Pytania i odpowiedzi prawne

Witold Dąbrowski, Zenon Kosiński

Pytania i odpowiedzi prawne

Palestra 11/12(120), 71-74

N r 20 (120) P y t a n i a i o d p o w i e d z i p r o t o n « ₇₁

Zbyt długo także trw ają czynności przewodniczących w ydziałów w zakresie w y ­ dania zarządzenia o przyjęciu rew izji. W W arszawie trw a to aż 28 dni, w e Wrocła­ w iu 14, w Gdyni 10, w Katowicach 9, a w Nowej H ucie 7 dni. Czynności te powinny b yć przyśpieszone. Trzy dni to w ystarczający okres na zbadanie skargi rew izyjnej i w ydanie odpowiedniego zarządzenia.

Od chw ili w płynięcia skargi rew izyjnej w raz z aktam i do sądu rew izyjnego do ch w ili rozpoznania rew izji na rozpraw ie rów nież upływ a zbyt w iele czasu. We W rocław iu 57 dni, w W arszawie 56, w K rakow ie 51' dni, ale w K atow icach tylko 31, a w Gdańsku 38 dni. N aw et okres m iesiąca jest zbyt długi. Spraw tych jest mało, a poniew aż należą one do kategorii rozpoznawanych w sądzie w ojew ódzkim jedno­ osobowo, można je dołączać do każdej w okandy bez potrzeby w yczekiw ania.

N ajlepszym jednak rozwiązaniem byłoby w prow adzenie pew nych zmian ustaw o­ wych.

Tak w ięc w yroki w ydane w trybie przyspieszonym pow inny być ogłaszane wraz z uzasadnieniem . N ie będzie to stanow iło nadm iernego obciążenia sądów, bo tych spraw jest mało. Charakteryzują się prostym stanem faktycznym . Sporządzenie ta­ kiego uzasadnienia nie jest pracochłonne. N ależałoby w prowadzić przepis określa­ jący trzydniow y termin instrukcyjny do doręczenia odpisu uzasadnienia stronom.

Term in do złożenia w yw odu rew izji powinien być skrocony do trzech dni. Takie rozw iązanie ustaw ow e spodowałoby radykalne przyśpieszenie w p ływ u w yw odu re­ w izji. Przy uw zględnieniu funkcjonow ania poczty w yw ód rew izji w pływ ałby do sądu w term inie do 10 dni od chw ili w ydania wyroku.

Należałoby określić instrukcyjny trzydniow y term in dla sądu I instancji do przekazania rew izji w raz z aktam i spraw y sądowi w ojewódzkiem u.

W celu zaś przyspieszenia postępow ania rew izyjnego należałoby zam ieścić prze­ p is zobowiązujący sąd w ojew ódzki do rozpoznania sprawy w term inie do 14 dni od ch w ili w płynięcia akt sprawy. »

Takie rozw iązanie ustaw ow e um ożliw i rozpoznanie rew izji w term inie do jed­ nego m iesiąca od daty ogłoszenia w yroku. Byłoby to lepszą gwarancją praw oskar­ żonego do obrony, realizow anych w postępowaniu rew izyjnym . U m ożliw iłoby to za­ razem obrońcy realizację jego czynności w ramach obrony form alnej w e w szystkich stadiach procesu.

PrT/l/iM « O D P O W I E D Z I P H A W W E

73 P y t a n i a i o d p o w i e d z i p r a w n e _{Nr 12 (120)}

O D P O W I E D Ź :

W św ie tle obowiązujących obecnie przepisów przedsiębiorstw a państw ow e, zjed­ noczenia i banki p aństw ow e prowadzą obroną sw oich spraw przed Sądem N ajw yż­ szym przez pełnom ocników ustanow ionych w trybie art. 87 § 2 k.p.c. lub § 27 roz­ porządzenia Rady M inistrów o postępow aniu arbitrażowym .

