Piotr Brzeziński
Dzielnice Paryża.
3.
dzielnica Paryża
3e arrondissement de Paris
ODO 2016
Tytuł oryginalny: „Dzielnice Paryża. 3. dzielnica Paryża”
Tekst © Piotr Brzeziński
© 2016 ODO. All rights reserved.
Książka i oprogramowania są chronione prawem autorskim. Żadna część tej książki lub oprogramowania nie mogą być rozpowszechniane w jakiejkolwiek formie lub w jakikolwiek sposób, w tym kopiowanie, lub wykorzystane i przechowywane w bazach danych, bez zgody właściciela praw autorskich.
Zezwolenie można otrzymać bezpośrednio od „ODO”: telefon: (+48) 692121516;
fax: (+48) 598151829;
e-mail: brzezoo77@yahoo.com.
First Edition
ISBN 978-83-931309-3-1 Wydawnictwo ODO ul. Braille’a 50B 76-200 Słupsk
tel. (+48) 692121516; fax: (+48) 598151829;
e-mail: brzezoo77@yahoo.com Wszelkie prawa zastrzeżone All rights reserved
Aby zrozumieć Paryż trzeba na chwilę przystanąć.
WSTĘP
Jeszcze w 2014 roku widziałem Paryż jako Paryż z wieżą Eiffla, Polem
Marsowym, Luwrem, ogrodami Tuileries, Łukiem Triumfalnym i Polami Elizejskimi.
Jednak Paryż – to także miejsca, których nie zwiedzimy podczas weekendowej wycieczki ani nawet tygodniowego pobytu.
Po trzech dniach okazało się, że aby w pełni poczuć to miasto, trzeba do niego
systematycznie wracać i chłonąć je
stopniowo. A jak i w jaki sposób będziemy to robić – to już zależy od nas samych.
Jedni oglądają miasto z zewnątrz, wybierają muzea i słynne zabytki, inni zaś wolą
zwiedzać je od środka, podziwiając komnaty i dzieła sztuki zgromadzone
w Luwrze czy Muzeum Archives Nationales.
Do zwiedzenia mamy setki pomników, muzeów, dzieł kultury, a ponadto skwery, parki, kościoły, całe mnóstwo zabytkowych alejek, pasaży. A gdzie jeszcze okolice miasta! I nie mam tu na myśli peryferyjnych dzielnic, bo tam może nie jest zbyt bezpiecznie, ale miasta w odległości nie więcej niż godzina drogi pociągiem od Paryża: Wersal (20 min.), Chartres (1 godz.), Fontainblue (1 godz.). Komunikacja (metro, autobusy, pociągi) jest tu bardzo dobrze
zorganizowana, a szybkie pociągi TVG dowiozą nas w dwie godziny do
Luxemburga czy Brukseli.
„Miasto mody”, „miasto świateł”, „miasto zakochanych”, „miasto sztuki” – żaden opis czy definicja Paryża nie będzie dla mnie wystarczająca. Zwiedzając to miasto, nie da się go tak po prostu zaliczyć, jak każdą kolejną miejscowość – Paryż trzeba poczuć. W tym krótkim czasie można jednak zakochać się w nim.
Wówczas będziemy nienasyceni jego pięknem i pałać będziemy chęcią powrotu.
Symbolami Paryża są wieża Eiffla, Luwr czy Łuk Triumfalny, ale Paryż – to kawał historii, nieraz haniebnej, jak epizod z czasów panowania Ludwika XV, kiedy to po próbie zamachu na jego życie Robert-François Damiens został skazany na nieludzką karę śmierci poprzez ucięcie prawej ręki, obdarcie ze skóry, palenie płynną siarką i ołowiem, włóczenie końmi i wreszcie spalenie na stosie...
Paryż to sztuka, moda, znamienite budowle, pałace, to Haussman i jego wizja architektoniczna, to Bonaparte. Paryż to metro, mosty i dwadzieścia dzielnic. To również Wersal ze swoimi ogrodami i swobodą życia erotycznego za panowania Ludwika XIV i Ludwika XV, a także kontrowersyjne postacie, jak Montespon, Pampadour, de Sade czy Maria Antonina. Pamiętajmy też, że historia Paryża przeplata się również z historią Polski, czego przykładem jest Maria
Leczczyńska, żona króla Ludwika XV.
Jak już wspomniałem, Paryż podzielony jest na dwadzieścia dzielnic i każda – powiadam: każda z nich – ma w sobie co najmniej kilkanaście miejsc, które warto zobaczyć.
Na każdą dzielnicę warto poświęcić cały jeden dzień, w tym jeszcze jeden dodatkowo na serce Paryża – dwie wyspy: tętniącą życiem i pełną klejnotów architektury Île de la Cité oraz spokojniejszą Île Saint-Louis.
Poza samym zwiedzaniem wypadałoby jeszcze podziwiać to, co zwiedzamy, na
chwilę zatrzymać się, odpocząć, zjeść, poczuć klimat miasta świateł. Przysiąść na kawę na tarasie kawiarni i obserwować tłumy paryżan i turystów, pośpiesznie robiących zdjęcia i pędzących do kolejnych zabytków. Usiąść na Polach
Marsowych na kocu i spoglądać na Wieżę Eiffla, rozłożyć się na trawie na cichym, pięknym paryskim skwerze, jak np. Square Georges Caïn, czy jednym z 400 parków i ogrodów, jak choćby Jardin des Archives Nationales, oprzeć się o most... hm... niech będzie to Pont Marie, i podziwiać Sekwanę czy snuć się cudnymi uliczkami gdzieś przed siebie.
A jeżeli już jedzenie, to w restauracji, przy której stoi tablica z rozpisanym po francusku menu, na które składają się przystawki (apéritif), dania główne (plat principal) i deser (dessert).
„...dzieci – mówi po polsku matka do swoich małych synków – chodźcie szybciej, mamy mało czasu, a do zwiedzenia jeszcze tyle miejsc” – i popędzili przed siebie. Matka zafascynowana Paryżem, która przez weekend chce
zwiedzić całe miasto, i prawie płaczące dzieci, których to wszystko nie interesuje, chyba że po drodze znajdą się jakieś place zabaw.
Ktoś powie, że zwiedzanie Paryża przez dwadzieścia dni codziennie może znudzić – i ma rację. Zwiedzanie Paryża, to dla mnie ciągłe powroty do niego.
Wybrać sobie dwie, trzy dzielnice, potem wrócić do domu i znów tęsknić za Paryżem. Potem kolejna wycieczka i kolejne dzielnice. Zwiedzanie stopniowo, powolne nasycanie się tym magicznym miastem, w którym ponoć spełniają się marzenia.
Jeżeli chcemy zobaczyć przepych i szyk, to pójdziemy na Pola Elizejskie, jeżeli chcemy wieczorem dobrze zjeść w miłych, kolorowych, przepięknych uliczkach, to pójdziemy do Dzielnicy Łacińskiej czy okolic Sacré-Cœur, jeżeli chcemy poczuć klimat artystyczny – zapraszam na Montmartre.
Spójrzmy, ile już książek i przewodników powstało na temat Paryża i Francji.
Piszą nie tylko Francuzi, piszą obcokrajowcy i ze swojego punktu widzenia oceniają to miasto. Niniejsza książka nie jest kolejnym przewodnikiem, nie będę wyznaczał tras przemarszu, nie jest też opowiadaniem turystycznym. Będziemy wchodzić i zatrzymywać się w każdej dzielnicy osobno, patrzeć na jej historię i prezentować wszystko, co warto i co można zobaczyć. Atrakcje podzieliłem na moje ulubione i pozostałe.
Zapraszam do Paryża!
WPROWADZENIE do części pierwszej – 3. dzielnica Paryża
3. dzielnica obejmuje obszar Temple i północną część Marais. Luksusowa, z pięknym Place des Vosges, Musée des Arts et Métiers, z rezydencjami
wybudowanymi w XVI i XVII wieku. Zobaczymy tu galerie i muzea, które rejestrują historię Paryża.
Marais to bardzo stara dzielnica Paryża, obejmująca łącznie 3. i 4. dzielnicę i jest pełna skarbów architektury, cywilizacji i religii. Widnieją tu interesujące pozostałości średniowiecznych murów Filipa Augusta, jednak w 3. dzielnicy zachowały się tyko na Hôtel de Saint-Aignan przy 71, Rue du Temple. Hôtel de Sens jest cennym świadectwem architektury XV wieku, podobnie jak klasztor Saint-Martin des Champs, znajdujący się w obrębie Conservatoire des Arts et Métiers. Punkt kulminacyjny Marais znajduje się w Grand Siecle, arystokracja gromadziła się przy Place Royale, teraz nazywanym Place des Vosges. Pięknem swoich fasad i ogrodów konkurują ze sobą takie dwory jak Hôtel de Marle, Hôtel de Saint-Aignan czy Hôtel de Fontenay. Stoją tu wystawne, sławne rezydencje, jak Hôtel de Soubise i Hôtel de Rohan.
