• Nie Znaleziono Wyników

Niemcy należą do grupy znaczących producentów ziemniaka.

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2022

Share "Niemcy należą do grupy znaczących producentów ziemniaka."

Copied!
7
0
0

Pełen tekst

(1)

PRODUKCJA I RYNEK ZIEMNIAKÓW W NIEMCZECH dr Jerzy Rembeza

IHAR Oddział Bonin, 76-009 Bonin

Niemcy należą do grupy znaczących producentów ziemniaka.

Przypada na nie prawie 4% światowej produkcji. Pod względem wiel- kości zbiorów kraj ten jest największym producentem ziemniaka w

23

(2)

Unii Europejskiej. Z uwagi na duży udział w obrotach międzynaro- dowych, a także bliskość położenia rynek niemiecki powinien być obserwowany z dużą uwagą przez polskie jednostki zajmujące się produkcją ziemniaków i ich obrotem. |

W okresie powojennym, aż do zjednoczenia, produkcja ziemnia- ków i gospodarka nimi rozwijały się odmiennie w części zachodniej i wschodniej Niemiec. W późniejszym okresie nastąpiły w części wschodniej gwałtowne przemiany, także dotyczące produkcji i rynku ziemniaków, niemniej jednak nadal widoczne są znaczące różnice pomiędzy obydwoma częściami kraju. Cechą charakterystyczną u- prawy ziemniaków w Niemczech jest jej silna, i ciągle się pogłębia- jąca, regionalizacja. Głównym regionem produkcji ziemniaków jest Dolna Saksonia, na którą przypada około 40% powierzchni uprawy, a następnie Bawaria z prawie 20-proc. udziałem. Charakterystyczne, że o ile w skali całego kraju miała miejsce w ostatnich kilkunastu latach lekka tendencja spadkowa powierzchni uprawy (jedynie w części wschodniej po zjednoczeniu nastąpił gwałtowny spadek uprawy), to w Dolnej Saksonii notowano stopniowy wzrost. W 1985 r. po- wierzchnia w tym landzie wynosiła 78 tys. ha, a zbiory 3,1 mln ton, natomiast w 1996 r. odpowiednio 136 tys. ha i 5,2 mln ton.

Procesowi regionalnej koncentracji uprawy nie towarzyszy równie szybka koncentracja w gospodarstwach. Uprawa ziemniaka w Niem- czech charakteryzuje się stosunkowo dużym rozdrobnieniem, co sta- nowi istotną różnicę w stosunku do np. Holandii i Wielkiej Brytanii.

Do końca lat 70. w landach zachodnich przeciętna powierzchnia u- prawy ziemniaka w przeliczeniu na uprawiające go gospodarstwo wynosiła około 0,7 ha, w 1991 r. wzrosła do około 1,5 ha, a w 1993 wynosiła 1,64 ha. Wzrost ten dokonał się przede wszystkim w grupie gospodarstw uprawiających ziemniaki skrobiowe. Jednak ponad 50%

produkcji ziemniaka przypada na gospodarstwa duże, o powierzchni powyżej 50 ha, w których przeciętna powierzchnia uprawy ziemniaka wynosi ponad 9 ha. Znacznie bardziej skoncentrowany charakter ma uprawa ziemniaka w landach wschodnich, gdzie przeciętna po- wierzchnia w przeliczeniu na gospodarstwo wynosiła w 1993 r. pra- wie 8 ha. W przeciwieństwie do części zachodniej, w części wschod- niej skala produkcji ziemniaków w gospodarstwach spadła.

24

(3)

jadalne, średnio wczesne i późne w Niemczech Najpopularniejsze odmiany Tabela 1

_ Udział w powierzchni

odmian średnio wczesnych i późnych Odmiana landy zachodnie landy wschodnie

1991 1995 1991 1995

Hansa 12,5 8,9 2,0 1,5

Granola 12,7 5,8 1.1 1,3

Adretta - - 15,9 15,2

Quarta 4,0 6,2 0,3 1,9

Liu - - 13,4 10,8

Linda 1,3 4,6 - -

Agria 1,8 3,2 0,8 7,5

Solara 13 6,5 - 3,2

Secura 1,0 4,7 0,3 4,4

Źródło: ZMP

Drugim przejawem rozdrobnienia uprawy ziemniaka w Niemczech jest znaczne zróżnicowanie uprawianych odmian. Utrzymują się przy tym duże różnice pomiędzy częścią zachodnią i wschodnią. W lan- dach zachodnich największą popularnością wśród odmian jadalnych charakteryzują się Hansa i Granola (jednak z tendencją do spadku popularności), a w dalszej kolejności Quarta, Linda i Solara (tab.1).

Udział żadnej z wymienionych odmian nie przekracza 10% po- wierzchni uprawy odmian jadalnych. Na dodatek w ciągu ostatnich kilku lat zaznaczyła się tendencja do wzrostu różnorodności odmia- nowej. W landach wschodnich największą popularnością cieszą się wciąż odmiany wyhodowane w byłej NRD, Adretta i Liu, chociaż ich udział stopniowo maleje. Rośnie natomiast, podobnie jak w landach zachodnich, popularność niektórych stosunkowo nowych odmian, jak Agria, Solara, Secura. Generalnie można zauważyć w landach wschodnich mniejszą popularność odmian zwięzłych.

