ZESTAW KAZUSÓW NA ĆWICZENIA
PRAWO CYWILNE CZ. OGÓLNA (STUDIA NIESTACJONARNE ZAOCZNE)
JAK ROZWIĄZYWAĆ KAZUSY?
1. Jaka jest potencjalna podstawa roszczenia/ uprawnienia kształtującego?
2. Jakie przesłanki muszą być spełnione, aby to roszczenie/ uprawnienie kształtujące było zasadne?
3. Czy te przesłanki są spełnione?
4. Czy roszczenie/ uprawnienie kształtujące jest zasadne?
Przykład:
12-letni Jaś wszedł do sklepu i poprosił o 3 bułki za 0,59 zł każda. Sprzedawca powiedział, że nie sprzeda Jasiowi tych bułek, ponieważ nie posiada zdolności do czynności prawnych.
Proszę ocenić stan prawny.
Potencjalną podstawą roszczenia jest umowa sprzedaży bułek (art. 535 KC). Jest to czynność prawna, a w związku z tym zasadą jest, że aby podmiot prawa cywilnego dokonał ważnej czynności prawnej, musi posiadać pełną zdolność do czynności prawnych, tj.
możliwość nabywania praw i obowiązków. Inaczej czynność prawna jest nieważna (art.
14 § 1 KC).
12-letni Jaś nie posiada pełnej zdolności do czynności prawnych, ponieważ zgodnie z KC uzyskują ją osoby fizyczne z chwilą uzyskania pełnoletniości (art. 11 KC), a nie posiadają jej osoby, które nie ukończyły lat trzynastu oraz ubezwłasnowolnione całkowicie (art. 12 KC).
Kodeks cywilny przewiduje jednak, że osoba niezdolna do czynności prawnych może zawierać umowy w drobnych bieżących sprawach życia codziennego. Jest ona ważna z chwilą jej wykonania, chyba że pociąga za sobą rażące pokrzywdzenie osoby niezdolnej do czynności prawnych (art. 14 § 2 KC).
Umowa sprzedaży bułek, którą chciał zawrzeć Jaś, należy do umów w drobnych bieżących sprawach życia codziennego. Są to umowy służące zaspokajaniu bieżących potrzeb. Do takich z pewnością należy kupno bułek. Ich sprzedaż nie wiązałaby się także z rażącym pokrzywdzeniem małoletniego.
W związku z tym sprzedawca nie ma racji, a umowa, o której mowa w kazusie, mogłaby być ważnie zawarta.
OSOBY FIZYCZNE
1. Kamil O. i Ewa O. są rodzicami dziecka poczętego. Kamil O. wyjeżdżał na rok do pracy w USA i jeszcze przed wyjazdem i urodzeniem się córki podarował jej nieruchomość gruntową. Umowę zawarto w dniu 20.10.2012 r. w formie aktu notarialnego, a córka w wieku 10 tygodni od poczęcia była reprezentowana przez matkę Ewę O. Samolot, którym Kamil O.
leciał do USA, rozbił się nad oceanem w dniu 28.02.2014 r.
1. Kim jest nasciturus? Jaki jest jego status cywilnoprawny?
2. Czy umowa darowizny jest ważna, skoro córka w wieku 10 tygodni od poczęcia nie była jeszcze zdolna do czynności prawnych poza organizmem matki?
3. W dniu urodzin okazało się, że Ewa O. urodziła zdrową córkę. Czy córka po urodzeniu może zostać wpisana do ksiąg wieczystych jako właścicielka nieruchomości?
4. Czy córka w wieku 10 lat może sprzedać nieruchomość? Czy może dokonać takiej czynności w wieku 16 lat?
5. Zadanie dodatkowe: Kiedy zostanie stwierdzony zgon Kamila O.? Kiedy będzie można uznać Kamila O. za zmarłego?
2. 12-letni Tomasz chciał kupić w księgarni zeszyt. Zapłacił, zamiast ceny umieszczonej obok zeszytu, kwotę 2,49 zł, aż 49,99 zł. Proszę ocenić stan prawny.
3. 17-letni Jacek poszedł do sklepu spożywczego kupić lizaka wart 0,79 zł, za którego zapłacił 45,99 zł.
Proszę ocenić stan prawny.
