.Jadwiga MACIEJOWSKA, Jadwiga SERAFIN
Badania geochemiczne w północno-wschodniei części Gór Kaczawskich z uwzględnieniem historii i metodyki dotychczasowych prac geochemicznych
STAN BADAA ·GEOCHEMICZNYCH
W latach 1920-1939 do prac po'szukiwawczych wprowadzono. nowe metOdy
,badań wyko.rzystujące anomalną zawarto.śćmetali w glebie, de- luwiach,aluwiach, w wodach i
popiołach roślin znajdujących się·w
po-bliżu złóż
rud - do lokalizacji tych
złóż.Metody te
pozwalająna szybkie i tanie badanie
dużycho.bszarów pod
względem
zmineralizo· w.ania w celu wyznaczenia miejsc do.
wierceńi robót górniczych, ponadto.
umo.żliwiająodkrycie
złóżnie
ujawniających sięna powierzchni i
mogą być pomocąw
rozwiązywaniuniektórych
zagadnieńgeOlogicznych.
Ponieważ
metody te w wielu wypadkach
dały zadowalającewyniki,
za~częto.
je
stosowaćna
szeroką skalę.Za
jednąz pierwszych prac geoche- micznych w Polsce
należy uznać analizę chemiCznąpegmatytów
zachod~nio-tatrzańskich wykonaną metodą rentgenospektralną
przez L. Chroba- ka (1938). W 1949 r. Instytut Naftowy
przeprowadziłbadania geoche- miczne w Karpatach (J.
Głogoczo.wski,1956; J.
St.rżetelski,1955; J.
Strze~telski i S. L. Sulimirski, 1951).
Zanim wprowadzono metody geoch€miczne
badańna ,podstawie
okru~chów rud znajdowanych na stokach gór, w
sto.żkach napływowychi
osa~dach lodóWcowych (w
ZwiązkuRadzieckim), próbo.wano
ustalićmiejsce
występowania
okruszcowania. Obecnie w tym celu Wykorzystuje
siętzw.
aureole rozsiania, czyli
przestrzeń wokół ciałarudnego.
wżbogaconąw
pier~wiastki
mineralizujące. Jeśliaureola taka powstaje
jednocześnielub
pra~wie
jErlnocześnieze
złożem,w
niezwietrzałyeh skałach 'otaczających złoże,to nazywamy
ją pierwotną aureoląrozsiania. Rozmiary jej i
kształt zależąod wielu czynników.
Przeważniejest
oną słabiejrozprzestrzeniona od wtórnej aureoli rozsiania, która tworzy
się wokół złoża, jeśliznajdzie
sięo.no.
wstrefie
działalnościczynników
zewnętrznych 1.i Przez. ..CZiDJl1k1. zewnętrzne" rozumiemy l'Ówn1~ przemlany .cheDl1czne.· 1ak1m ulegaill.
mmeraly pierwotne oraz wpływ roztworów hydrotermalnych.
654
J'adwIga Maciej,owska, JadwIga SeraiinCzęść
wtórnej aureoli rozsiania, która formuje
się poniżej złoża,na zboczu i w aluwiach,
została,ze
względuna swój
kształt,nazwana "poto- kiem rozsiania".
Wtórne aureole rozsiania i potoki rozsiania
powstającew
nadkładziewskutek wietrzenia mechanicznego i
formujące siępod
wpływem siły ciężkości
(przy czym
minerałynie
ulegająprzemianom chemicznym)
noszą nazwęmechanicznych aureoli rozsiania i mechanicznych potoków roz- siania. Powstanie swoje
zawdzięcżająone
dużej odpornościchemicznej nie- których
miner.ałówrudnych i
stądnajbardziej typowe
sądla
złóżplatyny, cyny,
złota,wolfr,amu i innych.
