Teopaij
u dejio
MHJIOCAB)K. BAPKHTi (Eeozpad)
1. Ka^a je y nnTH>y CTBapan>e, peKflo 6n ce fla je TaicaB bha flenaTHOc™ HCMoryh 6e3 yneniha jiHMHor, HHflMBUAyajiHor, ocoGchot, noceÓHor, HenoHOBJbUBor. CsaKO ApyKHHje flejiOBan>e He noflpasyMCBa CTBapatte hcfo noH3BJb3H>e hjih onoHainaite Hetera Bch CTBopenor. gaicie, hcm3 npaBor hcthhckot CTBapan>a 6e3 HaflaxHyha, 6e3 kpc3thbhocth. U cbm Kor Kafla je CTBapao cbct Mopao je Ghth BeoMa HaflaxHyT, hcthhckh kpcsthbbh. MctjyTHM, y cBOJiynujn jtyflCKor pofla, Koja ce OflHOCH u Ha pa3Boj yMeraocTH, nocTojaflH cy nepnoflH Kojn cy noflpa3yMCBaflH cTBapaite 6c3 ynjiHBa kpcbthbhocth, 6e3 ynernha noceÓHOCTH, HenoHOBjtHBOCTH1. HaHMe, CTBapajiaiKH Hflean je 6ho noHCTOBehnB3H>e ca EoroM, ca H>eroBHM rneflajteM Ha CTBopenn CBer. flaKJie, Ha cbct ce nocMaTpajio OHHMa Kora, a He oh u Ma hobckh. H cBa ówha, cse nojaBe, CBe CTBapn BHtjeHe cy y oflHocy Ha h>hxob Hflan, a He Kao nojeflHHaHHa ÓHha, nojcAMnaHiie nojaBe, nojeflHnaHHe CTBapn - Koje ce MetjycoÓHO paajiHKyjy. Hfleja je Ghjis aa ce y onoHaniaiby CTBapaita aocinrHe hhbo 6o>KaHCKor CTBapajiaurrBa. YMeTHHK, CTBapanan ce Tpyano fla flocTHme Goacnjn Hflean, fla CBoje MHH>eH>e y ihto Behoj Mcpn noncTOBCTH ca GoncnjHM ctb3h>cm, a CBaKa rpeniKa y OflHocy Ha TaKaB Hflean CMaTpana je cthjiom2, hchhm lhto je oapa3 CTBapaoneBC HHflHBHflynaHOCTH, H>eroBe JbyflCKC HccaBpincHocTn. MctjyTHM, Kafla cc npoMCHHo nomcfl Ha cbct, caM Taj cbct oflHOCHO CBa 6nha, cse nojaBe h cbc CTBapn cy cafla cy nocMaTpane OHHMa HOBCKa, TaKO ce npoMeHHJia h nepcneKTHBa Bnljenor, a h caMO Bnljeno. Tafla je OTBopcna MoryhnocT fla cc hcth cbct, HCTa 6nha, hctc CTBapn bhac
1 HapaBHO 6njiaje toymcthoctonoHamaH>a,noncTOBehnBaH»aca BotomhjihcaBeh BjiaflajyhnM
y-jopoM, cTBapajio ce npeMa onpcljcHHM MojjeJiHMa.
Stylistyka XVIII
pa3HH4HTO - 3aBncHO oh Tora ko nx rjie.na, H3 Koje nepcneKTHBC hx rjie.ua u y Kojy CBpxy nx mena. H3 JiHHHor CTasa npcMa CBeTy nacTana je opnrnHajiHOCT3, npon3aniao je nojaM cthji4.
3 „OpnrnHajiHOCT, aaKJie, jecTe oho no neMy ce pasjimcyje ymcthoctoh -saHara. Mojkcmo, npewa tomc, pchn: ona je Mepnjio kojum MepHMO yMCTHn>n<y BcanHMuy hjihb3>khoct. Ha Hecpehy, H>y je BeoMa tciiiko ;ie(|)MHncaTH; yofimajeHH chhohhmh - jejjHHCTBeHocT, hoboct, cBe>Knna - He noMa>Ky HaM mhoto, a y pcHHHHHMa bhjihmo na opnrHHajiHo jicjio hc cmc 6hth Konnja, pciipo,ayKnnja, MMn iannja hjih npeBOjj” (Janson 1994: 12).
4 „OncKyje ce, jjaiaie, ,ia CTBap Koja UMa cmwia He cmc 6hth HejiocjiejiHa caMa ce6n, ona Mopa HMaTH yHyTpaniH>y noBcsanocT hjih jejjHHCTBO, h Mopa hochth y cc6h hsbccho ocehaif.e ijejiocTH, oechaiŁe naje cbc H3 jejiHor KOMa/ja. To je kb3jihtctkomc ce hhbhmo y CTBapnMa Koje HMajy CTHJia, jep ohc yMejy na naM ce naMeray HaK h Kajj hc 3hbmo Koja je noceóna epema cmwia y nnTaiBy” (Janson 1994: 36). O caMOM nojwy cmwia HHTajiau ce mojkcbhuic Hn<|>opMHcaiH y: (HapKnh 2002b: 67-77).
