Woronkow, I. A.
III Konferencja Naukowa Radzieckich
Historyków-Slawistów
Przegląd Historyczny 57/4, 700-702
1966
Artykuł umieszczony jest w kolekcji cyfrowej bazhum.muzhp.pl,
gromadzącej zawartość polskich czasopism humanistycznych
i społecznych, tworzonej przez Muzeum Historii Polski w Warszawie
w ramach prac podejmowanych na rzecz zapewnienia otwartego,
powszechnego i trwałego dostępu do polskiego dorobku naukowego
i kulturalnego.
Artykuł został opracowany do udostępnienia w Internecie dzięki
wsparciu Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego w ramach
dofinansowania działalności upowszechniającej naukę.
700 K R O N IK A
do ludów germańskich, zwłaszcza Franków, omawiając poszczególne instytucje pu bliczne i prywatne. Giulio V i s m a r a (Mediolan) przedstawił natomiast wpływ prawa rzymskiego przez chrześcijaństwo na instytucje prawne Longobardów, Ala- manów i Bawarów, ukazując równocześnie przetrwanie elementów tradycji ro dzimej.
W trzech referatach znalazł odbicie problem współistnienia chrześcijaństwa
i pogaństwa. Hans K u h n (Kilonia) wykazał w referacie na temat przetrwania germańskiego pogaństwa po chrystianizacji, że kult pogański w czystej formie
utrzymał się bardzo krótko, mimo to normy prawne liczyły się jeszcze po setkach lat z istnieniem pewnych pozostałości pogańskich. Elementy pogańskie w połącze niu z chrześcijaństwem dały nowy synkretyzm, różny od podobnego zjawiska w krajach śródziemnomorskich. Marco S c o v a z z i (Mediolan) zajął się współist nieniem chrześcijaństwa i pogaństwa w sagach nordyckich, gdzie występuje rów nież zjawisko synkretyzmu. Francesco D e l b o n o (Katania) zanalizował natomiast na podstawie współczesnej omawianemu zjawisku literatury katechetycznej w ję zyku niemieckim problem współistnienia elementów pogańskich we wczesnośred niowiecznym chrześcijaństwie. Odbiciem wpływów chrześcijańskich w sztuce no- wonawróconych ludów zajął się R. L. S. B r u c e - M i t f o r d (London) na przy kładzie Anglosasów. Referat ilustrowany pięknymi przezroczami ukazywał ele menty sztuki rodzimej w połączeniu z wpływami celtyckimi lub sztuki śródziemno morskiej w zależności od tego, czy chrystianizacja przychodziła z Irlandii czy z Rzymii.
Podsumowanie wyników sesji przedstawił Eugéniu Du p r j é T h e s e i d e r (Rzym), który scharakteryzował trafnie tezy referatów i główne kierunki bogatej dyskusji.
Uczestnicy sesji zwiedzili ponadto dwa świeżo odrestaurowane kościoły w Spoleto: św. Pawła (inter vineas) oraz św. Agaty. Przypadającą w czasie sesji niedzielę wypełniła wycieczka piękną trasą górską do małej miejscowości umbryj- skiej Leonessy, ufundowanej w X II w.
I. S.-K. 24—30 kwietnia 1966 odbyła się w Pistoi II sesja międzynarodowa zorganizo wana przez Centra Itcdiano di Studi di Storia e ď Arte poświęcona s z t u c e g o t y c k i e j w P i s t o i i j e j z w i ą z k o m z e s z t u k ą w ł o s k ą .
3 października 1965 odbyła się w Moskwie konferencja na temat „Towarzystwo Historyków-Marksistów (1925— 1933) i jego rola w rozwoju radzieckiej nauki hi storycznej”. Główny referat wygłosił A. I. G u k o w s k L
5— 7 października 1965 odbyła się w Moskwie druga narada koordynacyjna w s p r a w i e w s p ó ł d z i a ł a n i a k r a j ó w s o c j a l i s t y c z n y c h w d z i e d z i n i e b a d a ń p o ś w i ę c o n y c h h i s t o r i i i m i ę d z y n a r o d o w e m u z n a c z e n i u R e w o l u c j i P a ź d z i e r n i k o w e j . W konferencji udział wzięli przedstawiciele ośrodków naukowych Bułgarii, Czecho słowacji, Jugosławii, Kuby, iNRD, Polski (T. C i e ś l a k i J. K o w a l s k i ) , Rumu nii, Węgier i Zw. Radzieckiego.
ПІ KONFERENCJA NAUKOW A RADZIECKICH fflSTORYKÔW-SLAWISTÔW
1—5 lutego 1966 obradowała w Woroneżu III konferencja naukowa radzieckich historyków-slawistów zorganizowana przez Ministerstwo Szkolnictwa Wyższego ZSRR i uniwersytet w Woroneżu (I konferencja odbyła się w Moskwie w 1962 r..
