PIT
Personal Income Tax
Podatek PIT jest:
- podatkiem bezpośrednim
- państwowym, choć jest też częściowo dochodem JST - o charakterze osobistym
Konstrukcja podatku jest oparta na tzw. otwartym stanie podatkowo prawnym, zakładającym pobór w trakcie roku podatkowego zaliczek na podatek niezależnie w każdym ze źródeł przychodów, a po zakończeniu roku podatkowego obliczenie podatku rocznego jako sumy dochodów osiągniętych przez podatnika.
Opodatkowanie podatkiem dotyczy całego osiągniętego w roku podatkowym przez podatnika dochodu.
Ustawa o podatku od osób fizycznych, już na wstępie wskazuje wyłączenia tj. zakres dochodów,
który nie jest opodatkowany podatkiem PIT. Wyłączenia mogą być podyktowane różnymi względami – społecznymi, gospodarczymi lub ujęciem przychodu w innym podatku. Do wyłączeń należy:
1. Przychody z działalności rolniczej, z wyjątkiem działów specjalnych produkcji rolnej;
2. Przychodów z gospodarki leśnej w rozumieniu ustawy o lasach
3. Przychodów podlegających przepisom o podatku od spadków i darowizn
4. Przychodów wynikających z czynności, które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy
5. Przychodów z tytułu podziału wspólnego majątku małżonków w wyniku ustania lub ograniczenia wspólności majątkowej z oraz przychodów z tytułu wyrównania dorobków po ustaniu
rozdzielności majątkowej małżonków lub śmierci jednego z nich
6. Przychodów (dochodów) przedsiębiorcy żeglugowego opodatkowanych na zasadach wynikających z ustawy o podatku tonażowym
7. Przychodów opodatkowanych na zasadach wynikających z ustawy o aktywizacji przemysłu okręgowego
8. Świadczeń na zaspokojenie potrzeb rodziny, o których mowa w art. 27 kro
Obowiązek podatkowy ciąży na osobach fizycznych, jednakże jego zakres uzależniony jest od faktu posiadania miejsca zamieszkania na terenie RP. Z uwagi na tą przesłankę ustawa dzieli obowiązek podatkowy na ograniczony i nieograniczony.
Obowiązek nieograniczony polega na opodatkowaniu wszelkich dochodów (przychodów) podatnika, bez względu na to, gdzie ma miejsce zamieszkania na terenie RP. Przesłankami wskazującymi, jakimi kierują się organu podatkowe w celu ustalenia miejsca zamieszkania to posiadanie przez podatnika centrum interesów osobistych gospodarczych w RP lub przebywanie na terenie RP przez okres dłuży niż 183 dni w roku podatkowym.
Obowiązek ograniczony dotyczy tych, którzy nie mają miejsca zamieszkania na terenie RP, ale uzyskują dochody (przychody) z tytułów określonych przez ustawę.
Osobisty charakter podatku dochodowego polega na indywidulanym obciążeniu każdego podatnika od osiąganego przez niego dochodu.
Cecha ta została wykorzystana w regulacjach dotyczących osób biorących udział we wspólnych przedsięwzięciach lub będących wspólnikami spółek osobowych.
Zgodnie z art. 8 ust. 1 updof wysokość podatku w przypadku współwystępowania w podmiotach prawa np. spółkach osobowych brane jest pod uwagę proporcjonalnie do jego prawa do udziału w zysku.
W przypadku dzieci małoletnich osiągających dochody podlegające opodatkowaniu (z pewnymi wyjątkami), dochód dolicza się do dochodó rodziców, chyba że rodzicom nie przysługuje prawo pobierania pożytków ze źródeł przychodów dzieci.
Ustawodawca wprowadza wyjątki do rozliczenia indywidualnego.
Mianowicie małżonkowie jak i osoby samotnie wychowujące dzieci
mogą rozliczyć podatek na preferencyjnych rozwiązaniach. Chodzi tu o zmniejszenie ciężaru podatkowego na niektóre osoby.
Przedmiotem opodatkowania jest osiągany dochód.
Dochód jest uregulowany w art. 9 updof
Stratę można odliczyć od podatku w ciągu pięciu następujących po sobie lat.
Co do zasady dochody z różnych źródeł sumują się (wyjątki: art.
21,52,52a,52c updof).
W ciągu roku podatkowego są pobierane zaliczki na podatek od każdego dochodu z osobna.
Źródła przychodu określone są w art. 10 updof. Katalog ten jest katalogiem otwartym.
1. Stosunek służbowy, stosunek pracy itd.
2. Działalność wykonywana osobiście 3. Pozarolnicza działalność gospodarcza 4. Działy specjalne produkcji rolnej
5. Najem, podnajem, dzierżawa itp.
6. Kapitały pieniężne i prawa majątkowe
7. Odpłatne zbycie rzeczy ruchomych i nieruchomości
8. Działalność prowadzona przez zagraniczną spółkę kontrolowaną 9. Inne źródła niewymienione przez ustawę.
Przychodem, z zastrzeżeniami art. 14-15, 17 ust. 1 pkt 6,9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych art. 19, 25b i 30f są otrzymane lub postawione do
dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartości otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.