(4)

| Tabela 2 Bilans rozdysponowania ziemniaków w Niemczech

Wyszczególnienie 1995/96 1996/97

tys. ton % tys. ton %

Stan poczatkowy 38 0,3 34 0,2

Zbiory dyspozycyjne 10017 | 86,3 13123 89,1 Import (świeże i produkty) 1548 | 13,4 1580 10,7 Ogółem przychody _ | 11602 | 100,0 14737 | 100,0

Rozchody: 11602 | 100,0 14737 1100,0

- eksport (Swieze 1 przetwory) 1079 9,3 1350 9,2

- sadzeniaki 754 6,5 750 5,1

- jadalne 5956 | 51,3 6000 40,7

- przerób przemysłowy 2805 | 24,2 4328 29,4

- pasza 974 8,4 2109 14,3

- stan końcowy - 34 0,3 200 1,3

Źródło: ZMP

W strukturze użytkowania ziemniaków podstawowe znaczenie ma zużycie na cele jadalne, około 50% przychodów, oraz przerób prze- mysłowy, ponad 30% przychodów (tab.2). W Niemczech ziemniak należał tradycyjnie do popularnych produktów spożywczych. Jednak w okresie powojennym jego spożycie w przeliczeniu na mieszkańca uległo gwałtownemu zmniejszeniu, z około 180 kg na początku lat 50.

do nieco powyżej 70 kg w połowie lat 90. W sposób radykalny zmieniła się przy tym struktura spożycia. Wzrosło spożycie przetwo- rów. W 1995/96 r. wynosiło ono około 31,5 kg/osobę, co stanowiło ponad 40% ogólnego spożycia ziemniaków.

Rynek niemiecki wykazuje znaczne regionalne różnice w poziomie zakupu ziemniaków oraz w preferencjach jakościowych konsumen- tów. Największym regionalnym rynkiem, mającym około 25% w strukturze zakupów ziemniaków świeżych, jest Nadrenia - Północna Westfalia, a w dalszej kolejności Dolna Saksonia 1 Bawaria. Na rynku niemieckim ziemniaki sprzedawane są w trzech typach kulinarnych: A (zwięzłe), B (średnio zwięzłe) i C (maczyste). Informacja o typie kulinamym powinna być podawana na opakowaniach, a jednocześnie, dla łatwiejszego rozróżnienia, opakowania poszczególnych typów

26

(5)

różnią się kolorem. Na przykład w ramach programu AckerGold kolo- . rem zielonym oznaczane są opakowania dla ziemniaków w typie A, czerwonym dla ziemniaków w typie B i niebieskim w typie C. Typ . kulinarny należy do cech mających dla konsumentów niemieckich -_ jstotne znaczenie, przy czym jednak preferencje te są znacznie zróżni- . cowane. W landach północno-zachodnich (Szlezwik-Holsztyn) zde- cydowanie preferowane są odmiany zwięzłe, w zachodnich i połu- dniowych przeważają średnio zwięzłe, natomiast w landach wschod- - nich, zwłaszcza w Brandenburgii, stosunkowo dużą popularność mają - odmiany mączyste. Generalnie na rynku niemieckim obserwuje się

wzrost popularności odmian zwięzłych.

| Rynek ziemniaków jadalnych charakteryzuje się w Niemczech - dużym zróżnicowaniem kanałów zbytu. Obok bezpośredniej sprzeda- - ży od producentów do konsumentów istotne znaczenie mają zinte- -— growane pionowo i poziomo struktury. Udział bezpośredniej sprzeda- ży wykazuje duże zróżnicowanie regionalne. W dużych centrach spo- życia, m.in. w Saarze i Westfalii, ma ona podstawowe znaczenie, -- natomiast w najważniejszych regionach produkcji, zwłaszcza w Dol-

nej Saksonii, mało znaczące (poniżej 10% obrotów).

Rosnąca konkurencja i przekształcenia strukturalne w handlu (rozwój supermarketów i hipermarketów) spowodowały, że organi- zacje handlowe, a także przemysł spożywczy, zaczęły rozwijać wła- sne programy marketingowe dla ziemniaków jadalnych, często z wy- korzystaniem własnej marki handlowej. Największe znaczenie ma program AckerGold, opracowany i kontrolowany przez CMA (Stowa- rzyszenie Marketingowe Niemieckiego Rolnictwa). Jego udział w segmencie ziemniaków sprzedawanych w małych opakowaniach sięga 30%. Organizacja programu oparta jest na powiązaniu producentów z jednostkami obrotu za pomocą umów. W ramach programu funkcjo- nują zakłady zlokalizowane w centrach produkcji (tzw. Ackergold V- -Lizenz Betriebe), zajmujące się gromadzeniem i wysyłką surowca, oraz zlokalizowane w regionach zbytu (tzw. Ackergold A-Lizenz Be- triebe), zajmujące się pakowaniem i dostarczaniem ziemniaków do sklepów.