Znane
są teżchemiczne auroole
rO:zSi~nla 'powStałe diięki"procesónlfizyczno-chemicznym, jak utlenianie, dyfuzja, rozpuszczanie i inne, które pow:odujl:{
przejściemetali we. wtórne
związki łatwiejrozpuszczalne i two-
rzą
,chemlcznepotóki rozsiania przy
współudziale powięrzchniowegoi pod-
żiemnego krążenia
wód. Przedstawicielami 'tego' typu
sąaureole r.ozSiania
wokół złóż
soli mineralnych
isiarezków Cu i, Zn. . ' , ' W
pobliżu złóżgazu ziemnego, narty,
węgla,pierwiastków promienieJ twórczych i innych
powstajągazowe aureole rozsiania i gazowe potoki roz- siania.
Sąone wynikiem dyfuzji, i efuzji gazów w kierunku powierzchni ziemi i nie
są związanez procesem wietrzenia. Obserwowano je
wzdłuż spękańtekłonicznych.i wśród skałporowatych. ' ; ,
Można "wy'róż:riić
dwa: rodzaje wtórnych aureoli
rozsiania,zew:zględJl,na ich
genezę:, '
1) ' syngenetyczne - które
powstają jednocześniez sypkimi
składni.,kami; , "
2) 'epigenetyc'zne,
'związanez
późnieJszymiprocesami migr,acji pier-
wiastków,użytecznych
w, utworach
przykrywających złoże.' Do pierwszego typu
należąwszystkie aureole rozsiania, i potoki
roz~siania
rozwijające sięw osadach eluwialnych i deluwialnych (tj.
większość,aureol mechanicznych i znaczna
częśćchemicznych aureol rozsiania).
Do
drugiego
natomiast~wszystkie gazowe aureole rozsiania i gazowe potoki rozsiania,
częśćchemicznych i bardzo nieliczne mechaniczne au.., reole
ipotoki
rozsi~ia.Aitreo~e
rozsiania i potoki rozsiania dzieli
sięze
względuna charakter morfologiczny na: powierzchniowe, czyli odkryte
(ujawniające sięna po- wierzchni) i' pogrzebane (przykryte
młodszym nadkładem).
. Powierzchniowe aureole rozsiania, czyli odkryte, to wszystkie synge-
netyczne, chemiczne i mechaniczne aureole rozsiania
ipotoki na obsza-
rachWystępowania
eluwiów
ideluwiów,
częśćwtórnych · chemicznych aureol rozsiania (rzadziej mechanicznych)
występującychw utworach alu- wialnych i lodOWCOWYCh oraz
większość g~zowychaureol rozsiania.
Czynniki
biorące udziałw formowaniu pola rozsiania
złóżrud
zostały szczegółowoopisane przez
A.P.
Sołowowa(fide W.
I.Smirnow, 1954).
Prawidłowego określenia
:anomalnych
zawartościm-etali w glebach' nad
'złożem można dokonaćtylko po
uwzględnieniutzw.
tłił,czyli nor- malnej koncentracji metali w
skałachniezmineralizowanych
i związanych z nimi glebach. '
Normalna
zawartośćCu, Pb i Zn w gleba'ch
leżącychna
skałachnie.,.
zmineralizowanych·· ,
została okr.eślonaprzez
Rankamę,i
Sahamę(fide
L. C. Huff, 1952) na 0,002+0,02%, przy czym Zn zwykle jest
więcej niżBadandą,·ge()C'~CZQe 'w ·Qó~eh' Kaezawsk,ieh
Ctl,aCli,w~ęcefniż
Pb:
Ilościte w ppZybli:ienhi
sąta,kie sanie, jak :oN ska:",
łach podłoża.