К В О Ш К А 701
II konferencja miała miejsce w Kijowie w 1963 г.). W konferencji wzięło udział ponad 100 osób reprezentujących 36 ośrodków naukowych ZSRR; wygłoszono 76 re feratów i komunikatów.
Na pierwszym plenarnym posiedzeniu referat wygłosił I. A. W o r o n k o w (In stytut Słowianoznawstwa AiN ZSRR) omawiając rezultaty prac prowadzonych przez historyków-slawistów w okresie między И a II I konferencją. Odbyły się w tym czasie trzy spotkania naukowe: w Wielkich Łukach w 1<964 r., w Instytucie Słowianoznawstwa AiN ZSRR w 1964 r. {poświęcone problemom genezy kapitaliz mu, ruchów narodowych i formowania się kultur narodowych ludów słowiańskich), oraz w Moskwie w 19®> r. (w związku z 550 rocznicą śmierci Jana Husa). Ponadto na jesieni 1964 r. obradowała w Czemiowcach V I ogólnoukraińska konferencja sla- wistów. Radzieccy historycy brali również aktywny udział w V Międzynarodowym zjeździe slawistów w Sofii w 1963 r., w Х П międzynarodowym kongresie nauk historycznych w Wiedniu w '1965 r. i w wielu innych międzynarodowych spotka niach. Od 19Є5 r. zaczęto wydawać czasopismo „Sowietskoje Sławianowiedienie” . Nadal zaznaczają się pewne trudności w koordynacji badań naukowych, niektóre problemy (historia narodów słowiańskich poza granicami ZSRR, historia rewolu cji i budownictwa socjalistycznego w Jugosławii i w Polsce, dzieje średniowieczne Bułgarii, zagadnienia historiografii i źródłoznawstwa, itd.) nie są dostatecznie przebadane.
A. J. M a n u s e w i c z w referacie „Wielka Socjalityczna Rewolucja Paździer nikowa a narody słowiańskie” omówił zagadnienie wpływu rewolucji na uzyska nie niepodległości przez narody Polski, Czechosłowacji, Jugosławii i przedstawił program badań w tym zakresie w związku ze zbliżającą się 50 rocznicą Rewolucji Październikowej i 100 rocznią urodzin W. I. Lenina.
Referat I. M. B i e l a w s k i e j poświęcony był problemowi budownictwa so cjalistycznego w krajach słowiańskich poza granicami ZSRR. Sprawom tym po święca się coraz więcej uwagi zarówno w programach wykładów, jak i w planach badań naukowych, ale brak wciąż monografii poruszających tę ważną tematykę.
W następnych dniach obrady konferencji toczyły się w trzech sekcjach: historii średniowiecznej, historii nowożytnej i dziejów najnowszych. W sekcji dziejów naj nowszych wygłoszono referaty: I. M. Kulin (Kijów): „Rewolucyjna działalność gru py komunistów z różnych krajów słowiańskich na Ukrainie w latach 1918— 1920” ; A. M. M a t w i e j e w i(Taszkent): „Udział Jugosłowian w walce o władzę radziecką w Azji Środkowej 1918— 1920” ; P. S. S o c h a n w (Kijów): „Udział bułgarskich mas pracujących w Rewolucji Październikowej i wojnie domowej na Ukrainie 1917— 1920” ; I. N. C z e m p a k o w (Swierdłowsk): „Przystąpienie Bułgarii do trójstronnego paktu i stanowisko państw zachodnich (październik 1940 — marzec 1941)” ; I. D. K o n d z i u b a (Kijów): „Charakter ludowo-demokratycznej rewolucji w Polsce” , W. P. R a d k ó w (Moskwa): „Powstanie ludowo-demokratycznych organów władzy w Jugosławii 1941— 1943” ; I. W. G a n i e w i c z (Odessa): „Główne siły antyfaszy stowskiej walki ludu Bułgarii w czasie Π wojny światowej” ; <N. L. T r e t i a k o w a (Moskwa): ,X dziejów walki PPR o władzę ludową w Polsce, 1944— 1945” ; A. E. M e s k i n (Woroneż): „Przyjaźń narodów ZSRR z narodami słowiańskimi w wal ce z niemieckim faszyzmem” ; W. N. B i e ł a n o w s k i j (Leningrad): „Walka mas pracujących Bułgarii o realizację uchwał V III zjazdu B PK” ; W. W. S u c h a r e w (Charków): „Klasa robotnicza Czechosłowacji w okresie budownictwa scojalizmu” ; I. M. T e o d o r o w i c z (Czemiowce): ,Próba porozumienia między Stanami Zje dnoczonymi i państwami Ententy a Niemcami i Austro-Węgrami po zwycięstwie Rewolucji Październikowej” .