W 3. dzielnicy znajduje się wiele muzeów i ośrodków kultury: Musée
Carnavalet, Musée Picasso, Musée Cognac-Jay, Musée d’Art et Histoire du Judaïsme, Musée de la Chasse et de la Nature. Społeczność żydowska od XIX wieku masowo osiedlała się w Marais, o czym świadczy obecność licznych synagog, jak Synagogue Nazareth w 3. dzielnicy. W ostatnim czasie liczna społeczność gejów i lesbijek osiedliła się tu, co utrwala tradycję tolerancji i otwartości Paryża.
„Paris est la ville du passé. Pourquoi ? Parce qu’elle est la ville de l’avenir”
„Paryż jest miastem przeszłości. Dlaczego? Ponieważ jest to miasto przyszłości”
Victor Hugo
3. dzielnica Paryża
(3e arrondissement de Paris) – Temple
Oficjalna nazwa dzielnicy – Temple.
Położona jest na prawym brzegu Sekwany.
Informacje Ogólne
Pod względem powierzchni Temple zajmuje przedostatnie, 19. miejsce wśród wszystkich dzielnic Paryża.
3. dzielnica Paryża dzieli się na cztery mniejsze kwadraty (quartier):
Quartier des Arts-des-Métiers swą nazwę zawdzięcza Conservatoire National des Arts et Métiers;
Quartier des Enfants-Rouges bierze swoją nazwę od Hospicjum des Enfants- Rouges, która została założona przez Marguerite de Valois-Angoulême;
Quartier des Archives swoją nazwą nawiązuje do archiwów państwowych znajdujących się w Hôtel de Soubise i Rohan Hall;
Quartier Sainte-Avoye nazwana jest na cześć Avoye z Sycylii, męczennika z III wieku.
Ciekawą informacją jest fakt, iż dzielnica ta leży w Le Marais, czyli w części Paryża położonej na terenie 3. i 4. dzielnicy, określanych tą wspólną historyczną nazwą. Znajduje się w trójkącie między Centrum Pompidou, Placem Bastylii i Placem Republiki.
Pierwotnie znajdowały się tu bagna (marais w języku francuskim znaczy właśnie „bagna”) i dużo zieleni. Dzielnica rozkwitła na przełomie XVI i XVII wieku za sprawą Henryka IV, lecz gdy pod koniec XVII wieku siedzibą królów stał się Luwr, do Le Marais zaczęła wprowadzać się biedota. Obecnie dzielnica słynie z licznych imprez, lokali i sklepów gejowskich.
Granice 3. dzielnicy Paryża utworzone są przez oś Boulevard de Sébastopol – Rue de Rambuteau – Boulevards Saint-Martin – Boulevard des Filles-du-
Calvaire – Rue du Passage de la Mule-Rue des Francs-Bourgeois – Rue Rambuteau.
Główne punkty 3. dzielnicy stanowią:
Archives Nationales; Conservatoire National des Arts et Métiers (CNAM), Musée Picasso; Carreau du Temple.
Przy 51 Rue de Montmorency znajduje się dom Nicolasa Flamela (Maison de Nicolas Flamel), zbudowany w 1407 roku, który jest najstarszym domem w Paryżu. Flamel był jednym z pierwszych alchemików w Europie.
Jedną z ważniejszych postaci zamieszkujących 3. dzielnicę była markiza de Sévigné (Maria de Rabutin-Chantal). Była ona francuską arystokratką, znaną w historii literatury francuskiej jako autorka kilkuset listów adresowanych do córki.
Przez 3. dzielnicę przebiega sześć linii metra: 3, 4, 5, 89, 11.
Historia
3. dzielnica jest wynikiem rozbudowy miasta między XIII a XIV wiekiem, za panowania Karola V (1338-1380) zwanego Mądrym (Charles V le Sage).
Karol V był królem Francji w latach 1364-1380, pochodził z dynastii
Walezjuszów i był synem Jana II Dobrego [1] oraz Bonny Luksemburskiej [2].
Karol V był człowiekiem wykształconym. Miał wpływ na rozwój języka francuskiego. Za jego czasów zbudowano Bastylię, zamek Vincennes,
rozbudowano Luwr. Zamek Vincennes znajduje się w miejscowości o tej samej nazwie, na przedmieściach Paryża, w departamencie Dolina Marny.
Podwalinami do jego budowy stał się dom Ludwika VII Młodego (króla Francji w latach 1137-1180), służący do odpoczynku po polowaniu. Karol V, który szczególnie polubił ten budynek, nakazał jego rozbudowę i przeniósł tam swoją oficjalną bibliotekę. To w czasie tych prac obiekt przybrał formę typowego późnośredniowiecznego zamku. Ciekawostką jest fakt, iż Zamek Vincennes przechowywał relikwię korony cierniowej, zanim przeniesiono ją do Sainte- Chapelle, która mieści się na wyspie Cité w Paryżu.
Król założył pierwszą Bibliotekę Królewską, która stała się kilka wieków później Biblioteką Narodową Francji (Bibliothèque nationale de France).
Ufundował także gotycką kaplicę w Château de Saint-Germain-en-Laye. Pałac ten, obecnie Narodowe Muzeum Archeologiczne (Musee d’Archeologie
Nationale) położony jest 19 km od Paryża.
Karol V poślubił Joannę de Burbon, córkę Piotra I (diuka Burbon) i Izabeli de Valois. Mieli dziewięcioro dzieci, w tym późniejszego króla Francji – Karola VI [3] (następcę Karola V) oraz Ludwika I, księcia Orleanu. Po śmierci ciało Karola
V podzielono na trzy części: korpus spoczywa w Bazylice Saint-Denis,
wnętrzności obok jego matki Bonne de Luxembourg w opactwie Maubuisson, a serce w Katedrze w miejscowości Rouen (Normandia).
Nazwa 3. dzielnicy – Temple – wywodzi się z nieistniejącej już twierdzy (Tour du Temple). Była to średniowieczna forteca zakonu templariuszy. Została
wybudowana w 1240 roku, za panowania króla Ludwika IX Świętego z dynastii Kapetyngów, króla Francji od 1226 roku.
Po rozwiązaniu zakonu twierdza dostała się w ręce królewskie. W XVIII wieku do średniowiecznych fortyfikacji dobudowano pałacyk i w Temple zamieszkali m.in. Ludwik Franciszek I de Bourbon [4] (książę de Conti) i Ludwik Antoni Burbon [5].
Podczas rewolucji francuskiej Temple została przekształcona w więzienie
polityczne. Więźniami byli między innymi: król Ludwik XVI (Ludwik Ostatni – Louis August de Bourbon); czasy jego panowania – to czasy wielkich
problemów gospodarczo-finansowych państwa; rewolucja francuska (1789- 1793) zakończyła jego rządy – został zgilotynowany na Placu Rewolucji 21 stycznia 1793 roku; po jego śmierci królem Francji ogłoszono jego małoletniego syna, Ludwika XVII, który w tym czasie również był więziony w Temple i zmarł tam, mając zaledwie 10 lat; królowa Maria Antonina, czyli Maria Antonia Josefa Johanna von Österreich, arcyksiężniczka austriacka i królowa Francji; w wieku 14 lat wyszła za mąż za delfina Francji (późniejszego króla Francji – Ludwika XVI), wówczas 16-letniego Ludwika Augusta Burbona; tuż przed Wielką Rewolucją Francuską królowa okrzyknięta została Madame Deficit, stała się bowiem winną całego ówczesnego krachu finansowego Francji; w dniu 16 października 1793 roku również została zgilotynowana; madame Elisabeth (Elżbieta Filipina Maria Helena Burbon), księżniczka Francji; została zgilotynowana 9 maja 1794 roku;
Maria Teresa Charlotta Burbon (Madame Royale Francji), córka Ludwika XVI;
po rewolucji uniknęła gilotyny i została skazana na wygnanie.
Twierdza została zniszczona w 1808 roku na rozkaz Napoleona Bonapartego.
Obecnie na miejscu Temple mieści się plac o tej samej nazwie (Square du Temple).
Placówki kulturalne Muzea
Musée Carnavalet
Jest to paryskie Muzeum Miejskie poświęcone historii Paryża z początków miasta do dziś.
Muzeum zostało zbudowane w 1544 roku przez Pierre Lescot. Zajmuje dwa obiekty z XVI i XVII w.: Hôtel Le Peletier de St-Fargeau oraz Hôtel
Carnavalet.
Prezentowane są tu wyjątkowe kolekcje: „wspomnienia francuskiej rewolucji”, obrazy, rzeźby, meble i dzieła sztuki. Wśród najwybitniejszych obiektów
znajdują się: długie wąskie kajaki wykonane z pnia jednego drzewa, datowane na długo przed pierwszym pisemnym opisem Paryża w AD 52, nienaruszony zestaw narzędzi chirurgicznych z czasów rzymskich, broszka w złocie z późnego antyku, biżuteria Merowingów.
Kolekcję podzielono na działy: Lutecja (w starożytnej Galii osada na wyspie (obecna Île de la Cité) na środkowej Sekwanie, stanowiąca główny ośrodek celtyckiego plemienia Paryzjów – obecnie Paryż); Średniowieczne; Renesans i wojny religijne; Rewolucja francuska; Paryż, stolica dziewiętnastego wieku;
Paryż w XX wieku.