I. Po zniesieniu organów zastępstw a praw nego (dekret z dn. 2.VI.1954 r. — Dz.U. Nr 25, poz. 93) działalność w sprawach cyw ilnych została przekazana w ładzom , urzędom, in stytu cjom i przedsiębiorstw om państw ow ym . Poniew aż w tym czasie n ie było ogólnopaństw ow ych przepisów regulujących spraw ę obsługi praw nej, ukazało się pism o okólne nr 225 Prezesa Rady M inistrów z dn. 20.X.1954 r. w spra­ w ie zasad organizacji i zastępstw a sądowego w urzędach, instytucjach i przedsię­ biorstw ach państw ow ych (M.P. Nr 101, poz. 1276). Pism o to ma w yraźnie charakter instrukcyjny. Zaleca bowiem m inisterstw om w ydan ie przepisów regulujących spraw ę zastępstw a sądowego w resorcie, a w k w estii prowadzenia spraw przed sądami w ojew ódzkim i i Sądem N ajw yższym używ a sformułowania, że m inister­ stw a i jednostki nadrzędne „powinny objąć zastępstw o”. M inisterstw a i jednostki rów norzędne w yd ały odpow iednie przepisy prawne, które jednak w w ielu resor­ tach zostały następnie uchylone (np. w M inisterstw ie Przem ysłu Ciężkiego w 1958 r., w M inisterstw ie Handlu W ewnętrznego w 1959 r. itp.).

U chw ała nr 533 Rady M inistrów z dnia 13 grudnia 1961 r. w spraw ie obsługi prawnej przedsiębiorstw państw ow ych, zjednoczeń oraz banków państw ow ych (M.P. Nr 96, poz. 406) ustaliła w § 1, że do zadań obsługi prawnej należy m iędzy innym i „zastępstw o w postępow aniu sądow ym , arbitrażowym, adm inistracyjnym oraz przed innym i organam i orzekającym i”. Obsługa prawna w ykonyw ana jest przez radców i referentów praw nych (§ 2, 3, 16 uchw ały nr 533) oraz w form ie ob­ sługi doraźnej (§ 13—19 załącznika nr 1 do zarządzenia nr 62 Prezesa Rady M ini­ strów z dn. 3.VII.1962 r. — M.P. Nr 57, poz. 270). Przepisy te n ie wprow adzają żad­ nych ograniczeń w zakresie w ykon yw ania przez radców prawnych i osoby w yk o­ nujące obsługę doraźną zastępstw a sądowego przed w szystkim i sądami i kom i­ sjam i arbitrażow ym i — z w yjątk iem pew nych ograniczeń dla referentów praw ­ nych (§ 21 załącznika nr 2 do zarządzenia nr 62 Prezesa Rady Ministrów).

W tych warunkach jednostki gospodarki uspołecznionej objęte uchwałą nr 533 uprawnione są do prowadzenia spraw przed sądami, n ie w yłączając Sądu N ajw yż­ szego, i przed kom isjam i arbitrażowymi, n ie w yłączając Głównej Kom isji A rbi­ trażowej. Tym sam ym w stosunku do tych jednostek przestały obowiązyw ać zasady postępow ania opracowane na podstaw ie przepisów pism a okólnego nr 225 z 1954 r., jeżeli n ie zostały uprzednio w sposób w yraźny uchylone. W innych jednostkach państw ow ych (urzędach, radach narodowych) n ie w ym ienionych w uchw ale nr 533 nadal obowiązują w ytyczn e w sprawach zastępstw a sądowego, w ydane przez od­ pow ied nie resorty.

II. Przepis art. 87 § 2 k.p.c. w skazuje, kto ma prawo w ystępow ania przed są ­ dami w im ieniu jednostki gospodarki uspołecznionej (art. 33 k.c.) i kto jest upraw ­ niony do w ystaw iania pełnom ocnictw a procesowego. Poza samą stroną biorącą udział w procesie prawo do ustanow ienia pełnom ocnika mają rów nież jednostki nadrzędne, które mogą działać n aw et bez w niosku zainteresowanej strony. Przez pojęcie jednostki nadrzędnej — w obec nieużycia w tek ście przepisu słow a „bez­ pośrednio” — należy uważać rów nież jednostki nadrzędne w yższego stopnia, tj. m inisterstw a lub urzędy równorzędne.

