodziny zakończył pracę z 5 rodzinami (2 w 2017 r., 3 w 2018 r.) z powodu osiągnięcia celów założonych w planach pracy z rodzinami (4 rodziny) oraz zmianą miejsca zamieszkania 1 rodziny. Podczas kontroli ustalono, iż w ww. rodzinach, monitoring po zakończeniu pracy z asystentem rodziny, był prowadzony przez asystenta rodziny i dokumentowany w formie notatek służbowych. Z wyjaśnień Kierownika Ośrodka wynika, cyt.: „Monitoringi w rodzinie na terenie gminy trwają 3 miesiące”. Ponadto, cyt.: „Matka biologiczna dziecka została umieszczona w domu pomocy społecznej poza terenem gminy, a dziecko w zawodowej rodzinie zastępczej, dlatego zakończono pracę z rodziną. Asystent rodziny kontaktuje się obecnie z pracownikiem socjalnym domu pomocy społecznej telefonicznie (…).”.
Dokumentację pracy z rodzinami asystent rodziny gromadził w teczkach założonych odrębnie dla każdej rodziny. W aktach rodzin znajdowały się m.in. takie dokumenty, jak:
wywiad środowiskowy, zgoda rodziny na współpracę, diagnoza rodziny, plan pracy z rodziną, karty pracy asystenta rodziny, sprawozdania półroczne z pracy asystenta z rodziną, sprawozdania miesięczne z pracy asystenta rodziny, a także notatki służbowe.
Poniżej przedstawiono studium przypadku 4 rodzin objętych wsparciem asystenta rodziny w celu przezwyciężenia trudności opiekuńczo-wychowawczych.
Rodzina nr 1 [TEKST WYŁĄCZONY Z JAWNOŚCI]1i
W teczce rodziny znajdowały się m.in. takie dokumenty, jak: wywiad środowiskowy, zgoda rodziny na współpracę, diagnoza rodziny, plan pracy z rodziną, karty pracy asystenta rodziny, sprawozdania półroczne z pracy asystenta z rodziną, sprawozdania miesięczne z pracy asystenta rodziny.
Praca asystenta z rodziną była kontynuowana w 2018 r.
Rodzina nr 2 [TEKST WYŁĄCZONY Z JAWNOŚCI]1
W teczce rodziny znajdowały się m.in. takie dokumenty, jak: wywiad środowiskowy, zgoda rodziny na współpracę, diagnoza rodziny, plan pracy z rodziną, karty pracy asystenta rodziny, sprawozdanie półroczne z pracy asystenta z rodziną, sprawozdania miesięczne z pracy asystenta rodziny.
Praca asystenta z rodziną była kontynuowana w 2018 r.
Rodzina nr 3 [TEKST WYŁĄCZONY Z JAWNOŚCI]1
W teczce rodziny znajdowały się m.in. takie dokumenty, jak: wywiad środowiskowy, zgoda rodziny na współpracę, diagnoza rodziny, plan pracy z rodziną, karty pracy asystenta rodziny, sprawozdanie półroczne z pracy asystenta z rodziną, sprawozdania miesięczne z pracy asystenta rodziny.
W dokumentacji dostępnej w dniu kontroli nie odnotowano istotnych trudności w pracy asystenta z rodziną. Pracę asystenta z rodziną kontynuowano w 2018 r.
Rodzina nr 4 [TEKST WYŁĄCZONY Z JAWNOŚCI]1
Odnosząc się do powyższych wyjaśnień należy zwrócić uwagę, że asystent pracuje z rodziną przeżywającą trudności opiekuńczo-wychowawcze z dziećmi do 18 roku życia. W 2012 r.,
16 kiedy pracownik socjalny wnioskował do Kierownika o przydzielenie asystenta rodziny rodzinie zastępczej, jej dzieci biologiczne były już pełnoletnie.