4. W dniu 6.03.2015 r. 16-letnia Joanna zawarła związek małżeński z 18-letnim Adamem.
Jednakże po roku sąd okręgowy orzekł między nimi rozwód. Joanna postanowiła zamieszkać sama, w związku z tym rozpoczęła poszukiwania mieszkania do wynajęcia. Podczas oglądania jednego z nich, jego właścicielka stwierdziła, że Joanna musi przyjść z rodzicem podpisać umowę najmu, ponieważ inaczej umowa ta będzie nieważna.
Proszę ocenić stan prawny.
5. 20 września 2008 r. Zofia, urodzona 20 marca 1992 r. zawarła przed Kierownikiem Urzędu Stanu Cywilnego związek małżeński z Januszem, urodzonym 15 kwietnia 1990 r. W
prezencie ślubnym Zofia otrzymała od swoich rodziców nieruchomość gruntową o wartości około 150 000 zł. Umowę darowizny rodzice zawarli z Zofią w dniu 22 września 2008 r.
Niespełna rok po zawarciu związku małżeńskiego zostało ono z powództwa Zofii rozwiązane przez rozwód. Zofia ponownie zamieszkała z rodzicami, nieruchomość gruntową postanowiła zaś sprzedać, czyniąc to w tajemnicy przed rodzicami. Umowa sprzedaży została zawarta z Krzysztofem w dniu 29 lutego 2010 r. W momencie, gdy rodzice dowiedzieli się o sprzedaży mieszkania przez Zofię, zażądali od Krzysztofa zwrotu nieruchomości, powołując się na fakt, że w momencie zawierania umowy sprzedaży Zofia była małoletnia.
Proszę ocenić stan prawny.
6. Antoni w dniu swoich 15. urodzin dostał w prezencie od wujka Maksymiliana konsolę do gry wartą 3000 zł. Rodzice Antoniego nie byli zadowoleni z prezentu, który otrzymał ich syn, gdyż bali się, że odbije się to negatywnie na edukacji syna. Od razu zastrzegli, że Antoni może korzystać z konsoli tylko pod ich nadzorem i tylko w dniach i godzinach przez nich wyznaczonych. Konsola nie spełniała jednak oczekiwań Antoniego, więc po paru dniach od urodzin postanowił, że ją sprzeda. Ogłoszenie, które zamieścił na stronie internetowej brzmiało: „Sprzedam konsolę do gry firmy X model 34p za 2800 zł”. Na ogłoszenie odpowiedział 17-letni Tomasz, który postanowił w ten sposób zainwestować pieniądze, które otrzymał od swoich rodziców na gwiazdkę. Tomasz odpowiedział na ogłoszenie: „Jestem zainteresowany kupnem konsoli do gry firmy X model 34p za 2800 zł”. Następnie chłopcy porozumieli się ze sobą telefonicznie i ustalili, że Tomasz osobiście odbierze konsolę od Antoniego. Kiedy Tomasz pojawił się w domu Antoniego, jego rodzice sprzeciwili się wydaniu konsoli twierdząc, że Antoni nie mógł samodzielnie zawrzeć umowy sprzedaży bez ich zgody.
1. Czy Antoni ma zdolność do czynności prawnych?
2. Czy Antoni mógł skutecznie nabyć własność konsoli, którą otrzymał w prezencie od wujka?
3. Czy Pani/Pana zdaniem doszło do zawarcia umowy sprzedaży między Antonim a Tomaszem? Jeśli tak, to kiedy?
7. Błażej A. miał lat 20, ale z powodu choroby zatrzymał się w rozwoju umysłowym na poziomie 8-latka. Mieszkał z matką, która się nim opiekowała. Pewnego dnia, gdy Błażej poruszał się po okolicznych ulicach, wstąpił do salonu sprzedaży telefonów komórkowych, gdzie podpisał umowę na usługi telekomunikacyjne i zakup telefonu, zgodnie z którą miał
płacić 200 zł miesięcznie przez 3 lata. Matka Błażeja jest osobą ubogą i nie stać jej na taki wydatek. Chciałaby się uwolnić od tej umowy.
