Protokół kontroli kompleksowej przeprowadzonej w Środowiskowym Domu Samopomocy dla osób z zaburzeniami psychicznymi w Połczynie Zdroju

(1)

Protokół

kontroli kompleksowej przeprowadzonej w Środowiskowym Domu Samopomocy dla osób z zaburzeniami psychicznymi w Połczynie Zdroju

Jednostka kontrolowana:

Środowiskowy Dom Samopomocy w Połczynie-Zdroju ul. Koszalińska 8a

78-320 Połczyn-Zdrój Podmiot prowadzący:

Miasto i Gmina Połczyn-Zdrój

Miejsko-Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Połczynie-Zdroju Kierownik jednostki:

Marek Łukomski – Dyrektor Miejsko-Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Połczynie -Zdroju

Edyta Leśna – Kierownik Środowiskowego Domu Samopomocy w Połczynie-Zdroju Kontrolujący:

Ewa Golińczak – starszy inspektor wojewódzki Dobrosława Woś – inspektor wojewódzki

na podstawie upoważnienia Nr 14/2013 z dnia 7 maja 2013 r.

(akta kontroli str. 1)

Data rozpoczęcia i zakończenia kontroli:

kontrolę przeprowadzono w dniach 15-16 maja 2013 r.

Przedmiot i okres kontroli :

Organizacja i funkcjonowanie środowiskowego domu samopomocy. Kontrolą objęto okres od 1 stycznia 2012 r. do dnia kontroli.

Ustalenia zawarte w protokole oparto o informacje udzielone przez kierownika środowiskowego domu samopomocy, skontrolowaną dokumentację oraz oględziny placówki.

Prowadzenie i rozwój infrastruktury środowiskowych domów samopomocy dla osób z zaburzeniami psychicznymi należy do zadań z zakresu administracji rządowej zleconych gminie (art. 18 ust. 1 pkt. 5 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej, Dz.U. z 2009 r. Nr 175, poz. 1362 z późn. zm.).

Zgodnie z art. 22 pkt. 1 przywołanej ustawy ustalanie sposobu wykonywania zadań z zakresu administracji rządowej realizowanych przez jednostki samorządu terytorialnego jest zadaniem wojewody.

Sposób funkcjonowania środowiskowych domów samopomocy, kwalifikacje osób świadczących usługi oraz standardy usług świadczonych przez domy określa rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 9 grudnia 2010 r. w sprawie środowiskowych domów samopomocy (Dz.U. Nr 238 poz.1586), które weszło w życie 1 stycznia 2011 r.

(2)

USTALENIA OGÓLNE DOTYCZACE ZASAD FUNKCJONOWANIA ŚRODOWISKOWEGO DOMU SAMOPOMOCY

Środowiskowy Dom Samopomocy w Połczynie-Zdroju utworzony został na podstawie Uchwały Nr XIX/149/00 z dnia 26 stycznia 2000 r. Kontrolowana placówka działa jako komórka organizacyjna Miejsko-Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Połczynie -Zdroju.

(akta kontroli str.13-14)

Środowiskowy Dom Samopomocy w Połczynie-Zdroju funkcjonuje w oparciu o następujące dokumenty:

− Statut Miejsko-Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Połczynie-Zdroju,

− Regulamin organizacyjny Miejsko-Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Połczynie-Zdroju.

Zgodnie z art. 6 pkt 5 ustawy o pomocy społecznej ośrodek pomocy społecznej i ośrodek wsparcia winny stanowić odrębne jednostki organizacyjne pomocy społecznej. Zgodnie z § 4 ust. 1 rozporządzenia w sprawie środowiskowych domów samopomocy sposób funkcjonowania domu winny określać następujące dokumenty:

− statut domu,

− regulamin organizacyjny domu,

− program działalności i plan pracy na dany rok.

Kontrolowana jednostka nie posiada odrębnego statutu i regulaminu. Nie zostały też opracowane: program działalności domu oraz plany pracy na okres objęty kontrolą.

