Działalność inwestycyjna w województwie katowickim w latach 1980-1984

W O J E W Ó D Z K I U R Z Ą D S T A T Y S T Y C Z N Y W K A T O W I C A C H

Do użytku adresata Egz. nr

Щ

DZIAŁALNOŚĆ INWESTYCYJNA W WOJEWÓDZTWIE KATOWICKIM

W LATACH 1980 - 1984

Katowice Wrzesień 1985

SPIS TREŚCI ^Str.

UWAGI OGÖLNE ...

UWAGI METODOLOGICZNE UWAGI ANALITYCZNE ...

I. SYTUACJA INWESTYCYJNA WOJEWÓDZTWA KATOWICKIEGO W LATACH 1980-1964 ... ... .

SPIS TA

3 3 5

II. NAKŁADY I N W E S T Y C Y J N E ... ... ...

Nakłady* Inwestycyjne w gospodarce uspołecznio­

nej ... ... . . . ...

Nakłady Inwestycyjne w przemyśle uspołecznionym Nakłady inwestycyjne na ochronę środowiska i go­

spodarkę wodnę ... ... . Zaawansowanie zadań budownictwa inwestycyjnego Inwestycje wstrzymane ... ... .

Maszyny i urządzenia nie zagospodarowane ...

III. ,EFEKTY DZIAŁALNOŚCI INWESTYCYJNEJ .... . Realizacja planu przekazywania inwestycji do

eksploatacji ...

Budownictwo mieszkaniowe ... .

Cykle realizacji inwestycji ... ...

IV. UWAGI KQ&COWE ... ...

5 9 9 12 13 15 20 21 22 22 28 33 36

Nakłady inwestycyjne według rodzajów ....

Nakłady inwestycyjne w gospodarce uspołecznionej we­

dług jednostek organizacyjnych ... ...

Nakłady inwestycyjne w sferze produkcji materialnej i w sferze poza produkcję materialnę ...

Nakłady inwestycyjne w gospodarce narodowej według działów ... ... .

Nakłady inwestycyjne w gospodarce uspołecznionej we- dług działów gospodarki narodowej ...

Nakłady inwestycyjne w przemyśle uspołecznionym według gałęzi ... ... ...

Nakłady inwestycyjne w budownictwie uspołecznionym we­

dług gałęzi ... ... ... .

Nakłady inwestycyjne w rolnictwie uspołecznionym we­

dług kierunków inwestowania .. ... ...

Nakłady inwestycyjne w leśnictwie uspołecznionym we­

dług gałęzi ... *...

Tabi. Str.

1 37 2 38 3 39 4 40 5 42 6 44 7 45 8 45 9 46

/

SPIS TABLIC /Cd./ Tabl. Str.

Nakłady inwestycyjne w uspołecznionym transporcie

i łączności według gałęzi . . ... . 10 46 Nakłady inwestycyjna w handlu uspołecznionym według

gałęzi ... ... ... . . . . 11 46 Nakłady inwestycyjne w uspołecznionej gospodarce ko­

munalnej według gałęzi ... ... ... 12 47 Nakłady inwestycyjne w uspołecznionej gospodarce

mieszkaniowej oraz niematerialnych usługach komu­

nalnych ... ... . 13 48

Nakłady inwestycyjne w dziale nauka i rozwój tech­

niki ... ... ... 14 49 Nakłady inwestycyjne w dziale oświata i wychowanie 15 49 Nakłady inwestycyjne w dziale kultura i sztuka .... 16 50 Nakłady inwestycyjne w dziale ochrona zdrowia i

opieka społeczna ... ... . . 17 50 Nakłady inwestycyjne w dziale kultura fizyczna, tu­

rystyka 1 w y p o c z y n e k .... ... ... . 18 51 Nakłady inwestycyjne na ochronę środowiska 1 gospo­

darkę wodną ... ... ... .. 19 51 Inwestycje wstrzymane ... ... . 20 - 52 Inwestycje wstrzymane w 1984 r. według działów gos­

podarki narodowej ... «... ... 21 53 Maszyny i urządzenia nie zagospodarowane ... 22 53 Maszyny i urządzenia nie zagospodarowane według re­

sortów ... ... ... 23 54 Maszyny i urządzenia nie zagospodarowane powyżej 12

miesięcy . ... ... . 24 55 Wartość kosztorysowa zadań budownictwa inwestycyj­

nego przekazanych do eksploatacji w gospodarce

uspołecznionej .... ... *... . 25 56 Budynki przekazane do użytku w gospodarce uspołecz­

nionej. według działów gospodarki narodowej .... . 26 57 Melioracje szczegółowe i podstawowe oddane do użyt­

ku w województwie katowickim ... ... . • 27 58 Ujęcia wody, sieć wodociągowa, kanalizacyjna 1 cie­

plna oraz oczyszczalnie ścieków oddane do użytku

w gospodarce komunalnej w województwie katowickim 28 59 ‘ Budownictwo mieszkaniowe przekazane do użytku w wo­

jewództwie katowickim ... . 29 60 Budownictwie mieszkaniowe w gospodarce uspołecznio­

nej oddane do użytku według rodzajów budownictwa 30 61 Mieszkania oddane do użytku według liczby izb w mie-

• szkaniu ... ... . '

31

\

SPIS TABLIC

Budownictwo mieszkaniowe w gospodarce uspołecznio­

nej oddane do użytku w miastach według liczby

l u d n o ś c i ... . . . ... .... 32 63 Inwestycje oświaty i wychowania przekazane do eks­

ploatacji w gospodarce uspołecznionej w wojewódz

' twie k a t o w i c k i m ... 33 64 Inwestycje ochrony zdrowia i opieki społecznej od­

dane do użytku w gospodarce uspołecznionej woje­

wództwa katowickiego ... ... .... 34 64 Przeciętne cykle realizacji inwestycji ... . 35 65 Przeciętne cykle realizacji budynków mieszkalnych

według rodzajów budownictwa ... ... 36 66 Przeciętne cykle realizacji budynków mieszkalnych

w podziale na wykonane w cyklu równym, krótszym

1 dłuższym od umownego ... ... 37 67 Terminowość realizacji budynków mieszkalnych prze­

kazanych do użytku w gospodarce uspołecznionej 38 68 Nakłady inwestycyjne w gospodarce uspołecznionej w

miastach 1 gminach według rodzajów w 1984 r. ... 39 69 Nakłady inwestycyjne w gospodarce uspołecznionej w

miastach i gminach z podziałem rta inwestycje w sferze produkcji materialnej i w sferze poza pro­

dukcję materialne w 1984 ... ... 40 72

(

л

Informacja opracowana została przez pracowników Oddziału Inwestycji, Budownictwa, Transportu

i Gospodarki Terenowej

Dorotę Kaligę 1 mgr Dorotę Papierek

/ X

/

Druk: WUS Katowice,zam.239/85 100 A4

UW A GI O

Niniejsze opracowanie jest kolejną informacja WAJS na temat działalności inwestycyjnej w województwie katowickim. Dest-eno syntetycznym spojrzeniem na inwestycję województwa w latach 1980-1984. Zwrócono uwagę tylko na niektóre elementy tej dzia-

/ ;

łalności, zdaniem autorów najważniejsze. Pełny zakres tablic z omawianej tematyki znajduje się w szczegółowych publikacjach wydanych przez Wojewódzki Urzęd Statystyczny, jak np. "Rocznik

statystyczny województwa katowickiego".

' '

Większość danych przedstawionych w publikacji dotyczy lat 1980-1984. Informacje o nakładach inwestycyjnych rozszerzono

o dane z ubiegłej pięciolatki. 4. ; -

Wszystkie tablice prezentowane w publikacji opracowano na podstawie sprawozdań z realizacji inwestycji, sporządzanych przez jednostki'gospodarki uspołecznionej, zgodnie z przepisami instru­

kcji Nr 31 Głównego Urzędu Statystycznego. " ‘

UW AG/ METODOLOGICZNE

i

" i ■■

. . ' i

1. Nakłady inwestycyjne sę to nakłady gospodarcze mające "

na celu stworzenie nowych lub powiększenie /modernizację/ istnie­

jących środków trwałych. Rozróżnia się dwa rodzaje inwestycji:

produkcyjne i nieprodukcyjne. -

• i • '

Nakłady inwestycyjne zaliczono do odpowiednich dzia­

łów gospodarki narodowej tzw. metodę przedsiębiorstw, tzn. według podstawowej działalności przedsiębiorstwa realizującego daną in­

westycję . Wyjętek stanowię obiekty o charakterze socjalnym, oświa­

towym lub mieszkaniowym, które zalicza się do odpowiednich dzia­

łów gospodarki narodowej według kryterium przeznaczenia obiektu.

