ANALIZA BILANSU WODY ORAZ AWARYJNO CI WYBRANEGO SYSTEMU DYSTRYBUCJI WODY

Dariusz KOWALSKI¹, Beata KOWALSKA¹, Marian KWIETNIEWSKI², Joanna SYGACZ-ADAMSKA¹

1Wydziaá InĪynierii ĝrodowiska Politechnika Lubelska

2Wydziaá InĪynierii ĝrodowiska Politechnika Warszawska

ANALIZA BILANSU WODY ORAZ AWARYJNOĝCI WYBRANEGO SYSTEMU DYSTRYBUCJI WODY

ANALYSIS OF WATER BALANCE AND RELIABILITY OF CHOSEN WATER DISTRIBUTION SYSTEM

The paper presents the analysis of water balance and reliability of the selected water distribution system. Investigated water supply network contains conduits of 190 km length (without house connections). The analysis covered the period 2000 – 2010 year. Applica- tion of IWA methodology to presented investigations allowed the estimation of indicators of real water losses. The estimation of basic reliability indicators was also performed. The paper presents changes of these indicators values during the time. The obtained values were compared to results received from other, similar water networks in Poland.

1. Wprowadzenie

Gospodarka rynkowa wymaga od przedsiĊbiorstw przede wszystkim generowania zysku. Nieco inaczej wygląda to w przypadku przedsiĊbiorstw wodociągowych. Gáów- nym ich zadaniem jest zaopatrzenie odbiorców w wodĊ zuĪywaną na cele bytowe i gospodarcze [16]. PrawidáowoĞü funkcjonowania przedsiĊbiorstw wodociągowych uzaleĪniona jest jednak, miĊdzy innymi, od bilansu ich efektywnoĞci i dostĊpnego poziomu finansowania [1,7, 15]. Z punktu widzenia efektywnoĞci bardzo istotny jest poziom strat wody [8]. Jego prawidáowe okreĞlenie nie jest jednak áatwe, chociaĪby ze wzglĊdu na niepewnoĞci pomiarowe [9]. Stosowane są tu metody uproszczone jak równieĪ rozbudowane, oparte o metodologie zalecaną przez International Water Asso- ciation (IWA). Obie metody opierają siĊ o sporządzenie bilansu wody, jako gáównego produktu przedsiĊbiorstw wodociągowych [4, 12]. Na tej podstawie okreĞlana jest wskaĨnikowo wielkoĞü strat wody odniesiona np. do 1 km dáugoĞci przewodów, jedne- go mieszkaĔca czy przyáącza wodociągowego. MoĪliwe jest takĪe okreĞlenie objĊtoĞci wody przynoszącej i nieprzynoszącej dochód, jak równieĪ tzw. strat rzeczywistych i pozornych. Uzyskane wielkoĞci wskaĨnikowe pozwalają na porównanie efektywnoĞci

produkcji wody róĪnych przedsiĊbiorstw, jak równieĪ wskazują na koniecznoĞü podej- mowania dziaáaĔ zmierzających do ograniczania strat wody [5]. Ich analiza w dáuĪszym okresie czasu pozwala na ocenĊ skutecznoĞci tych dziaáaĔ, jak równieĪ uáatwia prowa- dzenie polityki modernizacji sieci [3, 13].

Drugim elementem wpáywającym na efektywnoĞü funkcjonowania przedsiĊbiorstw wodociągowych jest ocena niezawodnoĞciowa pracy poszczególnych elementów syste- mu wodociągowego, ze szczególnym uwzglĊdnieniem podsystemu dystrybucji wody [17]. WskaĨnikowa ocena tej niezawodnoĞci pozwala nie tylko okreĞliü stan techniczny badanych elementów systemu, ale równieĪ prawidáowoĞü procesu usuwania awarii.

Pomocne w tej ocenie moĪe byü porównanie wyznaczonych wskaĨników z wartoĞciami okreĞlonymi dla innych przedsiĊbiorstw [2]. Jednym z najáatwiejszych do uzyskania wskaĨników z tej grupy jest wskaĨnik intensywnoĞci uszkodzeĔ, okreĞlający liczbĊ awarii w ciągu roku odniesioną do jednostkowej dáugoĞci przewodów [11]. OczywiĞcie okreĞlenie tego wskaĨnika naleĪy traktowaü jako wstĊp do dalszej analizy niezawodno- Ğciowej. Jego wartoĞü pozwala jednak na wstĊpną ocenĊ technicznej strony funkcjono- wania danego przedsiĊbiorstwa z innymi tego typu zakáadami.