Musée Carnavalet. Wejście od Rue de Sévigné.
Musée Carnavalet. Wejście od Rue des Francs-Bourgeois.
Hôtel Carnavalet – Zbudowany w latach 1548 i 1560. W latach 1664-1695, był zamieszkiwany przez Markizę de Sevigne (o której mowa był już powyżej).
Hôtel Le Peletier de Saint Fargeau – Zbudowany w połowie XVI wieku.
Hotelowa fasada muzeum zachowuje swoją piękną bramę, a główny budynek ozdobiony jest rzeźbionymi płaskorzeźbami Jeana Goujon. Miejscami godnymi polecenia są: dziedziniec z pomnikiem Ludwika XIV, ogród, pomnik Henryka IV na koniu czy pomnik Zwycięstwa (w rzeczywistości nieśmiertelności) dzieła Louis Simon Boizot. Pomnik ten pochodzi z fontanny Châtelet, która mieści się w centrum Place du Châtelet.
Lokalizacja: 23, rue de Sevigne. Wejście również od 16, rue des Francs-Bourgeois.
Godziny otwarcia: od wtorku do niedzieli w godzinach od 10-18. Ostatnie wejście o godzinie 17:30.
www.carnavalet.paris.fr/fr/accueil
Youtube: www.youtube.com/watch?v=vOy- Xw09QpXs
Musée des Archives Nationales
W samym sercu jednej z najbardziej urokliwych dzielnic stolicy, leży piękny sekret paryski, zielona oaza w cichej i zabytkowej okolicy pozwala nam zapomnieć o zgiełku miasta. Ogrody National Archives i samo Muzeum to wyjątkowe miejsce.
Sukcesja dziedzińców i ogrodów zieloni położona jest na przestrzeni 8000 m2. Jest to Muzeum krajowych archiwów Francji, z wyjątkiem archiwów
Ministerstwa Obrony Narodowej i Ministerstwa Spraw Zagranicznych. Muzeum ma za zadanie gromadzenie, klasyfikację, konserwację, renowację i rozwój archiwów publicznych. W latach 1939-2006 znane było pod nazwą Musée de l’Histoire de France.
Archives Nationales zostało założone w 1808 roku w grupie budynków wchodzących w skład Hôtel de Soubise i Hôtel de Rohan.
To centrum przechowuje wszystkie dokumenty i zapisy sprzed 1958 roku (z
wyjątkiem dokumentów i zapisów dotyczących byłych kolonii francuskich).
Najstarszym dokumentem przechowywanym w Archives Nationales jest papirus datowany na AD 625 pochodzący z archiwum Bazyliki St Denis zajętego
w czasie rewolucji francuskiej. Ten papirus jest potwierdzeniem przyznania ziemi w mieście Paryża do opactwa Saint-Denis wydanym przez króla Chlotara II [6].
Znajduje się tu również oryginalna Deklarację Praw Człowieka i Obywatela, pochodząca z 1789 roku.
Musée des Archives Nationales. Wejście od Rue des Francs-Bourgeois.
Musée des Archives Nationales. Wejście od Rue des Francs-Bourgeois.
Poza Paryżem istnieją jeszcze 4 ośrodki Archives Nationales:
– Fontainebleau. Jest to repozytorium dokumentów wydanych przez francuskie państwo po 1958 roku;
Pierrefitte-sur-Seine. Archiwa francuskich kolonii i Algierii;
Roubaix. Archiwum przedsiębiorstw, związków zawodowych, stowarzyszeń i towarzystw oraz architektów;
Saint-Gilles-du-Gard. Znajdują się tu oryginały dokumentów przechowywanych w innych ośrodkach archiwalnych, zarówno krajowych jak i zagranicznych.
Obecnie cały teren Paryskiego Musée des Archives Nationales zajmują następujące budynki: Hôtel de Soubise, Hôtel de Rohan, Caran, Hôtel de Fontenay, Hôtel de Jaucourt, Hôtel de Breteuil, Hôtel d’Assy. Pośrodku kompleksu obiektów znajdują się ogrody.
Hôtel de Soubise – został zbudowany w 1700 roku dla księcia i księżnej de Soubise na miejscu dworu o nazwie Grand-Chantier zbudowanego w 1375 roku dla Olivier de Clisson i jego Hôtel de Clisson (Hôtel de Guise) – o czym mowa będzie poniżej. Książe Mériadec Herkules de Rohan-Soubise dziedziczy pałac w 1712 roku.
Hôtel de Rohan – wybudowany w 1705 roku przez Armanda-Gastona- Maximiliena de Rohan [7], kardynała Rohan i biskupa Strasburga.
Rezydencję zaprojektował architekt Pierre-Alexis Delamair. Po śmierci Armand- Gastona w 1749 roku, trzej kardynałowie Rohanu mieszkali kolejno w tym
hotelu. Po pierwsze, bratanek Armanda Gastona de Rohan, któremu udało się przyjąć imię kardynała de Soubise. Następnie Louis-Constantin de Rohan- Montbazon i na końcu Ludwik René Edward.
Hôtel de Soubise.
Hôtel de Rohan i CARAN (Centre de recherches des Archives nationales – Centrum Badań Archiwów Narodowych).
Hôtel de Breteuil – wybudowany w 1862 roku.
Hôtel de Fontenay – zbudowany z dwóch pawilonów po 1807 roku. Atmosferę zwiedzania zaostrza uroczy ogród projekcji Achille Duchene. Centralne miejsce
zostało obsadzone tysiącem kwiatów.
Hôtel d’Assy – pochodzi z XVI wieku, jednak został całkowicie przebudowany w 1620 roku, a następnie rozbudowany w 1706 i 1732 roku i kupiony w roku 1787 przez Geoffroy d’Assy. Ogród w Hôtel d’Assy łączy się z ogrodem stojącego obok Hôtel de Breteuil.
Hôtel de Jaucourt - idąc wzdłuż alei de la Roche podziwiamy tulipany, a droga ta prowadzi nas do ogrodu różanego tej rezydencji wybudowanej za panowania Karola V przez Jeana de Ligny.
Hôtel de Jaucourt.
Hôtel de Fontenay.
Hôtel d’Assy.
Plann Musée des Archives Nationales.
Lokalizacja: 60, Rue des Francs Bourgeois (dodatkowe wejście znajduje się przy rue des Quatre-Fils).
Godziny otwarcia: od poniedziałku do soboty od 9:00 do 16:45.
www.archives-nationales.culture.gouv.fr/
Youtube: www.youtube.com/watch?v=dDqXVGvKUcM
Musée Picasso
Hôtel Salé to jeden z najwspanialszych rezydencji barokowych. Został
wybudowany w latach 1656-1659 przez architekta Jeana Boullier Bourges na polecenie Pierre Aubert de Fontenay.
Od końca XVII-tego wieku, rezydencja miała różne przeznaczenie: Ambasada Republiki Wenecji, instytucja dla młodych ludzi, Centralna Szkoła Sztuki i Produkcji. W 1715 roku zamieszkuje tu François de Neufville de Villeroy marszałek Francji, książę Villeroy. Inny znani mieszkańcy to: Jacques-Louis- Gabriel Le Clerc (marquis de Juigné), generał armii królewskiej, były ambasador Francji w Rosji; César Henri, hrabia de La Luzerne, minister floty Ludwika XVI.
Dopiero w 1974 roku sprowadzono tu kolekcje dzieł Pabla Picassa (1881-1973).
Muzeum zawiera najbogatszą światową kolekcję dzieł artysty. Znajduje się tutaj ponad 5000 prac i dziesiątki tysięcy dokumentów archiwalnych.
Sam Hôtel Salé posiada podwójny budynek główny i podwójny rząd pomieszczeń, co pozwala na poszerzenie jego powierzchni. Jego plan jest asymetryczny: fasada dziedzińca jest podzielona na dwie prostopadłe skrzydła, które oddzielają dziedziniec od podwórza.
A pośrodku mieści się ogród im. Leonor Fini, argentyńskiej malarki
surrealistycznej pochodzenia włoskiego. Ogród składa się z dwóch kwadratów zieleni, małego placu zabaw ze stołem do ping-ponga.
Musée Picasso. Wejscie od rue de Thorigny.
Lokalizacja: Znajduje się w Hôtel Salé przy 5, rue de Thorigny.
Godziny otwarcia: od wtorku do niedzieli od 9.30 do 18. Ostatnie wejście o godzinie 17:15.
www.museepicassoparis.fr/
Youtube: www.youtube.com/watch?v=bwoUbQdDZp4
Musée d’art et d’histoire du judaïsme
Muzeum śledzi ewolucję świata żydowskiego przez jego dziedzictwa artystyczne i kulturalne.
Daje to zaszczytne miejsce w historii Żydów we Francji od czasów
średniowiecza. Prezentuje również społeczności żydowskie w Europie i Afryce Północnej.