W glebie natomiast,
wokół żyłykruszcowej lub na stoku
poniżej!Jliej,
z~wartośćmetali
Ilłoże byćznacznie
większa. .Stosunek
~ajwyższej' zawartościmetali wc poblizu kaZdej
żyły krusz~cow€1 '<iQ
n,ajriiższej zawartościna badanym obszarze waha
sięw grani-:- oach 106:
11' 41a Cu, 170: 1 dla Pb i 11: 1 dla Zn ,(H. E. Hawkes, 1954)
jGleoozp.~wcy są
zdania,
że na zawartośćZn i Cu
'w glebie
duży 'wpłrwma
nQŚćsubstancji organicznych,
miner;łłyilaste i
kwasowośćgleby:
Miedź
i , c:i;nk
chętnie grcmądzą sięw glebach bogatych v:i
mirięrałyila:i;;tei substaric;je organiczne,
wyługowywane są natowaśtz gleb
kwaśnych(L. C; Huff,; 1952).
, , " " .. .. ' ... " , . .Wruektt5rychglebach koncentracja Zn i Cu
zacho<iŻinapowierzchnijw :innych
~adkachmetale 'te
są' z powierzchni gleb
'częściowo wyług<h-wywane
i .tinoszone przez wody
krążące. , - , ,RadZiecCy badacze
twierdzą (A.:?;
Sołowow,1955),
żeczynniki che- miczne
i1!iologicŻPe odgrywają podrzędną rolęw rozpraszaniu Pb vi gle- bie.
: OJjecń~tegometalu w górnych 'partiach
zwietrzałejstrefy ziemi
tłw:p.a,czą· cyirkulacją
zawiesin o
dużejdyspersji i koloidalnych roztworów oraz
rovrooeiesną adsorpcjąPb przez koloidy mineralne i
glebę. ' .: , 'Ołów.nie$ionyprzez
wodęjestpochlaniany przez zawiesiny il!lsto-k<r loidalne
in~j~bIliejszą frakcjęwlecz()nych po dIliepsadów.
'." ,Winog~a{:iow
(fide H
..H
.Ginzburg, K. Mukanow,
.1956)
prowadziłbar
dania nad
'rbzmieszczeniem Pb,
~n iCu w poszczególnych frakcjach naF
wyższychppziomów
deluwiów w rejonach
Ałajgyr iKuzjuk Adyr, zna';'
.nych z polimetaliCznego okruszcowania. J?-tóbki
,pobrane z
najwyższycłl:pozioniówdeluwiów zbadano kilkoma metodami. Wykonano. analizy spek- tralne, ditizonowe,
kilkanaścieanaliz
pełnych,analizy mineralogiczne, dla niektórych próbek oznaczonopH w
wyciągachwodnych.
. ' . _ :W wyniku tych prac stwierdzono,
że zawartośćmetali w
różriychfrakcjach deluwiów
zależyod wielu czynników (np. od
składu i wielkościziarn
minerałówkruszcowych, rozmiarów
złożai
'adsorpcji metalu przezdrobną frakcję
deluwiów i
cząstkiilaste).
,Im drobniejsze ziarna rudy
występująw deluwiach, tym
większaich
ilość
gromadzi
sięw górnych partiach.
. ,W brunatnej glinie montmorylonitowej obliczono
zawartośćZn na 3+4% (niiejscami
byłajeszcze
wyższa); il08ćCu w drobnych frakcjacll
była wyższa. niż
we frakcjach grubszych i
wyniosła0,03+0,05%.
P~ze.p ciętna zawartośćCu w deluwiach tego obszaru
zostałaobliczona na 0,08%:.
Przeciętna il08ć
Rb
wynosiła0,005%, a
podwyższona- 0,05+0,8%.
Stwierdzono,
iż ;metal ten nie wykazuje tendencji do. gromadzenia si~ani w drobnych, ani w naj grubszych fTakcjach deluwiów,
charakterystyc~ny jest natomiast dla frakcji
średniej(H. H. Ginzburg, K. Mukanow, 1956).
O
wieleniższ,e.zawartości'Cu w stosunku -dO. Pb na tym
obszarże 'sp<) ..wodowane
zostałybrakiem mineralizacji miedziowej.