Bezpośredni nadzór nad funkcjonowaniem środowiskowego domu samopomocy – jako działu ośrodka pomocy społecznej – zgodnie z § 8 regulaminu organizacyjnego ops pełni kierownik ŚDS którym jest pani Edyta Leśna, natomiast działaniami całej jednostki kieruje pan Marek Łukomski – dyrektor Miejsko-Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Połczynie-Zdroju.

TYP DOMU, LICZBA MIEJSC I FREKWENCJA

Środowiskowy Dom Samopomocy w Połczynie-Zdroju jest placówką typu ABC, a więc przeznaczony jest dla osób:

− przewlekle psychicznie chorych,

− upośledzonych umysłowo w stopniu głębokim, znacznym i umiarkowanym, a także osób z lekkim upośledzeniem umysłowym, gdy jednocześnie występują inne zaburzenia, zwłaszcza neurologiczne,

− wykazujących inne przewlekłe zaburzenia czynności psychicznych, które zgodnie ze stanem wiedzy medycznej są zaliczane do zaburzeń psychicznych, z wyłączeniem osób czynnie uzależnionych od środków psychoaktywnych.

Ośrodek dysponuje 30 miejscami, przeznaczonymi dla mieszkańców Miasta i Gminy Połczyn –Zdrój. Na dzień 30 kwietnia 2013 r. wydano 29 decyzji kierujących.

Wg stanu na dzień kontroli uczestnikami środowiskowego domu samopomocy było 15 mężczyzn i 15 kobiet. Dwie osoby były przyjęte dodatkowo ponad liczbę miejsc ustaloną z wojewodą. Na podstawie wykazu uczestników na dzień kontroli stwierdzono, że uczestnikami środowiskowego domu samopomocy jest 17 osób w grupie A, 12 osób

(3)

Dwoje uczestników ŚDS jest ubezwłasnowolnionych, 4 osoby ponoszą odpłatność za pobyt zgodnie z art. 51b ust. 1 ustawy o pomocy społecznej. Trzy osoby nie są w pełni sprawne ruchowo.

Uczestnicy środowiskowego domu samopomocy podzieleni są na 4 stałe grupy 6-7 osobowe. Każda grupa posiada opiekuna, którym jest wyznaczony terapeuta. Podział grup ustalany jest na rok. Dodatkowo wyznaczone są tygodniowe dyżury gospodarcze – osoby wyznaczone do sprzątania w domu oraz dyżury kulinarne – osoby wyznaczone do pracowni kulinarnej.

(akta kontroli str.54)

Na podstawie list obecności stwierdzono, że frekwencja na zajęciach wynosiła:

− w styczniu 2013 r. – 79%,

− w lutym 2013 r. – 77%,

− w marcu 2013 r. – 69%,

− w kwietniu 2013 r. – 75%.

Środowiskowy Dom Samopomocy w Połczynie Zdroju działa od poniedziałku do piątku w godzinach od 7¹⁵ do 15¹⁵.

Na podstawie przedstawionego dziennego planu zajęć stwierdza się, że kontrolowana placówka spełnia wymogi określone w § 6 rozporządzenia w sprawie środowiskowych domów samopomocy, zgodnie z którymi dom powinien zapewniać co najmniej 6 godzin zajęć z uczestnikami.

POMIESZCZENIA I WYPOSAŻENIE

Środowiskowy dom samopomocy zlokalizowany jest przy ul. Koszalińskiej 8a, w otoczeniu zapewniającym spokój i bezpieczeństwo uczestnikom zajęć. Placówka mieści się w piętrowym budynku, w którym funkcjonuje także Miejsko-Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Połczynie-Zdroju, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie oraz Powiatowy Urząd Pracy. Przy wejściach do budynku zamontowano podjazd dla osób niepełnosprawnych, a przy schodach wewnętrznych w budynku zainstalowano platformę przychodową.

Nieruchomość stanowi własność Gminy Połczyn-Zdrój i została przekazana do używania Miejsko-Gminnemu Ośrodkowi Pomocy Społecznej w Połczynie-Zdroju na podstawie umowy użyczenia z dnia 1 grudnia 2000 r. zawartej na czas nieokreślony.