Muzeum Sztuki i Historii Judaizmu mieści się w Hôtel de Saint-Aignan. Sam Hôtel de Saint-Aignan został zbudowany w latach 1644-1650 na polecenie Claude de Mesmes, hrabiego d’Avaux. Od 1998 roku, z inicjatywy burmistrza Paryża, Jacquesa Chirac, Hôtel de Saint-Aignan został przypisany do muzeum
poświęconemu cywilizacji żydowskiej.
Stałymi kolekcjami są: Pokój wprowadzający; Żydzi we Francji
w średniowieczu; Żydzi we Włoszech od renesansu do XVIII-tego wieku;
Chanuka; Amsterdam (historia portugalskich Żydów w Amsterdamie);
W przyszłym roku w Jerozolimie; Tradycyjny aszkenazyjski świat; Tradycyjny sefardyjski świat; Emancypacja, Francuska modelka; Ruchy intelektualne i polityczne w Europie na przełomie XIX i XX wieku; Obecność Żydów w sztuce XX-tego wieku; Paryż żydowski w 1939 roku.
Hôtel de Saint-Aignan – wejście do Muzeum Sztuki i Historii Judaizmu.
Lokalizacja: Mieści się w Hôtel de Saint-Aignan przy 71, Rue du Temple.
Godziny otwarcia: od wtorku do piątku od 11 do 18, w soboty i niedziele w godzinach 10-18.
www.mahj.org/
Youtube: www.youtube.com/watch? v=gX1Thu7kwr8
Conservatoire National des Arts et Métiers (CNAM) i Musée des Arts et Métiers
CNAM to wyższa uczelnia założona przez opata Henri Gregoire w Paryżu 10 października 1794 roku, podczas rewolucji francuskiej. W CNAM studiuje jednocześnie prawie 9000 studentów, głównie libańskich (3800 studentów).
Musée des Arts et Métiers można uznać za jedne z najstarszych muzeów technicznych i przemysłowych na świecie. Jego historia jest ściśle związana z Conservatoire National des Arts et Métiers.
W Muzeum Sztuki i Rzemiosła zgromadzono urządzenia, modele i rysunki techniczne m.in. pionierski pojazd parowy zbudowany w 1769 roku jako ciągnik artyleryjski przez Nicolasa Cugnota, Kalkulator Leona Bollee, Mikroskop
księcia Chaulnes (Michel Ferdinand d’Albert d’Ailly), Telegraph Bregueta, Wahadło Foucaulta, pierwsze silniki spalinowe konstrukcji Étienne’a Lenoira, najstarsze francuskie samochody z przełomu lat 80. i 90. XIX wieku. Ekspozycja podzielona jest na siedem zbiorów tematycznych, a te podzielone są na cztery okresy chronologiczne (przed 1750 roku, od 1750 do 1850, od 1850 do 1950, po 1950): instrumenty naukowe, materiały, budownictwo, komunikacja, energia mechaniczne i transport.
Conservatoire National des Arts et Métiers (CNAM). Widok z głównego dziedzińca.
Conservatoire National des Arts et Métiers (CNAM). Widok z głównego dziedzińca.
Conservatoire National des Arts et Métiers (CNAM). Widok z głównego dziedzińca.
Conservatoire National des Arts et Métiers (CNAM). Widok z głównego dziedzińca.
Wejście do Musée des Arts et Métiers od 60 Rue Réaumur.
Lokalizacja: 292, Rue Saint-Martin i 60 Rue Réaumur.
www.cnam.fr/
Youtube: www.youtube.com/watch?v=QCbYSm4HSMw
Musée de la chasse et de la nature
Muzeum Łowiectwa i Natury zostało utworzone przez François Sommer i jego żonę Jacqueline w 1964 roku. Muzeum jest Fundacją Łowiectwa i Natury, które jest unikalną instytucją użyteczności publicznej.
Zbiory Muzeum są podzielone pomiędzy dwa prestiżowe miejsca:
1. Hôtel de Guénégaud i Hôtel de Mongelas.
Są to piękne arystokratyczne rezydencje z XVII i XVIII wieku.
2. Drugie piętro: Chateau de Chambord, gdzie od 1971 roku Fundacja ma część swoich zbiorów obrazy, gobeliny i dzieła sztuki współczesnej.
Hôtel de Guénégaud
(60, rue des Archives i 24-26-28-30, rue des Quatre-Fils).
Został wybudowany przez François Mansart w latach 1651-1655 na żądanie hrabiego Henri de Montbrison Guénégaud, markiza Plancy, sekretarza króla i radcę stanu.
Hôtel de Mongelas (62, rue des Archives).
Budowę rozpoczął w 1606 roku Antoine Foucquet. Właścicielami hotelu byli:
Nicolas François Bellart prawnik, prokurator w rozprawie marszałka Michel Ney (księcia Moskwy, który walczył w obronie rewolucji francuskiej oraz w wojnach napoleońskich) i czterech sierżantów z La Rochelle, czyli młodych francuskich żołnierzy oskarżonych w okresie Restauracji Burbonów (1814-1830) o chęć obalenia monarchii. Żołnierzy nazwano „męczennikami wolności”.
W Hôtel de Mongelas oprócz eksponatów znajdują się 3 obrazy Jean-François de Troy, francuskiego malarza rokokowego i twórcy tapiserii (jednostronnej tkaniny o różnorodnej dekoracji).
Château de Chambord to największy renesansowy zamek w dolinie Loary.
Ciekawostka jest fakt, iż w latach 1724-1733 mieszkał tu król Polski Stanisław Leszczyński, a w 1746 roku Ludwika XV podarował zamek polskiemu
szlachcicowi Maurycemu Saskiemu (Maurice de Saxe) [8].
Musée de la chasse et de la nature. Hôtel de Mongelas.
Musée de la chasse et de la nature. Hôtel de Guénégaud.
Tablica informacyjna przy Musée de la chasse et de la nature.
Lokalizacja: 60 i 62, Rue des Archives.
Godziny otwarcia: od wtorku do niedzieli od 11 do 18. Ostatnie wejście o godzinie 17:30. W środę wieczorem czynne do 21:30.
www.chassenature.org/
www.clubchassenature.fr/L-Hotel-de-Guenegaud.html
Youtube: www.youtube.com/watch?v=KFvtfQ8uFtY
Musée de la Poupée
Założone w 1994 roku muzeum posiada stałą kolekcję ponad 500 francuskich lalek z okresu 1800 roku do czasów obecnych. Odbywają się tu przez cały rok imprezy okolicznościowe dla dzieci i dorosłych: wycieczki z przewodnikiem, warsztaty, imprezy urodzinowe...
Muzeum posiada również sklep i księgarnie.
Tablica informująca o Muzeum lalek przy Impasse Berthaud.
Lokalizacja: 7, Impasse Berthaud.
Godziny otwarcia: od wtorku do soboty od 13 do 18.
www.museedelapoupeeparis.com/
Youtube: www.youtube.com/watch?v=v34w9Rn3F6U
Musée Cognacq-Jay
Musée Cognacq-Jay zostało otwarte 4 czerwca 1929. Mieszczą się tu dzieła sztuki zgromadzone przez Ernest Cognacq i jego żonę Marie-Louise Jaÿ.
Małżeństwo było założycielem luksusowego domu towarowego w Paryżu La Samaritaine, wybudowanego w 1870 roku, a zamkniętego w roku 2005.
W muzeum umieszczono zbiory obrazów min. Nicolas de Largillière, Jean- Baptiste-Siméon Chardin, Rembrandta (Oślica Balaama), Giovanni Battista Tiepolo (Bankiet Kleopatry), Elisabeth Vigée Le Brun, Jean-Baptiste Greuze, François Boucher. Każdy pokój został przyodziały w meble z epoki oświecenia i cenne przedmioty.
Hôtel de Donon, w którym to mieści się owe muzeum jest dworem z końca XVI wieku.
Lokalizacja: 9, rue Payenne i 8, rue Elzévi.
Godziny otwarcia: od wtorku do niedzieli w godzinach od 10-18. Ostatnie wejście o godzinie 17:30.
http://www.museecognacqjay.paris.fr/
Youtube: www.youtube.com/watch?v=NBRpgLz25Kw
Salon-Musée Alain Maître Barbier Coiffeur
Salon zaprasza wszystkich miłośników tradycyjnego golenia, stosując tradycyjne kremy do golenia, prostą brzytwę z ciepłej wody czy zimnej wody, magiczne
kamienie, ciepły ręcznik.
Salon został przekształcony w muzeum, a ściany prezentują imponującą kolekcję brzytew, pędzli do golenia (niektóre nawet z XVIII wieku), przyrządów do
formatowania brody i wąsów, lokówek.
Lokalizacja: 8, rue Saint-Claude.
Godziny otwarcia: od wtorku do piątku od 9.15 do 19, w soboty od 9.15 do 18.
www.alain-maitrebarbiercoiffeur.com/
Youtube: www.youtube.com/watch?v=ZYDgJMZn-F8
Galerie Chardon – Musée Chardon Papillons And Co
Muzeum-galeria-butik, mieszczące się na dwóch poziomach prezentuje egzotyczne owady, motyle, chrząszcze czy ćmy.