WskaĨnikowe okreĞlenie poziomu strat wody, jak równieĪ niezawodnoĞci funkcjo- nowania kolejnych elementów systemu wodociągowego uáatwia znacząco podejmowa- nie decyzji o kierunkach i zakresie dziaáaĔ przedsiĊbiorstw. Uzyskane wartoĞci powinny byü jednak porównywane z wartoĞciami okreĞlonymi w warunkach innych przedsiĊ- biorstw. Porównanie to staje siĊ jednak utrudnione przy braku áatwo dostĊpnych danych.

W tym kontekĞcie, zdaniem autorów artykuáu, wydaje siĊ celowe publikowanie rezulta- tów badaĔ bilansowych i niezawodnoĞciowych w kolejnych przedsiĊbiorstwach wodo- ciągowych.

2. Metodyka badaĔ

W ramach prezentowanego artykuáu przedstawiono rezultaty prac ukierunkowanych na sporządzenie bilansu wody zarówno uproszczonego, jak i opartego na metodologii IWA, dla wybranego przedsiĊbiorstwa wodociągowego. Dodatkowo, wykorzystując dane uzyskane w tym przedsiĊbiorstwie, okreĞlono wartoĞü wskaĨnika intensywnoĞci uszkodzeĔ, odniesionego do caákowitej dáugoĞci sieci, jak równieĪ dla przewodów magistralnych, rozdzielczych i przyáączy wodociągowych. Badaniami objĊto okres od roku 2000 do 2010.

2.1. Uproszczony bilans wody

W ramach prezentowanej analizy zrealizowano nastĊpujące obliczenia:

x strat caákowitych wody (S), m³/rok

S =Qw – Qs - Qwá (1)

gdzie: Qw – iloĞü wody wyprodukowanej, m³/r; Qs - caákowita iloĞü wody sprzedanej, m³/r; Qwá – iloĞü wody zuĪytej na potrzeby wáasne, m³/r.

x procentowego wskaĨnika strat caákowitych (W%) (%)

%

% ˜100 Qw

W S

(2) x jednostkowego wskaĨnika strat wody odniesionych do dáugoĞci sieci w ciągu doby,

WL, m³/km d ,

x jednostkowego wskaĨnika strat wody przypadających na jednego mieszkaĔca w ciągu doby, WM,, m³/(mk·d)

x jednostkowego wskaĨnika strat wody przypadających na jedno przyáącze w ciągu doby, WP, m³/(przyáącze·d)

2.2. Sporządzenie bilansu wody metodą IWA

W artykule wykorzystano takĪe jedną z najczĊĞciej stosowanych metod sporządza- nia bilansu wody, która zostaáa opracowana przez International Water Association [12].

W tej metodzie iloĞü wody podzielona jest na dwie kategorie:

• woda zuĪyta na konsumpcjĊ, pobierana w sposób autoryzowany, okreĞlana na pod- stawie obowiązującego w danym systemie sposobu jej rozliczania oraz pomiarów odpowiednimi przyrządami,

• woda tracona, z podziaáem na straty pozorne i rzeczywiste. Do strat pozornych zaliczono nieautoryzowany pobór wody oraz báĊdy wynikające z niedokáadnoĞci urządzeĔ pomiarowych oraz niejednoczesnoĞci odczytów wskazaĔ wodomierzy. Do strat rzeczywistych zaliczono teĪ straty wody powstające na skutek wycieków i dziaáania przelewów w zbiornikach magazynujących.

Dodatkowo standard IWA zaleca podziaá produkowanej przez przedsiĊbiorstwa wo- dy na przynoszącą i nieprzynoszącą dochód. Schemat kolejnoĞci sporządzania bilansu wody przedstawiono na rys. 1.