Zauważono dziękitemu
9-użą zdolnQ-ść migracyjnąCu (o wiele
przewyższającąpod tym
względ~m
Pb).
Najwyższą koncentracjęPb, Zn
'i Cu ŻIlaleziónowe
fraIt~ji ciężkiej. Za' zwyczaj
zawartoŚĆPb, Zn i Cu we frakcjach
ciężkichjest 2+3
razy
wię~*-
,we f:r;ak<:jach lekkich,_przy
, czymoąnosi sięto ty,lko do
ele~ro.magnętycz?ej częśc~frak:cji ciężki~j.W
nieelekt.romagnety.c~ejna-
t()Illlastzaw~rtośćEb, Zn
l C:::UJESt praWlet$
s~aJak
WlekkieJ
"656
·ICz
9pI
lI
Q9d·2 I
B 3I
łB ~Gkw
5
., Orfs 6i
Or tk 7K 8
I
fe 9I
óp 10I Iz
111Z
112
I lJ··
14- 115
•
16--0--17.·
~18
~1(J
~20 .
x - - 2 1
--'--22
·Fig. 1. Mapa geologiczna obszaru Chełmca i Męcinkd z naniesionymi profilami geo- fizycznymi i geochemicznymi. . Granice U'tworów geoLogicznych wg J. Jerz-,
mańskieg()
Geologieal ~ap of the region of Chełmie c and Mędnka; with geophysicaJ.
and ge()chemi-cal profiles. Boundaries of geologioaJl forma.tions mown acoord-
mg to J.JerŻIOański .
1 - gl1ny zWałowe piaszczyste.· cZwartorzęd •. 2 . "':'gIlny deluwialne. czwartorzęci.3 -
·~tYL mloc~. ol1gocen; .4 ...,. tufy .... bazaJ.towe. mlocen. oUgocen. 5 - kwarcyty czsnie·
l szare. gotland. 6 - tyl1ty serycytowo-kwarc(;)we. ordowik. 7 - łupki kwarcytoWo-sery-.
cytowe.8 - keratoflry. 9 ~ .. tufoldy częśclowo·skarbilnatyzowane. 10·- epldlabazy ande-
Badami! geochemieme W G6mch KJa,czawskieh
657'
Geochemiczne prace pószukiwawcze przeprowadza
sięobeCnie Wielo- ma metOdami. Próbki gleb, deluwiów, wód,
pOpioły roślinpoddawane
są'analizom spektralnym, kolorymetrycznym, chromatograficznyni i innym.
Analizy
sprawdzające"wykonywane
są p6źniejchemicznymi metoda ....
mi klasycznymi.
. Do oznacreń'
kolorymetrycznych
używa się najczęściej'" jako odczyn:':
ników ditizonu (dla Pb,Zn, Cu)
itiocjanitu (pOtasu (siarkOcjanit -- dla Mo, W, Nb,
V).Oznaczenia chromatograficzne
przeptowadza'się"na bibule filtracyjnej. '
wykorzystując własności
kapilarne i
wywołanąnimi
segregację'metali.
,,' Analiza spektralna polega na fotografowaniu widma
powstałegoprzy spalaniu pr6bki w
łukulub
iskrze.elektrycznej. ' ' , Stosuje
się też metodę wywoływaniaplam baTWllyoh na papierze na- syconym
odpowiedni~odczynnikami.
Sjergiejew (fide A. P.
Sołowow, 1955)w
1945r .
wprowadził'do
ge0-chemii
metodę hydrocl,lemiczną opartąna analizie wód
głębokich.Jest to dobry sposób badania
złóż głęboko występujących,których aureole roz-:
siania nie
ujawniają f;ięna powierzchni ziemi.