Środowiskowy Dom Samopomocy zajmuje pomieszczenia na parterze budynku. Łączna powierzchnia pomieszczeń przypisanych do śds wynosi 258,80 m ².

W Środowiskowym Domu Samopomocy w Połczynie-Zdroju znajdują się następujące pomieszczenia: pracownia plastyczna, pracownia komputerowa wykorzystywana także jako pomieszczenie do poradnictwa indywidualnego, pracownia higieny, pracownia

(4)

kulinarna, jadalnia, gabinet kierownika, pokój wypoczynkowy, pokój do wyciszeń, 3 toalety (osobno dla personelu) pomieszczenie gospodarcze z dodatkową toaletą, pokój do rehabilitacji wykorzystywany także przez ośrodek pomocy społecznej.

W pomieszczeniach sanitarnych zamontowane są trzy natryski. Środowiskowy dom samopomocy nie posiada sali do zajęć ogólnych. Zajęcia wspólne oraz spotkania okolicznościowe organizowane są w jadalni, pełniącej również funkcję sali do zajęć sportowych. Dom wyposażony jest w urządzenia sportowo-rehabilitacyjne, które usytuowane są na korytarzu.

Placówka spełnia warunek określony w § 18 pkt 2 rozporządzenia, zgodnie z którym powierzchnia użytkowa przypadająca na 1 uczestnika winna wynosić nie mniej niż 8 m², natomiast nie posiada wszystkich niezbędnych pomieszczeń wymienionych w

§ 18 pkt 5 rozporządzenia w sprawie środowiskowych domów samopomocy, tj. nie posiada sali ogólnej. Placówka posiada następujący sprzęt do realizacji zadań wspierająco –rehabilitacyjnych: sprzęt gospodarstwa domowego, sprzęt do zajęć sportowych, sprzęt do zajęć komputerowych, materiały do zajęć plastycznych.

Uczestnicy śds korzystają z terenu rekreacyjnego położonego na tyłach budynku.

STRUKTURA ZATRUDNIENIA

W Środowiskowym Domu Samopomocy na podstawie umowy o pracę zatrudnionych jest 6 osób (w wymiarze pełnego etatu): kierownik śds oraz 3 instruktorów terapii zajęciowej, pielęgniarka oraz referent. Dodatkowo na umowę-zlecenie zatrudniono osobę do prowadzenia zajęć muzycznych w wymiarze 2 godzin raz w tygodniu (0,05 etatu) oraz osoba do prowadzenia zajęć instrumentalno-rytmicznych w wymiarze 2 godzin raz w tygodniu ( 0,05 etatu).

Zgodnie z § 12 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia w sprawie środowiskowych domów samopomocy wskaźnik zatrudnienia zespołu wspierająco-aktywizującego powinien wynosić nie mniej niż 1 etat na 7 uczestników w domu typu A oraz nie mniej niż 1 etat na 5 uczestników w domu typu B. Wyliczony w powyższy sposób wskaźnik zatrudnienia dla Środowiskowego Domu Samopomocy w Połczynie-Zdroju wg stanu uczestników na dzień kontroli wynosi 5,03 etatu (17 osób typu A – 2,43 etatu oraz łącznie 13 osób typu B i C – 2,60 etatu). Stan zatrudnienia zespołu wspierająco- aktywizujacego w Środowiskowym Domu Samopomocy w Połczynie-Zdroju wynosi 5,1 etatu (5 etatów na umowę o pracę i łącznie 0,1 etatu na umowę –zlecenie) a zatem jest zgodny ze standardem zatrudnienia określonym w rozporządzeniu w sprawie środowiskowych domów samopomocy.

