Pierwsza polska czerwona księga zwierząt została wydana w roku 1992 (Głowaciński Z. Red. Polska czerwona księga zwierząt. PWRiL, Warszawa). Zawiera ona rejestr i opis 113 gatunków kręgowców oraz 28 gatunków bezkręgowców zagrożonych wyginięciem w skali kraju. Wśród zamieszczonych w księdze gatunków, 95 występuje także na terenie województwa śląskiego.
Druga edycja polskiej czerwonej księgi zwierząt została podzielona na dwa tomy.
Pierwszy z nich, poświęcony wyłącznie jednej grupie zwierząt - kręgowcom, ukazał się w roku 2001 (Głowaciński Z. Red. Polska czerwona księga zwierząt. Kręgowce.
PWRiL, Warszawa). Zawiera on dane o 130 gatunkach, w tym o dwóch wymarłych na świecie i 14 zanikłych w Polsce. W stosunku do poprzedniego wydania, nowe zostało uzupełnione o 24 gatunki kręgowców, z których 13 występuje również na terenie województwa śląskiego. Siedem gatunków - kormoran, gągoł, błotniak łąkowy, kropiatka, bóbr europejski, smużka i wydra, z uwagi na poprawę stanu ich populacji, nie zostało uwzględnionych w najnowszym wydaniu czerwonej księgi. W księdze zamieszczono natomiast 73 gatunki, które odnotowane zostały dotychczas także na terenie województwa śląskiego, w tym 12 nowych, włączonych do księgi po raz pierwszy.
Wykaz gatunków kręgowców stwierdzonych w województwie śląskim
zamieszczonych w Polskiej czerwonej księdze zwierząt
3Gromada: Krągłouste (Cyclostomata) Nazwa polska Nazwałacińska Kategoria
zagrożenia 1992 1
Kategoria zagrożenia
2001 2 Minóg rzeczny * Lampetra
fluviatilis V NT
Minóg Lampetra planeri V NT
strumieniowy
Gromada: Ryby (Pisces) Nazwa polska Nazwałacińska Kategoria
zagrożenia 1992 1
Kategoria zagrożenia
2001 2
Głowacica * Hucho hucho R CR
Głowacz pręgopłetwy
Cottus poecilopus NT
Jesiotr zachodni Acipenser sturio ExP EXP
Łosoś * Salmo salar E CR
Piekielnica Alburnoides bipunctatus
VU
Piskorz Misgurnus fossilis NT
Różanka Rhodeus sericeus NT
Gromada: Płazy (Amphibia) Nazwa polska Nazwałacińska Kategoria
zagrożenia 1992 1
Kategoria zagrożenia
2001 2 Traszka karpacka Triturus
montandoni
R LC
Traszka
grzebieniasta
Triturus cristatus NT
Gromada: Gady (Reptilia) Nazwa polska Nazwałacińska Kategoria
zagrożenia 1992 1
Kategoria zagrożenia
2001 2 Gniewosz plamisty Coronella
austriaca
VU
Jaszczurka zielona
** Lacerta viridis I EXP
Wąż Eskulapa * Elaphe longissima E CR
Żółw błotny Emys orbicularis E EN
Gromada: Ptaki (Aves)
Nazwa polska Nazwałacińska Kategoria zagrożenia
1992 1
Kategoria zagrożenia
2001 2 Batalion *** Philomachus
pugnax
V EN
Bączek Ixobrychus
minutus VU
Bąk Botaurus stellaris V LC
Bielik Haliaeetus albicilla R LC
Błotniak łąkowy Circus pygargus V
Cietrzew Tetrao tetrix EN
Czapla purpurowa Ardea purpurea I LC
Dzierzba
czarnoczelna *** Lanius minor E CR
Dzierzba
rudogłowa *** Lanius senator V CR
Dzięcioł białogrzbiety
Dendrocopos leucotos
R NT
Dzięcioł trójpalczasty
Picoides tridactylus
R VU
Gadożer *** Circaetus gallicus V CR
Gągoł Bucephala
clangula O
Głuszec Tetrao urogallus E CR
Hełmiatka Netta rufina R LC
Kania czarna Milvus migrans NT
Kania ruda Milvus milvus O NT
Kormoran Phalacrocorax
carbo O
Kraska *** Coracias garrulus V CR
Kropiatka Porzana porzana V
Kulik wielki Numenius arquata V VU
Kulon *** Burhinus E CR
oedicnemus