,
,Zdjęciageochemiczne wykonane na, obszarach pokrytych aluwiami lub
materiałem
lodowcowym ()
dużych miąższościachoraz
wobszarach z du-
żą ilością
kamienistych
,pot~ków izsuwów
dały słaberezultaty,
jeślicho- dzi o
zawartośćmetali. ,
Interpretując zdjęcia
metaklmetryczne trzeba
uwzględnićdane geo- lógiczne, petrograficzne, geomorfologiczne
icharakter
geochemicznyod~krytej aureoli rozsiania.
, Na podstawie otrzymanych wyników z
wyżejomówionych analiz spo""·
rządza się
mapy metalometryczne.
LOKALIZACJA OBSZARU
OBJĘTEGO,BADANIAMI '
" GEOCHEMICZNYMI
, 'Z inicjatywy kierownika
Zakładu ZłóżRud Metali
Nieżelaznych l.G:
mgr
inż.J.Burka przeprowadzono' w r . 1956 na Dolnym
Sląsku wstępnebadania geochemiczne w okolicach
Chełmca.Prace prowadzono W
pobliżU p6łnocno-wschodniej krawędziGór Ka- ezawskich, gdzie
występują'utwory staropaleozoiczne.
Od
północnegowschodu teren ten jest ograniczony
brzeżnymuskokiem sudeckim,
zaznaczającym sięw morfologii bardzo
wyraźnie,od
p6łnocnego zachodu
drogą biegnącą' z
Męcinkido Pomocnego, od zachodu -
granicą
lasów, od
południa-..;...
drogą biegnącąze Starego Jawora przez Piotrowice,
Chełmiec, Myślinówdo
'Swierżawy..
zynowe, 11 - epld1abazy epidotowe, 12' - zieleńce, 13 - protue geochemtczne, 14 - protue potencjalne, 15 - protue Indukcyjne, 16 - anomalie geochemiczne, 17 ~ ano- mallepotencjalne, 18 - anomalie indukcyjne, 19 - strefy anomalJie potencjalne, 2.0 - strefy anomalne Indukcyjne, 21 - !!:yły kruszcowe wg H. Kocha, 22 - uskoki
, 1 ...: ~ternary, arenaceous boulder clays, 2 - Quater!lary deluvlal clays, 3 - M1ocene, 011goćene basalts, 4 - M1ocene, 011gocene basaltlc tuffs, 5 - Gothland1an black and grey quartz1tes, ,6 '- Ordovlc1an Ser1c1tlcquartz phy1l1tes, 7 - quartz1tlc-ser1c1tlc scblilts, 8 - keratophyres, 9, - tufiolds partly ~bonat1zed, 1.0 ~ andee1ne ep'd1abases, 11 -", epldote epld1abases, 12 - gl'eeDStones, 13 - geochemical protues, 14 - potent1al promes, 15 ,- lnduct10n protues,l6 -:- geo.chemical anomalies, 17 -- potent1al anomalies, '18 -:- blductlol1- anomalies, 19 -:- zones 01 potentlal, anomalies; 20 - zones 01 inductlon ano-,.
malies, 21 - ore-bea=!Dg ve1ns accord1ng te) H.Koch, 22 ...:. talilts ' , , "
658
. .JaidwigaMa.ciejow~, ... ,I.adWigoll,.Ser~.;-,' · .· Obszar
objęty zdjęciemmetalometryc~ym.ma powierzchnię około8. :km
2 •.J: est, to.
p~owzgórz
dochoc:12;ącedo , 45Q-m
,n;p,m.,
. przeważnię·PO"':
rośnięte młodym
laseIIl o
gęstympodszyciu,
rozciętepotokiem
płynąc~, przezChełn}ieci
jego.dOpływami. ·'. ..
... , .Na tym obszarze, w kierunku
prostopadłYmdo
rozciągł~i .ŻYłkrusz,"!
cowych,. wyznacZlono czt, ery profile
p łącznej długości·.3300 .
In· K~erunki, żył przyjęto wedługmapy. H .