1. Czy umowa jest ważna? Dlaczego?
2. Czy Błażej mając 12 lat mógłby ważnie zawrzeć taką umowę? Jak wyglądałaby sytuacja, gdyby miał 15 lat?
3. Zadanie dodatkowe: Na jaki zarzut w tym przypadku można ewentualnie się powołać?
8. Maciej H. od dość dawna nadużywał alkoholu, w związku z czym dochodziło do nieporozumień między małżonkami. W wieku 40 lat uległ poważnemu wypadkowi, spadając z rusztowania na budowie z wysokości 10 metrów. W wyniku upadku doznał złamania kręgosłupa i od pasa w dół jest sparaliżowany (porażenie kończyn dolnych). W czasie leczenia uczestnik postępowania, zgodnie z zaleceniami lekarskimi, otrzymywał środki przeciwbólowe - narkotyki. Obecnie otrzymuje dolargan w zastrzykach trzy razy dziennie.
W wyniku długotrwałego stosowania tego środka, będącego pochodną morfiny, nastąpiło u Macieja H. uzależnienie psychiczne i somatyczne. Nie choruje on na chorobę psychiczną ani niedorozwój umysłowy, choć w aktualnym stanie zdrowia stanowi niewątpliwy ciężar dla opiekującej się nim żony.
Czy istnieją przesłanki do ubezwłasnowolnienia Macieja H.?
8a. 76-letnia Eugenia R. postanowiła zapisać swojemu kotu, Ciastkowi, drewnianą szopę. Ze względu na to, że nie dowidzi, udzieliła swej sąsiadce, Eufrozynie G., pełnomocnictwa do napisania testamentu, w którym znalazło się sformułowanie: „mojemu Kotu, Ciastkowi, zapisuję nieruchomość budynkową – szopę, położoną na podwórzu przy mym domu”. Ze względu na wiek Eufrenii, jej słaby wzrok i obawę, że kot odziedziczy spadek, rodzina postanowiła wystąpić do sądu o częściowe ubezwłasnowolnienie Eugenii.
1. Czy kot może dziedziczyć?
2. Czy Eugenia mogła udzielić Eufrozynie pełnomocnictwa?
3. Czy szopa stanowi nieruchomość?
4. Czy Eugenia spełnia przesłanki do jej ubezwłasnowolnienia?
9. Miejsce pobytu 16-letniego Krzysztofa S. nie jest znane. Rodzice Krzysztofa S. rozwiedli się, ale wykonywanie władzy rodzicielskiej zostało im powierzone wspólnie. Ojciec,
u którego ostatnio mieszkał Krzysztof S., od dwóch lat przebywa za granicą. Matka mieszka w innym mieście i założyła nową rodzinę. Krzysztof odwiedza czasami swoją matkę.
Jakie jest właściwe miejsce zamieszkania Krzysztofa S.?
10. W trakcie debaty politycznej relacjonowanej przez telewizję, jeden z jej uczestników – parlamentarzysta – zaczął wygłaszać tezy pochwalne nawiązujące do nazizmu. W odpowiedzi na to inny uczestnik debaty nazwał go „idiotą”, co oburzyło autora pierwotnych twierdzeń.
5. Czy doszło do naruszenia dobra osobistego?
6. Jak powinna wyglądać obrona pozwanego?
11. Wiktor (lat 19) zadzwonił do Urszuli (lat 17) i obraził ją słowami powszechnie uznanymi za wulgarne i obelżywe. Urszula nagrała tę rozmowę telefoniczną i chce pozwać go o zadośćuczynienie w wysokości 1000 zł z tytułu naruszenia jej dóbr osobistych. Wiktor zaproponował dziewczynie zawarcie ugody, na mocy której przeprosi ją za obraźliwe słowa, a w ramach zadośćuczynienia podaruje jej książkę pt. „Dobre obyczaje od A do Z”.
1. Czy dobra osobiste Urszuli zostały naruszone? Jeśli tak – to jakie?
2. Czy Urszula może podpisać ugodę?
3. Proszę ocenić ważność tej ugody.
OSOBY PRAWNE
12. Dyrektor Muzeum Miejskiego w W. oraz Dyrektor Biblioteki Uniwersyteckiej w W.
i Dyrektor Publicznej Szkoły Podstawowej w W. kupili w sklepie 3 laptopy, po 1 dla każdej placówki, wraz z programem komputerowym używanym przez księgowe w muzeum, bibliotece i szkole. Sklep, w którym dokonano zakupu, był otwarty w Centrum Handlowym
„Markus” sp. z o.o., a wynajmującym powierzchnię sklepu była Anna K., prowadząca jednoosobowo działalność gospodarczą pod nazwą „Twój Laptop”.