Wartość nakładów inwestycyjnych podano w cenach bieżących.

2. Zakres rzeczowy inwestycji - przedsięwzięcie inwesty­

cyjne obejmuje pełny zakres rzeczowy ustalony w założeniach tech­

niczno-ekonomicznych . Przedsięwzięcie może obejmować kilka zadań.

Przeż zadanie inwestycyjne rozumie się wyodrębnioną, samodzielną część przedsięwzięcia, stanowiącą organiczną całość gospodarczą

I •-

warunkujęcę po zakończeniu i przekazaniu do eksploatacji uzy­

skanie określonego efektu produkcyjnego lub usługowego*

3* Podział nakładów inwestycyjnych

Nakłady inwestycyjne według rodzajów dzielę się na:

- nakłady na roboty budowlano-montażowe,

nakłady na zakupy maszyn, urzędzeń, środków transportowych, narzędzi i inwentarza,

pozoetałe nakłady, np. ekspertyzy, prace badawcze i rozwojo-

' i

we. .

' r

4. Wartość kosztorysowa zadania inwestycyjnego polegaję- cego na budownictwie inwestycyjnym jest to wartość ustalona

l w zatwierdzonym zbiorczym zestawieniu kosztów w założeniach

techniczno-ekonomicznych. Wartość'zadania polegajęca na zaku­

pach gotowych dóbr inwestycyjnych jest to wartość ustalona na podstawie programu zakupów.

5. Zamrożenie nakładów inwestycyjnych obejmuje te nakła­

dy inwestycyjne, które poniesiono od poczętku realizacji na in­

westycje nie przekazane do eksploatacji. Zamrożenie oblicza się wyłęcznie dla inwestycji w gospodarce uspołecznionej.

6. Zaangażowanie nakładów inwestycyjnych stanowi sumę |

i

nakładów inwestycyjnych niezbędnych do poniesienia w celu za­

kończenia i oddania do eksploatacji zadań inwestycyjnych.

Zaangażowanie oblicza się wyłęcznie dla inwestycji gospodarki uspołecznionej. Podstawowym elementem wzróstu zaangażowania jest rozpoczynanie nowych inwestycji. Stopień koncentracji działalności inwestycyjnej częściowo określa relacja wartości kosztorysowej inwestycji rozpoczętych w roku do wartości inwe- . stycji przekazanych do eksploatacji w tymże roku.

Współczynnik koncentracji nakładów inwestycyjnych obłlbza się jako stosunek nakładów poniesionych w roku do wartości koszto­

rysowej inwestycji realizowanych w roku. 4 ! 7. Maszyny i urządzenia nie zagospodarowane sę to maszy­

ny 1 urzędzenia wymagajęce montażu oraz maszyny i urzędzenia nie wymagajęce montażu, które nie zostały przekazane do eksplo­

atacji. Da maszyn i urzędzeń nie zagospodarowanych zalicza się również maszyny i urzędzenia zbędne.

Maszyny i urzędzenia nie zagospodarowane badane sę w jednostkach podległych naetępujęcym resortom: Min. Górnictwa

i Energetyki, Min* Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego, Min.

Przemysłu Chemicznego i Lekkiego, M i n . Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych, Min. Rolnictwa i Gospodarki Żywnościo­

wej , M i n • Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego, M i n . Komunikacji , Min. Łączności i Urzędowi Gospodarki Morskiej*

UW AGI ANALITYCZNE

I. SYTUACJA INWESTYCYJNA WOJEWÓDZTWA KATOWICKIEGO W R, 1980-1984 Sytuacja inwestycyjna województwa katowickiego mająca ścisły związek z uwarunkowaniami inwestycyjnymi kraju, w latach 1980-1984 była bardzo złożona. Lata te były okresem istotnych , przemian strukturalnych w całej gospodarce narodowej. Wojewódz­

two katowickie jako region o znacznej koncentracji przemy­

s ł ó w dużym stopniu odczuwało dokonujące się zmiany. Był to jed­

nocześnie okres wdrażania reformy gospodarczejfczyli przechodze­

nia od zarządzania dyrektywnego na samodzielność jednostek go­

spodarczych . Równocześnie nastąpiło zmniejszenie możliwości in­

westycyjnych przy jednocześnie utrzymującym się szerokim fron­

cie inwestycyjnym, nadmiernie rozwiniętym w latach siedemdzie­

siątych.

Przełomowy był rok 1901, w którym to roku nakłady inwestycyjne w gospodarce narodowej wyniosły 76,3 mld zł /ceny bieżące/, pod­

czas gdy w latach 1976 - 80 przekraczały rok rocznie 100 mld zł.

Począwszy od roku 1982 następował powolny wzrost nakładów /w 1984 r. nakłady osiągnęły 222,6 mld zł/, jednakże związany był on

głównie ze stałym wzrostem cen.

Wymownym przykładem ograniczenia możliwości inwestycyjnych było wydłużanie się cykli realizacji zadań inwestycyjnych. Przeciętny .

cykl realizacji zadań inwestycyjnych przekazanych do użytku w 1982 r. w gospodarce uspołecznionej wynosił około 47 miesięcy

i był dłuższy o 16 miesięcy od cyklu umownego,tj. o 50,8 %•

Mimo znacznego ograniczenia frontu inwestycyjnego poprzez okresowe wstrzymanie lub zaniechanie realizacji dużej liczby inwestycji kontynuowanych, rozpoczęto wiele nowych inwestycji*

W 1984 roku podjęto dalsze przedsięwzięcia mające na celu ogra­

niczenie frontu inwestycyjnego. Narodowy Bank Polski i Bank Gos­

podarki Żywnościowej przeprowadziły przegląd 1 ocenę przebiegu realizacji inwestycji przedsiębiorstw /bez zakładowego budow­

nictwa mieszkaniowego/, finansowanych z udziałem kredytu banko­

wego. W wyniku tej kontroli banki wypowiedziały dalsze кredyto-

wenie inwestycji realizowanych opieszale, których przewidywane terminy zakończenie wykraczaję poza 1986 rok.

W ciągu 1984 roku realizowano w gospodarce uspołecz­

nionej województwa katowickiego 9967 zadań inwestycyjnych, o łącznej wartości kosztorysowej 1317,9 mld zł, w tym 6725 zadań polegających na budownictwie inwestycyjnym o wartości kosztory­

sowej 1265,5 mld zł.

Struktura realizowanych inwestycji w latach 1980-1984, podobnie jak w latach siedemdziesiątych,charakteryzowała się wy­

sokim udziałem przemysłu- ponad 50% wszystkich inwestycji. Tak więc niecałe 50% to inwestycje realizowane w pozostałych dzie­

łach gospodarki narodowej,a wśród nich gospodarka mieszkaniowa- - około 20%, ochrona zdrowia i opieka społeczna - ponad 2%, oś­

wiata i wychowanie - 2%.

W 1984 roku G U S uruchomił system informacji

0 realizacji inwestycji, których wartość kosztorysowa wynosi 100 1 więcej min zł,tzw. system "Rewin". System ten nie obejmuje za- - dań realizowanych przez spółdzielczość mieszkaniową.

W województwie~katowickim w 1984 roku realizowano w uspołecznionym budownictwie inwestycyjnym /wg. lokalizacji in­

westycji/ 1048 zadań objętych tym systemem, a ich łączna wartość kosztorysowa wynosiła 819, $ mld zł i stanowiła 75,1% wartości kosztorysowej wszystkich zadań budownictwa inwestycyjnego reali­

zowanych w gospodarce uspołecznionej /bez spółdzielczości miesz- . niowaj/. Natomiast licząc wg liczby zadań udział ten wynosił 19,7%.

Omawiany okres charakteryzował się stałym wzrostem cen robót budowlano - montażowych i dostaw inwestycyjnych^ Był on wynikiem wzrostu cen zaopatrzeniowych wielu surowców, materiałów 1 energii. Począwszy od 1982 roku oprócz założonego średnio 3-krot- nego wzrostu cen robót i dostaw inwestycyjnych następowały dalsze zmiany cen w kolejnych latach. W ciągu 1983 roku ceny te wzrosły o około 14%, a w 1984 roku o ponad 17%. Jednocześnie ciągły wzro­

st przeciętnych wynagrodzeń miesięcznych, związany z wypłatami licznych premii i nagród również rzutował na koszty działalności inwestycyjnej. Przykładowo w 1981 roku przeciętne wynagrodzenie miesięczne w przedsiębiorstwach budowlano-montażowych kształto­

wało się na poziomie 9515 zł i wzrosło w stosunku do 1980 roku o 24,1 % przy jednoczesnym spadku wydajności pracy o 19,0%.