Orlik krzykliwy *** Aquila pomarina R LC
Orzeł przedni *** Aquila chrysaetos E EN
Podgorzałka *** Aythya nyroca EN
Podróżniczek Luscinia svecica NT
Puchacz Bubo bubo R NT
Puszczyk uralski Strix uralensis R LC
Rożeniec Anas acuta V EN
Rybitwa białoskrzydła
Chlidonias leucopterus
R NT
Rybitwa białowąsa Chlidonias hybridus
R LC
Rybołów *** Pandion haliaetus E VU
Sokół wędrowny *** Falco peregrinus E CR
Sieweczka obrożna
Charadrius hiaticula
V VU
Sowa błotna *** Asio flammeus V VU
Sóweczka *** Glaucidium
passerinum R LC
Ślepowron Nycticorax
nycticorax R LC
Świstun *** Anas penelope R CR
Wąsatka Panurus biarmicus R LC
Włochatka Aegolius funereus R LC
Zielonka Porzana parva V NT
Gromada: Ssaki (Mammalia) Nazwa polska Nazwałacińska Kategoria zagrożenia
1992 1
Kategoria zagrożenia
2001 2
Borowiaczek Nyctalus leisleri R VU
Bóbr europejski Castor fiber O
Darniówka Pitymys tatricus R LC
tatrzańska
Koszatka Dryomys nitedula R NT
Mroczek
posrebrzany Vespertilio
murinus R LC
Mroczek pozłocisty Eptesicus nilssonii R NT
Niedźwiedź
brunatny Ursus arctos R NT
Nocek Bechsteina Myotis bechsteinii V NT
Nocek łydkowłosy Myotis dasycneme EN
Nocek orzęsiony Myotis
emarginatus E EN
Norka europejska Mustela lutreola ExP EXP
Podkowiec duży Rhinolophus ferrumequinum
LC
Podkowiec mały Rhinolophus hipposideros
E EN
Popielica Glis glis R NT
Ryś Felis lynx R NT
Rzęsorek mniejszy Neomys anomalus R LC
Smużka Sicista betulina R
Suseł moręgowany Spermophilus citellus
I EXP
Tarpan Equus gmelini Ex EX
Tur Bos primigenius Ex EX
Wilk Canis lupus R NT
Wydra Lutra lutra R
Żbik * Felis silvestris E EN
Żubr Bison bonasus O EN
*Gatunki zanikłe lub prawdopodobnie zanikłe w województwie śląskim.
**Pojedyncze osobniki jaszczurki zielonej były obserwowane na przełomie lat 60. i 70., jak również w ostatnich latach, w
okolicach Ustronia (Beskid Śląski), ale najprawdopodobniej było to stanowisko sztuczne.
***Gatunki obecnie nielęgowe lub prawdopodobnie lęgowe.
1Kategorie zagrożenia gatunków: Ex - gatunki wymarłe w świecie; ExP - gatunki zanikłe lub prawdopodobnie zanikłe w Polsce; E - gatunki skrajnie zagrożone i ginące; V - gatunki narażone na wyginięcie; R - gatunki rzadkie; O - gatunki wydobyte z niebezpieczeństwa; I - gatunki o nieokreślonym statusie
(Głowaciński Z. Red. 1992. Polska czerwona księga zwierząt. PWRiL, Warszawa).
2Kategorie zagrożenia gatunków: EX - gatunki wymarłe w świecie; EXP - gatunki zanikłe lub prawdopodobnie zanikłe w Polsce; CR - gatunki skrajnie zagrożone; EN - gatunki bardzo
wysokiego ryzyka, silnie zagrożone; VU - gatunki wysokiego ryzyka, narażone na wyginięcie; NT - gatunki niższego
ryzyka, ale bliskie zagrożenia; LC - gatunki najmniejszej troski (gatunki w kraju nie wykazujące na razie regresu populacyjnego i nie należące do zbyt rzadkich, a nawet lokalnie i/lub czasowo zwiększające swój stan posiadania, a także takie, które reprezentowane są przez populacje marginalne, ledwie zaznaczające się i nietrwałe)
(Głowaciński Z. Red. 2001. Polska czerwona księga zwierząt. Kręgowce.
PWRiL, Warszawa).
3W przypadku ptaków uwzględniono wyłącznie te gatunki, dla których kiedykolwiek odnotowano lęg.
Materiał strony opracowano 30 września 2002 roku. Autor opracowania: A. Wower.