Bilans wody sporządzano zgodnie z nastĊpującymi etapami:

x okreĞlono iloĞü wody wtáoczonej do sieci wodociągowej (A) - odczyt wodomierza gáównego,.

x obliczono iloĞü wody zafakturowanej - zmierzonej przez wodomierze (D1) i okreĞlo- nej na podstawie ryczaátowej (D2), ich sumĊ wpisano do rubryki (C1) jako zafaktu- rowaną i autoryzowaną konsumpcjĊ(C1=D1+D2) oraz do (E1) jako wodĊ przynoszą- cą dochód,

x okreĞlono wodĊ nieprzynoszącą dochodu (E2) jako róĪnicĊ pomiĊdzy wodą wtáoczo- ną do sieci (A) i wodą przynoszącą dochód (E1),

Rys. 1. Schemat opracowywania bilansu wody metodą IWA (Opracowanie wáasne na podstawie [14])

Fig. 1. The flowchart of water balance elaboration by IWA metod (prepared based on [14])

x sumĊ objĊtoĞci wody niezafakturowanej: pomierzonej (D3) i niepomierzonej (D4), przypisano jako (C2),

x autoryzowaną konsumpcjĊ (B1) obliczano jako sumĊ konsumpcji zafakturowanej (C1) i niezafakturowanej (C2),

x straty wody (B2) obliczono jako róĪnicĊ pomiĊdzy wodą wtáoczoną do sieci (A) i autoryzowaną konsumpcją (B1),

x nieautoryzowaną konsumpcjĊ (D5) przyjĊto w wysokoĞci 10% caákowitych strat wody, zaĞ báĊdy pomiarów i odczytów wodomierzy (D6) zaáoĪono w wysokoĞci 3%, przyjĊto, Īe suma tych dwóch wskaĨników stanowi wielkoĞü strat pozornych (C3), x straty rzeczywiste (C4) obliczono jako róĪnicĊ pomiĊdzy stratami wody (B2)

i pozornymi stratami wody (C3),

x ze wzglĊdu na brak odpowiednich danych wartoĞci D7,D8,D9 okreĞlono áącznie, jako odpowiadającą wielkoĞci strat rzeczywistych (C4).

2.3. Badania wskaĨnika intensywnoĞci uszkodzeĔ

W ramach prezentowanej analizy wyznaczano nastĊpujące wskaĨniki niezawodno- Ğciowe:

x Ğrednia jednostkowa intensywnoĞü uszkodzeĔ sieci wodociągowej wraz z przyáą- czami, uszk/(km·rok) (Kwietniewski i inni 1993)

L n_a

O (3)

gdzie: na – liczba awarii sieci i przyáaczy w ciągu roku, L – Ğrednia dáugoĞü sieci wodociągowej wraz z przyáączami w roku, km.

x Ğrednia jednostkowa intensywnoĞü uszkodzeĔ sieci rozdzielczej oraz Ğrednia inten- sywnoĞü uszkodzeĔ przyáączy wodociągowych: liczona w sposób analogiczny do wzoru (3).

3. Obiekt badaĔ

Rozpatrywany system wodociągowy zaopatruje w wodĊ ok. 36,7 tys, mieszkaĔców.

W jego skáad wchodzą dwie strefy sieci wodociągowej o nastĊpującej strukturze (dane z roku 2010):

x przewody magistralne, stalowe - 5,2 km

x przewody rozdzielcze – 104,1 km (50% azbestocement, 40% Īeliwo szare, 10%

inne).

Wiek przewodów oceniany jest w wiĊkszoĞci na ok. 30 ÷ 50 lat. Woda táoczona do sieci dystrybucyjnej pochodzi w caáoĞci z ujĊü podziemnych i nie wymaga uzdatniania.

Zmiany dáugoĞci przewodów wodociągowych, liczby przyáączy oraz produkcji wody w analizowanym okresie przedstawiono na kolejnych rys. 2, 3 i 4.

2000 2002 2004 2006 2008 2010

Rok 0

20 40 60 80 100 120

DáugoĞü, km

Magistralne Przyáącza Rozdzielcze

Rys. 2 Zmiany dáugoĞci sieci wodociągowej z przyáączami w latach 2000-2010

Fig. 2. The changes of water supply nets between 2000-2010 year (from the top: distribu- tion, house connection and main pipes)

2000 2002 2004 2006 2008 2010 Rok

2700 2800 2900 3000 3100 3200

Liczba przyáączy, szt.

Rys. 3 Zmiany liczby przyáączy w latach 2000 - 2010

Fig. 3. The changes of house connection number

2000 2002 2004 2006 2008 2010

Rok 1200

1600 2000 2400 2800

Produkcja wody, tys.m3

Rys. 4 ZmiennoĞü produkcji wody w analizowanym systemie wodociągowym w latach 2000 – 2010

Fig. 4. Changes of water production in analysed water system between 2000 and 2010 year

Biorąc pod uwagĊ powyĪsze dane moĪna wnioskowaü, Īe analizowany system dys- trybucji wody posiada szereg cech charakterystycznych dla miast Polski o zbliĪonej liczbie mieszkaĔców tj. brak wzrostu dáugoĞci przewodów magistralnych, niewielki wzrost dáugoĞci przewodów rozdzielczych i stosunkowo duĪy przyrost liczby i dáugoĞci przyáączy oraz charakterystycznym spadkiem produkcji wody [6].