W 1984 roku przeciętne wynagrodzenie wynosiło 23098 zł, co ozna­

cza wzrost w stosunku do roku 1983 o 19,6%.

Lata 1980 - 1982 charakteryzowały się niskim poziomem efektywności działalności inwestycyjnej. Z przewidzianych do przekazania do eksploatacji w 1980 roku zadań budownictwa inwe­

stycyjnego w gospodarce uspołecznionej przekazano 53,5% licząc w wartości kosztorysowej. W latach 1981 - 1982 stopień wykonania

planu przekazywania inwestycji do użytku wynosił około 62%.

Przełomowym był rok 1983. Plan roczny przekazywania

*

do eksploatacji zadań uspołecznionego budownictwa inwestycyjnego wykonano w 75,7%.

Przekazano do eksploatacji liczne zadania inwestycyjne zwiększające zdolności wytwórcze gospodarki oraz służące popra­

wie warunków życia ludności. W zakresie uspołecznionego budow­

nictwa mieszkaniowego plan efektów 1983 roku został wykonany.

W porównaniu do 1982 roku łączna powierzchnia użytkowa mieszkań oddanych do użytku była wyższa o 1,1%.

Zaznaczyła się również wyraźna zmiana struktury kierun­

ków inwestowania. W ogólnych nakładach wzrósł udział inwestycji nieprodukcyjnych związanych z infrastrukturą społeczną. Nastą­

pił wzrost nakładów na gospodarkę mieszkaniową, oświatę i wycho­

wanie oraz ochronę zdrowia i opiekę społeczną.

Mimo, iż dział nakładów na gospodarkę mieszkaniową w ogólnych nakładach województwa w latach 1980 - 1984 był wyższy

niż w latach 1975 - 1979, to Jednak z uwagi na wzrost kosztów budownictwa mieszkaniowego nastąpił spadek ilości oddawanych mieszkań.

Liczba nowych mieszkań oddanych do użytku w gospodarce uspołecznionej wynosiła odpowiednio w: -

1980r - 29,1 tys.

1981r. - 25,9 tys 1982r - 20,3 tys, 1983r, - 20,6 tys, 1984r, - 20,2 tys,

podczas gdy w latach 1975 - 1979 przekazywano do użytku prze­

ciętnie rocznie 34,2 tys mieszkań.

Struktura nakładów inwestycyjnych według rodzajów /ceny bieżące/

Nakłady na:

roboty budowlano - montażowe zakupy maszyn 1 urządzeń pozostałe

50,0%

1975

1< 1980

198?

Nakłady inwestycyjne /ceny bieżące/

/

Sfera:

produkcji materialnej

Y/////A

1984

1 7 5-

150 '

100

5 0..

1975 1978 1980 1981 198? 1983 1984 lata

II. NAKŁADY INWESTYCYJNE

Nakłady inwestycyjne w gospodarce uspołecznionej

Województwo katowickie jest regionem o największej w kraju koncentracji nakładów inwestycyjnych. Nakłady inwestycyjne ponie­

sione w województwie w latach 1980 - 1984 wyniosły 682,3 mld zł /w cenach bieżęcych/ i stanowiły przeciętnie 16,3% nakładów

i T

ogólnokrajowych.

Działalność inwestycyjna w latach 1980 - 1984 była bardzo zróżnicowana, głównie z uwagi na zmiany systemu inwestycyjnego, wynikajęce z realizacji od 1982 r; założeń reformy gospodarczej.

W latach 1976 - 1979 wysokość nakładów inwestycyjnych w gospodarce uspołecznionej województwa katowickiego /w cenach bieżęcych/ utrzymywała się na poziomie 101,5 mld zł. W 1980 r.

wartość nakładów wzrosła do 115,9 mld zł. Natomiast w 1981 r. zma-"

lała do 72,0 mld zł, co w porównaniu do 1980 r oznaczało ograni­

czenie poziomu inwestowania o 37,9 %.

Poczęwszy od 1982 r. wartość nakładów inwestycyjnych ponie­

sionych w gospodarce uspołecznionej województwa katowickiego sy­

stematycznie wzrasta j z 130,0 mld zł w 1982 r dó 154,9 mld zł w 1983 r.i 209,5 mld zł w 1984 r .

> 1

W 1984 r.na 1 mieszkańca województwa katowickiego przypa- -

2 /

dało 54,0 tys. zł nakładów inwestycyjnych, a na 1 km 31,5 min zł.

Wskaźniki te w porównaniu z ogólnokrajowymi były wyższe:

na 1 mieszkańca o 44,8 %, na 1 km 7-krotnie.2

Z ogólnej wartości nakładów poniesionych w latach 1980 - 1984 - 69,6 % nakładów przypadało na inwestycje realizowane przez jednostki państwowe centralne. Jednak już od 1981 r udział ten wyraźnie maleje na korzyść inwestycji realizowanych przez jednost­

ki państwowe terenowe, co ilustruje poniższe zestawienie:

NAKŁADY INWESTYCYJNE W GOSPODARCE USPOŁECZNIONEJ WEDŁUG JEDNOSTEK ORGANIZACYJNYCH ./ceny bieżęce/

, ŁATA

Ogółem Jednostki państwowe Jednostki spółdzielcze

Organizacj społeczne centralne terenowe

»

1980 ' 100,0 78,0 6,0 - 15,9 0,1

, 1981 100,0 71,4 9,5 19,0 0,1

1982 100,0 67,2 13,0 19,7 0,1

1983 100,0 66,8 15,1 17,8 0,3

1984 100,0 67,9 15,5 ' 16,4 0,2

Struktura rodzajowa poniesionych nakładów w latach 1980-1084 systematycznie się zmieniała. W latach 1980 - 1981 w ogólnych, . nakładach udział robót budowlano-montażowych stanowił przecięt­

nie 47,9 % , zakupów maszyn i urzędzeń 46,8 %, Od 1982 r. widoczny jest wyraźny spadek udziału nakładów na zakupy inwestycyjne, kosztem wzrastajęcego udziału nakładów na roboty budowlano-monta­

żowe • Wskaźniki te w poszczególnych latach przedstawiały się na­

stępująco:

STRUKTURA NAKŁADÓW INWESTYCYJNYCH W GOSPODARCE USPOŁECZ- Г NIONEJ WEDŁUG RODZAJÓW /ceny bieżęce/

LATA

O gółem,

Nakłady na

Pozostałe nakłady roboty budowla­

no-montażowe

maszyny i urzędzenia w odsetkach

1980 ... 100,0 48,8 46,3 4,9

1981 ... 100,0 46,4 47,6 6,0

1982 ... 100,0 59,6 35,3 5,1

1983 ... 100,0 60,5 32,0 7,5

1984 ... , 100,0 64,0 29,9 6,1

Na takie kształtowanie się technicznej struktury nakładów inwestycyjnych wpłynęła niewętpliwie realizacja przedsięwzięć, stanowiących w głównej mierze zadania polegajęce na budowie no­

wych zakładów /np# koksownia Huty "Katowice" o wartości koszto­

rysowej 88,5 mld zł/ oraz budowie nowych kopalń węgla kamiennego•

Nie bez znaczenia pozostaje fakt rozpoczynania dużej ilości no­

wych zadań inwestycyjnych* W 1983 r, rozpoczęto w województwie katowickim 1926 zadań o wartości kosztorysowej 116,4 mld zły w tym roboty budowlano-montażowe 82,6 mld zł* W 1984 с liczba zadań noworozpoczynanych wyniosła 2134 zadania o wartości kosztorysowej 93,0 mld zł,w tym wartość kosztorysowa robót budowlano-montażo­

wych wyniosła 67,0 mld zł^tj* 72,0 % ogólnej wartości kosztoryso­

wej zadań noworozpoczynanych w 1984 r*

W latach 1980-1984 w porównaniu do lat siedemdziesiątych w województwie katowickim zaszły zasadnicze zmiany w kierunkach

inwestowania* Odnotowano dość wyraźny wzrost nakładów na inwesty­

cje w sferze poza produkcję materialnę• Ich udział w ogólnych nakładach kształtował "się następująco:

STRUKTURA NAKŁADÓW INWESTYCYJNYCH W GOSPODARCE USPOŁECZ­

NIONEJ /ceny bieżęce/

WYSZCZEGÓLNIENIE 1975 1980 1981 1982 1983 1984 Inwestycje w sferze

produkcji material­

nej w % 86,8 75,5 73.4 71,6 71,5 72,4

Inwestycje w sferze poza produkcję ma­

terialnę w % ••••• 13,2 24,5 26,6 28,4 28,5 27,6 Przedstawiony powyżej wzrost nakładów inwestycyjnych na działalność w sferze poza produkcję materialnę, po długoletnim preferowaniu inwestycji sfery produkcji materialnej, a zwłaszcza przemysłu, nie był jednak w stanie zaspokoić potrzeb inwestycyj­

nych w zakresie infrastruktury społecznej, jakie występuję w województwie katowickim,