CBaKH je TBopaii CTBapao CBoja uena H3 concTBCHor noraeua, H3 CBoje nepcneKTHBC. /(a óhcmo osy TC3y HOKasann nocnyiKHheMO cc HBeMa necMawa HBajy cpncKHX necHHKa koJh cy npHnauajiH hctom kibujkcbiiom npaBijy -
ModepHU3My, h kojh cy oOpaunan HCTy TeMy - TeMy jeceiiu. ModepuusaM (ytodepHa) y cpncKoj noc3Hjn nacTao je KpajcM 19. hiiohctkom 20. BCKa onnotjen yTHiiajeM napnacosana h chm6ohhct3, oGhhkobbh „y CMMCJiy CKjia.ua Beaane (JiopMc, MMpHor h (jiopMajiHo yrjiat)eHor H3MHH3 H3pa>K3B3n>a, cjihkobhc h My3HHKe xapMOHnjc h HyxoBHor apHCTOKpaTH3Ma [...] y napnacoBanKO- CHMÓOJIHCTHHKOj (JlOpMH H3p3JKCHC Cy ÓOHHCpOBCKe TCMC npOJia3HOCTH, necHMH3Ma h CMp™, BJiacTHTor uo>KHBJbaja h HeMHpa, ua 6h non ymiiajeM UpyniTBeHHX KpeTaita (Sbhkbhckh paTOBH) h ayTopHTCTa CkcpjihIicbc kphthkc KOHijeM pa3Ho6jta uomne ho H3pa»caja h HauHOHajine upyiinBCHO-aKTHBwcin^iKe tcmc (JIoHnap 1985: 448)”.
rioniTo je y nHTan>y kiłhikceho hcjio, a necwa tojcctc, ynycTHheMO cc y anau- H3y HBejy necaMa, ohhocho y onnc h>hxobhx (J)opManHO-c3HP>KHHCKHx cBojcTBa— KaKO 6hcmo OHÓpaHHJiH rope nocT3BJbcny Te3y. FIoIjhmo oh uo6po nosnaTC npeTnocTaBKe na „cbhkh tobophhk kojh BJiaua kh>h5kcbhhm je3HKOM Meita CBoj HCKa3 y 33bhchocth oh Tor3-2ć)e, c kum h o ueMy zoaopu (HapKHh 2002a: 143)”. Y nanieM cuynajy, hmhmo chcbhm HpyKiinjy CHTyan,njy: hmumo HBa necHHKa Kojn ynoTpeSjtaBajy hcth khhdkcbhh je3HK, npHnauajy HCToj KibH>KCBHoj uikohu, HMajy HCTe caroBopHHKe (HCTy nuTananKy noSnHKy), roBope o hctom (reMa jecenn). IIpeMa obomc Tpeóano 6h oneKHBaTH na o6ojmja ynoTpeóe: nery <J>opMy, hcth oójihk H3pa»caBaH>a, hcth caupacaj. MeljyrHM, Kao ihto heMo noKa jaTH to
Tfiopay u deao MHJIOCAB7K. yAPKHTi
yonnrrc uchę 6hth tbko. IlpcMacnojtamiŁoj cj)opMH, o6e necMe HMajy no Tpn aajeflHUHKa emenia: (1) npnnaAajyncroj BpcTn -noesujir,(2) o6e cy nanncane
y CTpotJ)WHHoj (|)opMn, o6c hccmc noceAyjypnMy. Ann, cbh ociajin cjicmchth
cnojtaniH>e n yiiyrpaniibc (J)opMe cy pa3JiHHHTH.
2.JeceH
Bjia/jHCJiaB fleTKOBnh Dis: FlecMe, 94
BpCTa CTHXa MCCTO ™n
aKHCHTa aKHCHaTCKC uejiHHe
Hóh / 6e3 He6a, // HÓh / jecetŁa; // a Kpo3 TaMy 4/Z4//4 1,3ZZ5,6ZZ11 1.3ZZ1.3ZZ4 Pl/ic, / MJiJiii // cyManiHua, // Bjiara / x.na,3iia. 4//4/Z4 1,3ZZ5ZZ9.il 2.2ZZ4ZZ2.2 3cMJta / MOKpa // u upnw ce // k’o cTpacT / rna/ina. 4ZZ4ZZ4 1.3ZZ6ZZ10.11 2.2ZZ4ZZ2.2 r,ae-r,ae / caMO // cyBe / cchkc // rojinx / rpaHa 4ZZ4ZZ4 1,3ZZ5,7ZZ9,11 2.2ZZ2.2ZZ2.2 K’O KÓCTypn // 0,3 JKHBOTa, // MpTBHX / ,'iaHa. 4ZZ4ZZ4 2ZZ7ZZ9.il 4ZZ4ZZ2.2
Cny,:ia / 36MJba; // bh.thk / nao. // BjiaatHa/ Ta\ta 4ZZ4ZZ4 i,3ZZ5,7ZZ9,ll 2.2ZZ2.2ZZ2.2 Ho 3ByunMa, // npeKo MHpa, // jicikh, / cnaBa 4ZZ4ZZ4 2ZZ7ZZ9.il 4ZZ4ZZ2.2 HTHuiHHa //y aoJiMHH //3a6opaBa 4ZZ4ZZ4 3ZZ7ZZ9 4ZZ4ZZ4 MnpHO / Tpyne. // Hftrae / HMHcr // uito ce 6y.nn. 4ZZ4ZZ4 1.3ZZ5.7ZZ11 2.2ZZ2.2ZZ4 CyMarjiHiia. // Hóh / 6e3 He6a. // IIoKpoB /cry;iH. 4ZZ4ZZ4 1ZZ5.7ZZ9.11 4ZZ1.3ZZ2.2
IlccMaJeceH Bna^ncjiaBa neTKOBnha Disa cacTojnoa abc kbhhtc nnjn npBH cthxobh nncy pnMOHn, ajin je Ha no3HunjaMa pnMe ynoTpeGjteHa ncTa pencaMO y
pa3JiHHHTHM nanoKHMa (tAmb : TŚMy). no KBHHTaMa npcocTajiaHCTnpn crnxa
pnMOBana cy no cncTeMy napne pnme: xjiadna — ejiddna, spdna — dana (npBa
KBHHTa); cnaea - iddopa«a, óydu - cmydu (Apyra KBHHTa). Y npBoj kbhhth y
oóaABa pnMOBana napa aoujjio jc ao noAyAaparta h aKrjcnaTa n phmob3hhx
raacoBa {-adna: -adria; -aria: -ana)5.YApyrojkbhhthy npBOM pnMOBanoMnapy, y3 HCTOBCTHa pnMOBana canicja, raocTajio jc noAyAapafte aKuenaTa, MecTa
aKHCHTa h nocTaKaucHaTCKC Ayacniic {-aaa : -aria),aok je y ApyroM phmobbhom
5 O aKuenmy u pumu nncaJiM cmobhiuc y pa.ay AKuenam u pwiia v noe3iiiu cpncKux Modepnucma
Stylistyka XVIII
napy,y3iiciapnMOBanacarjiacja h ne rę ai<nenTC, pa3JinKacawoy nocTaKnenaT-CKoj AyacHHH {-ydu: -ydu).