4. Wyniki badaĔ

Zgodnie z przyjĊtą metodyką badaĔ okreĞlono wpierw procentowy wskaĨnik caáko- witych strat wody w analizowanym systemie wodociągowym (rys. 5).

2000 2002 2004 2006 2008 2010

Rok 4

8 12 16 20 24

W

, %

Rys. 5. Procentowy wskaĨnik caákowitych strat wody (W%) w latach 2000-2010 w analizowanej sieci wodociągowej

Fig. 5. The percentage indicator of total water loss (W%) between 2000 and 2010 year, of investigated water network

W dalszej kolejnoĞci okreĞlono wartoĞci jednostkowych wskaĨników caákowitych strat wody (rys. 6, 7, 8).

2000 2002 2004 2006 2008 2010

Rok 0

4 8 12 16

WL, m3/(doba.km)

Rys. 6. ZmiennoĞü jednostkowego wskaĨnika strat wody na dáugoĞci sieci wodociągowej (bez przyáączy) WL, w okresie 2000 – 2010

Fig. 6. Changes of water loss divided by network’s pipe lenght (without house connec- tions) WL, between 2000 and 2010 year

2000 2002 2004 2006 2008 2010 Rok

0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6

WP, m3/(doba.przyáącze)

Rys. 7. ZmiennoĞü jednostkowego wskaĨnika strat wody na jedno przyáącze WP, w okresie 2000 – 2010

Fig. 7. Changes of water loss divided by number of house connections WP, between 2000 and 2010 year

2000 2002 2004 2006 2008 2010

Rok 0

0.01 0.02 0.03 0.04

WM, m3/(doba.mieszk.)

Rys. 8. ZmiennoĞü jednostkowego wskaĨnika strat wody na jednego mieszkaĔca WM, w okresie 2000 – 2010

Fig. 8 Changes of water loss divided by customer numbers WM, between 2000 and 2010 year

W dalszej kolejnoĞci, sporządzono bilanse wody zgodnie z zaleceniami IWA. Przy- káad bilansu za rok 2010 przedstawiono w tabeli 1.

Tab. 1. Bilans wody w rozpatrywanym systemie wodociągowym w 2010 roku, sporządzony zgodnie z zaleceniami IWA, m3/rok. Oznaczenia jak na rys. 1, BD – brak danych

Tab. 1. The water balance of investigated system In 2010 year, realised using IWA metho- dology. Symbols as at fig 1, BD – no data available

A - 1 687 252

B1 - 1 459 578 B2 - 227 674

C1 - 1 307 796 C2 - 151 782 C3 - 62 001 C4 - 165 673 D1

1 307 796 D2

0 D3

151 782 D4

0 D5

22 767 D6

39 234 D7

BD D8

BD D9 BD

E1 - 1 307 796 E2 - 379 456

Na podstawie przeprowadzonych obliczeĔ opracowano wykresy zmian bezwzglĊd- nych wartoĞci strat rzeczywistych i pozornych (rys. 9) oraz objĊtoĞci wody przynoszącej i nieprzynoszącej dochód (rys. 10) w kolejnych latach.

2000 2002 2004 2006 2008 2010

Rok 0

100000 200000 300000 400000 500000

Straty wody, m3/rok Rzeczywiste Pozorne

Rys. 9. Straty rzeczywiste i pozorne

Fig. 9. Real (top) and apparent (bottom) water loss

2000 2002 2004 2006 2008 2010

Rok 0

400000 800000 1200000 1600000

ObjĊtoĞü wody, m3/rok

Przynosząca dochód

Nie przynosząca dochodu

Rys. 10 ObjĊtoĞü wody przynoszącej i nieprzynoszącej dochód

Fig. 10. Revenue (top) and non-revenue (bottom) water volume

Kolejnym krokiem byáo wyznaczenie wartoĞci jednostkowego wskaĨnika intensyw- noĞci uszkodzeĔ przewodów analizowanej sieci wodociągowej i przyáączy. Stosowne obliczenia przeprowadzono zgodnie z wczeĞniej przedstawioną metodyką badaĔ, a wyniki przedstawiono na wykresach (11, 12) ilustrujących jednoczeĞnie zmiany wskaĨnika w funkcji czasu dla poszczególnych obiektów badawczych (sieü wodociągo- wa, przewody rozdzielcze, przyáącza). W latach 200-2010 nie wystąpiáy awarie przewo- dów magistralnych.