W inwestycjach produkcyjnych nadal dominowały nakłady na przemysł, co zresztę uwarunkowane jest wysokim stopniem uprzemy**

słowienia województwa katowickiego, niemniej jednak udział nar kładów na ten dział gospodarki narodowej w nakładach ogółem syste­

matycznie maleje; z 69,2 % w 1975 r. do 52,7 % w 1980 r 1 50,5 %

\

w 1984 r,

' s

Znacznie zmniejszył się również udział nakładów na budo­

wnictwo z 7,0 % w 1980 r. do 2,5 % w 1984 r oraz transport i łęcz- ność z 8,3 % w 1900 n do 4,9 % w 1984 r, Zwiększył się natomiast j

i to ponad dwukrotnie,udział nakładów na inwestycje gospodarki komunalnej z 4,5 w 1980 r. do 9,8 % w 1984 r ,

t W działalności inwestycyjnej w sferze poza produkcję ma­

terialnę czołowe miejsce zajmowały nakłady na gospodarkę mieszka- niowę /przeciętnie 21,0 % nakładów ogółem/, a następnie na oświa­

tę i wychowanie oraz ochronę zdrowia i opiekę społecznę. Ich udział w nakładach ogółem w kolejnych latach osiemdziesiętych w ze stawieniu z 1975 r . przedstawiał się następujęco:

STRUKTURA NAKŁADÓW INWESTYCYJNYCH W WYBRANYCH DZIAŁACH GOSPODARKI NARODOWEJ /ceny bieżęce/

WYSZCZEGÓLNIENI^ 1975 1980 1981 1982 1983 1984 Gospodarka mieszkaniowa

w % ... ,... 9,4 21,1 22,3 22,3 20,6 20,0 Oświata 1 wychowanie

w % .... . . . ... 1,3 0,9 1,1 2;1 3,1 3,0 Ochrona zdrowia i opieka

społeczna w % ... 0,9 1,1 1.9 2,6 3,3 3,2

Mimo wzrostu udziału nakładów na gospodarkę mieszkaniowy, nie osięgnięto jednak rzeczywistego zwiększenia efektów mieszka­

niowych,

W inwestycjach gospodarki uspołecznionej szczególny rolę spełniajy inwestycje centralne, imiennie wyszczególnione w Cen­

tralnym Planie Społeczno-Gospodarczym, Zgodnie z nowymi założe­

niami systemowymi obejmuję one przede wszystkim zadania o dłu­

gich cyklach realizacji, a zwłaszcza ważniejsze, inwestycje surrow- cowo-energetyczne /głównie przemysł węglowy, paliw i energety­

czny/, komunalne i ochrony środowiska oraz inne o szczególnym znaczeniu dla gospodarki narodowej.

W województwie katowickim w 1984 r realizowano 19 przed-, sięwzięć i zadań inwestycyjnych imiennie wyszczególnionych

w Centralnym Planie Rocznym /bez zadań specjalnych/ o wartości kosztorysowej wynoszęcej 232,8 mld złotych, W ramach tych zadań

realizowano; v

- w przemyśle węglowym - 6 kopalń węgla kamiennego - w przemyśle paliw - zakład koksowniczy

- w przemyśle energetycznym - 4 linie energetyczne 400 kV, rozdzielnię 400 kV /1,11 i III etap/ oraz elektrociepłownię, - w gospodarce komunalnej - 3 oczyszczalnie ścieków oraz

wodocięg grupowy.

Wartość nakładów inwestycyjnych poniesionych na tych za­

daniach w 1984 r wyniosła 27,9 mld zł,z czego przypadało na:

- roboty budowlano-montażowe^ - 75,7 % ' - zakupy maszyn i urzędzeń - 9,3 %

pozostałe nakłady - - 15,0 %

Nakłady poniesione na zadania centralne stanowiły 16,8 % nakładów na budownictwo inwestycyjne w gospodarce uspołecz­

nionej województwa.

Nakłady inwestycyjne w przemyśle

Województwo katowickie charakteryzuje się największym w kraju udziałem przemysłu w nakładach inwestycyjnych ogółem.

Nakłady inwestycyjne w przemyśle uspołecznionym /w cenach bieżę- cych/ wyniosły w 1980 r - 61,1 mld zł, w 1982 С - 66,9 mld zł, i w 1984 n - 105,7 mld zł, co stanowiło przeciętnie 51,1 % riakła- dów inwestycyjnych ogółem. W latach 1975-79 nakłady na przemysł utrzymywały się na poziomie 61,6 % , Widoczny jest więc znaczny

' '

spadek nakładów na przemysł. Zmniejszenie wysokości nakładów na przemysł uspołeczniony osięgnęło różne rozmiary w zależności od gałęzi przemysłu. Nakłady inwestycyjne w niektórych gałęziach przemysłu uspołecznionego /w cenach bieżęcych/ ilustruje poniż­

sze zestawienie:

WYSZCZEGÓLNIENIE

1982 1983 1984 1982 1983 1984 w miliarс

złotych

lach w %

Przemysł paliwowo-energety­

czny ... ... 42,0 51,0 66,6 62,9 65,9 63,0 węglowy ... • • 35,5 43,3 49,6 53,1 56,0 46,9 p a l i w ... ... 0,9 1,3 9,6 1,4 1,7 9,1 energetyczny ... 5,6 6,4 7,4 8,4

# 8,2 7,0 Przemysł metalurgiczny .... 5,9 5,2 12,4 8,8 6,7 11,7 Przemysł elektromaszynowy.• 10,9 12,2 15,1 16,4 15,8 14,3 Przemysł chemiczny ... 2,0 3,2 4,0 2,9 4,1 3,8 Przemysł mineralny ... 1,3 1,6 2,6 1,9 2,0 2,4 Przemysł lekki ... .... 0,5 0,5 0,6 0,7 0,7 0,6 Przemysł spożywczy ... 3,9 3,1 3; 6 5,9 4,1 3,4

Nakłady inwestycyjne na ochronę środowiska i gospodarkę wodną W silnie zanieczyszczonym środowisku naturalnym wojewódz­

twa katowickiego bardzo ważnym problemem jest ochrona tego śro­

dowiska. Korzystnym zjawiskiem lat osiemdziesiątych jest fakt wzrostu nakładów inwestycyjnych na ochronę środowiska w stosunku

do nakładów ogółem w gospodarce uspołecznionej.

W y s o k o ś ć nakładów na ochronę środowiska i gospodarkę wod- ; nę w cenach bieżęcych przedstawia poniższe zestawienie: , ,

WYSZCZEGÓLNIENIE . 1900 1981 1982 1983 1984 W milionach złotych

OGÓŁEM . i ... .. 2043,6 1471,1 4377,5 7693,9 15200,4 Ochrona środowiska .... . 845,8 696,4 2418,2 4043,5 7254,9 Gospodarka wodna ... 1197,8 774,7 1959,3 3650,4 7945,5

w odsetkach

OGÓŁEM ... 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 Ochrona środowiska .... 41,4 47,3 55,2 52,6 47,7 Gospodarka wodna ... 58,6 52,7 44,8 47 ,.4 52,3

\ Nakłady inwestycyjne na ochronę środowiska i gospodarkę wodnę /w cenach bieżęcych/ w 1980 r wyniosły 2043,6 min z i i sta­

nowiły 1,7 % nakładów inwestycyjnych poniesionych w gospodarce uspołecznionej• W następnych latach wysokość tych nakładów sys­

tematycznie rosła i w 1984 r osięgnęła wartość 15200,4 min zł, co stanowiło 7,3 % nakładów ogółem.

Nakłady przeznaczone na ochronę środowiska były na ogół nieco niższe od nakładów na gospodarkę wodnę i wynosiły w 1984 r.

* , ,

7254,9 min zł, Większę częśc nakładów na ochronę środowiska prze­

znaczono na ochronę wód - od 52,8 % w 1900 r do 65,9 % w roku 1984. Nakłady na ochronę powietrza atmosferycznego przekraczały na ogół 20 %• Wysokość nakładów na unieszkodliwienie i zagospo­

darowanie odpadów przemysłowych oraz rekultywację terenów ich i składowania była bardzo zróżnicowana - od 25,2 % w 1980 r , po­

przez 5,3% w 1983r.do 12,1 % w 1984 r. nakładów na ochronę środo­

wiska.

