PRZYRODA
WYMAGANIA EDUKACYJNE Z PRZYRODY W KLASACH IV - VI OPRACOWANE NA PODSTAWIE PROGRAMU NAUCZANIA DKW-4014-165/99
KLASA V
PODSTAWOWE WŁAŚCIWOŚCI I BUDOWA MATERII
Wymagania na ocenę:
Dopuszczającą
- wskazuje ciała stałe w najbliższym otoczeniu - rysuje ułożenie cząstek w ciałach
- rysuje ułożenie cząstek w ciałach
- wskazuje w najbliższym otoczeniu przykłady ciał stałych, cieczy i gazów Dostateczną
- podaje przykłady zjawisk fizycznych
- określa właściwości ciał stałych, cieczy i gazów
- podaje przykłady zjawisk rozszerzalności temperaturowej - klasyfikuje podane substancje na metale i niemetale dobrą
- klasyfikuje, popierając przykładami oddziaływania występujące w przyrodzie - porównuje budowę ciał stałych, cieczy i gazów
- wyjaśnia pojęcie rozszerzalności temperaturowej - klasyfikuje na proste i złożone
- omawia znaczenie najczęściej występujących metali i niemetali Bardzo dobrą
- wyjaśnia istotę oddziaływań magnetycznych
- wskazuje związek między budową a niektórymi właściwościami ciał - wskazuje przykłady praktycznego zastosowania wiedzy
- uzasadnia dlaczego substancje dzielimy na proste i złożone - porównuje właściwości kilku metali
- uzasadnia, że metale i niemetale to substancje prosta Celującą
- potrafi dysponując wiedzą z innych podręczników lub czasopism przedstawić mapę surowców naturalnych Polski i ich wykorzystanie
MIESZANINY I ZWIĄZKI CHEMICZNE
Wymagania na ocenę:
Dopuszczającą
- wskazuje 2-3 przykłady mieszanin - dzieli je na jednorodne i niejednorodne - wskazuje sposoby wykorzystania powietrza - wymienia sposoby zapobiegania korozji
- wymienia dwa czynniki przyspieszające rozpuszczanie Dostateczną
- wymienia 2-3 właściwości wody i dwutlenku węgla - wyjaśnia, na czym polega gaszenie ognia
- wymienia czynniki przyspieszające korozję
- wymienia procesy życiowe do których organizm wykorzystuje energię - zna sposoby rozdzielania mieszanin niejednorodnych
Dobrą
- podaje przykłady minerałów będących związkami chemicznymi - rozpoznaje model pierwiastka i związku chemicznego
- porównuje mieszaniny jednorodne i niejednorodne - omawia skład stopów
- wymienia skład powietrza
- wyjaśnia na czym polega spalanie
- wskazuje przykłady utleniania zachodzące w organizmach i z ich udziałem - wymienia sposoby rozdzielania mieszanin jednorodnych
Bardzo dobrą
- rysuje model kilku wybranych związków chemicznych - wyjaśnia dlaczego powietrze podtrzymuje palenie - porównuje proces spalania i utleniania
- wyjaśnia, dlaczego rdza jest przykładem związku chemicznego - wyjaśnia na czym polega krystalizacja
- wyjaśnia, dlaczego podwyższenie temperatury przyspiesza rozpuszczanie Celującą
- wyjaśnia wyczerpująco znaczenie wybranego przez siebie związku chemicznego np. wody KRAINY POLSKI I ICH ROŚLINOŚĆ
Dział Polska – nasza Ojczyzna
Wymagania na ocenę:
Dopuszczającą
- nazywa województwo, powiat, gminę w której mieszka - odczytuje z mapy nazwy krain geograficznych
- rozpoznaje najpospolitsze drzewa iglaste i liściaste - wskazuje na mapie rzeki, jeziora i obszary bagienne Dostateczną
- wymienia państwa graniczące z Polską
- nazywa siłę zew. , która wywarła największy wpływ na rzekę kraju - wymienia czynniki od których zależy żyzność gleby
- wyjaśnia, dlaczego korzystniej jest sadzić lasy mieszane - wskazuje na mapie kilka obszarów leśnych
Dobrą