Należy również podkreślić, że jednym z zadań gminy jest praca z rodziną w przypadku czasowego umieszczenia dziecka poza rodziną. Dotyczy to zwłaszcza sytuacji umieszczenia dziecka w pieczy zastępczej. Zadaniem asystenta rodziny jest praca z rodziną biologiczną, przeżywającą trudności opiekuńczo-wychowawcze, która ma na celu przywrócenie tej rodzinie zdolności do wypełniania ww. funkcji i umożliwienie powrotu dziecka do rodziców biologicznych. Sporządza również ocenę sytuacji rodziny biologicznej przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych. Ponadto, zgodnie z art. 15 ust. 1 pkt 18 ustawy, ma uprawnienia do współpracy z różnymi jednostkami, organizacjami pozarządowymi oraz innymi podmiotami i osobami specjalizującymi się w działaniach na rzecz dziecka i rodziny i w ramach ww. kompetencji może współpracować także z koordynatorem rodzinnej pieczy zastępczej.
Do kompetencji organizatora rodzinnej pieczy zastępczej należy praca z rodzinami zastępczymi. Jeżeli rodzina zastępcza nie wypełnia prawidłowo swoich zadań wynikających z ustawy, przeżywa trudności w wypełnianiu swojej funkcji, to ma prawo do skorzystania z pomocy organizatora rodzinnej pieczy zastępczej, o której mowa w art. 76 ust. 4 ustawy (m.in.
pkt 6, 7, 9, 12 ustawy). Organizator rodzinnej pieczy zastępczej dokonuje również oceny rodziny zastępczej.
W związku z powyższymi ustaleniami i wyjaśnieniami Kierownika Ośrodka wydaje się zalecenie w przedmiotowej sprawie.
ZALECENIE NR 6:
Podejmowanie działań właściwych dla jednostki wyznaczonej do realizacji zadań z zakresu wspierania rodziny, wynikających z art. 176 ustawy, w szczególności nie przydzielanie asystenta rodziny rodzinom pełniącym funkcję rodziny zastępczej, gdyż wsparcie rodzin zastępczych należy do kompetencji koordynatora rodzinnej pieczy zastępczej.
TERMIN REALIZACJI:
Powyższe zalecenie należy realizować, od dnia otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego.
[TEKST WYŁĄCZONY Z JAWNOŚCI]1
W teczce rodziny znajdowały się m.in. takie dokumenty, jak: wywiad środowiskowy, zgoda rodziny na współpracę, diagnoza rodziny, plan pracy z rodziną, karty pracy asystenta rodziny, sprawozdania półroczne z pracy asystenta z rodziną, sprawozdania miesięczne z pracy asystenta rodziny.
Praca z rodziną została zakończona w lipcu 2018 r. ze względu na zmianę miejsca zamieszkania matki biologicznej (umieszczona w Domu Pomocy Społecznej poza terenem gminy).
VI. Dzieci z terenu gminy umieszczone w pieczy zastępczej
Z danych zawartych w liście kontrolnej wynika, że z terenu Gminy 10 dzieci z 8 rodzin przebywało w pieczy zastępczej, z tego:
4 dzieci w instytucjonalnej pieczy zastępczej (z 3 rodzin),
6 dzieci w rodzinnej pieczy zastępczej (z 5 rodzin).
Asystent rodziny pracował z 6 rodzinami biologicznymi 8 dzieci umieszczonych w pieczy zastępczej. Pracę z dwoma rodzinami biologicznymi opisano szerzej w części V. Gminny system wspierania rodziny, b) praca z rodzinami (rodzina nr 1, rodzina nr 4). Asystent rodziny koordynował plan pracy z rodzinami poprzez osobiste wizyty w placówce opiekuńczo-
17 wychowawczej, współpracę z koordynatorem rodzinnej pieczy zastępczej, udział w okresowych ocenach sytuacji dzieci przebywających w pieczy zastępczej.
Z danych zawartych w liście kontrolnej wynika, że pracownicy Ośrodka uczestniczyli łącznie w 12 spotkaniach dotyczących oceny sytuacji 8 dzieci (z 6 rodzin), w tym w 9 w 2017 roku i w 3 w 2018 roku (szczegółowe daty spotkań zawarto w tabeli pn. Praca z rodzinami biologicznymi dzieci przebywających w pieczy zastępczej, dołączonej do akt kontroli).
W aktach Ośrodka znajdowały się zaproszenia na spotkania dotyczące oceny sytuacji dzieci przebywających w pieczy, przesyłane przez PCPR w Tarnowie.
Zgodnie z wyjaśnieniami Kierownika Ośrodka, 2 rodziny biologiczne 2 dzieci przebywających w rodzinnej pieczy zastępczej nie zostały objęte usługą asystenta rodziny z powodu:
rodzina nr 1 przebywania rodziców biologicznych poza terenem Gminy (za granicą),
rodzina nr 2 śmierci matki, przebywania ojca poza terenem Gminy (za granicą).