Podkreślenia wymaga dwie kwestie. Pierwsza to złożoność przychodu, druga to jego źródło.
Moment uzyskania przychodu opiera się na zasadzie kasowej oraz memoriałowej
Metoda kasowa – moment uzyskania przychodu przez podatnika.
Metoda memoriałowa – dotyczy sytuacji kiedy przychody stały się należne, choćby podatnik nie wszedł w ich posiadanie.
Definicja kosztów została ujęta w art. 22 ust 1 updof – są to koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo
zabezpieczenia źródła przychodów z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23.
Ustawodawca przewiduje 3 rodzaje kosztów – koszty realnie
poniesione, koszty zryczałtowane kwotowo, koszty zryczałtowane procentowo oraz amortyzacja podatkowa.
Należy zwrócić uwagę, iż niektóre przepisy wskazują, iż ustawodawca pozwala na pobranie podatku bezpośrednio od naszego przychodu (np.
wygrane w grach czy konkursach).
Kosztem podatkowym może być odpis amortyzacyjny. Dotyczy to osób prowadzących działalność gospodarczą.
Dochód, zanim zostanie poddany operacjom matematycznym tj.
obliczeniu podatku jest także weryfikowany pod kątem prawa
skorzystania ze zwolnień lub ulg podatkowych jakie przewiduje ustawa, a także odliczeń jakie można dokonać od dochodu.
Etapy obliczania wielkości, od której ostatecznie będzie obliczany podatek:
1. Obliczanie dochodu
2. Pomniejszenie dochodu z określonego źródła o poniesione w pięciu latach ubiegłych straty z tego źródła, nie więcej niż50% straty wskazanej w każdym z tych lat
3. Pomniejszenie dochodu o odliczenia z tytułu:
A. składek na ubezpieczenie społeczne
B. wpłat na indywidualne konto zabezpieczenia emerytalnego
C. dokonanych w roku podatkowym zwrotów nienależnie pobranych świadczeń, które to zwiększyły dochod podlegający opodatkowaniu
D. wydatków na cele rehabilitacyjne
E. wydatków ponoszonych przez podatnika z tytułu użytkowania sieci internet przez pierwsza dwa lata korzystania (nie więcej niż 760 zł)
F. dokonywanych darowizn, w kwocie nie przekraczających 6% dochodu
Podatnicy z pozarolnicze działalności gospodarczej mogą odliczyć od podstawy 50% lub 30% tzw. kosztów kwalifikowanych.
Ustawa wskazuje w jakich sytuacjach jest pobierany podatek w ryczałcie:
1. Wygrane w konkursach, grach i zakładach wzajemnych;
2. Świadczeń otrzymanych przez emerytów lub rencistów w związku z łączących ich uprzednio z zakładem pracy stosunkiem służbowym
3. Przychodów z tytułu działalności wykonywanej osobiście;
4. Odsetek lub innych przychodów od środków pieniężnych zgromadzonych na rachunku podatnika lub w innych formach oszczędzania;
5. Odsetek od pożyczek, z wyjątkiem gdy udzielanie pożyczek jest przedmiotem działalności gospodarczej
6. Dywidend oraz innych przychodów z tytułu udziału w zyskach osób prawnych 7. Określonego rodzaju należności wypłacanych nierezydentom.
Przedsiębiorcy mogą skorzystać także z podatku tzw. liniowego tj. 19%.
Zeznanie roczne podatnicy zobowiązani są złożyć do 30 kwietnia roku następnego po roku podatkowym.
Uproszczone formy opodatkowania
Uproszczone (zryczałtowane) formy opodatkowania stanowią odejście od ogólnych zasad bazujących na ustaleniu rzeczywistych dochodów, dokonywanego najczęściej w oparciu o szczegółowe dane znajdujące odzwierciedlenie w księdze rachunkowej lub podatkowej księdze przychodów i rozchodów.
Uproszczone formy znajdują zastosowanie przy określonym ustawowo świadczeniu usług hotelarskich czy niewielkich rozmiarach działalności usługowej, twórczości ludowej czy artystycznej.
Ryczałt występuje w dwóch formach : jako element konstrukcji prawa podatkowego oraz instytucja postępowania podatkowego.
W zakresie ryczałtu proceduralnego można wyróżnić:
1. Ryczałt kwotowy 2. Ryczałt umowny
3. Ryczałt procentowy
Stosowane rozwiązania ryczałtowe
1. Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych
2. Karta podatkowa (warunkiem korzystania z tej formy podatkowej jest nieprzekroczenie ustalonej przez ustawodawcę liczby zatrudnionych pracowników oraz nieprowadzenie innego rodzaju pozarolniczej działalności gospodarczej, a także w tym samym zakresie co małżonek podatnika i nie wytwarzanie wyrobów opodatkowanych podatkiem akcyzowym).
3. Ryczałt od przychodów osób duchownych – duchowny zawiadamia urząd skarbowy w ciągu 14 dni od dnia objęcia funkcji o charakterze duszpasterskim. Stawki ryczałtu dla duchownych przy wyznaniu rzymskokatolickim są zróżnicowane dla proboszczów i wikariuszy.
Wysokość podatku jest ustalana decyzją przez Naczelnika US