Stała ekspozycja obejmuje również wypchane zwierzęta i ptaki.
Lokalizacja: 21, Rue des Filles du Calvaire
Godziny otwarcia: od czwartku do soboty w godzinach 11-18, w piątek i sobotę w godzinach 11-19.
www.galerie-chardon.fr
Musée de la Serrurerie Bricard
Muzeum prezentuje klucze z brązu i żelaza Gallo-Roman, gotyckie kołatki.
Wszystkie zamki i klucze pochodzą z XVI do XIX wieku.
Muzeum mieści się w Hôtel Libéral Bruant (patrz str. 53).
Lokalizacja: 1, rue de la Perle.
Godziny otwarcia: od poniedziałku do piątku w godzinach od 10-12 i 14-17.
Teatry
Gaîté-Lyrique; Théâtre de la Gaîté
Gaîté-Lyrique dawniej zwany Théâtre de la Gaîté został przekształcony
w centrum kultury poświęconej sztuce cyfrowej i muzyce współczesnej w 2011 roku.
Teatr wybudowano początkowo w 1759 roku przez Jean-Baptiste Nicolet i pierwotnie mieścił się na Boulevard du Temple. W 1862 roku podczas modernizacji Paryża przez Haussmanna przeniesiono go w obecne miejsce.
Nowy teatr, zbudowany w stylu włoskim przez architektów Jacques-Ignace Hittorff i Alphonse Cusin. Teatr przyjmował różne formy od światowej sławy operetki przez park rozrywki zwany Magiczną Planetą do obecnej formy.
Miejsce to powstało aby zrozumieć związek między postępem technicznym, a ewolucją form artystycznych umożliwiających spotkanie kultury, historii i nowoczesności.
Gaîté-Lyrique; Théâtre de la Gaîté. Widok od Square Emile Chautemps.
Gaîté-Lyrique; Théâtre de la Gaîté. Widok od Square Emile Chautemps.
Lokalizacja: 3bis, rue Papin.
Godziny otwarcia: od wtorku do soboty od 14 do 20. W niedziele od 12 do 19. W poniedziałki – zamknięte.
www.gaite-lyrique.net/
Théâtre Déjazet
27 września 1859 pod kierunkiem aktorki Virginie Déjazet otwarto Théâtre Déjazet. W latach 1939-1976 Teatr stał się kinem, później kino-teatrem i ostatecznie teatrem trzeciej kategorii.
Początkowo w miejscu obecnego teatru znajdował się kort tenisowy – Jeu de Paume, zbudowany w 1770 roku przez hrabiego Artois, brata Ludwika XVI i Ludwika XVIII. W pierwszych wersjach gry Jeu de Paume, gracze uderzali piłkę rękoma. Jeu de Paume [9] dosłownie oznacza „gra dłońmi”.
Następnie (1851 rok) powstała tu kawiarnia koncertowa (Café Chantant)
o nazwie Folies-Mayer, przekształcona kolejno w Folies-Concertantes w 1853 roku i Folies-Nouvelles w 1854 roku. Grywał tu Jacques Offenbach (1819- 1880), francuski kompozytor, autor min operetki „Orfeusz w piekle”.
Lokalizacja: 41, Boulevard du Temple.
http://www.dejazet.com/
Youtube: www.youtube.com/watch?v=lhpEX-NxbGg
Théâtre du Marais
Pierwotnie teatr został założony przez Jacques’a Mauclair w 1976 roku, po czym był kilkakrotnie niszczony (1644 rok; 1812 rok). W roku 1913 z rozkazu
Napoleona przerobiono go na łaźnię. W roku 1976 teatr zostaje odbudowany przez Jacques’a Mauclair, ale zamyka on swe podboje już w 1999 roku, by rok później budynek przejęła szkoła teatralna Cours Florent, w której to znów otworzono Théâtre du Marais. Nowy zespół przejął teatr 19 marca 2015 roku i postanowił otworzyć się na wszelkie formy sztuki scenicznej.
Lokalizacja: 37, rue Volta.
www.theatredumarais.fr/
Le République – Caveau de la République
Do 2014 był znany jako Caveau de la République (caveau – jaskinia). Kabaret został utworzony w 1901 roku przez Charlesa Bouvet. Prezentowany jest tu głównie utwór satyryczny (pamfleciści, poeci i komicy). Caveau de la
République była znana ze swojego buntowniczego ducha przeciwko polityce i osobistością francuskich. W kwietniu 2014 roku, komik Sami Ameziane (pseudonim Comte de Bouderbala) i producent Jean-Philippe Bouchard
przemianowali dawną nazwę na Le République. Dwaj mężczyźni kontynuowali tradycję miejsca, oferując jednoosobowy show i pokazy komediowe.
Lokalizacja: 1, Boulevard Saint-Martin.
Godziny otwarcia: codziennie od 9 do 18.
www.lerepubliqueparis.fr/
Youtube: www.youtube.com/watch?v=MOGFqmxa5Go
Plakat z Le République.
Plakat z Théâtre du Marais.
Przegląd teatrów na Boulevard du Temple. Adolphe Martial Potémont (1862 rok).
Ogrody i Parki
Jardin de l’hotel Donon
Ogród jest niestety zamknięty dla publiczności. Jest to rezydencja Donon, zbudowana została w 1575 roku przez Médéric de Donon. Dziś mieści się tu Musée Cognacq-Jay (patrz str. 24).
Hôtel de Donon wraz z ogrodem.
Lokalizacja: 9, Rue Payenne.
Jardin Anne-Frank / Jardin Saint-Aignan
To ogród oddany w hołdzie Anne-Frank (Annelies
Marie „Anne” Frank). Kim była Anne-Frank? To żydowska dziewczyna, autorka dziennika, zmarła w obozie koncentracyjnym po ponad dwuletnim ukrywaniu się w Amsterdamie (tam też stoi jej pomnik). Jej pamiętniki zostały
opublikowane przez Otto Franka w 1947 roku. Następnie przetłumaczono je na 30 języków, a w 1959 roku nakręcono film „Pamiętnik Anny Frank”.
Ogród zajmuje 4000 m2 i znajduje się na terenie byłych ogrodów Hôtel Saint- Aignan, gdzie stoi dziś Muzeum Sztuki i Historii Judaizmu (patrz str. 20).
Wejście do Ogrodu jest bardzo trudne do znalezienia i znajduje się przy Rue Beaubourg.
Ogród ma kilka segmentów, Występują tu młode kasztanowce, posadzone w 2007 roku. Druga działka, z widokiem na piękny Hôtel Saint-Aignan,
a ostatnia część składa się z małego sadu jabłoni i wiśni, plac zabaw dla dzieci i trawnika do publicznej użytkowania.
Jardin Anne-Frank.
Jardin Anne-Frank.
Tablica z życiorysem Annelies Marie „Anne” Frank.
Lokalizacja: 14, Impasse Berthaud.
Youtube: www.youtube.com/watch?v=SNfinrD8-_k
Jardin des Archives Nationales
To ogrody zgromadzone na terenie Musée des Archives Nationales (patrz str.
16).
Jardin de l’hôtel de Rohan; Jardin des hôtels d’Assy et de Breteuil; Jardin de l’hôtel de Fontenay; Jardin de l’hôtel de Jaucourt; Ruelle de la Roche – aleja z licznymi ławkami i kwiecistymi żywopłotami; Court Hotel Soubise z ogrodem francuskim. Należy wspomnieć, że wszystkie ogrody zaprojektował Louis
Benech w 2011 roku.
Lokalizacja: 60, Rue des Francs Bourgeois.
Jardin de l’Hôtel Salé – Leonor Fini
To niewielki plac zieleni znajdujący się na tyłach Hôtel Salé, w którym mieści się Musée Picasso. W średniowieczu, ten plac był ogrodem z drzewami
owocowymi, warzywami i ziołami. Dziś, ten przytulny mały park posiada ładną, wypielęgnowaną działkę trawiastą, idealną aby położyć tam koc piknikowy, jednocześnie oferując wiele ławek pod drzewami dla tych, którzy wolą cień.
Ogród nazwano imieniem argentyńskiej malarki surrealistycznej – Leonory Fini (1907-1996).
Lokalizacja: 94, Rue Vieille du Temple.
Skwery
Square du Général Morin
Square du Général Morin mieści się z tyłu kościoła Saint Martin des Champs przy kaplicy Conservatoire National des Arts et Métiers i zapewnia dostęp do Musée des arts et métiers (patrz str. 21).
Arthur Jules Morin (1795-1880) – francuski generał i fizyk, matematyk, był wynalazcą aparatu do badania spadania ciał i dynamometru Morina.
Na dziedzińcu, przed wejściem stoją 2 pomniki: statua wolności i pomnik Zenobe Gramme, belgijskiego elektrotechnika, który w 1869 roku wynalazł komutator, przyczyniając się do rozwoju maszyn elektrycznych prądu stałego.
W 1871 roku zbudował pierwszą prądnicę prądu stałego, zwaną od jego nazwiska prądnicą Gramme’a.
