38
1/2001Struktury znaczeniowe mia- sta buduj¹ siê same, ale mo¿na te¿ pomagaæ w ich budowie, pró- bowaæ tworzyæ i modyfikowaæ je na podstawie jakiejœ koncepcji.
Z up³ywem czasu zaczn¹ dzia³aæ samoistnie, rozbudowywaæ siê, implikowaæ powstawanie coraz to nowych opowieœci i kodów. Park, projekt parku, to wspania³y ma- teria³ do przeprowadzania tego rodzaju doœwiadczeñ; osi¹ga swoj¹ urodê po d³u¿szym czasie.
Konsekwentnie wzbogaca kraj- obraz, zmieniaj¹c jego wyg l ¹ d rok po roku. Sadzenie parku, ka ¿ - de sadzenie drzew, jest wydarze- niem szczególnym. Na efekty cze- ka siê d³ugo. Mo¿e dlatego tak cenne s¹ wszelkie za³o¿enia zie- lone i mo¿e z tych przyczyn tak rzadko podejmowane s¹ tego rodzaju inicjatywy.
Gdy gdzieœ na wsi widzê alejê dêbów, szpaler kasztanowców, czu- jê ogromny szacunek i sympatiê do ludzi, którzy zdecydowali siê 100 lat temu na posadzenie kilkudziesiêciu sadzonek gdzieœ, daleko od wielkich centrów kultury. Trudno o lepszy symbol przywi¹zania do miejsca,
w którym siê mieszka, ni¿ posadze- nie drzewa, które dorasta d³u¿ej ni¿
cz³owiek.
Przeprowadzony jesieni¹ 2000 roku, konkurs SARP na koncepcjê Parku Tysi¹clecia we Wroc³awiu (zlokalizowanego nad rzek¹ Œlêz¹, w po³udniowo-zachodniej czêœci miasta) da³ wspania³y plon. Nie spo- sób omówiæ tu wszystkich pomy- s³ów, przemyœleñ, niuansów rozwi¹- zañ szczegó³owych, jakie znalaz³y siê w dziewiêciu nades³anych pro- jektach. Najwa¿niejsze, ¿e doœæ trud- ny temat, niezbyt czêsto pojawiaj¹- cy siê na konkursowych wokandach, wywo³a³ ogromne zainteresowanie oraz burzê dyskusji po otwarciu ko- pert – nie tylko w œrodowiskach pro- fesjonalistów. Zapocz¹tkowa³ – my- œlê – ruch w œwiadomoœci szerokich krêgów ludzi (urzêdników, decyden- tów, mieszkañców...) o znaczeniu tego rodzaju inwestycji w miastach i o mo¿liwoœci ich oddzia³ywania w coraz to bardziej urbanizuj¹cej siê przestrzeni.
Zró¿nicowanie zapre- zentowanych koncepcji, iloœæ nowatorskich pomys-
³ów w poszczególnych pra- cach, by³a bardzo du¿a.
W pracy nr 07 (wyró¿nienie) pojawi³a siê idea parku s³u-
¿¹ca odnajdywaniu siê w nim pojedynczego cz³o- wieka, pomocy w wyra¿aniu
indywidualnej osobowoœci. Przemie- szane ze sob¹ przestrzenie zadrzewio- ne ró¿nego kszta³tu i treœci, akweny,
³¹ki, nasycono wieloma elementami – cytatami z historii krajobrazów Pol- ski, ale te¿ z archetypu parku nowo- czesnego – za³o¿enia parkowego la Villette w Pary¿u. By³y ³achy piasku z ba³tyckich pla¿, kameralne œcie¿ki i miejsca dumania, miejsca indywidu- alnych zabaw i wypoczynku ciche- go; park do zanurzenia siê w nim i szu- kania swoich prywatnych œwiatów.
Pojawi³y siê równie¿ projekty buduj¹ce symbolikê Parku Tysi¹cle- cia na wyraziœcie opracowanym wczeœniej modelu graficznym.
W pracy nr 05 (trzecia nagro- da) autorzy zaproponowali kompo- zycjê wyj¹tkowo konsekwentnie roz- winiêt¹ w detalu i w rozwi¹zaniach programowych; pomys³ o du¿ym ³a- dunku intelektualnym. Koncepcja trudna przy pierwszym odbiorze, œwietnie przek³adaj¹ca jêzyk czaso- przestrzeni na jêzyk krajobrazu: par-
Park pe³en symboli
Park of Symbols
Praca nr 05
III nagroda / 3rd prize
Autorzy / Authors: Micha³ Szymanowski, Iwona Ba- ku³a, Anna Nakoneczna, Katarzyna Basista, Katarzy- na Osielczak, Borys Koroszyñski, Jacek Paproch
39
ku ³¹k, rudych traw (po³onin?), usy- panych wzgórz kryj¹cych w sobie urz¹dzenia sportowe. Oparty na geometrycznej kompozycji akwen uatrakcyjnia usytuowany równolegle, wrêcz chorobliwie schematyczny pas zadrzewienia, przecinaj¹cy teren w kierunku pó³noc-po³udnie. Ka¿de z tysi¹ca pól – kwadratów z na- sadzonym drzewem – oznaczono wa¿n¹ dat¹ z historii Polski. Mo¿na powiedzieæ (antycypuj¹c pewne rozwi¹zania malarsko-architekto- niczne z lat siedemdziesi¹tych), ¿e jest to swego rodzaju supergrafika krajobrazowa.