Osa IleTKOBHheBa necMananneana je y TponajiHOM aBauaecTpny Tnna 4//4Z/46. U,e3a ce y rtoj Hajia3M H3 neTBpor h ocmof cnora Kao rpannija n3Mel)y
aKpeHaTCKnx peanna. Y OBoj necMH je o;j yi<ynno 48 ai<nenaTa h>hx 43 (hbh
89,58%) pomno na Henpanc cjioroBe, a caMO 5 (hjih 10,42%) sappnrano ce na
napnnM cnoroBHMa, nrro 3Hann aanenapHH cjiotobu npepcTaBJtajyjawBpeMe
CTnxa. IlpcMa obmm nopannMa, Moace ce ycTBppnTH aa je y H>oj ocTaapcna H3pa3HTa TpoxcjcKa HHepnnja. Y cbum cthxobhm3, myreB Tpeher CTnxa apyrc
kbhhtc, 3afln>n HKTyc nspajy najezjanaccTH cnor. McljyTHM, y cpncKOM CTnxy 3Óor aKUCHarcKor cncTCMa cpncKor khhokcbhof jc3HK3 noHCK3a h py>KHH3 aKO nspaHa jaKO BpeMe CTHxa mojkc panrpa yjiory tohckof ypapa (HKTyca) -TaKO aa
ce h3a OBaj cthx mo>kc tbpphthpa HMa ocTBapen HKTyc HajepanecTOM cnory. Ciora ce motkc pchn pa cy chbh rapum HKTycH pcanniOBann HajepanaecTOM cnory h aa npepcTaBjtajy TOHCKy KOHCTaTHTy OBe IleTKOBHheBe necMe. Y psa
cnynajaflouuio je po noMcpaita HKTyca ca npBor Ha pym cnor(k ’oKocmypir, no aeyyuMa),naje npBH HKTyc ocTao tohckh hcoOcjiokcii. UnaK, npeMa ruppibaMa
hckhxcpncKHx BepcH(j)HKaTopa i<apa ayacnna nparn KparKH ai<neHar KojnKuje na MCCTyHKTyca, a ona jeere,py>KHHa npey3HMa yjiory tohckof ypapa7. Akoce obo y3Me y O3np, OHpa 6h hTpehn cjior npepcTaBJbaoTOHCKy KOHCTamy, normo cy cbh ppyrn HKTycn, H3y3eB jepnor, ocTBapeHH Ha [bCMy (k’o Kocmypu). Tpehn HKTyc(neTHcnor) yBHmeopnonoBHnecthxob3 (inecT) hoch aKuenaTHa ce6n.
JeanHO je BejiHKa noMcparta potkhbco hctbpth HKTyc (ceaMH cnor),jep je Ha 6 „Psanaccrcpan /je/ cthx ca ucaypoM ma inecTor cnora (6//6), 36or nera ce m chmctphhhh ZlBaHaecTcpan [...] TpoxejcKn aBanaec icpan ce r pa/in bcHhhomoj\ napHocJio»HHx ai<ueHaTCKnx ueJiHHa, ajin u TpocjiojKHHue mccto ncnyfbaBajy nojiycTHxoBc. HaKo bkuchth Mory aa ce Hatjy na cbhm cjioroBHMa, n3y3CB na tnecTOM u flBaaHaecTOM, nriaK je H3pa3HTa TpoxejcKa pnTMHHKa TeHfleHijHja.
PeaaK TponjiaHH TpoxejcKH cthx ca ^bc nerype Kao CTajiHe rpaHHiie peHH ma neTBpTor hocmof cnora (4//4/Z4). JaBJta ce y hckhm Ty>K6ajiniiaMa:
Joui ce HaaaM // y MHJiocna // 6paTa Mora, Zła he tc6c // OKapam // Kaa My aotjein.
TponjiaHH aBaHaccrpan je ochobhhcthx necMe ‘Cb6tjioct ce Konna’ H3 14. BeKa. Oa 15. BeKa noTHCHyo rajeaeocTpyKopHMOBaHHaBanaecTepau. Hwa ray noeiHjH 19. u 20. BeKa, Hnp.y Disa (‘3a mhom CToje // mhofh aaHM // u ro/iHHc’) (Py>KHh 1985: 144).
