Zielone porty wobec wyzwań logistyki

Uniwersytet Gdański

University of Gdańsk

https://repozytorium.bg.ug.edu.pl

Publikacja / Publication

Zielone porty wobec wyzwań logistyki,

Żukowska Sandra

Adres publikacji w Repozytorium

URL / Publication address in

Repository

https://repozytorium.bg.ug.edu.pl/info/article/UOG90cc1edf65574015a3abcd079deaeda8/

Data opublikowania w

Repozytorium / Deposited in

Repository on

27 maj 2021

Rodzaj licencji / Type of licence

Dozwolony użytek

Cytuj tę wersję / Cite this version

Żukowska Sandra:

Zielone porty wobec wyzwań logistyki, Namiary na Morze i Handel,

vol. 26, no. 9 (1021), 2021, pp. 15-16

RAPORT

Zielone

_porty

wobec

przyjazny środowisku.Wstosunkudo

tra-dycyjnej formy funkcjonowaniałańcucha logistycznego,

który

wykazuje zazwyczaj charakter jednostronny,_wyróżnia się

cha-rakterem zamkniętym. Przejawia sięto m.in. poprzez implementację rozwiązań

i

usprawnień mających na celuponowne

wykorzystanie produktów wtórnych prze-pływu, zeszczególnym naciskiemna

mak-symalizacjęwykorzystania

_i

minimalizacje

wytwarzania odpadów.

Zielonalogistyka maksymalizująca ko-rzyści _{ekonomiczne przy jednoczesnym} zmniejszaniu uciążliwości środowiskowej podkreśla zatemszczególnąistotność wo-bec_{integracji lądowychoraz}wodnych

ele-mentów_{łańcucha logistycznego w} zakre-sie wspólnych działań środowiskowych. Doszczególnychprzykładów należą_porty morskie, które w aktualnym ujęciu stanowią

intermodalne orazmultimodalnychhuby,

stale _{intensyfikujące oraz dywersyfikujące} swojeusługi. Wykazują_{one coraz odważniej} postawy prośrodowiskowe.

Portymorskie wyróżniająsię_znaczącym

wpływem_naotoczenie:

społeczno-gospo-darcze, przestrzenne oraz środowiskowe.

wyzwań

_Zwan

logistyki

W3

spółczesna

_{logistyka mierzy}

się

zszeregiem wyzwań, które

wszczególności

determinowa-ne sąintensywnie postępującą

globaliza-utrzymywanie swojej pozycji konkurencyj-nej. Wśród odbiorców_–klientów,

wpływa-jących_{na współczesny}rynek_–zwiększasię

bowiem poziom świadomości ekologicznej,

cją.

Istotnymi czynnikami wpływającymi stądteżoferowane usługicechować _się

po-winnyistotną wartościądodaną.Wartośćta

przejawiaćsię_{powinna poprzez wdrażanie}

„zielonych rozwiązań" poprawiającychstan

ijakość środowiska przyrodniczego _oraz

i

systemowych, atakżekwestiepolityczne. podejmowanieinicjatywmających_{na celu}

Zdecydowanie podstawąwprowadzania zmniejszenie negatywnych skutków

środo-zmian_wkwestii przeobrażeńtradycyjnej wiskowych

działalności

logistycznej.

Za-tem szczególnie istotnazpunktu widzenia

przemiansektoralogistycznegojestzmiana

modelu zarządzania przedsiębiorstwem,

uwzględniająca działaniaz zakresu zarzą-na zachodzącądynamicznie transformację

sektoralogistycznego są

internacjonaliza-cja działalności gospodarczej, wdrażanie

inteligentnych

rozwiązań biznesowych

W

formy_{lańcucha logistycznego w bardziej}

zielonąjegoformę (zielonegołańcucha

do-staw) jest wzrost świadomości ekologicz-nej przedsiębiorstw. Kluczowe jest zatem

wdrażanie rozwiązań opartych

_o

zasa dy zrównoważonego rozwoju_– działań,które niebędąfaworyzować wyłącznie sfery

eko-nomicznej. Będą oneuwzględniać również

możliwe skutki

tejże

działalnościwobec

dzania środowiskowego.

Zdecydowanie naprzeciw

współcze-snymwyzwaniom staje zielona logistyka. Wpływ ten

może

wykazywać wartość

doda-Koncepcjatawspierainicjatywy

proeko-logiczne w sektorze logistycznym oraz społeczności (wszczególnościspołeczno- skupia_{się na} realizacji celów

_i

zamierzeń zgodnych ze zrównoważonym rozwojem,

w

sposó

b zintegrowany, efektywny oraz

ną,

będąckatalizatorem rozwoju regionalne-go,jaki generatorem negatywnych zmian.