W nakładach na gospodarkę wodnę w latach 1980 - 1984 największy udział miały nakłady na ujęcia i doprowadzenia wody- ponad 80%, niecało 10% przeznaczono nu zbiorniki i stopnie wodne oraz 10% na regulację rzek., zabudowę potoków, na obwałowania przeciwpowodziowe i stacje pomp.

Nakłady inwestycyjne na ochronę środowiska i na gospodarkę wodnę/w cenach bieżęcych/ilustruję następujęce dano :

.'*4 --- —— — ——... ..

Na ochronę środowiska Na gospodarkę wodnę

LATA

w min zł

w %

nakłgdów Inwesty­

cyjnych ogółem w gospo­

darce uspołe­

cznionej

na 1 mie­

szkań ca w zł

w

■ min zł

w % nakładów Inwesty­

cyjnych ogółem w gospo­

darce uspołe­

cznionej

na 1 m ie—

szkań- ca

w zł

1900 ... 845,8 0,7 227 1197,8 1,0

\ - 323

1981 ... 696,4 1,0 184 774,7 1,1 205

1982 ... 2418,2 1,9 631 1959,3 1,5 511 1903 .... . 4043,5 2,6 1043 3650,4 2,4. 914 1984 ... 7254,9 3,5 1872 7945,5 3,8 2050

Zaawansowanie realizacji zadań budownictwa inwestycyjnego Działalność Inwestycyjna lat 1980 - 1984 charakteryzo­

wała się wysokim zaangażowaniem i dekoncentrację nakładów oraz dłu­

gimi cyklami-realizacji inwestycji, co było główni'* wynikiem po­

lityki. inwestycyjnej lat siedemdziesiątych„

Wartość kosztorysowa realizowanych zadań w uspołecznio­

nym budownictwie inwestycyjnym /łącznie z zadaniami wstrzymanymi/

w podziale na zadania kontynuowane i rozpoczynane w porównaniu do roku 1979 przedstawiała się następująco:

WARTOŚĆ KOSZTORYSOWA ZADAŃ BUDOWNICTWA INWESTYCYONEGO /. ceny bieżące /

Stan w dniu 31 XII

Wyszczególnienie 1979 1980 1981 1982 1983 1984 W mi iardach złotych

O G Ó Ł E M

...

owane 446,9 526,6 593,4 895,8 990,3 1172,5

Inwestycje rozpoczy­

nane ... 93,5 64,1 17,2 74,5 116,4 93,0

i

O G Ó Ł E M

...

Inwestycje kontynu­

owane ... 82,7 89,1 97,8 92,3 89,5 92,7

Inwestycje rozpoczy­ 1

nane ... 17,3 10,9 2,8 7,7 10,5 7,3 Oak wynika z przedstawionych danych udział inwestycji rozpoczynanych w ogólnej wartości kosztorysowej w stosunku do 1979 roku zmalał w 1980 roku o 6,4 plct.w 1981 roku aż o 14,5 pkt•

W latach 1982 - 1984 jakkolwiek udział ten kształtował się nadal ,na niższym poziomie niż 1979 roku, niemniej jednak wzrósł w sto­

sunku do 1981 roku, V v . . Щ 1 H I I Wynikało to przede wszystkim z włączenia do planu inwe­

stycyjnego nowych zadań o wielomilionowych wartościach kosztory­

sowych, m.in; takich Jak:

W 1982 roku

w przemyśle węglowym

- rozbudowa zakładu przeróbki mechanicznej węgla Kopalni

Węgla Kamiennego " Halemba" w Rudzie śląskiej o wartości ko­

sztorysowej 2,0 mld zł, w przemyśle energetycznym

- budowa dwóch kotłów wodnych WP-70 w Elektrowni Łagisza w Będzinie o wartości kosztorysowej 2,5 mld zł,

- budowa I etapu elektrociepłowni w Elekrowni Zabrze o war­

tości kosztorysowej 5,3 mld zł, w przemyśle spożywczym

- rozbudowa śląskich Zakładów Przemysłu Tłuszczowego w Kato­

wicach o koszcie 2,1 mld zł, w gospodarce komunalnej

- budowa oczyszczalni ścieków w Zabrzu o wartości kosztory­

sowej 2,4 mld zł, V

W 1983 roku

W przemyśle węglowym

- udostępnienie nowego poziomu KWK "Czerwona Gwardie" w Cze­

ladzi - koszt 2,8 mld zł,

- rozbudowa zakładu wydobywczego KWK "Chwałowice" w Rybniku o wartości kosztorysowej 2,6 mld zł,

w przemyśle poligraficznym

- budowa wydziału gazetowego RSW "Prasa-Książka-Ruch"- koszt budowy 2,1 mld zł,

w gospodarce komunalnej

- budowa wodociągu grupowego Dziećkowice, wartość kosztory­

sowa 31,1 mld zł, w ochronie zdrowia

- budowa Instytutu Pediatrii w Katowicach; wartość kosztory­

sowa 2,6 mld zł*

W 1984 roku

w przemyśle węglowym

- budowa szybu wentylacyjnego 1 budowa poziomu 830 m w KWK

"Halemba" w Rudzie śląskiej o łącznym koszcie 3,0 mld zł, w przemyśle spożywczym

- budowa zakładów mięsnych w Tarnowskich Górach, wartość ko­

sztorysowa 5,3 mld zł, w gospodarce komunalnej

- budowa oczyszczalni ścieków w Raciborzu o wartości koszto­

rysowej 1,9 mld zł,

- budowa wodociągu magistralnego Tarnowskie Góry - Gliwice o koszcie budowy 1,2 mld zł«

Stopień zaawansowania zadań budownictwa inwestycyjnego mierzony wartością poniesionych nakładów od początku realizacji inwestycji do wartości kosztorysowej przedstawiał się następują­

co:

ZAAWANSOWANIE REALIZACJI BUDOWNICTWA INWESTYCYJNEGO / ceny bieżące /

.Stan w dniu 31 XII

, • /

Lata

Wartość koszto­

rysowa

Nakłady poniesione od początku realizacji

w miliardach złotych w % wartości kosztorysowej

1980 ... 590,7 285,3 48,8

1981 ... 610,6 300,6 50,2'

1982... 970,3 360,3 37,2

1983... 1106,7 439,9 39,7

1984 ... 1265,5 544,9 43,1

Do pełnego zakończenia realizowanych w 1984 roku zadań uspołecznionego budownictwa inwestycyjnego potrzeba 720,6 mld zł / zaangażowanie / co stanowiło 56,9% aktualnej na koniec 1984 r pełnej wartości kosztorysowej oraz 69,5% wartości kosztorysowej zadań nie oddanych alb użytku.

ZAANGAŻOWANIE NAKŁADÖW NA USPOŁECZNIONE BUDOWNICTWO INWESTYCYJNE W 1984 ROKU / ceny bieżące /

Stan w dniu 31 XII y

Wyszczególnienie f

W mld zł

W

W % wartości kosztory­

sowej kach

pełnej

inwestycji nie przekaza­

nych do eks­

ploatacji 0 G Ö Ł E M ... 720,6 100,0 56,9 69,5 Inwestycje kontynuowa­

ne ... 644,7 89,5 55,0 68,1 Inwestycje rozpoczynane 75,9 10,5 81,6 85,0

Niższy od przeciętnego stopień zaangażowania nakładów inwestycyjnych w stosunku do pełnej wartości kosztorysowej wy­

stępował m.in. w:

t - budownictwie 34,9% / 4,6 mld zł / - rolnictwie 45,5% / 6,2 mld zł /

- leśnictwie З З Д % / 0,1 mld zł/

- transporcie 1 łączności 55,4% /19,6 mld zł

- handlu 52,6% /10,1 mld zł/

- gospodarce mieszkaniowej i niematerialnych usługach

komunalnych 37,5% /84,9 mld zł/

- oświacie 1 wychowaniu 44,4% /11,4 mld zł/

Natomiast wyższy od przeciętnego stopień zaangażowania i

odnotowano w*

- przemyśle 61,6%, tj. 438,5 mld zł w tym w przemyśle

hutnictwa żelaza 75,8%, tj. 161,2 mld zł - gospodarce komunalnej 65,0%, tj. 99,3 mld zł - ochronie zdrowia i opiece

społecznej 73,7%, tj. 42,6 mld zł Zaangażowanie nakładów w uspołecznionym budownictwie inwestycyj­

nym /ceny bieżące/ w końcu 1984 r. było 4,4 razy wyższe niż na­

kłady na budownictwo inwestycyjne poniesione w 1984 r.