7 „noniTO je no npaBHJiy pen o KpaTKoyjiasnoM aKnenry H3a Kojera aojiaan ay>KHHa, Ta ce nojaBa Mo>Ke oóajcnHTH necwiKOBHM HacTojatŁeM aa, npeMaca<j)njcKoj cxcmh, naaeceTM cnornaMecrn KBaHTHTCT, Kojn je y oho BpeMe H3jeaaHanaBaH c aKiiCHTOM” (Py>i<nh 1975: 297 298).
Taopaii u dejio MMJIOCAB MAPKH h
iteMy aKuenaT peajiH3BaH y Maite 04 hojiobhhc c™xoBa (hcthph). Qn 48 aKijenaTCKHK ucjinna MMa 3 (hjih 6,25%) jc^HocjioacHe, 30 (hjih 62,50%) 4BOCJIO5KHHX, 3 (HJIH 6,25%) TpOCJIO>KHHX H 12 (hjih 25,00%) hctbpocjio>khhx. O 4 Tora 3 jcAHOCaOJKHHIJC, 29 flBOCJIOJKHHIja, 1 TpOCJIOTKHHpe H 3 BCTBpOCJlOTKHHUC (iHTO yKynHO H3HOCH 36 HJIH %) HaHOCC aKijeHaT Ha npBH CJIOr, ocTBapyjyhn CHJia3Hy, TpoxejcKy HHcppHjH - a 1 3Bocno>KHHua, 2 TpocjicwKHHpe h
9 HCTBOpOCJIOIKHHHa (iHTO yKynHO H3HOCH 12 HJIH %), HaHOCC aKIJCHaT Ha HCKH 04 yHyTpaaniH>Hx cnoroBa, ocTBapyjyhn y3Jia3Hy, jaMHCKy HHTOHau.Hjy. OsaKaB OflHOC CHJia3HHX H y3Jia3HHX CJICMCHaTa OCTBapyje BCOMa >KHB 4HHaMHH3H pHTaM.
3. JeceH BpcTa CTMXa Mecro aKijcHTa Tnn aKijeHaTCKe iieanne
I Ipomaa je / 6ypa, // CTiiuiaae ce / crpacTM, 5//6 l,4//6,10 3,2//4,2 H jtyóaB / c ftiiMa // cbc je / 6jiii>Ke / Kpajy; 5//6 2,4//6,8,IO 3,2//2,2,2 JlpyKHUjc / cajja / / TBoje / ohh / cjajy - 5//6 1,47/6,8,10 3,2//2,2,2 y H>MMa / H6Ma // HH CHJie / HH BJiaCTH. 5//6 2,4//7,10 3,2//3,3 Ja Hyjew: / Hania U cpua ,'6njy / thuic, 5//6 l,2,4//6,8,10 l,2,2//2,2,2 Taoj / c™caK / pyKC // Hiije / ónaj / npaBii; 5//6 l,2,4//6,8,10 l,2,2//2,2,2 Xnaaan, / 6e3 aytne, // Ges aarpc / hkpbh. 5//6 l,4//7,10 2,3//3,3 Kó aa mm / 36opn: // neMa / jteTa / BMine! 5//6 l,4//6,8,10 3,2,2//2,2,2 3a apyuiTBo / HeKa/i // He 6jenie / naw CTaao, 5//6 2,4//7,10 3,2//3,3 0 cc6m / caMO // roBÓpncMO / ayro; 5//6 2,4//7,10 3,2//4,2 Ho aanac, / apara, // cbb je, / cbc je / apyro: 5//6 2,4//6,8,I0 3,2//2,2,2 Caaa cmo / Myapn // h sóópnMO / Mano... 5//6 l,4//7,10 3,2//4,2 Jlpóinao je / jbcto! // Mywa / jecen / Baaaa. 5//6 1,4/76,8,10 3,2//2,2,2 y cpuy / HanicM // HnjcaHor / caaByja; 5//6 2,4//7,10 3,2//3,3 Ty xaaaaH / Bjeaap // CBeae / pyace / jtyjta, 5//6 2,47/6,8,10 3,2//2,2,2 I I MpTBO / nauihe // no xyMKaMa / naaa... 5//6 2,4//7,10 3,2//4,2
Stylistyka XVIII
riecMa JeceH Ajickcc Illainnha ncncBanaje y ncTHpnpHMOBana KarpeHa. H3
KaTpeHa y KarpeH BJia/ja ofirpjbciia pnMa: cmpacmu — Kpajy - cjajy — ejiacmu (npBH KarpeH); miaue - npaeu - Kpau — euuie (npyrH Kai pcw); cmajio - dyao— dpy2o-Mano (rpchn Karpen);sjiada - cjiaayja — /hy/ba-nada (hctbpthKarpen). MetjyrMM, no cbojhm 3ByKOBHHM KBanHTCTHMa pnMa je jiocra ncyje/jHanena:
Kpehc ce on noTnynenonygapHOCTH - h aKanenaTCKehrjiacoBHe (-acmu : -acmu; -uiue : -uiue\ -ajio :-ojio),na npcKO H3ocraHKaaKuenaTCKCycarjiamcHOCTH(ajy: -ajy) nfle cbc/jo HcnoaynapnocTH n aKnenaTCKe n raacoBHe{-pasu : -pew, dy2O : d-y2o\ -yja : -y/ba).