Statua Wolności na Square du Général Morin.
Square du Général Morin i wejście do Musée Arts et Métiers.
Pomnik Zenobe Gramme oraz Saint Martin des Champs na Square du Général Morin.
Wystawa na Square du Général Morin.
Lokalizacja: 60, rue Reaumur.
Square du Temple
Ogród został utworzony w 1857 roku, na miejscu byłej twierdzy Tour du Temple, o czym była mowa powyżej. Jego powierzchnia wynosi 7700 m2. Ten piękny park ograniczony jest czterema ulicami: Rue de Bretagne, Rue Eugène-Spuller, Rue Perrée i Rue du Temple.
W ogrodzie znajduje się altanka, pochodząca z 1900 roku, plac zabaw dla dzieci, fontanny i sztuczny staw z wodospadem wzniesiony na skałach pochodzących z lasu Fontainebleau (las obejmuje 17,072 ha i mieści się w miejscowości o tej
samej nazwie). Warto wspomnieć, że w Fontainebleau znajduje się słynny Pałac Fontainebleau.
W Square du Temple znajdują się 71 drzewa i 191 różnych odmian roślin.
W 2007 roku plac otrzymał nagrodę „Espaces verts écologiques”(ekologicznego zarządzania zielenią).
Znajduje się tu posąg poety i kompozytora Pierre-Jeana de Béranger (1780- 1857). Został on opisany jako „najpopularniejszy francuski kompozytor wszech czasów” i „pierwsza gwiazda francuskiej muzyki popularnej”. Przykładem może być dzieło: Le Vieux drapeau (stara flaga).
26 października 2007 został odsłonięty kamień pamięci na trawniku przy
głównym placu, na którym widnieją imiona i nazwiska 85 „maluczkich, którzy nie mają czasu, by uczęszczać do szkoły”, żydowskich dzieci w wieku od 2 miesięcy do 6 lat żyjących w 3. dzielnicy i deportowanych między 1942 i 1944, a następnie zamordowanych w Auschwitz.
Square du Temple. Pierre-Jean de Béranger.
Square du Temple. Cascade du square du Temple.
Square du Temple. Cascade du square du Temple.
Lokalizacja: pomiędzy rue du Temple, rue de Bretagne, rue Perrée i rue Eugène-Spuller.
Youtube: www.youtube.com/watch?v=ZptZcvaIMss
Square Émile-Chautemps
Został początkowo utworzony pod nazwą Plac des Arts et Metiers w 1858 roku, później przemianowano go na cześć Émile Chautemps (1850-1918), lekarza medycyny, senatora i ministra. Głosował on za przyjęciem ustawy o separacji kościoła i państwa 6 grudnia 1905 roku.
Plac obejmuje 4069 m2. Plan budowy tego placu narodził się z w głowach Ludwika XIV i Andre le Notre, a następnie został zmodernizowany przez Napoleona III.
Zlokalizowany jest pomiędzy Boulevard de Sébastopol, Rue Salomon-de-Caus, Rue Papin i Rue Saint-Martin, przodem do Conservatoire national des arts et métiers (CNAM).
Składa się z regularnych alejek kasztanowców i dwóch owalnych basenów.
Znajdują się w nim 3 dekoracje:
– Popiersie Marca Seguina (1786-1875), francuskiego inżyniera, wynalazcy mostu wiszącego oraz kotła płomienicowo-płomieniówkowego (co
spowodowało szybszy rozwój kolei).
– Dwa podłużne baseny (Fontaine des Arts-et-Métiers), w każdym są po dwa alegoryczne posągi z brązu i jedna fontanna Gargulca. 1.-południowy, autorstwa Auguste Ottin (Merkury i Muzyka-alegoria handlu i sztuki); 2.-północny,
autorstwa Charles Gumery (Rolnictwo i Przemysł).
– Granitowa kolumna upamiętniający francuskie zwycięstwa w wojnie krymskiej (Bitwa pod Inkermanem – 5 listopada 1854 roku; Oblężenie Sewastopola (1854-1855); Bitwa nad Almą – 20 września 1854; Bitwa Tchernaïa – 16 sierpnia 1855.
Square Emile Chautemps. Basen pólnocny.
Square Emile Chautemps. Basen południowy.
Square Emile Chautemps. Popiersie Marca Seguina. Widok na Conservatoire National des Arts et Métiers.
Square Emile Chautemps. Kolumna.
Lokalizacja: pomiędzy boulevard de Sébastopol, rue Salomon-de-Caus, rue Papin i rue Saint-Martin.
Youtube: www.youtube.com/watch?v=snxf_7lLKOk
Square Georges Caïn
Utworzony w 1923 roku plac rozciąga się na 2128 m2. Graniczy od północy i wschodu z Musée Carnavalet, Le Pelletier de Saint-Fargeau i liceum Victora Hugo.
Jego nazwa pochodzi od Georges Jules Auguste Cain (1856-1919), malarza, rysownika i pisarza, który znalazł inspirację w historii Paryża, jego teatrach i jego zabytkach. Był on kustoszem w Musée Carnavalet. Prace Caine’a są eksponowane w muzeum Barona Gerarda w Bayeux, w Muzeum Picardie w Amiens, oraz Musée Carnavalet. Plac służy jako lapidarium do Hôtel
Carnavalet (patrz str. 15).W centrum ogrodu, w środku klombu róż stoi brązowy posąg (twórczości Aristide Maillol) młodej nagiej kobiety o nazwie „Świt”, „Ile de France” albo „L’Aurore”, która trzyma szalik.
Główną cechą parku jest zbiór renesansowych kamieni, rzeźb i fragmenty budynków rozrzuconych w artystycznym nieporządku po całym placu.
Występują tu pozostałości z epoki renesansu np: fronton centralnego pawilonu (z zegarem) z Palais des Tuileries, okna z Hôtel de Thou, sarkofagi Merowingów, wciąż poczerniałe od ognia, który go zniszczył, rozeta ze starego Hôtel de Ville.
Stary Hôtel de Ville i Palais des Tuileries zostały zniszczone w 1871 roku.
Plac obsadzony jest wieloma gatunkami roślin, w tym drzewem figowym o ponad 6 m wysokości.
Ciekawym symbolem parku jest zamontowany tu śpiew elektronicznego słowika
„Le Rossignol Electrique” przez Erika Samakh w roku 1990, który zaczyna śpiewać, kiedy wieje wiatr.
Square Georges Caïn. Po środku posąg „Świt”.
Square Georges Caïn. Fronton i kolumny Palais des Tuileries otaczające płaskorzeźbę.
Square Georges Caïn.
Square Georges Caïn.
Square Georges Caïn.
Square Georges Caïn. Fragment rzeźb i fronton z paryskiego magazynu soli z 1698 roku.
Lokalizacja: 8, rue Payenne.
Square Leopold-Achille
Utworzony w 1913 roku, rozciąga się na 2190 m2.
Uroczy i spokojny plac otoczony jest trzema ulicami: Rue de Sévigné, Rue Payenne, Rue du Parc-Royal i dotyka jednej ze ścian Hôtel Le Peletier de Saint- Fargeau, w którym mieści się Muzeum Carnavalet. Ów budynek w 1545 został zbudowany przez rycerza z La Bourdinière – Michel de Champrond.
Plac został nazwany początkowo „Parc Royal”, dopóki nie przyjął imienia Leopolda Achille (1844-1921), pisarza, byłego radnego z 3. dzielnicy, który był również zastępcą burmistrza.
Dawniej, plac był częścią Maison Royale des Tournelles, która została zajęta przez królów Francji, rozciągająca się aż do obecnego teraz Place des Vosges.
Teren ten został zburzony na rozkaz Katarzyny Medycejskiej (Catherine de Médicis) (1519-1589), żony króla Francji Henryka II.
Długi trawnik otoczony wysokimi drzewami zajmuje centralne miejsce placu.
Ciekawą kompozycją jest obecność dwóch roślin godnych uwagi: Brzostownica kaukaska, drzewo pochodzące z 1907 roku oraz ostrokrzew – Osmanthus
heterophyllus z 1856 roku z kłującymi liśćmi. Krzew bierze swoją nazwę od greckiego i oznacza „pachnący kwiat”, ponieważ kwitnie, późno (wrzesień- październik) i jest szczególnie pachnący. Inne gatunki roślin to np.:
skrzydłorzech czy topola Berlińska.
Znajduje się tutaj marmurowy posąg bogini Pomony – Femme Debout (nimfy etruskiej, bogini sadów, ogrodów i drzew owocowych) z 1841 roku, nieznanego autora, mogący pochodzić z fasady starego ratusza, zniszczonego podczas
Komuny Paryskiej.
Nieopodal niewielka nisza zawiera relikwie historyczne z czasów Franciszka I:
bogato rzeźbiony łuk, z dwoma królewskimi salamandrami, ozdobnymi literami
„F”.
Square Leopold-Achille. Łuk z królewskimi salamandrami.
Square Leopold-Achille. Pomona.