2000 2002 2004 2006 2008 2010

Rok 0.6

0.7 0.8 0.9 1.0 1.1

IntensywnoĞü uszkodzeĔ, a/(km rok)

Sieü ogóáem

Rys. 11. Zmiany jednostkowej intensywnoĞci uszkodzeĔ sieci wodociągowej i przyáączy (przewody ogóáem) w latach 2000 - 2010

Fig. 11. Changes of damage intensity indicator of total water network lenght (include house connections) between 2000 and 2010 year

2000 2002 2004 2006 2008 2010

Rok 0.0

0.4 0.8 1.2 1.6 2.0

IntensywnoĞü uszkodzeĔ, a/(km rok) ^Przyáącza

Przewody rozdzielcze

Rys. 12. Zmiany jednostkowej intensywnoĞci uszkodzeĔ przewodów rozdzielczych i przyáączy w latach 2000 – 2010

Fig. 12. Changes of damage intensity indicator of distribution pipes length between 2000 and 2010 year

5. Dyskusja wyników

Rozpatrywany system dystrybucji wody cechuje siĊ w ostatnich 10 latach niemal niezmienioną dáugoĞcią przewodów. Nie rozbudowywano w tym czasie sieci przewodów magistralnych, dáugoĞü przewodów rozdzielczych wzrosáa o ok. 4%, zaĞ dáugoĞü przyáą- czy o ok. 12%. Oznacza to, Īe przedsiĊbiorstwo zarządzające analizowanym systemem mogáo w tym czasie skupiü siĊ na dziaáaniach zmierzających do poprawy efektywnoĞci jego dziaáania.

Analizując wyniki sporządzonego bilansu wody naleĪy stwierdziü, Īe podobnie jak w innych miastach naszego kraju widoczny jest spadek produkcji wody. Na skutek dziaáaĔ prowadzonych przez przedsiĊbiorstwo wodociągowe nastąpiá znaczący spadek caákowi- tych strat wody (z 21,5% w roku 2000 do 13,8% w roku 2010, z minimum wynoszącym w roku 2008 4,9%). Systematycznie malaáy takĪe jednostkowe wskaĨniki strat wody odniesione do 1 km dáugoĞci sieci wodociągowej bez przyáączy (z 13,6 m³/d w roku 2000 do 5,7 m³/dw roku 2010), odniesione do 1 przyáącza (ze 0,52 m³/d w roku 2000 do 0,20 m³/d w roku 2010), jak równieĪ w odniesieniu do 1 mieszkaĔca (z 39 dm³/d w roku 2000 do 17 m³/dw roku 2010).

Obliczone przy wykorzystaniu tych wskaĨników bezwzglĊdne wartoĞci strat wody w ostatnim roku obserwacji (2010) oraz obliczone na ich podstawie koszty traconej wody, przy zaáoĪonej jednostkowej cenie wody wynoszącej w przedsiĊbiorstwie 2,94 zá./m³ netto, zestawiono w tabeli 2.

Tab. 2. BezwzglĊdne wartoĞci rocznych strat wody oraz ich koszty wg obliczonych wskaĨ- ników z 2010 roku

Tab. 2. The values of water loss (m3/year) and their costs, by indicators calculated i=for 2010 year

Straty odniesione do m³/rok Cena jednostkowa wody w badanym przedsiĊbiorstwie (netto)

2,94 zá.m3

Koszty, zá/rok 1 km dáugoĞci sieci

(bez przyáączy)