Osa HlanrnheBa necMa nanncana je y je/ianaccTepny inna 5//6x. U,C3ypa ce y cbhm CTnxoBHMa jaBJtan3a neTor cnora, HHHehn pniMHHKy KOHCTanny yoBoj
nccMH.yn>oj on 74 aKncHTa 59 (hjih 79,73%)nona3H na napnc cjiotobc, a 15(hjih
20,27%)nancnapnc cjioroBe - uitoroBopnoocTBapcnoj jawncKoj nnepnnjn. Y cbhm CTHXOBHMa 3a,HH>H aKncHTH y npBOM h npyroM nojiycTHxy jiojiasc na
MCTBpTH H JJCCeTH CJIOT,UITO npC/JCTaBJba TOHCKy KOHCTaHTy. O.H 74 aKUCHaTCKC UCJIHHC jeflHOCJ!O>KHHX HM3 2 (hjih 2,70%), UBOCJIO>KHHX 46 (hjih 62,16%),
Tpocuo>KHMx 22 (hjih 29,73%) hhctbopocjio>khhx 4 (hjih5,41 %). Obo3H3MH aa je pHTaM y OBoj necMH 3acnoBan na jjbocjiojkhhm skuchstcrkm nejiHHaMa u
aKneHTy Kojn nperoKHO na/ja na napne cjiotobc (79,73%). MłjyTHM, nonrro ABOcjioJKHe aKnenaTCKenejinne y cpncKOM jc3HKy hoccaKnenaTnanpBOM cjiory one Kao TaKBC y pnTMHHKoj CTpyKTypH je/janaecTepna nnnc ocnoBHny tohckc HHcpnHje Koja HMa nanajyhn tok. j],aKJie, (j)pa3npaH>c je CHjiaano. Obc 4BocjiOH<HHne nonpjKaBajy jcflHocjio>KHe, Tpocjioacne h hctbopocjio>khc
aKnenaTCKe nejinne ca aKHCHTOM Ha npBOM cnory, uito yKynno h3hoch 54 aKnenaTCKe ucjihhc (hjih 72,97%). HpcocTajiox 20 aKuenaTCKHX nejinna (27,03%), on, Kojnx cy 17 TpocjioacHHna h 3 nei Bopocjio>KHHnc, HMaaKnenaT Ha
8 ,JaMncKu jedenaecmepaii /je/ o6hhho ca tkchckom KjiaysyjiOM [...] u ne iypoM H3a nerer cjiora [...] JaMncKH jc/iaHaeCTcpau je ochobhh jaMncKii cthx y cpncKoj u xpnaTCKoj neo3njn. 1 IpoTOTHn My ce Hajia3H y ycMcnoj noe3njłt. FIpBn 3armcn tbkbhkcthxob3 h H3 ycMeHor u H3 nHcanor necHHiiiTBa ojjHoce ce yrjiaBHOM Ha nemacc™ h iiiecHaec™ bck [...] FIctocjio/Khm nojiyc™x y jaMnccKOM jejiaHaecTepuy Hajneuihe je HccnyH»cH tpocjkwkhomh 4Bocjio>khom aKpewaTCKOM ijejiHHOM (3+2), hcctoh neTocjioAHHuoM. y inccTocjioAHOM nojiycTnxy ynoTpeÓJtaBajy ce pa3HM THnoBH aKueHaTCKHX uejiHHa, npeMa nnjuM ce KOMÓHHaunjaMa no6pnM /icjiom pa3JiHKyjy MH.iHBtuiyaaHH phtmobh. TpaHHue peqn naaajy npcTe>KHO Hcnpen rncryca (napHHx cjioroBa), tc je (J>pa3npaH>c yrjiaBHOM chji33ho. PHTaM ce Bapnpa noMepaH.CM aKijCHaTa, KOM6nHOBan>eM
Tropem u dejio MHJIOCAB >K. HAPKWB
hckom oa yHyTpauiHjHx cnoroBa, ncKjtyqnBo je to zipyrn cjiot oa nonenia penn. Obc nejiHHC y TOHCKy CTpyicrypy necMe ynoce ApyioiHjy TOHCKy HHepnnjy, nHepn,njy Koja ce ahjkc pa 6h nocjie nojiaKo naaajia. Y3HMajyhn y oomp CBa osa TOHCKa KpcTaH>a 3acHOBana Ha MecTy aKpenra y aKuenaTCKoj hcjihhh h cjioroBHoj Bpc/JHOCTH aKHCHaTCKHX HCJlHHa, MO5K6MO KOHCTaTOBaTH Aa je pHTMHHKa HHepijHjay OBoj UIaHTnheBoj necMH npnjiHHHO yjcAiiaHcna, na u MOHOTOHa. 4. Ako naKOH anajiM3e (J)opMajiHnx cjicMCHara ABcjy necaMa ynopcAHMo ao6m jciic no^aTKe, jiaKine ce Mory yoHHTH pasjinice Koje y arna BjiaAajy.