Porty

morskie, jako kluczowe elementy

łańcuchalogistycznego, również poddawa-nesązmianom. Zmianytewszczególności

WS Z

ści_{lokalnej) oraz środowiska}i_przestrzeni.

Zdecydowanym wyzwaniem jestrównież

Wstępna analizapodejmowanychdziałań

narzeczrealizacji celów

EZŁ

wskazuje po-nadto, żePolska,jak

_i

większośćkrajów

Eu-ropy Środkowo-Wschodniej, nieznajdziesię wgrupie beneficjentówtegokierunku

trans-formacjigospodarek

_i

_{sektorów transportu.}

Zbyt

duża

jestbowiemnadal skalapotrzeb rozwojowych w poszczególnychgałęziach

transportu, wynikającazutrzymującychsię

znacznychróżnic względemosiągniętegojuż

stanurozwojusektora_{transportu w}krajach

byłej

15-stkiizbytmałypotencjał_{w zakresie} innowacyjności i absorpcji innowacji. Kraje

teniebędą zatemdostarczycielami produk-tów

_i

usługkoniecznychdodokonania

zrów-noważonej_iinteligentnej transformacji

prze-mysłu transportowego wUE. Do tej_grupy należeć będąniewątpliwie krajebędące

lide-rami rankingówświatowych_wzakresie

osią-gniętej sprawności iwydajności przestrzeni transportowej

_i

logistyczne

j,

takiejak

Niem-cy,Holandia, Francja

i

Belgia.Towłąśnie one teżsilnie forsujątenkierunekdziałań.

odpowiadającychrealiom _{korekt w}

strate-gii.Co więcej,nie dokonanoszczegółowych

analiz kosztów

_i

korzyści realizacji tej

stra-tegii_wperspektywiedo 2030

_r.

_i

2050_{r. za}

pomocą metody CBA. Nie wiadomozatem

dokładnie,_{czy skala spodziewanych efektów,} tj. redukcji kosztów zewnętrznych w trans-CD.Z

E STR.

14 kontestowane.Pozytywnie

na-leży

ocenićrównież określone_w

dokumen-tachdziałania zmierzające doutrzymaniaUE

wroli_{lideraw zakresieprodukcji}urządzeń, sprzętuiwyposażenia transportowegooraz usług_{transportowych w skali globalnej,} co

przyczynisiędo _{poprawy konkurencyjności}

gospodarkiunijnej iwzrostu efektywności porcieobciążających gospodarkę_i

społeczeń-orazsprawności funkcjonowania logistycz-nych łańcuchów dostaw.

Pewienniepokój budzi jednak fakt

ustale-nia zbyt ambitnychcelów_wzakresieredukcji

emisjigazówcieplarnianychiichrealizacji ekonomicznej efektywności realizacjitego

wrelatywniekrótkimokresie. Rozwiązanie „epokowego"przedsięwzięcia. to, podyktowanemiędzynarodowymi

zo-bowiązaniami UE, możeokazaćsięrealnie niewykonalne w transporcie. Kryzys

wywo-łany pandemiąCOVID-19

_i

różne skutki, jakie wywiera_wposzczególnychgałęziach

transportu orazczasjego trwania, wysoka

relatywnie kapitałochłonność prowadzenia

działalności gospodarczej_{w transporcie, jak} teżistniejące ograniczenia

_i

bariery_w zakre-siewprowadzania innowacyjnych, proeko-logicznych rozwiązań w transporcie,atakże

ograniczona dostępnoś

ć środków

publicz-nych_{–w tym}zfunduszyUE_–mogą

spowo-dowaćkonieczność dokonywania istotnych,

stwoUE,_{w relacji}doponiesionychnaten cel

nakładów (nietylkozresztąkapitałowych)

będzie_wogóledodatnia.Jestnadalwieletego

typu znakówzapytania, dotyczących

makro-Należy ponadto zwrócićuwagę,że

działa-nia podejmowane_wtymzakresie przezKE

i

aprobowane przez gremiaustawodawcze

UEforsują silnąregulacjępublicznąsektora

transportu,realizowaną_{zapomocą twardych}

narzędzi_ocharakterze prawno-administra-cyjnym. Wzrośniezatem niepomiernie jej rola mechanizmu regulacji względem rynku transportowego, jako naturalnego regulatora

tejsfery działalności.

Może

toprowadzićdo tzw.przeregulowaniategosektorai ograni-czeniawpływurynku_{na działalność} opera-torówtransportowych.

ANDRZEJ S.GRZELAKOWSKI Katedra Logistyki

i

Systemó

w Transportowych, UniwersytetMorskiwGdyni NAMIARY NA MORZE

I

HANDEL 09/2021 MAJ 15

Tekst opublikowany za zgodą Wydawcy.

