z
przekonania,sądzę, że reakcja była za
gwałtownai odpowiedzi za
zbyt sztywne.Lecz
położyłykres wypaczeniom
krytykiliterackiej i
historycznej, które z obozuprotestanckiego przenosiły
sięgwałtow
nie do katolickiego.
A
wynikjest
taki,że badania katolickie nad
StarymTestamentem są wolne
odwpływu
niedorzeczności charakte rystycznych
dlabadań protestanckich
ostatnich pięćdziesięciulat.
”15
Kraków KS. JERZY CIIMIEL
Ks. Stanisław Nowak
MODLITWA RÓŻAŃCOWA W ADHORTACJI PAWŁA VI ״MARIALIS CULTUS״
Papieże
naszych czasów chętnie zabierają głosna temat
różańca.Ojciec
ŚwiętyPaweł
VIczyni to
wencyklice
Christi Matri (1966), w adhortacji Recurrens mensisOctober
(1969),a
ostatniow adhorta-
cjiMarialis cultus. Adhortacja
apostolskaMarialis
cultus z2 lutego 1974 r.
poświęcaożywieniu i pogłębieniu tej
zakorzenionejpraktyce pobożności maryjnej znaczne partie־
trzeciej swej części. Znaczenietej
wypowiedzijest doniosłe
zuwagi na
powagę dokumentu.Należy
gobezwątpienia umieścić, wraz
z adhortacjąSignum magnum
z13
maja1967 r.
w kontekścieVIII
rozdziału konstytucjisoborowej Lumen
Gentiumi uważać
zajej
przedłużeniepastoralne. Poza
tym myśli Ojca Świętegona
temat różańcazawarte w tej
adhortacji nie pozbawione oryginalności,
którą zauważająteologowie rozmaitych
orientacjil.Warto więc na
niezwrócić
baczniejszą uwagę.Różaniec
— modlitwą ewangelicznąAdhortacja wskazuje
przede wszystkim na związekmodlitwy
ró
żańcowej z PismemŚwiętym.
Za PiusemXII nazwany jest
różaniec״
skrótemcałej
Ewangelii”.2 Określa
się gojako
״psałterz Dziewicy”,״
modlitwę ewangeliczną”,
mówi się o jegoewangelicznej naturze.
For
muły przecieżtej
modlitw(/ — uczy papież —zaczerpnięte są
wprost zEwangelii, rozpamiętują one
pierwszą tajemnicęnaszej
wiary: Wcie lenie Słowa
Bożego.Także i
tajemniceróżańcowe
mająswe źródło
wEwangelii, wyciągają
zniej centralne
treści:Wcielenie,
Odkupienie, 15 Cyt. za L. Alonso Schókel, L’uomo d’oggi di fronte alla Biblia, Brescia 1963, 34.1 Por. La vie spirituelle, nr 602 (1974), str. 446 n.
2 Epistula Philippinas Insulas ad Archiepiscopum Manilensem, AAS 38 (1946), str. 419.
owoce
tego Odkupienia w życiu:Chrystusa,
Kościoła, NajświętszejMaryi.
Rozpamiętując różaniecmoże
chrześcijaninw
należytympo
rządku, zgodnie
ze swą rozumnąnaturą,
przyjmować iaplikować do swego życia
całąhistorię zbawienia. Dzięki niemu realizuje
sięto, co było
naczelnątreścią przepowiadania św.
Pawła,który
w liście doFilipian3
whymnie chrystologicznym
głosiwyniszczenie,
śmierći
wywyższenie Chrystusa w swej organicznej całości.4Różaniec — modlitwą
chrystocentryczną
Ze
związku różańca
z Ewangeliąwyprowadza
Ojciec Święty jego chrystocentryczny charakter. Chrystusjest
ostatecznie przedmiotemuwielbienia i to
zarównomodlitwy
słownej, jak imodlitwy myślnej
różańca. Pozdrowienieanielskie
przy Zwiastowaniu,podobnie jak i
pochwalnyokrzyk św. Elżbiety przy Nawiedzeniu, odnoszą
się doChrystusa, Owocu
żywotaNajświętszej Dziewicy.
W tajemnicach ró
żańcowychnieustannie kontemplowany jest
Chrystus.Chrystus
wcho dzący
w różneformy
egzystencji ludzkiej, umęczony, wywyższonyi
wywyższający człowieka.Tak więc różaniec
w obydwóchswoich częściach składowych,
w modlitwiewarg
(ciałoróżańca) i w
modlit
wie myśli (dusza różańca),jest chrystologiczny.