Lokalizacja: pomiędzy rue de Sévigné, rue Payenne, rue du Parc-Royal.
Youtube: www.youtube.com/watch?v=TicUx4xMFG0
Square Saint-Gilles-Grand-Veneur – Pauline-Roland
Utworzony w 1988 roku, rozciąga się na 987 m2 w ogrodach Hôtel du Grand Veneur, zbudowanego w XII wieku. Jest to unikalne miejsce, bardzo ciche, w otoczeniu eleganckich budynków, ozdobione wieloma odmianami róż, w tym wspaniałą „Catherine Deneuve”.
Duże kolorowe róże zwisają z otaczających skwer altanek, a cała ta sceneria tworzy sie na tle starożytnej kamienicy, raz znanej jako Hotel d’Ecquevilly, a raz jako Hôtel du Grand Veneur. Rezydencja zyskała nazwę Hôtel du Grand Veneur
i przechodziła z rąk do rąk kilka razy, od czasu kiedy to została zbudowany w 1637 roku i kiedy markiz Ecquevilly osiedlił się w niej w 1733 roku.
Książe d’Ecquevilly był oficerem króla Ludwika XV odpowiedzialnym za polowania i francuskim wielkim myśliwym – Grand Veneur.
Ogród nazwano również imieniem francuskiej feministki i socjalistki Pauline Roland (1805-1852), przyjaciółki George Sand [10].
Square Saint-Gilles-Grand-Veneur.
Lokalizacja: pomiędzy rue du Grand-Veneur i rue de Hesse.
Place
Place Renée Vivien
Ten kwadratowy plac przy 80 Rue du Temple nosi imię poety Renée Vivien (Pauline Mary Tarn) (1877-1909). Była to angielska pisarka tworząca w języku francuskim.
Na obecnym miejscu w 1789 roku stał pręgierz wzniesiony przez Maison du Temple.
W dniu 21 czerwca każdego roku, z okazji święta muzyki, w tym małym miejsce odbywają się spektakle muzyczne.
Place Olympe de Gouges.
Place Renée Vivien.
Lokalizacja: 80, rue du Temple.
Place Olympe de Gouges
Marie Gouze (Maria-Olympe de Gouges) (1748-1793), francuska dramatopisarka, pionierka feminizmu.
W 1791 ogłosiła Deklarację Praw Kobiety i Obywatelki, w której domagała się między innymi przyznania kobietom prawa do edukacji. Została zgilotynowana w 1793 roku za pamflety o rewolucji francuskiej.
Plac został zainaugurowany 06 marca 2004 roku z okazji Międzynarodowego Dnia Kobiet.
Przy placu znajduje się Fontaine Boucherat (o czym będzie mowa dalej).
Lokalizacja: pomiędzy rue Béranger, rue de Franche-Comté, rue Charlot i rue de Turenne.
Place Bernard-Lazare
Bernard-Lazare (1865-1903) pisarz i dziennikarz, krytyk literacki, jednocześnie anarchista i polemista francuski. Prowadził kampanię na rzecz stworzenia
narodu żydowskiego w Palestynie.
Lokalizacja: pomiędzy rue Borda i rue de Turbigo.
Place Theodor-Herzl
Theodor Herzl (1860-1904) to żydowski pisarz Austro-Węgierski, założyciel ruchu syjonistycznego.
Lokalizacja: pomiędzy rue de Turbigo i rue Réaumur.
Place Élisabeth-Dmitrieff
Jest on nazwany na cześć Elżbiety Dmitrieff (Elisavieta Koucheleva), urodzonej w 1851 roku. Była ona Rosjanką, która uczestniczyła w Komunie Paryskiej w 1871 roku. Wspólnie z Nathalie Lemel (1827-1921) w dniu 11 kwietnia 1871 roku w kawiarni na Rue du Temple założyły Unię Kobiet.
Lokalizacja: pomiędzy rue de Turbigo i rue du Temple.
Place Nathalie-Lemel
Nathalie Lemel (1827-1921), wojująca anarchistka i feministka, który była na barykadach podczas Komuny Paryskiej w 1871 roku.
Lokalizacja: pomiędzy rue Dupetit-Thouars i rue de la Corderie.
Pozostałe Place
Place de la République – leży u zbiegu 3, 10 i 11 dzielnicy. Jednakże większe jego części znajdują się po równo w 10 i 11 dzielnicy i zostanie on
przedstawiony w kolejnych częsciach, obejmujących właśnie te dwie dzielnicę.
Place des Vosges – obejmuje głównie 4 dzielnicę, a tylko Rue du Pas-de-la- Mule przylega do niego od omawianej 3. dzielnicy. W związku z tym zostanie przedstawiony przy prezentacji 4. dzielnicy.
Fontanny
Fontaine Boucherat
Zlokalizowana przy Place Olympe de Gouges (patrz str. 39).
Zbudowana w 1697 roku przez architekta Jean Beausire, nosi nazwę kanclerza Francji Louis Boucherat (1616-1699). Na tablicy widnieje napis „Favsta
Parisiacam Lodoico Rege Za Vrbem, Pax Vt Fvndet Opes Fons Ita Fvndit Aovas”, co tłumaczy się jako podziękowanie dla króla Ludwika XIV za pokój we Francji.
Lokalizacja: na rogu 133, rue de Turenne i 70, rue Charlot.
Fontaine des Haudriettes
Fontanna została zbudowana w 1764 roku przez architekta Pierre-Louis Moreau- Desproux na zlecenie księcia François de Rohan-Soubise [11].
Neoklasycystyczny budynek jest ozdobiony płaskorzeźbą Philippe Mignot przedstawiającego nimfę leżącą w trzcinach.
Według legendy, drapier z XII wieku, Etienne Haudry udał się na krucjatę i został uznany za zmarłego. Jego wierna żona poszła więc do klasztoru. Ale Haudry wrócił. Kościół poruszony tym przykładem cnoty zwolnił zakonnice ze swoich ślubów.
Lokalizacja: na skrzyżowaniu 1, rue des Haudriettes, rue des Archives i rue des Quatre-Fils.
Fontaine de Paradis; Fontaine du Chaume lub Fontaine de Soubise
Zajmuje łuku kręgu na ścianie Hôtel de Soubise (patrz str. 52).
Wybudowana w 1710 roku na polecenie księcia François de Rohan-Soubise.
Obecnie jest wyłączona z funkcjonowania.
Nad gzymsem widnieje wygrawerowany napis: „Anno MDCCVI. Ut daret hunc populo Fontem certabat Uterqüe: Subisius posuit Moenia, aquas Pretor„ , co oznacza „Rok 1706. Soubise i pożyczkodawcy zafundowali tę fontannę dla ogółu ludności.
Różne nazwy fontanny wywodzą się od nazw ulic przy której się kiedyś znajdowała.
Obecna rue des Francs-Bourgeois dawniej nosiła nazwę rue du Chaume, a rue des Archives był poprzednio rue de Paradis.
Fontaine Boucherat.
Fontaine des Haudriettes.
Fontaine de Paradis.
Lokalizacja: na rogu rue des Francs-Bourgeois i rue des Archives.
Fontaine de Joyeuse; Fontaine Saint-Louis
Zbudowana w 1687 roku przez rzeźbiarza Izydora Romain Boitel, następnie zamknięta i przywrócona do funkcjonowania dopiero w 2008 roku. W środku jest mały żeliwny posąg przedstawiający dziecko trzymające przechylony słoik, z którego wylewa się woda. Sklepienie prezentuje zwierzęta wodne w sitowiu, czaple, żaby, łabędzia i węża.
Nazwa tej fontanny umieszczona została w opowiadaniu Jean-Louis Bukiet’a
„Radosne fontanny” (La fontaine de joyeuse), opublikowane w 1949 roku.
Lokalizacja: 41, rue de Turenne.
Fontaine de Popincourt; Fontaine de la Charité
Tak zwana Fontanna Miłosierdzia św. Ambrożego jest jedną z 15 fontann tzw.
„Fontaines du décret de Saint-Cloud”, których budowa została nadana decyzją Napoleona I – dekretem z 1806 roku.
Wbudowana przez architekta François Jean Bralle i rzeźbiarza Augustin Félix Fortin i zniszczona między 1855 i 1860 r. Jedynym śladem jest pozostała rzeźba
„Dobroczynność” (La Charité) należąca do Muzeum Carnavalet.
Lokalizacja: 48, rue de Sévigné.
Fontaine du Vert bois; Fontaine Saint-Martin
Na fontannie widnieje tablica z napisem informującym, iż miejsce to należy do klasztoru Saint-Martin-Champs. Zbudowano ją w 1712 roku na wniosek
Ludwika XIV, według projektu Pierre Bullet.
Fontanna ma duży fronton ozdobiony rzeźbą żaglowca, wspierany przez dwa pilastry sparowanych ze sobą wytłoczeń ilustrujących naprzemienną scenerię trawy i lodu.
W 1877 roku uratowana przez samego Victora Hugo przed rozbiórką, który krytykuje architekta mówiąc: „Zburzyć wieże, nie, a architekta, tak...” („Démolir la tour, non, l’architecte, oui....”).