W sekcji historii nowożytnej wygłoszono referaty: А. I. B o r t n i k o w (Woro neż): „Rola dekabrystów jako inicjatorów polsko-rosyjskiej rewolucyjnej współ
702 K R O N IK A
pracy” ; B. S. Р о р к o w (Pietrozawodsk): „Lelewel w ocenie współczesnych mu Ro sjan” ; G. W. B i e r n i k ó w (Woroneż): „Z historii polsko-włoskich kontaktów re wolucyjnych w drugiej połowie X IX w.” ; L. A. K o w a l e n k o (Kamieniec Po dolski): „Historia południowych i zachodnich Słowian w oświetleniu ukraińskich historyków X IX w.” ; I. A. W o r o n k o w (Moskwa): „Powstanie 1830—31 r. na L i twie” ; S. F. K o w a l (Irkuck): „O pewnym niezrealizowanym porozumieniu pol sko-rosyjskim w celu uwolnienia Czemyszewsfldego” ; J. G. S z u l g a (Użgorod): „Wpływ polskiego powstania 1830—31 r. na antyfeudalną walkę słowiańskiej lud ności północnych Węgier” ; G. A. P l a s z k o <Odessa): „Postępowa inteligencja Ukrainy i powstanie styczniowe” ; S. N. Z ł u p k o (Lwów): „Problem rewolucyj nych związków polsko-ukraińskich w Galicji w drugiej połowie X IX w.” ; L. E. W o l k o w i c z (Lwów): „Rozbieżności i próby zbliżenia między Związkiem Robot ników Polskich i II Proletariatem” ; B. J. T a b a c z n i k o w (Woroneż): „Ruch strajkowy w Polsce w przededniu I wojny światowej” ; L. P. L a p t i e w a (Mo skwa): „Ruch narodowy Serbów Łużyckich w końcu X V III i w X IX w.” .
W sekcji historii średniowiecznej przedstawiono referaty: G. E. S a n c z u k (Moskwa): „Stosunki niemiecko-słowiańskie we wczesnym średniowieczu w oświe tleniu powojennej historiografii niemieckiej” ; G. I. L i p a t n i k o w a (Woroneż): „Poglądy Srezniewskiego na historię Słowian” ; M. A. K a z a k o w a (Saratow): „Geneza feudalizmu w Czechach w badaniach naukowych Jasińskiego” ; M. M. F r a j d e n b e r g (Wielkie Łuki): ,/Produkcja towarowa w Dalmacji” ; T. P. B r i a n - c e w a (Kijów): „Niektóre zagadnienia rozwoju społeczno-gospodarczego polskich miast w X IV —X V w.” ; I. W. S o z i n (Moskwa): „Zagadnienie najmu przymusowe go w gospodarce folwarcznej w Polsce X V III w. w oświetleniu historiografii pol skiej i radzieckiej” ; I. S. M i e l n i c z u k (Iwano-Frankowsk): „Radzieckie bada nia nad chłopstwem ziemi sanockiej w X V I—X V III” ; I. R. F i s z e r (Ioszkor-Oła): „Położenie chłopów słowackich w X V III w.”.
Ostatniego dnia konferencji poza podsumowaniem obrad, I. I. K o s t i u s z k o . redaktor czasopisma „Sowietskoje Sławianowiedienie”, przedstawił plan pracy te go wydawnictwa.
Następna konferencja historyków-slawistów odbędzie się w lutym 1968 r. w lutym ІІ968 r. w Mińsku. Będą na niej poruszone następujące tematy: „Lenin i ruch robotniczy w krajach słowiańskich” ; „Procesy rewolucyjne w krajach sło wiańskich pod koniec I I wojny światowej i po jej zakończeniu” ; „Rozwój społecz no-gospodarczy i ruch narodowowyzwoleńczy w krajach słowiańskich od końca X V III do początku X X w.” ; „Stosunki między narodami słowiańskimi” ; „Historia wsi i miast słowiańskich w średniowieczu” ; „ S ł o w i a n i e w okresie przejścia do spo
łeczeństwa klasowego” .
I. A. W. 15 marca 1965 zmarł w Nowym Jorku M a t e u s z M. F r y d e , profesor Uni wersytetu Columbia, wybitny specjalista w zakresie historii gospodarczej średnio wiecza. Mateusz Fryde studiował na Wydziale Prawa Uniwersytetu Warszawskie go, a następnie na początku lat dwudziestych był tam asystentem prof. Edwarda Strasburgera. W r. 1929 ogłosił w „Ekonomiście” wyniki swoich wczesnych badań nad problematyką kredytu publicznego w średniowieczu. W następnych latach, mi mo bardzo absorbujących zajęć w adwokaturze dalej рта co wał nad zagadnieniami kredytu uzyskując ogromną wiedzę w tym zakresie. Jednocześnie był niezwykle aktywny w pracy społecznej i uzyskał wybitne stanowisko w polskim i międzyna rodowym życiu prawniczym.
W czasie wojny znalazł się w Londynie, pełniąc przez pewien czas funkcję doradcy ministra spraw zagranicznych rządu emigracyjnego. Od r. 1953 był