- nazywa gminy i województwa sąsiadujące z jego miejscem zamieszkania - wyjaśnia, dlaczego rzeźba rzeki ma charakter pasowy
- charakteryzuje poszczególne typy lasów
- wymienia czynniki, które zmniejszyły powierzchnię lasów - pokazuje na mapie dorzecze, dział wód, kanały
Bardzo dobrą
- nazywa władze gminy, powiatu, województwa
- opisuje krajobraz ukształtowany przez lądolód skandynawski - charakteryzuje poszczególne typy lasów i gleb
- wskazuje związek między typem lasu a rodzajem gleby
- wyjaśnia, dlaczego drzewa iglaste są mniej odporne na zanieczyszczenia - charakteryzuje typy jezior
Celującą
- zna i potrafi zaprezentować klasie jak przebiegał okres występowania lądolodu
skandynawskiego w Europie, oraz jego wpływ na krajobraz Polski, w tym powstanie Morza Bałtyckiego
Dział Pojezierze Mazurskie – słodkowodne środowisko życia
Wymagania na ocenę:
Dopuszczającą
- pokazuje na mapie Pojezierze Mazurskie
- wymienia czynniki niezbędne do życia w wodzie - odczytuje na mapie nazwy kilku jezior
- rozpoznaje kilka roślin strefy przybrzeżnej Dostateczną
- wskazuje różnice między środowiskiem wodnym i lądowym - wskazuje 2-3 cechy przystosowujące rośliny do życia w wodzie - rysuje i opisuje zasadnicze elementy kom. roślinnej
- nazywa substancje potrzebne do wytworzenia pokarmu przez rośliny Dobrą
- charakteryzuje osobliwości, które można spotkać na Pojezierzu Mazurskim - wyjaśnia, dlaczego zachodzi mieszanie się wody w jeziorze
- charakteryzuje przystosowania roślin do życia w strefie przybrzeżnej i toni wodnej - omawia przebieg procesu fotosyntezy
- opisuje budowę okrzemki
- charakteryzuje budowę organelli komórkowych Bardzo dobrą
- wyjaśnia zasadność tworzenia obszarów chronionych na Mazurach - uzasadnia, że występowanie roślin ma związek z przenikaniem światła - wyjaśnia, dlaczego możliwe jest trwanie życia w jeziorze w czasie zimy - podaje rośliny w poszczególnych strefach
- podaje rośliny w poszczególnych strefach - zna ich przystosowania do życia w danej strefie - charakteryzuje rolę organelli komórkowych Celującą
- posługując się własnymi zdjęciami, artykułami z czasopism przyrodniczych potrafi w sposób ciekawy zachęcić do poznawania Pojezierza Mazurskiego
Dział: Morze Bałtyckie - słonowodne środowisko życia
Wymagania na ocenę:
Dopuszczającą
- pokazuje na mapie Morze Bałtyckie, ujście Wisły i Odry, mierzeje, jezioro przyb.
- rozpoznaje wybrzeże wysokie i niskie - nazywa państwa leżące nad Bałtykiem
- pokazuje na mapie największe rzeki wpadające do Bałtyku
- podaje po dwa przekłady roli glonów w przyrodzie i gospodarce człowieka Dostateczną
- wymienia charakterystyczne cechy pogody morskiej - opisuje plechę morszczynu
- zna sposoby rozmnażania glonów Dobrą
- charakteryzuje działalność fal na wybrzeżu niskim i wysokim - wyjaśnia jak powstaje bryza nocna i dzienna
- porównuje wybrzeże północne i południowe Bałtyku - opisuje rozmieszczenie glonów w morzu
- opisuje sposób rozmnażania się poznanych glonów Bardzo dobrą
- opisuje rolę prądów przy powstawaniu mierzei i jezior przybrzeżnych - wyjaśnia powstawanie bryzy nocnej i dziennej
- charakteryzuje czynniki decydujące o życiu roślin w morzu
- charakteryzuje rolę glonów w przyrodzie, medycynie i gospodarce człowieka Celującą
- prezentuje zagrożenia Morza Bałtyckiego zanieczyszczeniami, specyfikę jego warunków życia jakie stwarza dla organizmów żywych.