Współczynnik zaangażowania^nakładów na uspołecznione budownictwo inwestycyjno /w cenach bieżących/ w poszczególnych

latach przedstawiał się następująco w t

1980 - 4,1 lat -

1981 - 6,6 lat

1982 - 6,2 lata . .

1983 - 5,7 lat ' •

1984 - 4,4 lata.

Oznacza to, że okres niezbędny do zakończenia wszystkich zadań inwestycyjnych będących w realizacji na koniec 1984 r. wynosił­

by prawie 4 1 pół roku zakładając, że nakłady na budownictwo inwestycyjne w następnych latach utrzymywałyby się na poziomie 1984 r. i nie rozpoczynanoby nowych zadań inwestycyjnych.

,

W wybranych działach gospodarki narodowej współczynnik zaangażowania na koniec 1984 r. kształtował się następująco*

- przemysł 5,8 lat

- transport 1

łączność

3,6

- handel • 2,8 lat

a/ Wyrażający liczbę lat w ciągu których zakończone mogą być inwe etycje realizowane w danym roku.

gospodarka komunalna gospodarka mieszkaniowa

1 niematerialne usługi komunalne

oświata i wychowanie ochrona zdrowia 1 opieka

5,4 lat

-

i

2.0 xlat 2.0 lat i

"Л -

społeczna 7,2 lata

• - i

Zamrożenie nakładów w uspołecznionym budownictwie Inwes­

tycyjnym w latach 1980-1984 charakteryzowało się tendencję wzros­

tową, co wynikało z nadmiernego obciążenia gospodarki narodowej

j

inwestycjami zbyt kapitałochłonnymi 1 znacznego rozszerzenia fron-i tu inwestycyjnego w latach siedemdziesiątych w stosunku do możli-*

woścl realizacyjnych„ j

■ ■* i i

ZAMROŻENIE NAKŁADbW W USPOŁECZNIONYM

BUDOWNICTWIE INVESTYCYONYM /ceny bieżące/

Stan w dniu 31 XII r

LATA

--- --- ---- ---

Zamrożenie

w mld zł

w % nakładów poniesionych od początku realizacji

! rok poprzedni

- 100

.

1980 ... 113,2 39,7 104,3

1981 ... 155,6 51,8 137,5

1982 ... 195,7 54,3 125,7

1983 ... 244,8 55,6 125,1

1984 ... 316,1- 58,0 129,1

Udział zamrożenia w nakładach poniesionych od początku realizacji inwestycji na koniec 1984 r* w poszczególnych działach gospodarki narodowej był zróżnicowany. W wybranych działach

przadatewiat eię następująco, W nakład6w po- Wartość niesionych od po - przemysł

- budownictwo - rolnictwo

- transport i łączność - handel

- gospodarka komunalna - gospodarka mieszkaniowa

i niematerialne usługi I komunalne

- oświata i wychowanie - ochrona zdrowia i opieka

społeczna

171,9 62,8

4,6 53,7

4,5 60,9

9,6 61,0

6,0 65,8

39,1 73,1

1

55,0 38,9

9,3 65,2

12,8 84,4

W aferze produkcji materialnej udział nakładów zamro­

żonych w wartości nakładów poniesionych_od początku realizacji inwestycji kształtował się na poziomie 64,1%, w sferze poza pro­

dukcję materialną - 45,1%.

;

'■ i !■•

! ■ i . I

W sytuacji ogólnego kryzysu i braku środków na konty­

nuację zbyt dużej liczby zadań inwestycyjnych - nie zawsze eko­

nomicznie uzasadnionych, Rada Ministrów w listopadzie 1980 r.

podjęła uchwałę o przerwaniu realizacji wielu zadań inwestycjnych 0 dużych wartościach kosztorysowych. Tak więc na mocy tej uchwa­

ły oraz późniejszych decyzji resortowych wstrzymano w wojewódz­

twie katowickim w 1981 r. 199 zadań inwestycyjnych o łącznej war­

tości kosztorysowej 207,7 mld zł, co oznaczało ograniczenie fron-**

tu inwestycyjnego o 34,0% licząc według wartości kosztorysowej , budownictwa inwestycyjnego,aktualnej na koniec 1981 r.

W latach 1982-1984 liczba zadań wstrzymanych stele el*

zmieniała w związku ze wznowieniem części zadań, spisaniem nie­

których zadań /o niewielkim zakresie wykonywanych robót/ na stra­

ty, przekazaniem niektórych zadań do eksploatacji 1 wstrzymaniem dalszych zadań z braku środków 1 możliwości wykonawczych,

1 I

Według stanu na koniec 1984 r. w województwie katowic­

kim wstrzymanych bySr© 178 zadań o wartości kosztorysowej 204,1 mld zł. Nakłady poniesione od początku realizacji wyniosły 54,9 mld zł, co stanowiło 26,9% wartości kosztorysowej tych zadań.

Stan inwestycji wstrzymanych w wybranych działach goe- podarki narodowej na koniec 1984 r. przedstawiał się następująco

INWESTYC3E WSTRZYMANE W 1984 Rj.

Stan w dniu 31 XII , . .- , '1 ^Wartość_kosztory­

sowa

Nakłady poniesione od początku reali­

zacji WYSZCZEGÓLNIENIE Liczba

zadań

w milionach złotych i

w

%

tości кое;:

toryaowe;

w cenach bieżących

Przemysł ... 46 180544,0 44516,7 24,7

Budownictwo ... .. 14 5994,7 4374.1 73,0

Transport i łączność .... 10 6632,3 2806.4 42,3

Gospodarka komunalna .... 27 3006,5 605,3 20,1

Gospodarka mieszkaniowa oraz niematerialne usługi

komunalne ... 52 5563,5 1917,3 34,%

Zamrożenie nakładów w końcu 1984 r* wyniosło na tych zadaniach 33,6 mld zł i stanowiło 61,2% nakładów poniesionych od początku realizacji inwestycji.

: ' " : ■ ; i

Maszyny 1 urządzenia nie zagospodarowane

i ' ■ - " .

Ważnym problemem inwestycyjnym gę maszyny 1 urządzenia nie zagospodarowane, tzn. nie przekazane do montażu lub ekspl.oa- I tacji. Wartość tych maszyn systematycznie rośnie i na koniec 1984 r. wynosiła 21,6 mld zł.

Z ogólnej wartości maszyn i urządzeń nie zagospodaro­

I

wanych 62,8% przypadało na maszyny i urządzenia zgromadzone dla inwestycji wstrzymanych 1 tych, których realizacja n i o była podję­

ta lecz w wyniku zawartych kontraktów maszyny i urządzenia zos­

tały dostarczone.

MASZYNY I URZĄDZENIA NIE ZAGOSPODAROWANE9^ /ceny bieżące/

Stan w dniu 31 XII

WYSZCZEGÓLNIENIE

1980 1981 1982

i

1983 1984

< w miliardach złotych w o d s e t ­

k a c h

O G Ó Ł E M ... 10,3 17,6 20,7 21,6 21,6 100,0

1 Z importu .... 7,6 13,1 14,0 14.3 13,5 62,8 I obszar płat

niczy ... 5,3 8 3 8,7 8,3 8.1 37,6

II obszar płat

niczy ... 2,3 4,8 5,3 6,0 5,4 25,2

Z produkcji kra

jowej ... 2,7 4,5 6,7 7,3 8.1 37,2

a/ Według siedziby inwestora.

' I

Większość maszyn i urządzeń nie zagospodarowanych pochodzi z im­

portu t w 1980 Г. - 73,7%, w 1982 r. - 67,6% i 1984 r. - 62,8%.

W latach 1983 - 1984 najwięcej maszyn i urządzeń nie zagospoda- Irowanych było w resorcie hutnictwa - ponad 70% oraz resorcie

górnictwa 1 energetyki - około 14%.

. , ' к ' '» - * л ' V«1' «•-. -»• ..

Niepokojącym zjawiskiem jest utrzymujący się na wysokim poziomie udział maszyn i urzędzeń nie zagospodarowanych powyżej 12 miesięcy w stosunku do ogółu maszyn nie zagospodaro­

wanych. Wartość tych maszyn w 1980 r. wynosiła 3,0 mld zł, a w 1982 r. już 16,2 mld zł. W 1984 r. wartość maszyn i urzę­

dzeń nie zagospodarowanych powyżej 12 miesięcy wyniosła 17,7 mld zł.