Nr 20 (120) P y t a n i a i o d p o w i e d z i p r a w n e ₇₃

III. Przy zastępstw ie przed kom isjam i arbitrażowym i m ają rów nież odpow iednie zastosow anie podane w yżej w ypow iedzi. Trzeba jednak pam iętać, że sprawa zastępstw a stron oraz praw a jednostki nadrzędnej do ustanaw iania pełnom ocnika określone zostały w § 27—28 rozporządzenia Rady M inistrów z dn. 3 m aja 1960 r. w spraw ie organizacji państw owych kom isji arbitrażowych i trybu postępowania arbitrażowego (Dz.U. Nr 26, poz. 148). Przepisy te tym się różnią od zasad poda­ nych w art. 87 § 2 k.p.c., że udzielenie pełnom ocnictw a przez jednostkę nadrzędną m oże nastąpić na w niosek jednostki prowadzącej sprawę przez kom isję arbitra­ żową. Witold Dąbrowski

2

.

P ełn ien ie funkcji kierownika zespołu adwokackiego za wynagrodzeniem 500 zł m iesięcznie i „dorabianie” w zespole adwokackim k w oty 749,99 źł m iesięcznie n ie powoduje zaw ieszenia prawa do renty starczej i zgodne jest z obowiązującymi przepisam i, a w szczególności z przepisami dekretu o zaopatrzeniu em erytalnym pracow ników i ich rodzin z dnia 25 czerwca 1954 r. (tekst jednolity: Dz.U. z 1958 r. Nr 23, poz. 97) oraz z przepisam i rozporządzenia w ykonaw czego Rady M inistrów z dnia 6 m aja 1958 r. w spraw ie zaw ieszania prawa do renty oraz zasad w ypłaca­ nia renty inw alidzkiej w yrów naw czej (Dz. U. Nr 26, poz. 111).

A rtykuł 31 ust. 3 powołanego w yżej dekretu stanow i, że prawo do renty star­ czej ulega zaw ieszeniu na czas w ykonyw ania przez rencistę zatrudnienia lub po­ siadania dochodu z innych źródeł, a pow ołane w yżej rozporządzenie w ykonaw cze w ylicza taksatyw nie źródła dochodu i w ysokość dochodu, które powodują zaw ie­

szenie praw a do renty starczej. M iędzy innym i n ie zawiesza się prawa do renty rencistom w ykonującym w oln e zajęcia zawodow e (np. lekarze, architekci, adwokaci, geodeci), jeżeli dochód z tych zajęć jest niższy n iż 750 zł m iesięcznie (§ 2 ust. ł pkt 4).

Rozporządzenie to zostało w ydane pod rządem dawnej ustaw y o adwokaturze, a w ięc w czasie, gdy adwokaci w ykonujący swój zawód w zespołach adwokackich n ie podlegali obowiązkowi ubezpieczenia.

W obec w ejścia w życie z dniem 1 stycznia 1964 r. u staw y z dnia 19 grudnia 1963 r. o ustroju adw okatury oraz z dniem 1 m arca 1964 r. rozporządzenia w yk o­

*74 P y t a n i a i o d p o w i e d z i p r a w n e _{Nr 12 (120)}

naw czego Rady M inistrów z dnia 4 marca 1964 r. w sp raw ie ubezpieczenia sp o­ łecznego adw okatów -członków zespołów adwokackich i ich rodzin (Dz.U. Nr 10, poz. 62) m ogła pow stać w ątpliw ość, czy dochód adwokata członka zespołu adw o­ kackiego jest dochodem z zatrudnienia, czy też dochodem z w ykonyw ania w olnego zajęcia zaw odow ego. W ątpliwość ta m ogła pow stać dlatego, że przepis 8 3 ust. 1 pkt 1 rozp. o ubezpieczeniu adw okatów przew iduje, iż przy stosowaniu przepisów d ekretu z dnia 25 czerwca 1954 r. o powszechnym zaopatrzeniu em erytalnym pra­ cow ników i ich rodzin okresy pracy w zespołach adwokackich od 1 -stycznia 1964 r. uważa się za okresy zatrudnienia w rozum ieniu art. 7 tego dekretu.