2 083 6124,0

1 przyáącza 73 214,6

1 mieszkaĔca korzystającego

z wodociągu miejskiego 6,2 18,2 Woda nie przynosząca

dochodu 379 456 1 115 601,0

Wykorzystując metodykĊ IWA sporządzania bilansu wody stwierdzono staáy, choü stosunkowo niewielki, spadek wielkoĞci strat pozornych (ze 100 tys. m³ w roku 2000 do 62 tys. m³, w roku 2010). Znacznie wiĊkszy spadek odnotowano w analizowanym okresie w przypadku strat rzeczywistych (z 450 tys. m³ w roku 2000 do 166 tys. m³ w roku 2010). Uzyskane dane Ğwiadczą o duĪym wysiáku analizowanego przedsiĊbior- stwa ukierunkowanym na ograniczenie wycieków i staáej poprawie systemu opomiaro- wania odbiorców sieci. Na skutek tych dziaáaĔ udaáo siĊ znacząco ograniczyü objĊtoĞü wody nie przynoszącej dochodu (z 900 tys. m³ w roku 2000 do 380 tys. m³ w roku 2010). Warto jednak zwróciü uwagĊ, Īe nadal jest to wielkoĞü znacząca i podjĊte przez przedsiĊbiorstwo dziaáania poprawiające efektywnoĞü funkcjonowania systemu dystry- bucji wody powinny byü kontynuowane.

Biorąc pod uwagĊ wyznaczone wartoĞci wskaĨnika intensywnoĞci uszkodzeĔ naleĪy stwierdziü, Īe w przypadku analizowanego systemu dystrybucji wody trudno wyróĪniü trend zmian w analizowanym okresie, w odniesieniu do caákowitej dáugoĞci przewodów.

W przypadku przyáączy daje siĊ jednak zauwaĪyü trend wzrostowy tego wskaĨnika (od 0,63 w roku 2000 do 1,18 uszk/km rok w 2010). Odmiennie przedstawia siĊ sytuacja w odniesieniu do przewodów rozdzielczych (spadek od 0,65 w roku 2000 do 0,43 uszk/km rok w roku 2010). Mimo tego, Īe w analizowanym okresie nie stwierdzono awarii przewodów magistralnych, sieü wodociągową jako caáoĞü moĪna w uproszczeniu zakwalifikowaü do kategorii Ğredniej awaryjnoĞci/niezawodnoĞci (0,1 < Ȝ ” 0,5 uszk/(km·rok)) wg klasyfikacja zaproponowanej w pracy [10].

Podane powyĪej wartoĞci liczbowe wskaĨnika intensywnoĞci uszkodzeĔ warto po- równaü równieĪ z uzyskanymi w warunkach innych, zbliĪonych wielkoĞciowo miast.

Wykorzystano w tym celu dane uzyskane na podstawie zapytaĔ ankietowych. Z racji róĪnego zakresu czasowego analiz niezawodnoĞciowych prowadzonych w tych przed- siĊbiorstwach porównywalne ich wyniki uzyskano jedynie dla 2001 roku (rys. 13, 14).

Porównanie wartoĞci wspóáczynnika intensywnoĞci uszkodzeĔ odniesionego do caá- kowitej dáugoĞci sieci, jak równieĪ przewodów rozdzielczych i przyáączy (rys. 13 i 14) wskazuje, Īe system dystrybucji wody w badanym mieĞcie oscyluje wokóá wartoĞci Ğredniej dla innych zestawionych miast. W przypadku sieci magistralnych podobną sytuacjĊ, jak w badanym mieĞcie (brak awarii) zaobserwowano tylko w Jarosáawiu.

0,0 0,2 0,4 0,6 0,8 1,0 1,2 1,4 1,6

Jarosųaw Sandomierz St.Wola PrzemyƑl Sanok Badane miasto

Rys. 13 Zestawienie wartoĞci jednostkowego wskaĨnika intensywnoĞci uszkodzeĔ Ȝ (uszk/(km·rok)) odniesionego do caákowitej dáugoĞci przewodów sieci wodociągowych w 2001 roku

Fig. 13. Comparison of damage intensity indicator Ȝ values of total water network length (dam./(km·year)) in 2010 in various Polish cities

O ,

Rys. 14 Zestawienie wartoĞci jednostkowego wskaĨnika intensywnoĞci uszkodzeĔ Ȝ (uszk/km·rok) odniesionego do dáugoĞci przewodów magistralnych, rozdzielczych i przyáączy w 2001 roku

Fig. 14. Comparison of damage intensity indicator Ȝ values (dam./(km·year)) in 2010 in various Polish cities. From the top: main, distribution and house connections pipes

6. Wnioski

W artykule przedstawiono wyniki dwóch typów bilansu wody, uproszczonego i opar- tego o metodologiĊ IWA, w warunkach wybranego miasta. Przeprowadzone analizy wykazaáy przydatnoĞü obu rodzajów bilansu do oceny efektywnoĞci funkcjonowania rozpatrywanego systemu wodociągowego. Przedstawione wartoĞci wskaĨników strat wody wskazują na istotny postĊp dokonany w ostatnich 10 latach przez przedsiĊbiorstwo zarządzające tym systemem w zakresie ograniczania strat wody i podnoszenia efektyw- noĞci funkcjonowania systemu. Uzyskane wartoĞci wskazują jednoczeĞnie na potrzebĊ kontynuowania tych dziaáaĔ.