3Różaniec a
liturgia
Różaniec
jakomodlitwa
ewangelicznai
chrystocentryczną ma swe szczególneodniesienie
do liturgii.Adhortacja
w swej zasadniczej treś
ciukazuje konsekwentnie,
jak nabożeństwo־
do Bogarodzicy wplata się organicznie wistotę
kultuchrześcijańskiego, nadając
muswoisty ko
loryt i
prowadząc do pełniejszego zrozumieniai przeżywania
tajem nicy zbawienia. Ma
to swe konsekwencje w spojrzeniuna
różaniec.Ojciec Święty
odżegnuje
się oddwu skrajnych
kierunków. Niewidzi słuszności w opinii
tych,którzy chcieliby zaliczyć
różaniecdo liturgii,
zdrugiej strony
nie przyznajeracji tym, którzy deprecjo
nują tę
formę
pobożności. Właściweujęcie idzie po linii orzeczeń
kon
stytucjisoborowej
SacrosanctumConcilium,
którauwypukla, że ce
lebracje
liturgiczne nie mogą być stawianena
równi zpraktyką
modlitwyróżańcowej,
ale też nie mogą byćsobie przeciwstawiane/' Należy
pamiętać, żeaczkolwiek
tak liturgia jaki
modlitwaróżańco
wa
rozważająte same fakty
z historii zbawienia,których
sprawcąjest
Chrystus,to
przecieżinna jest
ich natura.Liturgia
przedstawiai
czy
nizbawczoskutccznymi
wielkie tajemnice naszego odkupienia, róża-3 Kip 2, 6—11.
4 Adhortatio apostolica Marialis cultus,
nr 44
i 45.5 Tamże, nr 46.
6 Por. nr 13.
nieć
natomiastprzywołuje jedynie
te tajemnicena
pamięćmodlącego
sięi pobudza
jegowolę
do działania.Różaniec
może jednakodgry
wać w
życiu chrześcijańskim wielką
rolęjako środek pobożności przygotowujący
do pełnegoprzeżywania liturgii
lubteż jako środek
ułatwiający kontynuacjęprzeżycia
liturgicznego wciągu dnia. Nie
w czasie akcji liturgicznejwięc,
leczprzed
nią lub poniej, jest
właś
ciwe miejscena modlitwę różańcową.7
Takie
usytuowanie modlitwyróżańcowej
w kontekścieświętej
li
turgii podsuwachrześcijaninowi
doskonałysposób
ujednoliceniai zharmonizowania
swegożycia
duchowego. Centralnemiejsce w
nim będzie zawszezajmowała Eucharystia, a
wszystkie inne formypoboż
ności, z
praktykami
maryjnymi włącznie, będąbądź to przygotowy
wały do jej przyjęcia,
bądź też rozprowadzały Jej
owocena wszystkie czynności
wciągu dnia.
Formy
odmawiania modlitwy
różańcowejAdhortacja
Marialiscultus
ma charakterpraktyczny
i nie ogra
nicza siętylko
doprzypomnienia prawdy
oróżańcu. Ojciec Święty
podsuwa wniej różne
formy odmawiania różańca,a nawet dyskretnie inspiruje
wewnętrzne postawynajwłaściwsze
dlatej modlitwy. Czyni
to już przy samym wymienianiu podstawowychelementów różańca dając im pełne duchowej treści
nazwy.Składa
sięna niego
miano wicie:
1)
kontemplacja tajemnic zbawienia,przeżywana duszą zjednoczo
ną
zMaryją;
kontemplacja prowadząca do aktów religijnej czci wobecBoga i uczynienia
z nich formy w życiucodziennym;
2) modlitwa
Pańska, Ojczenasz, podstawa i wzór wszelkiej
prośbychrześcijanina;
3)
litanijna
seria pozdrowień anielskich, ZdrowaśMaryjo, wraz
z pełnymreligijnego oddania
okrzykiem św. Elżbietyi błagalnym wzywaniem Kościoła:
Święta Maryjo;4) doksologia ״
Chwała Ojcu”, zakończeniewyrażające
uwielbienieJedynego i Troistego
Boga״
z którego wszystko,przez
któregowszyst- . ko,
w którym wszystko”.8Każdy
więc״
dziesiątek”winien
zaczynać się odmodlitwy
Pań
skiej, błagania w duchusamego Chrystusa, który najlepiej
wie,o co i
jak mamyprosić
Ojcanaszego.
Winienon
następnie przechodzić wpełną
religijnego liryzmu modlitwę chwalbyBożej,
czyli zwróce niem
sięku przedziwnym
dziełom Boga, objawiającym sięw Naj
świętszej
Maryi. Tę postawę
ma nam ułatwićrecytowanie Zdrowaś
Maryjow duchu
pozdrowienia anielskiego, z pełnym zachwytu spoj-7
Por. Marialis cultus,nr 48.