Kierownik jednostki – Dyrektor Miejsko-Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Połczynie Zdroju posiada kwalifikacje określone w art. 122 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej. Kierownik środowiskowego domu samopomocy nie posiada specjalizacji z zakresu organizacji pomocy społecznej. Zgodnie z załącznikiem nr 3 do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 18 marca 2009 r. w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych (Dz.U. z 2009 r. Nr 50 poz. 398 z późn. zm.) minimalne wymagania kwalifikacyjne dla osób zatrudnionych w jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej na stanowisku instruktor terapii zajęciowej to wykształcenie średnie o profilu ogólnym lub zawodowym umożliwiające wykonywanie zadań na stanowisku i

(5)

Pracownicy wskazani pod numerami 3 i 4 w wykazie pracowników śds nie posiadają ukończonej policealnej szkoły odpowiedniej specjalności.

Spotkania zespołu wspierająco-aktywizującego odbywają się w zależności od potrzeb.

Codziennie omawiane są sprawy bieżące, okresowo (co pół roku) dokonywana jest ocena realizacji planów wspierająco-aktywizujących.

W kontrolowanym okresie zorganizowane zostały 3 szkolenia wewnętrzne, zgodnie z

§ 23 rozporządzenia w sprawie środowiskowych domów samopomocy. Tematyka szkoleń dotyczyła następującej tematyki: sposoby rozładowywania agresji, seksualność osób niepełnosprawnych, udzielanie pierwszej pomocy.

ŚWIADCZONE USŁUGI

Środowiskowy Dom Samopomocy w Połczynie Zdroju jest dziennym ośrodkiem wsparcia dla osób dorosłych z zaburzeniami psychicznymi, mających trudności w samodzielnej egzystencji i funkcjonowaniu społecznym.

Zgodnie z § 21 regulaminu Miejsko-Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Połczynie Zdroju do zakresu działania Środowiskowego Domu Samopomocy należy stworzenie oparcia społecznego dla osób z zaburzeniami psychicznymi m.in. poprzez:

− socjoterapię i psychoterapię,

− rehabilitację leczniczą – w tym terapię zajęciową,

− podtrzymywanie i rozwijanie u osób z zaburzeniami psychicznymi umiejętności niezbędnych do aktywnego życia,

− stałą opiekę pielęgniarki.

Na podstawie dzienników pracy zespołu wspierająco-aktywizującego stwierdzono, że kontrolowana placówka realizuje następujące działania wspierająco-aktywizujące:

1. Trening funkcjonowania w codziennym życiu, w tym:

− trening kulinarny (planowanie i przygotowywanie posiłków, obsługa urządzeń AGD, nauka bhp przy pracach domowych),

− trening nauki higieny i dbałości o wygląd zewnętrzny,

− trening umiejętności praktycznych (pranie, prasowanie, drobne prace krawieckie)

− trening gospodarowania własnymi środkami finansowymi (robienie zakupów).

2. Trening umiejętności interpersonalnych i rozwiązywania problemów, w tym kształtowanie pozytywnego wizerunku oraz pozytywnych relacji z otoczeniem (zebrania społeczności, rozwiązywanie konfliktów).

2. Trening umiejętności spędzania czasu wolnego (udział w spotkaniach i imprezach integracyjnych, wyjście do kina, do biblioteki, do centrum kultury oglądanie filmów, czytanie prasy)

3. Terapia zajęciowa (zajęcia plastyczne, komputerowe, muzykoterapia).

4. Terapia ruchowa, zajęcia sportowe, turystyka i rekreacja (udział w spartakiadach, zawodach, wyjazd na basen, spacery i wycieczki).

5. Pomoc w załatwianiu spraw urzędowych, np. w uzyskaniu świadczeń.

6. Pomoc w dostępie do niezbędnych świadczeń zdrowotnych (pomoc w dotarciu do lekarza).

7. Niezbędna opieka dostosowana do indywidualnych potrzeb.

(6)

Środowiskowy Dom Samopomocy w Połczynie Zdroju nie świadczy usług w formie poradnictwa psychologicznego. Placówka umożliwia uczestnikom spożywanie posiłku przygotowywanego w ramach treningu kulinarnego, który jest nieodpłatny.