Drugim pod względem znaczenia kierunkiem użytkowania ziem- niaków w Niemczech jest przerób przemysłowy. Tutaj największy udział ma produkcja skrobi. Niemcy są obecnie największym produ-

(6)

centem skrobi ziemniaczanej. Poziom, przerobu ziemniaków na skro- bię w ostatnim dziesięcioleciu dynamicznie rósł i w sezonie 1996/97 przekroczył 3,5 mln ton. Mniejsze znaczenie ma natomiast przerób ziemniaków na spirytus. Wynosi on poniżej 500 tys. ton i powoli maleje. Utrzymywanie tego przerobu, z uwagi na wysokie koszty, wymaga jednak bardzo wysokich subwencji budżetowych.

Podobnie jak i w innych krajach Unii Europejskiej rynek ziemnia- ków, z wyjątkiem produkcji i przetwórstwa na skrobię, nie podlega centralnym, administracyjnym regulacjom. Stąd też dla rynku ziem- niaków charakterystyczne są duże wahania cen (tab.3). W Niemczech są one nawet wyższe niż na innych rynkach zachodnioeuropejskich.

Wskazywać to może na nieco mniejszą efektywność rynku niemiec- kiego. Wskazywać na to mogą również dane dotyczące handlu zagra- nicznego. Co prawda w ujęciu globalnym Niemcy są dużym eksporte- rem ziemniaków; eksport ten dotyczy jednak głównie ziemniaków skrobiowych i na przetwory spożywcze do Holandii (tab.4). Ma on więc charakter przygraniczny i wynika z faktu, że część przetwórni holenderskich rozwinęła swoje zaplecze surowcowe także w przy- granicznych regionach Niemiec. Natomiast w przypadku rynków bar- dziej odległych pod względem geograficznym, a także w odniesieniu do innych kierunków użytkowania (zwłaszcza sadzeniaków) poziom niemieckiego eksportu jest w relacji do produkcji niewielki.

Tabela 3 Zmienność średniorocznych cen ziemniaków jadalnych, | uzyskiwanych przez producentów w latach 1985/86-1994/95

| Niemcy Holandia | W.Brytania

Wyszczególnienie DM/100kg | gld/100kg | Ł/100 kg

Średnia _ 16,87. 18,906 8,339

Odch. standardowe 10,79 10,05 2,92

Współcz. zmienności, % 63,99 53,16 35,05

Wartość maksymalna 45,15 41,25 15,69

Wartość minimalna

7,70

7,57

5,67

Źródło: ZMP, PMB

28

(7)

‘OfdMOZIEpUZ]|ey

NYOI BZdAJOp KIOIqQO

UYJAUSSZOM

MOĄBIUUIOIZ

nypedAzid

A

b 9€5 98L | gs SOE 6658 p SLE c 16 8 LZ 88 $ [08 | 96/S66l THIS 106 0 Sbz 8 1£6 СТО UI6€ Spo 19 _ 708 | 56/7661 СЕ 0 TŁ € POŁ 9°€89 9'c9b 8 bz 6 LI 6€ PLEŁ | 76/661 0 ££S 0 ZŁ CTIE 0°L86 O'E8h Е СЕ СУ 6 bbyc8 | €6/7661 £ 9€6 9°L8 9°%6E "786 ILE ISTE pcz LE 6€IL | Z6/1661 a 0'Ł67 | 6'Ł00I rec L STS CELI ГС 9SIII | 16/0661 sulepel | Dqeluszpes | susazom | ursłodo | smolqorqs | 2ujepel | IĄeruozpes | 9uS2Z9Mm wałodo yloduly yodsyq 21]

(3 -$Аз) Чээтэщэт м

моде!

зло фин 1 310459 ф 91248],

Cytaty

Powiązane dokumenty

Abstract: In this paper several new techniques for automated chromosome analysis are described: one for piecewise-linear chro- mosome stretching and projection, two

Warto jednak za radą Stanisława Grochowiaka, umiesz- czoną w wierszu pod tytułem „Na słotę”, zna- leźć się pod „niebem książkowych stronic”, tam poszperać

Autorzy szczegółowo odnoszą się do zasad: przejrzystości (transparent- ności/jawności) procedury przetargowej, ochrony uczciwej konkurencji, równego traktowania

Lek konsekwentnie stosowany na obszarze endemicznym hamuje transmisję pasożyta, co wyrażone jest w zmniejszającej się liczbie nowych przypadków zarażenia i także

Były to nie tylko teksty stricte literackie, ale także traktujące o życiu kulturalnym i politycznym (Błażejowska 2009, s.. Tezy Michnika nie przypadły do gustu Jarosławowi

została utworzona przez producentów jednego produktu rolnego lub gru- py produktów, którzy w okresie pięciu lat poprzedzających dzień złożenia wniosku o rejestrację grupy nie

Chcesz, żeby Twoje zęby były zawsze zdrowe i czyste.. Podpowiem, jak to zrobić, a pomagać mi

Podsumowując, w artykule poszukiwano odpowiedzi na pytania, w jakim wieku kobiety uzyskiwały swój pierwszy mandat poselski do Bundestagu, kiedy obejmowały pierwsze czołowe