MASZYNY 1 URZĄDZENIA NIE ZAGOSPODAROWANE0/powyżej 12 miesięcy Stan w dniu 31 XII

WYSZCZEGÓLNIENIE 1980 1981 1982 1983 1984

W milionach złotych

O G Ó Ł E M ... I 3030,2 | 9842,2 116200,3 | 17676,1 117653,1 W odsetkach

b Ł E M ... 100,0 100,0

J

100,0 100,0 100,0

Importu ... 72,7 77,9 78,2 73.7 73,1

I obszar płatni­

czy ... 67,2 56,7 51,4 44,8 43,5

II obszar płatni

c z y ... . 5,5 21,2 26.8 28,9

'

29,6 produkcji krajo­

wej • ••••••.... 27,3 22,1 21,8 26,3 26.9

a/ Według siedziby inwestora.

Wskutek opóźnień w realizacji inwestycji oraz wstrzy­

maniu wielu zadań znaczna część maszyn i urzędzeń nadal nie bę­

dzie zagospodarowana. -

III. EFEKTY DZIAŁALNOŚCI INWESTYCYJNEJ

!

Realizacja planu przekazywania Inwestycji do eksploatacji

W województwie katowickim w latach 1980-1984 roczne plany przekazywania do eksploatacji zadań uspołecznionego budow­

nictwa inwestycyjnego /według siedziby inwestora/, mierzone warto- ścię kosztorysowe zadań,nie zostały w pełni zrealizowane. Niemniej jednak w latach 1983-1984 osięgnlęto wyższy stopień realizacji planów rocznych niż w 1980 r.

Wartość kosztbrysowę zadań uspołecznionego budownictwa inwestycyjnego przewidzianych do przekazania do eksploatacji i przekazanych.do eksploatacji przedstawia poniższe zestawienie:

REALIZACJA PLANU PRZEKAZYWANIA INWESTYCJI 00 EKSPLOATACJI / ceny bieżące /

WYSZCZEGÓLNIENIE 1980 1981

' 1982 1983 1984 >

Wartość koszto­

rysowa zadań bu­

downictwa inwes­

tycyjnego:

przewidzianych do przekazania do eksploata­

cji w min zł 62791,5 47756,7. 62636,8 94284,4 105191,9 przekazanych

do eksplo­

atacji w min zł 33579,3 29648,5 38597,6 71412,3 86750,9 w % zadań prze-

widzianycn do przekazania do ekcploata-

53,5 62,1 61,6 • 75,7 82,5

Jak wynika z przedstawionych danych stopień wykonania planu oddawania inwestycji do użytku w 1984 roku był wyższy o 29,0 pkt.w porównaniu z wynikami 1980 roku.

Nie wykonanie planu przekazywania do eksploatacji za­

dań budownictwa inwestycyjnego w latach 1980 - 1984 występowało we wszystkich jednostkach organizacyjnych#z tym jednak, że w or­

ganizacjach społecznych w latach 1982 -1983 plan ten zrealizowa­

no w 100%, a w 1984 roku w 111,8%. Jednak wartość kosztorysowa inwestycji przekazanych do użytku przez organizacje społeczne była niewielka i wynosiła w 1984 roku - 26,3 min zł co stanowiło zaledwie 0,03% ogólnej wartości kosztorysowej zadań przekazanych do użytku w 1984 roku.,Stopień realizacji rocznych planów prze­

kazywania do eksploatacji zadań uspołecznionego budownictwa in­

westycyjnego według Jednostek organizacyjnych ilustruję poniższe dane:

WARTOŚĆ KOSZTORYSOWA ZADAŃ BUDOWNICTWA INWESTYCYJNEGO PRZE­

KAZANYCH DO EKSPLOATACJI W GOSPODARCE USPOŁECZNIONEJ / ceny bieżące /

WYSZCZEGÓLNIENIE 1980 1981 1982 1983 1984 W % zadań przewidzianych do przekazania do eksploatacji O G Ó Ł E M ... I 53,5 I 62.1 | 61,6 | 75,7 | 82,5

WARTOŚĆ KOSZTORYSOWA ZADAŃ BUDOWNICTWA INWESTYCYONEGO

PRZEKAZANYCH DO EKSPLOATACJI W GOSPODARCE USPOŁECZNIONEJ / d o k ./

WYSZCZEGÓLNIENIE

1

J

W % zadań przewidzia Jednostki państwowe ....

centralne ... ....

terenowe ...

Jednostki spółdzielcze Organizacje społeczne ...

nych do / do 56,7 62,5 30,1 41,4 . 74,3

przeke:

k. / 59,9 70,7 26,3 68,6 50,6

lania do 60.7 68.8 42,2 65,1 100,0

eksplo 71.8 74,6 63,3 93.8 100,0

stacji 79,7 83,3 70,9 93,6 111,8

Największe opóźnienia w realizacji planu przekazywania inwestycji do eksploatacji występowały w jednostkach państwowych terenowych. W jednostkach tych w latach 1981 - 1984 najniższe wskaźniki realizacji planu odnotowano między innymi w:

- gospodarce komunalnej / w 1981r,- 24,5%, 1982%- 33,3%, w 1983%

-50,5%, w 1984c - 69,4% /i

- wydziale zdrowia i opieki społecznej / w 1981% - 27,3%, w 1984 roku - 51,7% /.

Wśród jednostek państwowych centralnych znacznie poni­

żej średnich kształtowało się wykonanie planu oddawania inwes­

tycji do eksploatacji w resortach budownictwa i przemysłu mate­

riałów budowlanych / w 1981%- 35,1%, w 1982 %- 40,0%, w 1984%- 63,8% /oraz rolnictwa i gospodarki żywnościowej / w 1981% - 52,3%

w 1984% - 48,8% /. W ostatnich dwóch latach,tj • w 1983% i 1984%

bardzo niskie wykonanie planu występowało również w resorcie hutnictwa i przemysłu maszynowego / w 1983% - 56,5%, w 1984% - 68,4% / oraz przemysłu chemicznego i lokkiego / w 1983 roku - 55,4%, w 1984% - 46,5% /.

Wartość kosztorysowa inwestycji oddanych do użytku w latach 1980 - 1984 w uspołecznionym budownictwie inwestycyjnym wyniosła prawie 260 mld zł, z tego 161,6 mld zł,tj. 62,1% to inwestycje w jednostkach państwowych centralnych, 40,8 mld zł, tj . 15,7% w jednostkach państwowych terenowych, 57,5 mld z ł ,tj, 22,1% w jednostkach spółdzielczych oraz 0,1 mld z ł 11j . około 0,03% ogólnej wartości kosztorysowej zadań oddano do użytku w organizacjach społecznych.

W kolejnych latach 1980 - 1984 struktura wartości ko­

sztorysowych zadań przekazanych do eksploatacji wg.jednostek or-

ganizacyjnych przedstawiana się następujęco:

WARTOŚĆ KOSZTORYSOWA ZADAŃ BUDOWNICTWA INWESTYCYJNEGO PRZEKAZANYCH DO EKSPLOATACJI W GOSPODARCE USPOŁECZNIONEJ

WEDŁUG JEDNOSTEK ORGANIZACYJNYCH /ceny bieżęce/

WYSZCZEGÓLNIENIE 1980 1981 1982 1983 1984 O G Ó Ł E M ...

W odsetk 100,0

ach

100,0 100,0 100,0 100,0 Jednostki państwowe 83,8 72,<э 77,5 78,0 77,3 centralne ... 75,8 64,9 61,0 61,2 57,1

terenowe ... 8,0 7,7 16,5 16,8 20,2

Jednostki spółdzie­

lcze ... 16,1 27,3 22,5 21,9 22,7 Organizacje społecz­

ne ... ... 0.1 0,1 0,0 0,1 0,0

W,wyniku przekazanych do użytku w latach 1980 - 1984 inwestycji następił przyrost zdolności produkcyjnych w wielu ga-

\ łęziach przemysłu.

W górnictwie węglowym oddano do eksploatacji nowę Ko­

palnię Węgla kamiennego "ZMP" w Jastrzębiu Zdroju o projektowa­

nej zdolności produkcyjnej 1220 tys. t/r. W iatniejęcych kopal­

niach udostępniono nowe poziomy wydobywcze. Między innymi w ko­

palni "Halemba" w'Rudzie ślęskiej przekazano do eksploatacji po­

ziom 1030 m o projektowanej zdolności wydobywczej 610,0 tys. ton na rok; w kopalni "Jastrzębie" poziom 400 o zdolności produkcyj­

nej 916 tys. ton węgla na rok. Nowe poziomy oddano do eksploata­

cji również w kopalniach: "Ziemowit" w Tychach-Lędzinach, "Mako­

szowy" w Zabrzu, "Szczygłowice" w Knurowie, Moszczenica" w Ja­

strzębiu Zdroju i w wielu innych kopalniach. Dla poprawy jakości węgla wybudowano i zmodernizowano szereg sortowni i płuczek.