Tygodniowy jadłospis opracowywany jest w uzgodnieniu z uczestnikami.

Uczestników domu obowiązuje przestrzeganie regulaminu placówki.

Placówka zapewnia usługi transportowe samochodem należącym do Miejsko- Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Połczynie –Zdroju, przystosowanym do przewozu osób niepełnosprawnych.

Indywidualny plan wspierająco-aktywizujący ustalany dla każdego uczestnika zakłada działania w następujących obszarach:

− trening umiejętności samoobsługowych i zaradności życiowej,

− trening umiejętności społecznych i interpersonalnych ,

− trening umiejętności spędzania czasu wolnego,

− terapia zajęciowa.

Indywidualny plan wspierająco-aktywizujący jest realizowany w porozumieniu z uczestnikiem, który składa poświadczenie o zapoznaniu się z planem.

Środowiskowy Dom Samopomocy w Połczynie-Zdroju współpracuje z m.in. Biblioteką Publiczną w Połczynie-Zdroju, Urzędem Miejskim w Połczynie Zdroju, lokalnymi placówkami oświatowymi, pobliskimi ośrodkami wsparcia.

W 2012 roku uczestnicy brali udział m.in. w następujących spotkaniach i imprezach integracyjnych:

− Spartakiada w ŚDS w Sławoborzu,

− Turniej Tańca w Powiatowym Dziennym Domu Samopomocy w Drawsku Pomorskim,

− Zawodach sportowych w ŚDS w Krzęcinie.

Okresowo organizowane są spotkania z rodzinami uczestników, najczęściej z okazji świąt.

Udział uczestników w imprezach integracyjnych, sportowych i turystycznych dokumentowany jest w formie kroniki.

DOKUMENTACJA ZBIORCZA I INDYWIDUALNA

W celu dokumentowania świadczonych usług prowadzona jest dokumentacja zbiorcza oraz indywidualna uczestników.

Dokumentację zbiorczą stanowią:

1. ewidencja, zawierająca następujące informacje:

− imię i nazwisko,

− data i miejsce urodzenia,

− nr PESEL, nr dowodu osobistego,

− adres zamieszkania i numer telefonu,

(7)

Ewidencja nie jest prowadzona w układzie chronologicznym, tylko w układzie rocznym, nie zwiera informacji o okresach i przyczynach dłuższych niż 2 tygodnie nieobecności. Ewidencja nie uwzględnia także informacji o byłych uczestnikach środowiskowego domu samopomocy. Ewidencja roku 2012 r. zawiera 33 wpisy, a ewidencja na 2013 r. zawiera 31 wpisów.

2. lista obecności, zawierająca następujące informacje:

− imię i nazwisko,

− dni miesiąca,

− zaznaczenie obecności – podpis uczestnika.

Wszystkie osoby podpisują się samodzielnie.

3. dzienniki dokumentujące pracę zespołu wspierająco-aktywizującego, odrębnie dla każdego terapeuty, zawierające następujące informacje:

− imię i nazwisko osoby prowadzącej,

− plan pracy terapeuty na dany rok,

− wykaz osób uczęszczających na zajęcia,

− tematyka zajęć i forma ich realizacji w układzie dziennym (rodzaj realizowanego treningu),

− podpis osoby przeprowadzającej zajęcia,

− uwagi dotyczące aktywności i zachowań uczestników zajęć (sporadycznie),

− sprawozdanie z wykonanych zadań w danym miesiącu.

W Środowiskowym Domu Samopomocy w Połczynie-Zdroju prowadzone są następujące dzienniki zajęć: dziennik pracowni kulinarnej, dziennik pracowni higieny, dziennik pracowni plastycznej, oraz dziennik pracowni komputerowej. Każdy terapeuta prowadzi odrębny dziennik. Skontrolowano 4 dzienniki prowadzone w 2012 r. oraz 4 dzienniki prowadzone w 2013 r.