Biorąc pod uwagĊ wyniki obliczeĔ wskaĨnika intensywnoĞci uszkodzeĔ odniesione- go do caáoĞci sieci, jak równieĪ przewodów rozdzielczych i przyáączy wodociągowych moĪna stwierdziü, Īe uzyskane wartoĞci sytuują rozpatrywany system jako Ğredni, w porównaniu z wybranymi miastami o podobnej wielkoĞci. Znacznie lepiej sytuacja wygląda w przypadku przewodów magistralnych, gdzie w ostatnich 10 latach nie stwier- dzono Īadnych awarii.

Zawarte w artykule wskaĨniki obejmujące straty wody, jak równieĪ intensywnoĞü uszkodzeĔ przewodów, mogą byü wykorzystywane do porównaĔ liczbowych efektyw- noĞci systemów wodociągowych w róĪnych miastach.

Praca naukowa finansowana ze Ğrodków Narodowego Centrum BadaĔ i Rozwoju w ramach projektu rozwojowego Nr N R14 0006 10 nt. „Opracowanie kompleksowej metody oceny niezawodnoĞci i bezpieczeĔstwa dostawy wody do odbiorców” w latach 2010-1013.

O ,

Bibliografia

[1] COM/2000/477 Final Communication from the Commission to the Council, the European Parlament and the Economic and Social Committee Pricing policies for enchancing the sustainability of water resources. Commission of the European Communities, Brussels, 26/07/2000,

ȏʹȐ ¦„”‘™•‹ Ǥ ‘”×™ƒŒ •™×Œ ™‘†‘…‹¦‰ œ ‹›‹Ǥ ȏ™ǣȐ ‘™‡ –‡…Š‘Ž‘‰‹‡

™•‹‡…‹ƒ…Š‹‹•–ƒŽƒ…Œƒ…Š™‘†‘…‹¦‰‘™›…Š‹ƒƒŽ‹œƒ…›Œ›…Šǡ‘ˆ‡”‡…ŒƒƒǦ

—‘™‘Ǧ–‡…Š‹…œƒǡʹͲͲ͸ǡͷͷǦ͸ͷ

ȏ͵Ȑ ¦„”‘™•‹ Ǥ   ™•’×υœ‡•›…Š ‡–‘†ƒ…Š œƒ”œ¦†œƒ‹ƒ ”‡™‹–ƒŽ‹œƒ…Œ¦ •‹‡…‹

™‘†‘…‹¦‰‘™›…Šǡ ‘”—•’Ž‘ƒ–ƒ–‘”ƒǡʹͲͲ͸ǡͳǡʹ͸Ǧ͵Ͳ

ȏͶȐ ‘ŠƒŽ‹Ǥƒ”œ¦†œƒ‹‡‹–‡…Š‹‹•–”ƒ–™‘†›ǤGaz, Woda i Technika Sanitarnaǡ

ʹͲͲʹǡ͹ǡʹ͵͹ǦʹͶͳ

[5] ‘ŠƒŽ‹Ǥǡ ¸†”œ‡Œ‡™•‹Ǥˆ‡–›™ƒ‡•’Ž‘ƒ–ƒ…Œƒ™‘†‘…‹¦‰×™Ȃ‰”ƒ‹…œƒǦ

‹‡•–”ƒ–™‘†›ǡ‡–‡…Š‘•—Ž–‹‰”ƒ×™ǡʹͲͲͶ

ȏ͸Ȑ ‡‹†”‹…Š Ǥǡ –ƒÑ‘ Ǥ ƒŽ‹œƒ œ—Ă›…‹ƒ ™‘†› ™ ‹ƒ•–ƒ…Š ’‘Ž•‹…Š ™ Žƒ–ƒ…Š

ͳͻͺͲǦʹͲͲͶƒ’‘†•–ƒ™‹‡†ƒ›…Š•–ƒ–›•–›…œ›…ŠǤKierunki rozwoju zaopatrze- nia w wod¸ do picia. MateriaÏy konferencyjne,‘™‘‰”׆ǡʹͲͲ͹ǡʹͷǦ͵ͷ