Jeceii - lleiKOBHli
CTpo<]>a: KBWima
pHMa: npeKunyma, napna cthx: dBanaecmepan 4//4Z/4
jaKO ispeMe ci nxa: Henapmi cnozoeu
akueinn na napiniM cjioroBHMa: 10,42%
aKiieuiH na nenapnuM cjkhobhmu: 89,58%
aKuenaTCKe ne.iHiie: 48 (hjih 100%) je/iiiocjio>Kiiiiiia: 3 (hjih 6,25%) aBocjioatiiHiia: 30 (hjih %62,50) TpocjioacHHua: 3 (hjih 6,25%) *ieTBopocji<»KiiHua: 12 (hjih 25,00%) Jeceu - lllaiiinh CTpo<|>a: Kampen
piiMa: nomnyna, o6zp/bena
cthx: jedanaecmepan 5//6
jaKO Bpewe CTMxa: napnu cjiozobu aKiieu i H na napiniM cjioroBHMa: 79,73%
aKijenm na nenapnuM cjioroBHMa: 20,27%
aKuenaTCKe ne.iime: 74 (hjih 100%)
je/inocjioacnnua: 2 (hjih 2,70%)
ZlBocjioacnnua: 46 (hjih 62,16%)
i pocjiO/Kiimia: 22 (hjih 29,73%) leTBopocJioaciiHua: 4 (hjih 5,41%)
YnopeljełBeM ynoTpe6jteHnx (J)opMajiHHX ejiemenaTa koa ABajy necnnKa Mory ce n3Byhii OApetjenn saKjtyHijn. Ilpso ihto naAa y ohii jecTC to Aa cy cbh obh CJieMeHTM ynoTpeÓJBenn hjih y pa3JiHHHToj CTpyKTypn hjih ca pa3JiHHHTOM npHcyTHoinhy. Tac AOJia3H ao OApcłjeHHX npH6jin>KaBaH>a ona cy npe ycjioBJbena cboJhm npncycTBOM y npnpoAHOM je3HKy Hero ihto cy CTBap necHHKOBe HHTepBCHLiHje. OryAa KaAa je y iiHiairy Bpcra CTpotjie, IleTKOBHh Kopncra KBHHTy, a UlaHTHh KaTpCH. y CHCTCMy pHMOBaita, nCCHHHH TaKołjC pa3JIHHHTO nocTynajy. IIctkoehIi y obom cnynajy Kopne™ chctcm npcKHHyTC phmc, phmc Koja jc H3OCTajia y npBHM cthxobhm3 crpocjia, a npeocrajin cthxobh y OKBnpy CTpocjia cy phmobbhh no cncTCMy napne phmc: npsn h Apyrn, a TpchH h hctbpth. UlaHTHh ynoTpeOjtaBa noTnyny pnMy, pnMy Koja cc npoTCJKC Ha cbc cthxobc y necMH, h pnMy Koja opraHH3yje cthxobc y crpocjiy no cncreMy: npBH h hctbpth, a ApyrH h TpchH cthx (oSrpjBCHa pniwa). Bpcra CTHxa je TaKoljc pa3JiHHHTa:
Stylistyka XVIII
neri«)BHh Kopne™ noceóny BpcTy 4Banaccicpna -runa 4//4Z/4, y KojeM cy aKijeHTH y BejiHKoj Mepn pa3MeniTeHH Ha Hcnapne cjiofobc (70,59%), hhmc je aoHCKJie ycjioBJbeHa ibcroBa flpyioinja MCTprriKO-puTMriHKa CTpyierypa, aok
UlaHTHh Kopne™ jeflaHaecTepaii ma 5ZZ6, Koju 3axTeBa oflpeljeHy MeTpHHKO-pHTMHHKy CTpyicrypy ca npeTOKHHM pacnopeflOM aKpenaTa Ha napHHM cjioroBHMa (79,73%). H jeflaH h flpyrn necHHK ynoTpeÓJtaBa mctc BpcTe aKUCH3TCKHX HCJIMHa: jeflHOCJIOiKHHUy, flBOCJIO^KHHIjy, TpOCJICOKHHpy H HeTBopocJio>KHHHy, ajiH cy one koa h>hx paajiHHHTO 3acTynjteHe. Ka^a je y nnTaH>y 3acTynjteHOCT aKHenaTCKHX ucjiHHa, y FleTKOBMhcBoj hccmh Jecen
flomjio flo oflpcl)eHHx noMcparta, hito cc mo>kc CMaTpaTH cthjickom oco6cHoinhy, flOK npncycTBO aKHCHaTCKHx ncjiHHa y IIIaHTHheBoj hccmhJecen y BejiHKoj Mepw
OflroBapa H>HXOBoj 3acTynjbeHOCTH y npnpoflHOM cpncKOM kh>h>kcbhom jc3HKy. H3 OBora cc mo>kchsbccthohhith CTaB fl3 h3ko flBa necHHK3 npHnaflajy HCTOM
KH>M»eBHOM np3BU,y (hito H0flp33yMCB3 yHOTpcOy HCTOBCTHHX
(})OpM3JlHO-CTHflCKHX CpCflCT3B3) - OHH Cy KOpHHlhcH3 (j)OpM3JIHO-CTHJICKa Cpefl- CTB3 ynOTpe6jł>3BaJlH y pa3AHHHTOM npHCyCTBy H H3 p33JIHHMTC H3HHHC K3KO 6m
OCTBapMJlH P33JIHHHTC HOCTCKC CTpyKTypC, OflFOBapajyhc COHCTBCHOj HOCTCKoj 33MHCHH H Hflcjn.