8 Rz 11, 36.
rżeniem Matki
św. JanaChrzciciela i
miłościąKościoła.
Przeżywaćnależy poszczególne
tajemnice umysłemi
sercem kontemplacyjnym, porywającymku
Bogui
zachęcającym doprzylgnięcia
do Chrystusa.Adoracja, czyli wyrażenie
najgłębszej
czcinależnej tylko Bogu,
koń
czytę mozaikę religijnych
przeżyć.9Adhortacja kładzie
dużynacisk na wewnętrzny
elementróżańca, na kontemplację.
Modlitwata
nie może mieć nic wspólnego z wielo mówstwem,
takzdecydowanie odrzuconym przez
Chrystusa.10
Bez kontemplacji różaniecbyłby jak
ciało bez duszy.Modlitwa
warg win
na sięściśle
łączyć z modlitwąserca
i myśli,co
możeułatwiać
prak
tykaprzerywania ״
Pozdrowienia Anielskiego”wersetem chrystolo
gicznym,
wprowadzającym
w rozważanątajemnicę.
11Ojciec
Święty sankcjonuje i pochwala
różnorodneformy
odmawia
nia różańca,a więc
łączenie go z: nabożeństwemSłowa
Bożego, zwy
głaszaniem
homilii,
zmilczeniem
refleksyjnym,ze śpiewem. Wszelkie
sposoby odmawianiaróżańca
prowadzą do zjednoczenia zBogiem:
szeptanie go prywatne
w
samotności,recytowanie w
małychzespołach,
celebrowanie na sposóbmodlitwy publicznej w kościołach.
Zeszcze
gólnym upodobaniem mówi
Papież
o różańcuodmawianym w
rodzi
nach.Różaniec — modlitwą rodziny
״domowego
Kościoła”
Rodzina według Soboru
Watykańskiego II״otrzymała
odBoga posłannictwo by
stać siępierwszą i żywotną
komórką społeczeństwa.Wypełni
ona toposłannictwo,
jeżeliprzez
wzajemną miłość swychczłonków i przez
modlitwęwspólnie
zanoszoną doBoga okaże
się niejako domowymsanktuarium Kościoła,
jeżeli cała rodzinawłączy
się w kultliturgiczny”.12 Zdaniem Ojca
Świętego, rodzina objawia sięjako ״domowy
Kościół”,gdy
jejczłonkowie pełnią uczynki sprawied
liwości
i
miłościchrześcijańskiej, gdy odznaczają
sięduchem życzli
wości
braterskiej i
apostolstwa, wreszciegdy
się wspólniemodlą.
Wśród tych modlitw rodziny jako domowego
Kościoła na
pierwszym miejscuwymienia
sięliturgię
godzin, obokniej
jednakże do najdosko
nalszychi
najbardziej skutecznych należy odmawianie różańca.Ro
dzina musi
rzeczywiście przezwyciężyć wieletrudności związanych
zwarunkami
współczesnego życia, aby byćnaprawdę modlącym
się Kościołem,jest
tojednak
konieczne dotego,
byspełniła
powierzone sobieod
Boga zadanie.139 Por. Marialis cultus, nr 50.
Por. Mt 6, 7.
11 Por. Marialis cultus, nr nr 46 i 47.
12 Apostolicam actuositatem, nr 11.
13 Por. Marialis cultus, nr 52—54.
Przedstawiając
modlitwęróżańcową jako
doskonałyśrodek
kon taktu
zBogiem, Paweł VI
nie chce przezto
deprecjonowaćinnych form modlitwy i pozostawia
chrześcijaninowiswobodę w
ichwy
borze.
14 Niemniejjednak
współczesnyczłowiek
niemoże przejść
obo jętnie wobec tak zdecydowanej wypowiedzi
Ojca Chrześcijaństwa, którywidzi
w dobrzeprzeżywanej
modlitwieróżańcowej źródło po
głębienia życia religijnego
iodnowy
wewnętrznej wnaszych czasach.
Kraków
Ks.
STANISŁAWNOWAK
POLSKIE TOWARZYSTWO TEOLOGICZNE W KRAKOWIE poleca wydaną pozycję na małej poligrafii pt.
MATERIAŁY
KONGRESUBIBLIJNEGO
w Krakowie 6—8 czerwca 1972 r.Pozycja zawiera referaty wygłoszone na powyższym Kon
gresie oraz dyskusje i wnioski w opracowaniu ks. Stani-' sława Grzybka i ks. Jerzego Chmielą. ·— Cena 80.— zł.
Można nabyć w Polskim Towarzystwie Teologicznym 31-069 Kraków, ul. Bernardyńska 3.
14 Por. tamże, nr 55.