Fontaine de Popincourt.
Fontaine de Joyeuse.
Fontaine du Vert bois.
Lokalizacja: na skrzyżowaniu rue du Vertbois i rue Saint-Martin.
Fontaine de la Rue Couture
To duży, prostokątny basen zaprojektowany w 1985 roku przez Rolanda Simounet. Znajduje się na terenie Jardin de l’Hôtel Salé (patrz str. 30).
Lokalizacja: na rogu rue des Coutures Saint-Gervais i rue Vieille du Temple.
Fontaine des Arts-et-Métiers
Znajdują się w Square Émile-Chautemps. (patrz str. 33).
Fontaine Wallace
To ujęcia wody pitnej w Paryżu, ufundowane w 1872 roku przez Richarda Wallace’a, angielskiego milionera, kolekcjonera sztuki. Rozrzucone po całym mieście. Tu, w 3. dzielnicy znajdują się na Square Émile-Chautemps, Place Nathalie-Lemel, Passage du Pont-aux-Biches oraz przy 9 place de la
République.
Jardin de l’Hôtel Salé – Leonor Fini i Fontaine de la Rue Couture.
Fontaine Wallace. Passage du Pont-aux-Biches.
Budynki Religijne
Église Sainte Élisabeth de Hongrie
Kościół św. Elżbiety Węgierskiej – Matki Bożej Miłosierdzia.
Élisabeth de Hongrie (Elżbieta z Turyngii, Elżbieta Węgierska) – księżniczka węgierska, tercjarka franciszkańska i święta Kościoła katolickiego.
Elżbieta Węgierska była dzieckiem króla Węgier Andrzeja II i została ogłoszona świętą przez papieża Grzegorza IX w 1235 r. Jest patronką zgromadzenia
elżbietanek oraz elżbietanek cieszyńskich.
Budowę kościoła rozpoczęto w 1628 roku, a kamień węgielny położyła tu królowa Maria Medycejska (Maria de Medici) (1575-1642), żona Henryka IV.
Kościół św. Elżbiety jest także kościołem klasztornym Zakonu Maltańskiego (Suwerennego Rycerskiego Zakon u Szpitalników Świętego Jana, z Jerozolimy, z Rodos i z Malty).
Église Sainte Élisabeth de Hongrie.
Prieuré Saint Martin des Champs. Centralna kaplica i chór widziane od strony Square du Général Morin.
Lokalizacja: 195, rue du Temple.
Youtube: www.youtube.com/watch?v=BVeyk-gpqCA
Prieuré Saint Martin des Champs
To dawny klasztor katolicki, założony w 1079 roku.
To ciekawy przykład architektury romańskiej i gotyckiej. Zlokalizowany jest w obrębie Conservatoire National des Arts et Métiers.
Z notatek dowiadujemy się, że w miejscu kościoła St Martin des Champs stała niegdyś kaplica pod wezwaniem św. Marcina z Tours, założona w czasie dynastii Merowingów około 710 roku.
Lokalizacja: 270-292, rue Saint-Martin.
Église Saint Nicolas des Champs
W miejscu kościoła początkowo stała kaplica z 1184, a budowa kościoła rozpoczęła się w XII wieku.
Kościół posiada jeden z niewielu ołtarzy monumentalnych z XVIII wieku.
Wewnątrz znajdują się organy z 1418 roku. Ludwik Braille, wynalazca dotykowego systemu pisma dla niewidomych, był jednym z właścicieli tych organów.
W tym późnogotyckim kościele przebywali Ludwika de Marillac założycielka Zgromadzenia Sióstr Miłosierdzia i Wincenty à Paulo francuski ksiądz katolicki, założyciel zgromadzeń szarytek i lazarystów, święty Kościoła katolickiego, pionier Misji.
Église Saint Nicolas des Champs. Widok od Rue Cunin-Gridaine.
Église Saint Nicolas des Champs. Widok od Rue Saint-Martin.
Lokalizacja: 254, rue Saint-Martin.
Youtube: www.youtube.com/watch?v=61bKWFQY-gc
Église Saint Denys du Saint Sacrement
Został założony na pamiątkę pierwszego biskupa Paryża, św. Dionizego (250- 258), który był świętym katolickim, męczennikiem i patronem Francji. Jest jednym z Czternastu Świętych Wspomożycieli.
Kościół został zaprojektowany przez Étienne-Hippolyte Gödde, a pierwszy kamień został położony 15 września 1826 roku. Jest to kamień z podobizną Karola X (król Francji w latach 1824-1830), na którym widnieje napis:
Une médaille du graveur Ursin Vatinelle.
Église Saint Denys du Saint Sacrement.
Lokalizacja: 68, rue de Turenne.
Youtube: www.youtube.com/watch?v=On4-t-ljlok
Synagogue Nazareth
Ta najstarsza synagoga w Paryżu została zbudowana w 1822 roku po uzyskaniu zgody Ludwika XVIII. Jednak z licznymi nieprawidłowościami w budowie szybko ja zamknięto. Nowa synagoga została otwarta 1. kwietnia 1852 roku.
Wokół zewnętrznych drzwi wygrawerowane jest motto Republiki Francuskiej:
„Wolność, równość, braterstwo” (Liberté, égalité, fraternité).
Lokalizacja: 15, rue Notre-Dame-de-Nazareth.
Chapelle Saint Julien des Enfants Rouges
Pod numerem 90 na Rue des Archives, dawnej Rue des Enfants Rouges była kaplica hospicium dziecięcego Enfants Rouges.
Po lewej stronie na dziedzińcu widzimy absyd kaplicy Saint-Julien. Widać wysokie łukowe okna.
Hospicium z kolei zostało utworzone przez Małgorzate z Nawarry [12]
(Marguerite de Navarre) dla sierot.
Dzieci z tej instytucji były ubrane w czerwone ubranie i przyjęły nazwę
„d’enfants-rouges” – „czerwonych dzieci”.
Po fuzji ze szpitalem podrzutek (Hôpital des Enfants-Trouvés) w 1772 roku, hospicium Enfants-Rouges zostało zlikwidowane, a pomieszczenia
wykorzystane jako klasztor przez księży doktryny chrześcijańskiej.
Największa część została zburzona w 1800 roku, aby umożliwić w to miejsce otwarcie Rue Molay.
Lokalizacja: 90, na Rue des Archives.
Temple de l’Humanité
Temple de l’Humanité – Świątynia ludzkości. Jest to jedyna świątynia pozytywistyczna pozostała w Europie.
W budynku znajduje się dwór z XVII wieku. Fasada na pierwszym piętrze prezentuje rzeźbę wykonaną przez Clotilde de Vaux, przedstawiającą popiersie Augusta Comte’a z napisem „Miłość to podstawa porządku publicznego, cel postępu” (L’amour pour principe et l’ordre pour base, le progrès pour but).
August Comte (1798-1857) to francuski filozof i pozytywista, twórca terminu socjologia.
Temple de l’Humanité.
Pomnik św. Jana Chrzciciela przy Katedrze Świętego Krzyża ormiańskiej w Paryżu.
Lokalizacja: 5, rue Payenne.
Cathédrale Sainte-Croix de Paris des Arméniens
Katedra Świętego Krzyża ormiańskiejgo w Paryżu stoi na miejscu dawnego kościoła Saint Jean Saint Francois.
Pochodzenie tego kościoła sięga XVII wieku. W 1970 roku kościół zostaje zamknięty, a budynek powierza się społeczności ormiańskiej.
Lokalizacja: 15, rue Notre-Dame-de-Nazareth.
Malownicze Pasaże
Passage de l’Ancre Royale
Pasaż o długości 68 m i szerokości 2,50 m.
Składa się z domów, małych sklepów, warsztatów i biur. Jest uważane za najstarsze przejście w Paryżu.
Passage de l’Ancre Royale. Wejście od rue Saint-Martin.
Passage de l’Ancre Royale. Wejście od rue Saint-Martin.
Passage de l’Ancre Royale. Wejście od rue Saint-Martin.
Passage de l’Ancre Royale. Wejście od rue Saint-Martin.
Lokalizacja: rozpoczyna się przy 221, rue Saint-Martin, a kończy przy 30, rue de Turbigo.
Passage Vendôme
Przejście otwarte w 1827 roku pomiędzy 16 Rue Béranger a place de la République.
Passage Alombert
Przy Rue des Gravilliers.
Passage Barrois
Przejście pomiędzy Rue au Maire a Rue des Gravilliers.
Passage Brantôme
Przy Rue Rambuteau.
Passage du Commerce Saint-Martin
Przy Rue du Grenier Saint-Lazare.
Passage des Gravilliers
Przejście pomiędzy Rue Chapon a Rue des Gravilliers.
Passage de l’ Horloge-ŕ-Automate
Przy Rue Saint-Martin.
Passage du Maure
Przy Rue Brantôme.
Passage des Ménétriers
Przy Rue Rambuteau.
Passage Moličre / Passage Molière
Przejście otwarte w 1791 roku pomiędzy 82 Rue Quincampoix Fin a 157 Rue