Dział: Rośliny lądowe
Wymagania na ocenę:
Dopuszczającą
- wymień 2-3 cechy przystosowania do życia na lądzie - rysuje mech płonnik
- wymienia po 3-4 rośliny należące do nagonasiennych i okrytonasiennych - nazywa części rośliny nagonasiennej
- objaśnia rolę łodygi, korzenia i liścia - nazywa części kwiatu
- określa warunki niezbędne do kiełkowania Dostateczną
- nazywa zasadnicze elementy budowy mchu
- podaje rolę mchu w przyrodzie i gospodarce człowieka
- rozróżnia systemy korzeniowe, typy łodyg, liście pojedyncze i złożone, kwiaty i kwiatostany - podaje przykłady owoców suchych i mięsistych
- wymienia 2-3 przykłady przystosowania owoców do rozsiewania Dobrą
- uzasadnia konieczność wykształcenia przez rośliny poszczególnych przystosowań - opisuje budowę liści mchu torfowca
- wskazuje różnicę między roślinami nasiennymi a zarodnikowymi - rozróżnia szyszki drzew szpilkowych
- porównuje system palowy i wiązkowy - opisuje budowę zewnętrzną korzenia - wymienia rodzaje pędów podziemnych - rozpoznaje kształty blaszek liściowych - rozpoznaje typy ulistnienia
- charakteryzuje rolę poszczególnych kwiatu - wyjaśnia w jaki sposób powstaje owoc
- charakteryzuje przystosowania owoców do rozsiewania nasion - opisuje budowę nasienia
bardzo dobrą
- porównuje warunki rozwoju roślinności w wodzie i środowisku lądowym - uzasadnia, dlaczego mchy są najprostszymi roślinami lądowymi
- wyjaśnia związek budowy liści mchu torfowca z właściwością gromadzenia wody - opisuje przystosowanie roślin do specyficznych środowisk
- porównuje nagonasienne i okrytonasienne
- podaje przykłady modyfikacji korzeni, łodyg i liści rozpoznaje typy kwiatostanów - opisuje poszczególne typy owoców
- wyjaśnia na czym polega proces kiełkowania Celującą
- rozpoznaje wybrane rośliny zarodnikowe, nagonasienne, okrytonasienne, potrafi określić ich przystosowania do życia na lądzie i znaczenie dla przyrody oraz człowieka
Dział: Krajobrazy nizin
Wymagania na ocenę:
Dopuszczającą
- pokazuje na mapie pas pobrzeży, główne miasta i jeziora pobrzeży - pokazuje na mapie pas nizin
- nazywa największe niziny
- określa zasady zachowania się na terenie parku narodowego - na podstawie rysunku określa części grzyba
- odróżnia jadalne gatunki grzybów od trujących - rozpoznaje skrzypy i widłaki
Dostateczną
- pokazuje na mapie położenie miast na nizinach
- wymienia cechy klimatu Niziny Śląskiej i Niziny Podlaskiej - opisuje warstwy lasu i podaje nazwy organizmów na nich żyjących - nazywa części ciała paproci
Dobrą
- wyjaśnia jak powstają wydmy
- opisuje atrakcje turystyczne pobrzeży - wskazuje na mapie kotliny i wysoczyzny
- wyjaśnia przyczyny stałego zalesienia Niziny Wielkopolskiej - charakteryzuje krajobraz Niziny Podlaskiej
- wymienia nazwy organizmów chronionych w Białowieskim Parku Narodowym - charakteryzuje oddziaływania między poszczególnymi warstwami lasu
- opisuje charakterystyczne cechy grzybów - określa pozytywną i negatywną rolę grzybów
- wymienia cechy grzybów, ułatwiające ich rozpoznawanie
- charakteryzuje rolę skrzypów i widłaków obecnie i w przeszłości Bardzo dobrą