1. Kto jest właścicielem każdego z tych laptopów?
2. Zadanie dodatkowe: Od jakiego momentu właściwe podmioty prawa cywilnego stały się właścicielami tych laptopów?
3. Ile umów zostało zawartych i jakie podmioty są stronami tych umów?
4. Czy wskazani dyrektorzy są upoważnieni mocą ustawy do reprezentowania podmiotu będącego stroną umowy sprzedaży? Jeżeli tak, to czy umocowanie do zawarcia umowy powinni oni wykazać przez przedstawienie sprzedawcy pełnomocnictw?
13. W roku 2000 został założony zespół „Mnich”. Pierwotnie w jego składzie było 3 muzyków: AB, CD oraz EF. Każdy z nich był zaangażowany w równym stopniu w działalność zespołu. W roku 2005, gdy zespół był już znany, AB zdecydował się na rozpoczęcie solowej kariery i opuścił zespół. Po dwóch latach stworzył zespół z nowymi muzykami, który nazwał „Mnich”. Pod tą samą nazwą występują CD oraz EF, którzy po odejściu AB kontynuowali działalność artystyczną rozpoczętą w pierwotnym składzie.
1. Proszę ocenić stan prawny.
2. Co doradziłbyś w tej sytuacji jako prawnik CD oraz EF?
14. W codziennej gazecie lokalnej ukazał się krytyczny artykuł na temat XY sp. z o.o., dotyczący sposobu prowadzenia przez nią działalności marketingowej, polegającej na wysyłaniu niezamówionej korespondencji. Dziennikarz takie informacje otrzymał od swojego informatora, który pragnie zachować anonimowość. W opinii spółki zarzut ten nie jest jednak prawdziwy.
Proszę ocenić stan prawny.
KONSUMENCI I PRZEDSIĘBIORCY
15. W dniu 10 maja 2012 r. Andrzej K. zawarł z PB B sp. z o.o. umowę zobowiązującą do wybudowania lokalu mieszkalnego i przeniesienia własności tego lokalu (umowa deweloperska). W dniu 16 kwietnia 2012 r. Andrzej K. złożył na recepcji PB B. sp. z o.o.
pisemne oświadczenie o odstąpieniu od umowy. Uzasadniając tę decyzję wskazał, że korzysta z ustawowej ochrony nabywcy lokalu mieszkalnego, ponieważ prospekt informacyjny nie został mu doręczony, mimo że deweloper był do tego ustawowo zobowiązany, zaś zawarta przez strony umowa do tego prospektu się nie odwoływała. Andrzej K. podał, że kilka dni wcześniej dowiedział się, że w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, w odległości 0,7 km od przedmiotowej nieruchomości, jest planowana inwestycja w postaci linii kolejowej, dlatego nie jest już zainteresowany zakupem tej nieruchomości.
Deweloper ustosunkował się do pisma Andrzeja K. zawierającego oświadczenie o odstąpieniu od umowy w ten sposób, że uznał odstąpienie za nieskuteczne, ponieważ
Andrzej K. nie jest konsumentem i planował ten zakup na wynajem. Deweloper podał, że przy zakupie Andrzej K. informował o zamiarze oddania nabywanego lokalu w najem, tak jak trzech innych lokali mieszkalnych, których jest właścicielem, nadto złożył ofertę oddania tego lokalu w najem po jego wybudowaniu w sąsiadującym z deweloperem biurze nieruchomości.
Andrzej K. przyznał, że zamierzał przeznaczyć tę nieruchomość na najem, ponieważ jest to od lat jego źródło dochodów.
Andrzej K. dochodzi zwrotu wypłaconych środków tytułem ceny na poczet nabycia lokalu w związku z odstąpieniem od umowy deweloperskiej.
Proszę ocenić stan prawny.
16. Agnieszka Ż., lekarz stomatolog, wynajęła od Janiny M. dwa lokale: lokal na cele mieszkalne oraz lokal przeznaczony na jej gabinet stomatologiczny. Kilka dni później nabyła do swojego gabinetu sprzęt stomatologiczny w sklepie „Zdrowy uśmiech”, który również prowadzi Janina M.
Proszę ustalić status Agnieszki Ż. oraz Janiny M.