RAPORT

wynikają

ztrendów globalizacyjnych.

Pod-dając

analiziewspółczesnezachowania por-tów morskich, należy zwrócićuwagę naich

przekrójrozwojowy,któryznacząco

ewolu-ował_naprzestrzeni lat.

Przed 1960_{r. w sektorze portowym}

do-minowały_portypierwszej generacji, które charakteryzowałysięwyłącznie

nieskom-plikowaną działalnością przeładunkową. Między1960

_r.

a 1980 _r.zauważalnybył

znaczącyrozwój portów, którego głównym westycyjnych i rozwojowych, opierać się

determinantem

była

konkurencja

(porty

drugiej generacji)

. Następstwem był

dyna- _wymiarugospodarczego, społecznegoi

śro-miczny rozwój infrastrukturalny i supra-strukturalny,któryprzekształcił tradycyjne

porty wportowe kompleksy

transportowo--usługowe. Determinantemprzekształceń

stałsięrównież_proceskonteneryzacji,

któ-ry

zdynamizował rozwójportówmorskich, zarazem

zwiększając

powodowane przez nie zagrożenia środowiskowe. Po 1980 _r.

wprzestrzen

i portowej

zaczęłyrozwijaćsię

nowoczesneportytzw. trzeciej generacji, nych,alewychodzi poza nie, współpracując

które stalezwiększały swoją efektywność przeładunkową.

Porty

te, oprócz

istotnych

działań zwiększających możliwości operacyjne,

dodatkowozaczęływykazywaćpostawę

zo-rientowanąnaotoczenie. Byłtoistotne

wy-darzenie, ponieważwcześniejsze generacje dejmowanie aktywności mającychna celu

nie wykazywałysięszczególnymizwiązkami

z

otoczeniem._{Nie podejmowały również} znaczącychprób zmniejszenia swojej

uciąż-liwości środowiskowej. Następstwem

takie-gopodejściabyłyportyczwartej generacji.

Wyróżniająje szczególnepostawyzwiązane

z

wypełnianie

mwzakresi wymogówbezpieczeństwa e ich wieloaspektowego funk-cjonowania. Zdecydowaniewyróżniająje działania podejmowane w przestrzeni

por-towo-miejskiej, któreintegrująwszystkich zainteresowanych zrównoważonym

rozwo-jem(społecznośćlokalna,podmioty

gospo-darcze,jednostkisamorządu

terytorialne-go). Tworzą_onesilnezwiązkizotoczeniem,

mające na celuwspólne rozwiązywanie

pro-blemówikonfliktów, wynikających zich

najistotniejsza dlaportówstała się jakość powietrza.Zaczęły onewyraźniejzauważać

to,

że

znaczącoprzyczyniająsiędo jego po-garszania,generującwysokie koszty

społecz-ne.Tewszystkie aspektyprzyczyniłysiędo

powstania koncepcji zielonychportów jako odpowiedzina presjęśrodowiskową

(zwią-zaną

zregulacjam_i krajowym, europejskimi)

orazpresję otoczenia.

Zestawpodejmowanych środków,

in-Wyróżniającysiępod względem

wdra-żania zielonych rozwiązań jest również Port Gdynia.Nieformalniewpisujesię _on

wkoncepcje zielonych

portów

poprzez

szczególną postawę proekologiczną_oraz

prowadzeniepolitykizrównoważonego

roz-woju. Dojego przykładowych aktywności zaliczyć można zaangażowanie _{w rozwój}

ekologicznych źródeł energii, farm

wia-trowych, _oraz wpływ na rozwój sektora offshore. Istotnesąrównież liczne

partner-stwa weuropejskich inicjatywach ekolo-gicznych, m.in.

WISA

_–Water Innovation

System

Amplifier,

którego przedmiotem

W

W

Z

musinarównoważeniu trzech aspektów

-dowiskowego.Zasadniczym działaniem jest

opracowanie mechanizmów wpływających współpracyjest ograniczanie

zanieczysz-nawzrost funkcjonalności portowej(aspekt

gospodarczy) przy jednoczesnym zmniej-szaniu jego antropogenicznego oddziały-wanianaotoczenie(aspekt społecznyi

śro-dowiskowy).

_W

_{takim ujęciu zielonyporty} nie ogranicza działań prośrodowiskowych wyłącznie doswoich granic

administracyj-W

czeńdostającychsię dowódMorza

Bałtyc-kiego.PortwGdyniwdraża równieżm.in.

usługębunkrowania ekologicznym paliwem

LNG.Wykorzystuje inteligentne narzędzia

do zarządzania środowiskowego naswoim

terenie, m.in.poprzez instalacjępunktów

pomiarowychzanieczyszczenia powietrza

c (pyłyPM2.5i PM10)czy hałasu.Prowadzi

badania i monitoring zmian

środowisko-wych._{Podejmuje działania w otoczeniu}

spo-łeczno-gospodarczym poprzez wdrażanie

wspólnych rozwiązań rozwojowych _przy udziale środowiskanaukowego. Zielone portytorównież_portycharakteryzującesię społecznąodpowiedzialnością.