- charakteryzuje Woliński Park Narodowy
- określa bogactwa mineralne i ich miejsca występowania na Nizinie Śląskiej - porównuje warunki geograficzno przyrodnicze Niziny Wielkopolskiej i Niziny Mazowieckiej
- wyjaśnia pochodzenie jezior na Polesiu Lubelskim
- opisuje charakterystyczne cechy krajobrazu Puszczy Białowieskiej - wyjaśnia jaką rolę w lesie pełnią mikroorganizmy
- omawia sposoby rozmnażania grzybów - charakteryzuje rośliny zarodnikowe Celującą
- charakteryzuje wszystkie niziny środkowopolskie wiążąc ich warunki glebowe, cechy krajobrazów, stopień zalesienia z występowaniem lądolodu skandynawskiego na tych terenach
- wykazuje znajomość mapy środkowej Polski a w szczególności Niziny Mazowieckiej Dział: Krajobrazy wyżyn
Wymagania na ocenę:
Dopuszczającą
- wskazuje na mapie położenie wyżyn - odczytuje nazwy wyżyn
- opisuje działanie człowieka na Wyżynie Śląskiej Dostateczną
- odczytuje nazwy głównych miast wyżyn
- podaje przykłady osobliwości znajdujących się na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej - opisuje charakterystyczne cechy krajobrazu Wyżyny Lubelskiej
Dobrą
- podaje przykłady niszczenia środowiska na Wyżynie Śląskiej - opisuje w jaki sposób powstał krajobraz krasowy
- opisuje roślinność Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej - Wymienia uprawy Wyżyny Lubelskiej
Bardzo dobrą
- podaje przykłady świadczące o wpływie zanieczyszczenia środowiska na zdrowie mieszkańców
- wymienia zastosowanie węgla kamiennego - charakteryzuje elementy krajobrazu krasowego - charakteryzuje gleby Wyżyny Lubelskiej Celującą
- omawia trasę wycieczki po polskich wyżynach zachęcając do obejrzenia najciekawszych turystycznych miejsc wykazuje się znajomością mapy wyżyn Polski
Dział: Krajobrazy gór. Porządkowanie świata roślin
Wymagania na ocenę:
Dopuszczającą
- wskazuje na mapie góry
- odczytuje na mapie nazwy najwyższych szczytów - wymienia cechy pogody tatrzańskiej
- wymienia charakterystyczne cechy roślin Dostateczną
- opisuje zajęcia mieszkańców Gór Świętokrzyskich - wymienia charakterystyczne cechy krajobrazu Tatr - nazywa piętra roślinności w Tatrach
- omawia znaczenie porostów - omawia zasługi Karla Linneusza - poprawnie zapisuje nazwy gatunkowe Dobrą
- opisuje krajobraz Gór Świętokrzyskich, Sudetów i Tatr - oblicza temperaturę na podanych wysokościach
- charakteryzuje piętra roślinności Tatr - charakteryzuje porosty
- charakteryzuje, popierając przykładami, organizmy należące do poznanych podkrólestw Bardzo dobrą
- podaje przykłady zjawisk krasowych w Górach Świętokrzyskich - charakteryzuje wpływ działalności człowieka na przyrodę w Sudetach - opisuje stosując poznaną terminologię, krajobraz Tatr
- opisuje przystosowanie roślin ułatwiające im życie w surowym górskim klimacie - opisuje korzyści glonu i grzyba tworzących porost
- klasyfikuje poznane organizmy Celującą
- opracowuje i podaje klasie trasę wycieczki w najciekawsze miejsca Gór Świętokrzyskich, Tatr i Sudetów, omawiając je, uzupełniając informację zdjęciami lub fragmentami filmów - wykazuje się znajomością mapy gór Polski.