ȏ͹Ȑ ‹”‡” Ǥ ••‡••‡– ‘ˆ ƒ–‡” —’’Ž› ›•–‡• Ǧ ‡”ƒ ƒ–‹‘ƒŽ ‡’‘”–

‡”ˆ‘”ƒ…‡ǤȂ‘”Ž†ƒ–‡”‘‰”‡••Ȃ‡”Ž‹ǡʹͲͲͳ

ȏͺȐ ‘–Ž‘ä Ǥ ƒŽ‹œƒ •–”ƒ– ™‘†› ™ •›•–‡ƒ…Š ™‘†‘…‹¦‰‘™›…ŠǤ Ochrona crodowiskaǡʹͲͲ͵ǡͳǡͳ͹ͲʹͶ

[9] Królikowski A. Tuz P. Wskazania wodomierzy domowych i mieszkaniowych – przyczyny rozbieĪnoĞci i metody bilansowania. Gaz Woda Technika Sanitarna, 2005, 2. 43-47

[10] Kwietniewski M. (red.), Táoczek M.(red.), Wysocki L. (red.) Zasady doboru rozwiązaĔ materiaáowo-konstrukcyjnych do budowy przewodów wodociągowych.

Wyd. Izba Gospodarcza „Wodociągi Polskie”, Bydgoszcz, 2011

[11] Kwietniewski M., M. Roman, H. Káoss – TrĊbaczkiewicz: NiezawodnoĞü wodociągów i kanalizacji. Arkady Warszawa 1993

ȏͳʹȐ ƒ„‡”– Ǥǡ ‹”‡” Ǥ ‘••‡• ˆ”‘ ƒ–‡” —’’Ž› ›•–‡•ǣ –ƒ†ƒ”†

‡”‹‘Ž‘‰›ƒ†‡…‘‡†‡†‡”ˆ‘”ƒ…‡‡ƒ•—”‡•dzǡ–‡”ƒ–‹‘ƒŽƒ–‡”

••‘…‹ƒ–‹‘ǷŽ—‡ƒ‰‡•dzǡʹͲͲͲ

ȏͳ͵Ȑ ‹™‘Ñ Ǥ ‹‡Ăƒ Ǥ ǡ ‹‡Ăƒ .  ”ƒ–›…œ‡ ƒ•’‡–› „ƒ†ƒÑ •–”ƒ– ™‘†›

™•‹‡…‹ƒ…Š™‘†‘…‹¦‰‘™›…ŠǤ Ochrona crodowiska,ʹͲͲͶǡͶǡʹͷǦ͵Ͳ

ȏͳͶȐ ’‡”—†ƒǤǡƒ†‡…‹Ǥ‘‘‹…œ›‘œ‹‘™›…‹‡×™Ǥ”ƒ•Žƒ–‘”ǡƒ”•œƒ™ƒǡ

ʹͲͲ͵

[15] —•œ›Ñ•ƒ Ǥǡ ƒ’‹ Ǥ ʹͲͲ͸ǡ ‘•œ–› ‹ …‡› †‘•–ƒ™› ™‘†›ǡ ‘†‘…‹¦‰‹ Ȃ

ƒƒŽ‹œƒ…Œƒ”͵ǡ•ǤʹͲ-22

ȏͳ͸Ȑ Ustawa z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodĊ i zbiorowym odprowadzaniu Ğcieków. Dz.U. 2001 nr 72 poz. 747 

ȏͳ͹Ȑ ‹‡…œ›•–› Ǥ ”‡†Ǥ ‡–‘†› ‘…‡› ‹ ’‘†‘•œ‡‹ƒ ‹‡œƒ™‘†‘ä…‹ †œ‹ƒÏƒ‹ƒ

‘—ƒŽ›…Š•›•–‡×™œƒ‘’ƒ–”œ‡‹ƒ™™‘†¸Ǥ‘‘‰”ƒˆ‹ƒ‘‹–‡–—Ă›‹‡”‹‹

䔑†‘™‹•ƒǡ˜‘ŽǤʹǤ”ƒ×™ʹͲͲͳ

























































92 D. KOWALSKI, B. KOWALSKA, M. KWIETNIEWSKI, J. SYGACZ-ADAMSKA