5. Kafla CC C3 HJI3H3 H3p333 npcljC H3 HJI3H C3flp>K3j3, MO/KC CC 6C3 TCLHKOha J13KO yOHHTH fl3 H3KO je y HHT3H>y HCT3 TCM3, TCM3 jeceilU flBOjHH.3 HCCHHK3 CB3KH H3 CBOj H3HHH HOCTynajy, OflHOCHO CB3KH H3 CBOj H3HHH flO>KHBJB3B3 HCTy TCMy. TjieflBHO yonniTCHO, jccen je roflHinite flo6s Koje Tpsje ofl 23. eenTCMOps flo 21. HOBCMÓp3. Oho hmb flB3 jihhb: jeflHO, Koje ce hchojbbbb y cyn3H0M nepHOfly nyHOM P33JIHHHTHX 6oj3, 3pCHHX HJIOflOB3, nOflCChsjyhH H3 TCK 33BpHICHO JICTOJ flpyro, Koje ce HcnojtSBa y bcombkhhiobhtom, mbejiobhtom, xnaflHOM nepnofly, HsroBCiHTaBsjyhn aoji333k 3hmc. Hcksko ho npsBHjiy cbh ctbbpsohh 6hjio y OKBHpy BCp63JIHHX yMCTHOCTH HJ1H HCKHXflpyrHX (npc CBCra CJIHK3pCTB3)-TCMy jeCCHH y CBojHM fleJIHM3 H3P37K3B3JIH Cy H3 OB3 flB3 H3HHH3, jcp jeCCH K3O rOflHUlBC 4,063 C3flp>KH y CCÓH, F.nCfl3HO BpCMHCKH, H JICTO H 3HMy, flB3 r0flHHIH>3 flOÓB Kojs cy npCMa BpCMeHCKHM npHJlHK3M3 flHj3MCTp3J!HO CynpOTH3. 3bto y KH>H>KCBHHM (h flpyrHM yMCTHHHKHM) flCJIHHS CpehcMO jeCCH C3 flBa Jlfflja, Ca flBC KOMnoHeHTe, jeflHO Koje ma cjicmchtc JieTa, n flpyro Koje ma cjicmchtc 3HMe.
y HaincM cjiynajy o6a necHHKa cy flo>KHBejia jecen Kao roflninH>e floóa ca encMeHTHMa Koje caflp>KH 3HMa. MeljyTHM, HaKO h jeflaH h flpyrn hcchhk onncyjc jecen ynoTpeóJbasajyhH HeraTHBHc KOHOTapnje, jeflaH (IleTKOBnh) nnaK flonapaBa jccen CBojHM HHTaoHHiwa Kao roflHHHtc flo6a, a apyni (IIIaHTHh) jecen
Tsopaii u dejio
MHJIOCAB >K. HAPKWB
noHCTOBchyje ca noojjMaKJiHM aoóom JtyacKor >KHBOTa. ^aKJie, FIctkobmIicb
flOTKHBJtaj jeceHM je bh1jch>c roAnnnter Ao6a Koje ce wcnojtaBay Bnny nohn,
jeceH>c Hohn, Kojy npaTn cyMammia, BJiara, rauta, me je3CMJta nyna Bnarc, rpanc
ApBeha rone n noAcehajy Ha Jby/jcKC KOCType,abhhcy mptbh, name neMa tkubotb.
Cayjiaje 3CMji>a, bhamkje nao, BJiara, TaMacy noKpujie3Byxc, cbc je Mnpno,jiokh, cnaBa, THinuHa ipync, HCMa nnnera ihtoccGyan, cyMarnmja je, nohjc6e3 neGa,
CByzja je CTygeno. IllamnhcB ;io>KHBji,aj jccciihjcbhIjcibcronninibci jjoGa Kpo3 jtyncKH >khbot. 3aTOoh noHCTOBchyje jeceH ca ao6omjyacKor hchbotb y KojeM je
npoinna Gypa, mecy ce CTnmane cypacTH, mece n>y6aB Gjihtkh Kpajy, me onn BHine TaKO Hecnjajy, y H>MMa hcmbBHineCHJie, BJiacra; cpna 6njy THine, cthcbk
pyxejecnaGnjn, 6e3 tohjihhcje, xjiajiaHje, 6e3 ^yine, 6e3 Barpe,6e3 KpBH, n cbc to HaroBeiiiTaBaAa JtyzjcKor jieTaBHine HCMa; 3racnyjie cy ncejbe 3a ApyuiTBOM, naK ce hh oce6n hcroBopH Ayro, 36opn ceMano,ajiHMynpo; KOHCTaTyje ce naje
jicto npoinjio, na Myrna jeceH BnaAa, y cpuy HCMa HnjcAHor cnaByja, xnaAan BeTap cbcjicpy>KC jhyjta, a mptbo jiHinhe noxyMKaMa na^a.
