Kizwalter, Tomasz
"Między filozofią, religią i polityką.
Studia o myśli polskiej epoki
romantyzmu", Andrzej Walicki,
Warszawa 1983 : [recenzja]
Przegląd Historyczny 75/1, 216 1984
Artykuł umieszczony jest w kolekcji cyfrowej bazhum.muzhp.pl,
gromadzącej zawartość polskich czasopism humanistycznych
i społecznych, tworzonej przez Muzeum Historii Polski w Warszawie
w ramach prac podejmowanych na rzecz zapewnienia otwartego,
powszechnego i trwałego dostępu do polskiego dorobku naukowego
i kulturalnego.
Artykuł został opracowany do udostępnienia w Internecie dzięki
wsparciu Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego w ramach
dofinansowania działalności upowszechniającej naukę.
2 1 6 Z A P I S K I
dzą Janusza Woronicza i K arola Sienkiewicza byli bardzo podnieceni polityczną podróżą samego A. J. Czartoryskiego, podobno po koroną do Rzymu i rzekomo bliskim pow staniem Czerkiesów. Ale książę szybko wrócił (po masońskim zjeździe europejskich arystokratów we F lo r e n c ji) --- by w Paryżu odebrać hołd nowych poddanych, szczególnie C. P l a t e r a --- W czasie tej paryskiej kom edii W. Zam oy ski rozmówił się w Rzymie z Grzegorzem XVI i w rócił z ta jn ą m yślą w ykorzysta nia członków kongregacji do celów politycznych m onarchistów ” (s. 332); „Tymcza sem polska dem okracja em igracyjna skończyła okres czeladnictwa antykatolickiego u franküstowskiej m asonerii i o w łasnych siłach przystąpiła do a ta k u na nową kongregację” (s. 334 n.). Mamy zatem do czynienia z książką „zaangażowaną” — w złym znaczeniu tęgo słowa.
A. S.
Andrzej W a l i c k i , M iędzy filozofią, religią i polityką. Studia
o m yśli polskiej epoki rom antyzm u, Państw ow y In sty tu t Wydawniczy,
W arszawa 1983, s. 288.
Mimo iż jest to zbiór odrębnych studiów napisanych w ciągu dw unastu lat (studiów uzupełnianych i rozw ijanych dla potrzeb niniejszej w ersji, lecz tylko trzecie z nich zostało napisane specjalnie), autorow i udało się stw orzyć z nich całość spójną, świadczącą o konsekwencji, z jak ą powraca do problem u obecności rom antyzm u w m yśli polskiej, zwłaszcza zaś do właściwego rom antyzm ow i — a zasygnalizowanego w tytule — powiązania między filozofią, religią a polityką.
W ielotem atycm ość artykułów zwiększa tylko bogactwo i plastyczność w yłania jącego się z nich obrazu rom antyzm u; w ym ienienie tytułów pozwoli przynajm niej po części zorientować się w treści rozważań: „M illenaryzm i m esjanizm religijny a rom antyczny m esjanizm polski”; „Francuskie inspiracje m yśli filoaoficzno-reli- gijmej A ugusta Cieszkowskiego”; „«Filozofia narodowa», rom antyzm i kryzys «abso lutnego idealizmu»”; „Polska, Rosja i S tany Zjednoczone w koncepcjach A dam a G urowskiego”; „Cyprian Norwid: trzy w ątki m yśli”; „Stanisław Brzozowski i filo zofia polskiego rom antyzm u”. Studium ostatnie w ykracza już poza chronologiczne granice rom antyzm u jako epoki, w prow adzając do pracy perspektyw ę aktualizującą.
T. K.
Dzieje burżuazji w Polsce. Studia i m ateriały t. III, pod redakcją
Ryszarda Kołodziejczyka, Polska Akadem ia Nauk. In sty tu t H istorii, Zakład Narodowy Im ienia Ossolińskich—W ydawnictwo PAN, W rocław— W arszawa—K raków —Gdańsk—Łódź 1983, s. 308.
Trzeci tom serii ukazał się blisko dziesięć la t po opublikow aniu pierwszego, w którym Ryszard K o ł o d z i e j c z y k , kierujący Zespołem Dziejów Klas Posia dających w Instytucie H istorii PAN, nakreślił program badań nad dziejam i b u r żuazji i drobnomieszczaństwa n a ziemiach polskich w X IX i X X w. Obecny zbiór zaw iera 11 rozpraw . Jego cechą charakterystyczną jest to, że podejm uje rozp atry w ane zagadnienia w szerszym niż dotychczas ujęciu terytorialnym , k tóre do te j pory, było bardzo warszawskocentryczne. Jest to wynik, jak się zdaje, w ciąg nięcia do prac Zespołu szeregu osób z pozawarszawskich ośrodków naukow ych (Krakowa, Poznania, Łodzi i Kielc).
Wiodącym w ątkiem obecnego tom u są różne aspekty dziejów drobnomieszczań stwa. Zagadnienie m iejsca drobnom ieszczaństwa w społeczności W ielkopolski i Po morza w latach 1875—1914, a więc w okresie rozwiniętego kapitalizm u, om aw ia S