Okres pracy adwokata w zespole adwokackim po 1 stycznia 1964 r. uważa się za okres zatrudnienia, jednakże nie jest to okres zatrudnienia w ścisłym tego sło ­ w a znaczeniu, albow iem adwokata z zespołem adwokackim n ie łączy umowa 0 pracę, adw okaci n ie są zatrudnieni w zespole adwokackim na podstaw ie m ia­ n ow ania ani też n ie pełnią funkcji z wyboru. Jest to siu generis stosunek w ynika­ jący z przepisów ustaw y w ustroju adwokatury i rozporządzeń w ykonaw czych (o zespołach adwokackich i o ubezpieczeniu społecznym adwokatów).

D latego też chociaż okres pracy adwokata w zespole adwokackim po 1 stycznia 1964 r. uważa się za zatrudnienie (okres równorzędny), to jednak zarobek osiągany w zespole adwokackim należy traktow ać jako dochód z w ykonyw ania w olnego za­ jęcia zawodow ego przy stosow aniu przepisów powołanego w yżej rozporządzenia Rady M inistrów z dnia 6 m aja 1958 r.

Stanow isko takie zajm uje Zakład Ubezpieczeń Społecznych, który w instrukcji w yjaśniającej niektóre przepisy o zaopatrzeniu em erytalnym (ust. 262a instr. ZU S-u z dnia 30.XII.1964 r.) w yjaśnił, że „zarobki adw okatów -rencistów z tytułu pracy w zespołach adwokackich traktuje się jako dochody, o których m owa w § 2 ust. 1 pkt 4 rozporządzenia z dnia 6 m aja 1958 r. Dotyczy to rów nież dochodów osiąganych za pracę po dniu 1 stycznia 1964 r.”

Zatrudnienie kierow nika zespołu adwokackiego jest zatrudnieniem w rozum ie­ n iu przepisów dekretu o powszechnym zaopatrzeniu em erytalnym , albow iem k ie­ row nik zespołu adwokackiego pełni tę funkcję z wyboru i z tego tytu łu otrzym uje w ynagrodzenie. Zarobek z tego tytułu w w ysokości 500 zł m iesięcznie nie pow o­ duje zaw ieszenia praw a do renty starczej (§ 2 ust. 2 rozporządzenia z dnia 6 m aja

1958 r.).

Tak w ięc zarobek adwokata jako kierow nika zespołu adwokackiego i zarobek tegoż adwokata jako członka zespołu adw okackiego są zarobkami z różnych, od­ m iennych źródeł dochodu i nie mogą być sum ow ane przy stosow aniu przepisów w spraw ie zaw ieszania prawa do renty.

Z przepisów pow ołanego w yżej rozporządzenia Rady M inistrów w spraw ie za­ w ieszania prawa do renty w ypływ a zasada, że w razie zbiegu u rencisty zarobku z tytułu zatrudnienia z dochodem uzyskiw anym z innego źródła niż zatrudnienie — prawo do renty n ie ulega zaw ieszeniu, jeżeli ani w ysokość zarobku, ani rodzaj 1 w ysokość dochodu z każdych poszczególnych źródeł w zięte oddzielnie n ie uza­ sadniają zaw ieszenia prawa do renty.

Na tym stanow isku stanął K om itet Pracy i Płacy w instrukcji w yjaśniającej n iek tó re przepisy o zaopatrzeniu em erytalnym (Dz. Urzęd. Kom. Pracy i P łacy

Nr 2(16) z 15 lipca 1964 r.).

Z tych w zględów na p ostaw ione p ytanie n ależy odpow iedzieć jak na w stępie.