W okresie objętym kontrolą z pieczy zastępczej do domu rodzinnego powróciło 1 dziecko (w 2018 r.).
Wnioski i uwagi
W trakcie czynności kontrolnych prowadzonych w Gminnym Ośrodku Pomocy Społecznej w Skrzyszowie stwierdzono nieprawidłowości i uchybienia w realizacji zadania z zakresu wspierania rodziny, które powodują problemy z zapewnieniem prawidłowej pomocy rodzinom przeżywającym trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych. W niniejszym wystąpieniu pokontrolnym zawarto zalecenia i rekomendacje dotyczące sposobu realizacji ww.
zadań.
Zgodnie z § 13 ust. 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 21 sierpnia 2015 roku w sprawie przeprowadzania kontroli przez wojewodę oraz wzoru legitymacji uprawniającej do przeprowadzania kontroli (Dz. U. z 2015 roku, poz. 1477), w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości, koniecznym jest wskazanie osoby odpowiedzialnej za ich powstanie. Jako osoba kierująca Jednostką jest Pani odpowiedzialna za nieprawidłowości w jej działaniu.
Przedstawiając powyższe ustalenia, na podstawie art. 197d ust. 1 ustawy, w związku ze stwierdzonymi nieprawidłowościami i uchybieniami proszę Panią Kierownik o ich wyeliminowanie poprzez realizowanie zaleceń pokontrolnych i rekomendacji wystosowanych w niniejszym wystąpieniu pokontrolnym.
Zespół kontrolny dokonał wpisu w książce kontroli określając zakres i termin przeprowadzonej kontroli.
Pouczenie
Informuję, iż na podstawie art. 197d ust. 2 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz.U. z 2018 roku, poz. 998 t. j. z późn. zm.) oraz § 14 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 21 sierpnia 2015 r. w sprawie przeprowadzania kontroli przez wojewodę oraz wzoru legitymacji uprawniającej do przeprowadzania kontroli przysługuje Pani uprawnienie do złożenia, w terminie 7 dni od dnia otrzymania wystąpienia pokontrolnego, zastrzeżeń do wystąpienia pokontrolnego i do zawartych w nim zaleceń pokontrolnych.
Jednocześnie, na gruncie art. 197d ust. 4 i 5 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej jest Pani zobowiązana:
1) w przypadku nieuwzględnienia zastrzeżeń, do powiadomienia w terminie 30 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego, o realizacji zaleceń pokontrolnych/
rekomendacji/ uwag i wniosków;
18 2) w przypadku uwzględnienia zastrzeżeń, do powiadomienia w terminie 30 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego, o realizacji zaleceń pokontrolnych/
rekomendacji/ uwag i wniosków, mając na uwadze zmiany wynikające z uwzględnionych zastrzeżeń.
Przesyłając informację o realizacji zaleceń pokontrolnych i rekomendacji zawartych w wystąpieniu pokontrolnym należy przesłać skany dokumentów potwierdzających ich realizację.
Podpisy członków zespołu inspektorów
Podpis Dyrektora Wydziału Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego
Inspektor Wojewódzki mgr Krystyna Raczkowska
Z up. Wojewody Małopolskiego Jacek Kowalczyk
Dyrektor
Wydziału Polityki Społecznej
Inspektor Wojewódzki mgr Joanna Biegańska-Banaś
Do wiadomości:
Wójt Gminy Skrzyszów
Symbolem - [TEKST WYŁĄCZONY Z JAWNOŚCI] oznaczono treść dokumentu, którego jawność została wyłączona.
1A. Zakres wyłączenia: Dane dotyczące rodzin objętych usługą asystenta rodziny
B. Podstawa prawna wyłączenia: art. 7 ust. 3 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2017 roku, poz. 998 t.j.. z późn. zm.)
C. Osoba, która dokonała wyłączenia: I Zastępca Dyrektora Wydziału Polityki Społecznej.
D. Podmiot w interesie którego dokonano wyłączenia z jawności (art. 8 ust. 5 w związku z art. 5 ust 2 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz. U. z 2016, poz.1764): rodziny objęte usługą asystenta rodziny