Jakby ludyczn¹ odmian¹ gier geometrycznych by³a koncepcja przedstawiona w pracy nr 03 (wyró¿- nienie). Kompozycjê funkcjonalno- -przestrzenn¹ zdeterminowa³ tu mo- tyw herbu Wroc³awia – samego w so- bie wspaniale komentuj¹cego z³o¿o- noœæ tysi¹cletniej historii miasta. Herb sta³ siê elementem planu, Ÿród³em wymyœlania lokalizacji funkcji i ty- czenia kierunków przestrzennych.
Gdyby zastosowano go z ¿elazn¹ konsekwencj¹ i stosownym do pomy- s³u dowcipem tak, jak robi³ to w la- tach osiemdziesi¹tych Klaus Kamme- richs (koncepcja parku w Berlinie w kszta³cie g³owy Fryderyka Wielkiego, z fontann¹ w guziku surduta i pisu- arami w oczach) – projekt znalaz³by na pewno wiêksze uznanie.
Istot¹ pomys³u w pracy nr 02 (druga nagroda) by³a nieskoñczonoœæ kompozycji planu – pojêcie nieod- parcie kojarz¹ce siê z Kompozycj¹ Nieskoñczon¹ Henryka Sta¿ewskie-
go z legendarnego ju¿ sym- pozjum Wroc³aw ’70.
W podobnej skali nieskoñ- czonoœæ, ale zupe³nie in- nymi œrodkami, zapropo- nowali autorzy tworz¹c krêgi z drzew o czerwo- nych liœciach, sytuowane centrycznie w stosunku do œrodka parku. Wyobra¿am sobie kolejne dok³adanie czerwonych kó³ i efekt wi- doczny z góry, z samolotu nadlatuj¹cego nad Stra- chowice. Prawie magia.
Sam park mieœci³ w sobie strefy prezentuj¹ce ró¿ne- go rodzaju nastroje, roz- wi¹zane w mniejszej skali ogrody legend, bajek, daw-
nych kultur, ale i miejsca pokazuj¹- ce techniki tworzenia skwerów w ró¿nych okresach historycznych.
I wreszcie – praca zwyciêska nr 09, przypominaj¹ca grafik¹ opra- cowania plansz projekty terenów zie- lonych wykonywane na pocz¹tku XX wieku. Dziesiêæ wieków – dziesiêæ zagajników, ka¿dy o precyzyjnie do- branej kolorystyce drzew – wspania-
³y pomys³ edukacyjny. Miêdzy nimi polany traktowane jako miejsca re- alizacji przeró¿nych aktywnoœci zwi¹zanych ze wspó³czesnymi for- mami rekreacji (kameralne sporty, biwaki, gry terenowe, ekspozycje zie- lone...). W odpowiedniej do tego ska- li – wzgórze widokowe i amfiteatr – forum ze strumieniem, precyzyjnie opracowany system wodny – tak od strony kompozycyjnej, jak i technicz-
nej. W to wszystko wpleciona œl¹- ska symbolika, nawi¹zania do lokal- nych legend, prahistorii, kultów, po- wi¹zana z symbolik¹ historyczn¹ i tradycjami Polski, symbolika dodat- kowo podkreœlana nazwami poszcze- gólnych elementów sk³adaj¹cych siê na koncepcjê. Geometryzacja blo- ków zieleni piêknie kontrastuje z kra- jobrazowo kszta³towan¹ wod¹, wzgórzem, amfiteatrem, tworz¹c park pe³en kontrastów i wewnêtrz- nych napiêæ.
Bardzo chcia³bym zobaczyæ, jak bêdzie wygl¹da³ z 30 lat.
Tadeusz Sawa-Borys³awski
sêdzia referent konkursu, Stowarzyszenie Archi- tektów Polskich oddzia³ we Wroc³awiu jury member, Association of Polish Architects Praca nr 07
Wyró¿nienie / Honorable Mention Autorzy / Authors: Grzegorz Porêbski, Je- rzy Bartosz Krzemiñski, Maciej Jacaszek, Rafa³ Jacaszek
