Eliza Kiepura
Zakład Wczesnej Interwencji Psychologicznej Instytut Matki i Dziecka
eliza.kiepura@imid.med.pl
Wykorzystanie Skali Brazeltona
Wykorzystanie Skali Brazeltona
we wczesnej interwencji psychologicznej
• Skala opracowana w roku 1973 przez amerykańskiego pediatrę Terry'ego B. Brazeltona wraz z zespołem, jako narzędzie do systematycznej obserwacji niemowląt do końca 2 miesiąca ich życia
• Zamierzeniem twórców NBAS było odejście od medycznego modelu oceny noworodka
• Wybrane badania i przykładowe
obszary zastosowaniem NBAS w
pracy klinicznej
• Matki w depresji poporodowej
• Dzieci z grupy ryzyka rozwoju (np.
dzieci urodzone przedwcześnie)
• Młodzi rodzice
• Systematyczną obserwacją i indywidualną, neurobehawioralną,
interaktywną oceną, w wyniku której uzyskujemy profil zachowania dziecka w wieku od narodzin do 2 miesięcy
• Pokazuje:
• Reakcje dziecka na stymulację,
• Odruchy
• Zachowania społeczne
• Znaczenie: habituacji, regulacji stanów,
samo-uspokajania się.
• Pozwala lepiej zrozumieć:
• Sen: czy dziecko potrafi ochronić swój sen i czego
potrzebuje, żeby usnąć ponownie
• Płacz: jakich strategii używa dziecko, żeby się
uspokoić; jakiej pomocy dorosłego potrzebuje
• Karmienie: umiejętność ssania, umiejętność
utrzymania stanu spokojnego czuwania w trakcie
karmienia.
• Pierwsze 4 tygodnie życia to czas dynamicznego rozwoju i ujawniania
się unikalnej dla każdego noworodka organizacji zachowania
(NNBO)(Blackburn, 2005, za: Bell i in., 2008).
• Dotyczy ona zdolności do wchodzenia w interakcje ze środowiskiem
przy jednoczesnym utrzymywaniu stabilności wewnętrznej organizmu
i jest wynikiem współdziałania różnicujących się, hierarchicznych
systemów neurobehawioralnych.
Pojęcie „organizacji zachowania noworodka” (neonatal neurobehavioral
Als, H. (1982). Toward a synactive theory of development: promise for the assessment and suport of infant individuality. Infant Mental Health Journal, 3 (4), 229-243. Fischer, C.B., Als, H. (2004). Trusting Behavioral Communication. In: M. Nöcker-Ribaupierre (ed.) Music Therapy for Premature and Newborn Infants, p.1-19.
Funkcjonowanie noworodka
System interakcji społecznych System regulacji i
organizacji stanów Układ motoryczny
Układ autonomiczny
• sen spokojny
• Regularny oddech, oczy zamknięte, nie poruszają się; brak aktywności poza sporadycznymi drgnięciami
• sen aktywny
• oczy zamknięte, szybkie ruchy gałek ocznych, niski poziom
aktywności, ruchy łagodniejsze niż w śnie głębokim, oddech może być nieregularny
• drzemka/ senność
• Oczy mogą być otwarte lub zamknięte, opóźnione reakcje na bodźce, poziom aktywności ulega zmianom;
• stan spokojnego czuwania
• Oczy otwarte i przytomne, uwaga skupiona na bodźcach, względnie niski poziom aktywności
• stan aktywnego czuwania
• Oczy otwarte, wysoki poziom aktywności, mogą pojawiać się okresy „marudzenia”
• Płacz
• Intensywny płacz, wysoki poziom aktywności ruchowej
Habituacja Próby społeczno-interakcyjne Odruchy i próby motoryczne Sposoby uspokajania W jakim stanie jest dziecko? Sen (1,2,3) Spokojne czuwanie (4) Czuwanie (3,4,5) Płacz (6)
Układ autonomiczny Równomierne, zdrowe zabarwienie skóry Regularny oddech Brak drżeń
Łagodna zmiana koloru skóry Szybki, płytki oddech
Drżenia pojedyncze
Wyraźna zmiana zabarwienia skóry Liczne drżenia
Liczne oznaki fizjologicznego stresu
Motoryka Napięcie mięśniowe, zakres
i płynność ruchu w normie ssanie
Kontrola postury ciała
Wzmożone/obniżone napięcie mięśniowe
„rwane” ruchy napięcie
Prężenie się w łuk Bezwład/sztywność
Szybkie, nieskoordynowane ruchy
Stany i interakcje Wyraźne i dostępne
wszystkie stany Zaangażowanie w kontakt Uważność Samouspokajanie Odwracanie uwagi/zasypianie Grymas Nadmierna czujność
Płacz trudny do ukojenia
Sakkadyczne ruchy gałek ocznych Niezdolność wycofania uwagi Ciągłe odwracanie wzroku
Osoba prowadząca obserwację
Obserwacja Czekanie i obserwacja →
decyzja o badaniu
Przerwa → decyzja o przerwaniu lub kontynuacji badania
Obszary prewencji i interwencji
• Samoregulacja dziecka
• Obraz dziecka w umyśle rodziców • Zachowania rodziców:
• dostrojenie emocjonalne
• dostępność fizyczna i emocjonalna rodzica • wrażliwość na sygnały dziecka
• „wystarczająco dobry rodzic” • „funkcjonowanie refleksyjne”
• Samopoczucie i ocena siebie w roli rodzica i poczucie kompetencji rodzicielskich
• Obraz rodziców w umyśle dziecka