_W

dobie

ak-tualnych wyzwań spowodowanych sytuacją pandemiczną gdyński_portwykazuje

zaan-gażowaniewwalceze skutkami pandemii

COVID-19

poprzezwsparcie materialne

dla społecznościlokalnejisąsiednichgmin. Sektorlogistyczny na przestrzeni de-kad stale ewoluował, jednak aktualnie

za-chodząceprzemiany mająna niegowpływ szczególny.Współcześniezauważasię stały

wzrost globalnejświadomościekologicznej, która w rezultacieznacząco oddziałuje na jegoprzeobrażenia_– ztradycyjnejjego

for-mywformę bardziej zieloną

i

zrównoważo-ną.

Można w tym miejscu postawić śmiałą

tezę,

żeaktualniedla sektoralogistycznego

z

samorządem_lokalnymipodmiotami

pry-watnymi. Aktywnościskupiają_{się na}

dłu-gofalowym

planowaniu

strategicznym,

uwzględniającym działania środowiskowe oraz nabudowaniuekopozytywnego

wi-zerunku. Kluczowym działaniem jest

po-W

poprawę relacjiz otoczeniem _{– aby}port

i

miast

o wykazywałocharakter synergii,

sty-mulującobustronny rozwój.

Zdecydowanie podkreślić należy

obec-ność

międzynarodowej inicjatywy środo-wiska portowego _{- EcoPorts.} Skupia ona europejskie_portymorskie,które

implemen-tują zielone rozwiązania. Stanowi forum wymianywiedzy, doświadczeń

i

dobryc

h

praktyk portów w_{kwestii ochrony}

środo-wiska. Umożliwiawprowadzenie zestawu narzędzi mających pomócportomw

osią-ganiu lepszej efektywności ekologicznej

oraz podnoszeniu świadomościwzakresie

ochrony środowiska_–zarządzaniu

środowi-skowym w portach morskich.Winicjatywie największymzwyzwańjestjego społeczna tejaktualnie znajdujesięponad100portów odpowiedzialność. Powinna przejawiaćsię

morskichzcałejEuropy, m.in.Wielkiej

Bry-tanii, Niemiec, Francji, Skandynawii, Grecji ju,która równoważyć będziekorzyści eko-czyWłoch. Na liście zielonych europejskich

portówznajdujesięrównież jedenzpolskich

portów -Zespół Morskich

Portów

Szczecin

i

Świnoujście

. Podejmuje on liczne inicjaty-wyzwiązanem.in. zuporządkowaniem

go-spodarkiściekowej,wprowadzaniem nowej

infrastrukturytechnicznej

_-

sieci wodocią-gowej, siecikanalizacji sanitarnejoraz

kana-lizacji wódopadowych _–które_wrezultacie wpływać mają naograniczenie zanieczysz-czeniaśrodowiska Morza Bałtyckiego.

Klu-czowymi kierunkami rozwojujest_poprawa

efektywnościenergetycznej_–optymalizacja

zużyciaenergii.

W

W

działalności. poprzez prowadzenie takiej polityki

rozwo-Zagrożenia środowiskowe portów zwią-zane

_są

zdwomagrupami przyczynowymi. Jedną stanowi obecność statków, innego taborupływającegoi ładunków,druga zwią-zana jestzzapleczemlądowym

i

podejmo-wanymi aktywnościami inwestycyjnymi.

Są _onegłównymi źródłami zanieczyszczeń, do _{których należy zaliczyć emisje spalin,} gazów, pyłów,zanieczyszczeniawody,gleb,

powietrza, hałas, wibracje czykongestie.

Wpolityc

e środowiskowej

portów

mor-skich również zachodziły zmiany. Przykła-dowo, w1996_{r.najważniejszym} z

priory-tetów był rozwój portu (jego akwatorium). Naprzestrzeni blisko 2kolejnych dekad

nomiczne przy jednoczesnym zmniejszeniu negatywnego oddziaływania naotoczenie,

wrezultaci

e wpływająctymsamym nawzrost

jakościżycia.Istotnym przykładem rozwoju zielonej logistykisązieloneporty.

Imple-mentująonezielone rozwiązania, angażują

się_{w projekty partnerskie}zzakresuochrony

środowiska_orazbudująsynergię_wrelacjach

ze

swoim otoczeniem.

SANDRAŻUKOWSKA

ZakładRozwoju Regionalnego, Instytut Geografii Uniwersytetu Gdańskiego