6. H3 obc KpaTKe aHajiH3e ABejy necaMa oa ABajy cpncKnx nccnnKa Mory ce
H3Byhn OApeljeHH 3aKJbyMijM. HaKO jc Gnno 3a oncKHBaTH na ABa necHHKa
npnnaAajyhn ncToj necHHHKoj ihkojih(cpncKoj moacphh),ihto jc n0Apa3yMCBa.no MCTOBeTHy noeTHKy, a cbmhm thm h cnnnna aw He ncTOBeTHa nspancajna cpeACTBa. rioniTO jc Gnjia y nKTaity HCTOBeraa TeMa -TeMa jeceHH h npaKTHHHO
HCTH peiJHnHjCHTH (iHTaOHH HOHCTKa ABaACCCTOT BCKa), J1OTHHHO jc GhJIO AS
HacTajia ACJia, oahocho necMe Tpeóa Aa HMajy BCOMa mhoto 3ajeAHHHKHX
ejieMeHaTa Ha (jiopMajiHOM h caApncajnoM nnany. MełjyTHM, kbko je Hania ananasa noKasana, CKopo naHniera neMa sajeAHHHKoryabc HacTanenecMe, 11na h>hxbom (JiopManHOM n HacaAp>i<ajiiOM nnany. HaK n tbmo mecy ynoTpeGjtennhctobcthh encMCHTn, H>HX0Ba 3acTynn>enocT je pasnHHHTa nnn me je Kopnnihen hctii
eneMcnaT H>eroBa (JiopMajc paanHHHTa koa ABojnn,e necnnica. Ha npnMep: necMa HcTKOBnhcBa - abc kbhhtc; necMa IlIaHTHhcBa - ncrapn KaTpcna; necMa
HcTKOBnheBa - npeKnnyTa napnapHMa; necMaUlaHTnhcBa - noTnynaoGrpjtena pnMa; necMa HcTKOBnhcBa - cthx: TpoAennn ABanaecTepap nna4//4//4; necMa UJaHTHhcBa - cthx: jcAanaccTepan inna 5//6; necMa ncTKOBnhcna - jaw BpeMe c™xa:nenapnncnoroBH(89,58%);necMaIHanraheBa-jaKOBpeMe CTnxa:napnn cnoroBH (79,73%); necMa HeTKOBnheBa - ynorpeGibene aKnenaTCKe uennne:
jcAnocnoTKHHLia3 (nnn%),ABOcnoncnnna 30 (nnn %),TpocnoTKHnua3 (nnn%), HCTBopocnO/Kiinna 12 (nnn %); necMa IlIanTnlicBa - ynoTpc6n>cnc aKpenaTCKC
StylistykaXVIII
TpocjioacHHija 22 (hjih 27,73%), neTBpocjio>KHHna 4 (hjih 5,41%). llopca
pa3JinMHTHx c|)opMajiHHX ejiCMCHara, ynorpeÓJbeHH cypa3JiMHHTn h ca^pacajHH
cjicmchth: necMa FleTKOBHha - TeMa jecen - roaminte ;io6a;necMa IHaHTHha - TeMajecen -tkhbotho 4o6a. Kaico cxb3thth h nporyManHiH obojihkc pasjiHKe?
BeoMa jeflHOCTaBHO. Majja cy iiohcthh napaMCTpH 6h.hh hctobcthh: hcth hcchhhkh npaBau (cpncKa Morena), HCTa noeTHKa, HCTa TeMa (jecen), hcth
peuHnnjeHTH (noójinica nonciKa/iBazieceror BeKa), nnaK TBOpiiH (ciBpaonH) cy paajiHHHTH, hito je 6hjio 04 npecyzjnor 3Hanaja 3a o6jiHKOBan>e (jiopMy h yrpal)HBaH>e y H>y oapeijcnor caapacaja. 3nann, npecyaan je 6ho cthji i Bopna,
04H0CH0 H>eroBO noHMaH>e, cxBaian>e h 40/KHBJbaj cbctb (oBjje tcmc jecen) n nanHH Hiriepiipciannjc Te tcmc. HanMe, y OKBnpy noanaTe Tpnjaae: ko -ykomc -» niTa, jjoMHHaTHy yjiory je oanrpao ko, jcpje 04 n>era 3aBncnjio kbko he
H3T4e4aTH iiira, naKO je noTnyno hctobctho komc. ObocaMO noTBpljyje nosnaTy EntjiOHOBy KOHCTaTannjy - cmuji je cóm uoeeK, 04H0CH0 4a oójihk, (JiopMa, ca4p>Kaj CTBopenor dejia HCKjtynHBO 33bhch04 meopna (cmfiapaoya).
H3BOpH
BjiaaHcaB rieTKOBHh Dis, IlecMe, Hobh Caa - Eeorpaa: Marana cpncKa - CpncKa KH>H>KeBHaaaapyra, 1970.
AueKca IIlaHTHh, IlecMe, Hobh Ca4 -Beorpaa: Marana cpncKa -CpncKa KH>H>KeBHa
sanpyra, 1971.
JlHTepaTypa
Janson H.W., 1994, Istorija umetnosti, Beograd.
JIoHnap M., 1985, PeHHUK Kibu:>iceaHux mepMuna, Beorpan. UeniHh P., 1985, PeunuK KthUM:e6HuxmepMUHa, Beorpaa. Py>KHh )K., 1975, CpncKUjaMÓ u napodnawempuKa, Beorpa.ii. Pywnh X., 1985, PewuKKihUJicecmuKmepMUHa, Beorpan.
BapKHh M.7K., 2002a, Yeod ycmumicmuKy, Beorpan.
Bapirali M.7K., 2002b, O nojxiycmujia, „Cthji”, 6p. 1, c. 67-77.
HapKnh M. X., 2007,Atufeiiam upuMay noesuju cpncKux Modepnucma, „Cthji”,6p. 7, c. 289-303.
Taopcin u dejio
MHJIOCAB HAPKMTi
The Creator and His Work
Inthispaper wehave posited the basie thesis thatacreated work ofartdepends exclusive-
ly on its creator, namely on his worldview,hisexperienceof the world. Two authors are discussed here,thepoetsV.PetkovićDisand A. Śantić,whobelonged tothe same literary movement, the same literary school, andshould therefore have used similar, if not the same forms of expression. Moreover,the two poets wrote onthe same topie, the topieof
autumn, had the same audience - and should have treatedthe identical topie ina similar way according to the same poetics. However, notwithstanding the same elements: the same poetical movement (modemism),the sametopie (autumn), the sameaudience (the beginningofthe2Othcentury), thetwo poets created twoworks ofart (two poems) com-pletely different in form, and in content too. This has confirmed that within the well-knowntriad: who —> for whom —> what, thewho element playsthe dominant part, as the naturę ofwhat depends on it, even though the for whom element is identical in differentcases. This is a proof ofBuffon’s well-known statement-the style is the man,
namelythat theform and content of a createdworkof art solely depends onthecreator,
writer.
Keywords: creator, creation, creativity, worldview, form, contents, theme, poetic, poet, to pie, art, style