Między innymi w kopalniach: "Sosnowiec" i "Kazimierz Juliusz" w Sosnowcu, "Miechowice" i "Rozbark" w Bytomiu, "Marcel" w. Wodzi­

sławiu , "Gliwice" w Gliwicach, "Staszic" w Katowicach, "Halemba"

w Rudzie ślęskiej, "XXX-lecia PRL" w Jastrzębiu-Zdrój u. Ponadto unowocześniono transport poziomy i pionowy oraz wybudowano sze­

reg obiektów zwięzanych 1 infrastrukturę technicznę kopalni.

•W energetyce - przekazano do eksploatacji elektrocie­

płownię w Katowicach-Dębrówce o mocy 279 M W-h, linie energetyczne magistralne 400 kV:

- Rybnik - Rokitnica o długości 103,6 k m t

: ■ • , ’ "...

- Rokitnica - Trzebieeławice o długości 81,3 km , - Tucznawa- - Trzebieeławice o długości 21,0 km-, W przemyśle metalurgicznym:

- odział metalurgiczny cieczy ciężkich w Zakładach Górniczo-Hut­

niczych "Orzeł Biały" w Piekarach śląskich,

- zakład przetwórstwa miedzi w Hucie Metali Nieżelaznych "Szopie­

nice” w Katowicach,

- linię technologiczną do produkcji rur elektroinstalacyjnych W Hucie im, "M. Buczka" w Sosnowcu,

W przemyśle metalowym:

- rozbudowano i zmodernizowano Fabrykę Łożysk Tocznych w Sosnow­

cu dla produkcji łożysk stożkowych,

W przemyśle chemicznymrprzekazano do eksploatacji zakład tworzyw sztucznych "Krywald II" w Żorach, w Zakładach Tworzyw Sztucznych

"Erg" w Tychach - uruchomiono III 1 IV ciąg folii szerokiej dla rolnictwa,

W przemyśle spożywczym wybudowanot

- piekarnię mechaniczną w Dąbrowie Górniczej^

- pawilon produkcji wędlin podrobowych w Zakładach Mięsnych w Chorzowie,

W rolnictwie: zmeliorowano 2,3 tys ha gruntów ornych, 0,8 tys ha użytków zielonych, zagospodarowano 1,6 tys ha zmeliorowanych łąk i pastwisk, uregulowano 37 km rzek i kanałów.

W gospodarce komunalnej wybudowano w latach 1980 - 1984 między innymi :

- 275,8 km sieci wodociągowej magistralnej i rozdzielczejy - 191,1 km sieci kanalizacyjnej,

- 150,5 km sieci cieplnej^ 4

- oczyszczalnie ścieków o zdolności oczyszczania 155,9 tys,m3/d, W sferze działalności inwestycyjnej poza produkcją ma­

terialną w latach 1980 - 1984 oddano do użytku w gospodarce uspo­

łecznionej województwa katowickiego:

- 116012 mieszkań o łą-eznej powierzchni użytkowej 6282,4 tys m f

- 954 pomieszczenia do nauki w szkołach podstawowych, - 119 pomieszczeń do nauki w szkołach zawodowych, - 452 miejsca w internatach,

- 11389 miejsc w przedszkolach,

- 1040 łóżek w szpitalach ogólnych i psychiatrycznych,

- 447 gabinetów lekarskich w przychodniach i ośrodkach zdrowia

\ y

- 1540 miejsc w żłobkach,

- 302 miejsca w domach pomocy społecznej.

Mieszkania oddane do użytku w gospodarce narodowej

Wartość budynków mieszkalnych przekazanych do eksploatacji

Inwestycje zrealizowane w cyklach

/w

%

równych umownym

^ krótszych od umownych dłuższych od umownych

1982 1984

ииебгком

44

4 2.

4 0 -

8-

6

.

4 -

г

Na 1000 ludności 1000 zawartych małżeństw

4980 4984 4982 4984

Terminowość realizacji budynków mieszkalnych przekazanych do użytku w gospodarce uspołecznionej /ceny bieżące/

Na

miesiUamni

4 4 0 0 -

4 2 0 0 .

4 00 0 .

8 0 0 -

600^-

4 0 0 -

200^-

Budownictwo mieszkaniowe

Budownictwo mieszkaniowe podobnie jak całe budownictwo polskie przeżywa nadal głęboki kryzys. Szczególnie dotkliwym następstwem kryzysu społeczno-ekonomicznego z końca lat siedem- • dziesiątych jest znaczne zmniejszenia się rozmiarów budownictwa mieszkaniowego. Sytuację pogarsza trwający okres "wyżu małżeń­

skiego" 1 związane z nim rosnące zapotrzebowanie na mieszkania i jednocześnie brak kompleksowego rozwiązania problemu modernizacji starej substancji mieszkaniowej. Oest to sprawa trudna, złożona

ч 4 4 '

a zarazem nie doceniana.

Począwszy od 1979 r., w którym efekty budownictwa miesz­

kaniowego osiągnęły apogeum - 46761 oddanych do użytku mieszkań /w kraju przełomowym rokiem był 1978/, następował stały spadek

rozmiarów budownictwa mieszkaniowego. W 1980 r. zbudowano 33 tys., w 1981 r. - 29 tys., a w latach 1982-83 - 24 tys. W 1984 r. ten­

dencje spadkowe utrzymywały się, przekazano do użytku jeszcze mniej mieszkań. Stan ten był m.ln. wynikiem poważnego opóźnienia wdrażania reformy gospodarczej w budownictwie. Przejawem złej gospodarki przedsiębiorstw budowlanych było stałe znaczne wydłuża­

nie się cykli budowy, przez co liczba oddanych do użytku mieszkań maleje.

Ilustrację przedstawionych tendencji sę poniższe dane do- tyczące całości budownictwa mieszkaniowego w województwie katowio-

kim w ostatnich latach: -

1980 1981 1982 1983 1984 Liczba oddanych do użytku

mieszkań w tys... ... 33,3 29,3 24,3 24,2 23,1 Spadek/-/ lub wzrost /+/ tej

liczby w % /rok poprzedni

■ 100/ ... -26,6 -12,1 -17,1 -0,5 -4,3 Przeciętna liczba oddanych do

użytku mieszkań na 1000 lud­

ności ... ... 8,9 7,7 6,3 7,2 5,9 W stosunku do analogicznych wskaźników ogólnokrajowych - nieco ponad 5 mieszkań oddanych do użytku na 1000 mieszkańców - wskaźniki województwa katowickiego sę lepsze. Jednakże nie można zapomnieć o specyfice województwa katowickiego i rozmiarach potrzeb w tym regionie.

Z uwagi na wysoki stopień urbanizacji przewaźajęca część mieszkań oddanych do użytku w województwie zlokalizowana była na terenie miast - przeciętnie 93,9%. Równocześnie wojewó­

dztwo katowickie charakteryzuje wysoki stopień uspołecznienia budownictwa - przeciętnie 86,3% mieszkań oddano do użytku w gos­

podarce uspołecznionej. W miastach udział uspołecznionego budow­

nictwa mieszkaniowego wynosił przeciętnie 90,7%, natomiast na wsi tylko 22,5%.

W kolejnych latach udział budownictwa uspołecznionego w całości efektów mieszkaniowych wynosił:

Lata W kraju W województwie

/w odsetkach liczby mieszkań/

1980 74,3% 87,3%

1981 75,3% 88,2%

1982 70,2% 83,6%

1983 70-,5% 85,2%

1984 72,0% -87,1%

Mieszkania oddawane w latach 1980 - 1984 były na ogół większe w stosunku do oddanych w latach siedemdziesiątych. Prze­

ciętna powierzchnia mieszkania oddanego do użytku w województwie katowickim w latach 1980-84 wynosiła 60,4m2 . W wyniku wyższego w województwie niż w kraju udziału uspołecznionego budownictwa wielorodzinnego nadal przeciętna powierzchnia mieszkania oddanego do użytku w województwie katowickim jest niższe od przeciętnej krajowej.

Charakterystykę mieszkań oddanych do użytku w latach 1980-84 pod względem powierzchni przedstawia poniższe zestawienie;

LATA

Kraj Województwo

miesz­

kania

rok po­

przedni

» 100

miesz­

kania

rok po­

przedni - 100

kraj

" 100 POWIERZCHNIA w 2

tys.m

1980 • • • • 13901 78,4 1984 69,9 14,3

1981 « « « . 11942 85,9 1768 89,1 14,8

1982 .... 12413 103 , 9 1494 84,5 12,0

1983 .... 13182 106,2 1463 97,9 11,1

1984 .... 13304 100,9 1392 95,1 10,5