17. Jan K. – adwokat prowadzący indywidualną działalność gospodarczą – nabył w sklepie komputerowym drukarkę do domu na potrzeby drukowania pism procesowych, z której jednak korzysta cała rodzina. Tego samego dnia nabył także nową togę oraz garnitur. Czy Janowi K. w powyższych czynnościach prawnych przysługuje status przedsiębiorcy czy konsumenta?
PEŁNOMOCNICTWO
18. Anna udzieliła Markowi pełnomocnictwa w formie aktu notarialnego do sprzedaży swojej nieruchomości. Po jakimś czasie jednak zmieniła zdanie i postanowiła nie sprzedawać swojej nieruchomości, dlatego zadzwoniła do Marka i powiedziała, że pełnomocnictwo odwołuje.
Marek miał już na oku kupca, który obiecał mu odpalić odpowiedni procent od wartości sprzedanej nieruchomości, dlatego nie zważając na rozmowę telefoniczną z Anią zawarł w jej imieniu umowę sprzedaży z Bronisławem. Bronisław domaga się od Ani wydania nieruchomości.
Czy jego roszczenie jest zasadne?
19. Mikołaj był pełnomocnikiem Anny w sprawach zarządu jej nieruchomością. Ze względu na to, że musiał wyjechać na 2 tygodnie, poprosił swoją żonę, żeby go zastąpiła i zebrała czynsz od lokatorów, bo podczas jego wyjazdu wypadał termin zapłaty. Jednakże nie wszyscy lokatorzy zapłacili żonie Mikołaja czynsz twierdząc, że ona nie jest uprawniona do żądania zapłaty. Ponadto o tym, że Mikołaj zostawił kamienicę i wyjechał, dowiedziała się Anna, co ją bardzo zdenerwowało, i zadzwoniła do Mikołaja, odwołując mu pełnomocnictwo. Z takim zachowaniem nie zgadza się Mikołaj, bo uważa, że postąpił właściwie, a odwołanie pełnomocnictwa jest nieskuteczne.
Proszę ocenić sytuację prawną Mikołaja.
20. Monika zamierzała zawrzeć z Adamem przedwstępną umowę sprzedaży nieruchomości lokalowej w formie aktu notarialnego. W tym celu strony umówiły się u notariusza. Jednakże w ustalonym dniu Monika zachorowała i nie była w stanie stawić się w kancelarii notarialnej, ale także nie chciała przekładać terminu zawarcia umowy, bo bardzo zależało jej na tym mieszkaniu. Wobec tego poprosiła swoją 17-letnią córkę Joannę, aby ta poszła za nią do notariusza i w jej imieniu podpisała umowę. W tym celu Monika sporządziła dokument, który nazwała „upoważnieniem”, w którym napisała, że umocowuje Joannę do zawarcia umowy przedwstępnej z Adamem i podpisała go. Następnie Joanna zawarła z Adamem umowę przedwstępną w formie aktu notarialnego. Jednakże Adam nie dotrzymał terminu zawarcia umowy przyrzeczonej, a kiedy Monika zaczęła dochodzić jej zawarcia, Adam podniósł zarzut nieważności pełnomocnictwa Joanny.
Proszę ocenić sytuację prawną Moniki.
PRZEDMIOT STOSUNKU CYWILNOPRAWNEGO
21. Jan K. był właścicielem gruntu rolnego zabudowanego domem wielorodzinnym, w którym mieszkały 3 rodziny: Jan K. z żoną, a także dwóch synów Jana K., każdy z żoną i dziećmi. Dom miał 3 piętra, na każdym z nich znajdowało się fizycznie wyodrębnione mieszkanie zajmowane przez jedną rodzinę. Na gruncie stanowiącym własność Jana K. rosło wiele drzew owocowych, posiadał on też duży ogród warzywny. Żona Jana K. hodowała kury i indyki na potrzeby rodziny. Dodatkowo na gruncie Jana K. znajdował się maszt, który był wybudowany przez spółkę telekomunikacyjną wynajmującą od Jana K. powierzchnię pod
masztem. W dniu 14 maja 2012 r. Jan K. darował każdemu z synów udział 1/3 w stanowiącej jego własność nieruchomości.
Proszę wymienić nieruchomości, części składowe i przynależności oraz pożytki oraz ustalić, komu przysługują.