Zgodnie z § 24 ust. 2 rozporządzenia w sprawie środowiskowych domów samopomocy dokumentację indywidualną stanowią w szczególności: kopia decyzji kierującej do domu, kopia orzeczenia o niepełnosprawności lub orzeczenia o stopniu niepełnosprawności, indywidualny plan postępowania wspierająco-aktywizującego, opinie specjalistów, notatki pracowników zespołu wspierająco-aktywizującego dotyczące aktywności uczestnika, jego zachowań, motywacji do udziału w zajęciach oraz inne dokumenty mające zastosowanie przy opracowaniu indywidualnego planu postępowania wspierająco-aktywizującego. Zgodnie z §13 ust. 1 indywidualny plan postępowania wspierająco-aktywizującego jest realizowany w porozumieniu z uczestnikiem lub opiekunem.

Skontrolowano losowo wybrane teczki z dokumentacją uczestników przyjętych do środowiskowego domu samopomocy na podstawie następujących decyzji:

− 3449-12/60-480/2012-3 z dnia 16.10.2012 r.

− 417-13/06-4937/2013-5 z dnia 18.12.2012 r.

− 1733-01/01-3171/01-1 z dnia 13.03.2001 r.

− 105-13/01-4772/2013-3 z dnia 15.01.2013 r.

− 3372-07/64-1378/2007-32 z dnia 01.10.2007 r.

− 1593-05/35-2628/2005-10 z dnia 13.01.2005 r.

− 1782-10/37-4690/2010-2 z dnia 14.05.2010 r.

(8)

Egzemplarz nr 2 Dokumentację indywidualną uczestnika stanowią:

− karta informacyjna uczestnika,

− kserokopia dowodu osobistego,

− skierowanie lekarza na rehabilitację do ŚDS w Połczynie –Zdroju,

− kopia decyzji przyznającej miejsce w środowiskowym domu samopomocy,

− kopia orzeczenia o niepełnosprawności lub o stopniu niepełnosprawności, lub kopia orzeczenia lekarza orzecznika ZUS,

− informacja uczestnika o zapoznaniu się z regulaminem,

− indywidualny plan postępowania wspierająco-aktywizującego,

− ocena realizacji planu.

Dokumentacja indywidualna nie zawiera notatek pracowników zespołu wspierająco- aktywizującego.

Pierwsza decyzja kierująca do środowiskowego domu samopomocy wydawana jest na okres do 3 miesięcy. Decyzje kontynuujące wydawane są na czas określony, zgodny z terminem realizacji indywidualnego planu wspierająco-aktywizujacego. Decyzje wydane przed dniem wejścia w życie rozporządzenia w sprawie środowiskowych domów samopomocy zostały wydane na czas nieokreślony.

Ocena realizacji indywidualnych planów postępowania wspierająco-aktywizującego dokonywana jest przez zespół wspierająco-aktywizujący co 6 miesięcy.

Zgodnie z § 26 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 9 grudnia 2010 r. w sprawie środowiskowych domów samopomocy (Dz.U. Nr 238 poz.

1586) termin dostosowania domów do wymaganych standardów upływa z dniem 31 grudnia 2014 r.

Przeprowadzenie kontroli zostało odnotowane w księdze ewidencji kontroli Miejsko-Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Połczynie-Zdroju pod numerem 1/2013.

Przed podpisaniem protokołu kontroli, kontrolowany może zgłosić zastrzeżenia na piśmie co do jego treści, w ciągu 7 dni od daty otrzymania do podpisu.

Odmowa podpisania protokołu powinna być poprzedzona złożeniem pisemnych wyjaśnień przyczyn odmowy, co nie stanowi przeszkód do wszczęcia postępowania pokontrolnego.

Protokół sporządzono w dniu 24 maja 2013 r. w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach, z których egzemplarz oznaczony nr 1 pozostaje w jednostce kontrolowanej.

Miejscowość i data podpisania protokołu………..

………. ……….

(9)

Oświadczam, że w dniu ………. zostałem/łam zapoznany z treścią protokołu oraz otrzymałem/łam jeden jego egzemplarz.

………..

Kierownik jednostki kontrolowanej