.Kocha z 1936 r. w skali l: 25000 (H, Koch"
1'935; fig. 1 ).
. . . . ' '.· .
Profil
·C i D poprowadzono :równolegledoodcin.ków b if profilu A.
· ZagęSZ'Czenie
próbek. na
.profilu A
wynosiłol m, na profilu C ,..- 5 m,.' na prófiluD
.iE -:-- 2,5.m. Głębokośćpobierania próbek z profilu A i C
wynosiła.
1/2 m, a z profilu D i E
.,..- l m.
DANE GEOLOGICZNE I
ZŁOZOWg"Pierwszą' próbę
skartowania terenu
kruszconośnegookólic Chehnca
i Męcinki wykonałM.
Schw.arżbaćhw 1938 r. (M. Schwarzbach,
19~0).L. Watycha w 1948 r.
wykonał szczegółowe zdjęcie'obszaru
międzyChelmoem, .
Męcinką,Pomocnym .i
Myślihowem; nanosząc,poza
.danymi grologicznymi, wiele innych
szczegółów,jak
zwały,sztolnie;
szybiki~' zostałe pc>starych robotach górniczych (L. Watycha, 1948). '
.Mapę geologiczną całego
arkusza Jawor w nowym
cięciu WykonałJ: Jerzmmski' (1'955).
' Mai)a ta służyłajako
; podkładgeologiczny' przy
pracach geochemicznych. '
. . . '.
. .. :Wymienione trzy mapy geologiczne
różnią się między sobą ilościąwy-
dzieleń,
granicami
wydzieleńi hazwami 'Wydzielonych utworów. Ponie-
waż
mapa J.
Jerzmańskiegojest naj nowsza i zawiera
szCzegółowewydzie- lenia utworów geologicznych w
nawiązaniudo
sąsiednicharkuszy, dlatego
budowę g€9logiczną
tego, obszaru podano
wedługtego autora.
Okolice Chehnca
należądo
. północno-wschodniej częściGór Kaczaw- skich. N a badanym terenie
występujązmetamorfizowane
· skałystaropa- leozoiczne. pochodzenia wulkanicznego
iosadowego.
Najstarszymiz nich
wedługJ.
Jerzmańskiego są zieleńcei
złupkowaneepidiabazy epidotowe.
Do
młodszychutworów pochodzenia wulkanicznego
należą:1)
epidiabazy andezynowe o strukturze
migdałowcoweji porfirowej;
2) tufo,idyczęściowo
skarbonatyzowane;
3)
keratofiry.
'Skały
pochodzenia osadowego
wykształcone sąjako:
l)
łupkikwarcytowo-serycytowe z
wkładkamikwarcytów;
2)
fylity serycytowo-kwarcowe i
łupkiilaste; .
3)kwarcyty szare i czarne.
Skały
pochodzenia wulkanicznego dzieli on na starsze i
młodsze 'na pod~stawie stopnia metamorfizmu
ipołożeni.ąw terenie, nie
precyzującich
. przynaleznościwiekowej.
..
, .. Skały
pochodzenia osadowego J . . J ei'zmaflskizalicza do ordowiku. i got ...
landu na podstawie analogii do bardzo podobnych utworów
' występują-cych na arkuszu. Swierzpwa, w których
. z.rw.lęuonograptolity.'.
.Dwie pierwsze serie
skałosadowych
występują W przeważającej ilościna '
całymterenie.
Wystąpienia' kWai-cytówsą.nielieme ..• ·
..
. ..
.659:
Biegi wamtw
wykazująustalony kierunek NW-SE z upadem na SW.
Budowa
fałdówjest mo·noklina1na.
Fałdyobalone
sąku NE,
.. W
całym,terenie
znajdują sięliczne
małei
większewylewy bazaltów
·wy§tęp!ljące
w formie pni i czap ora'z tufy bazaltowe, Bazalty barwy czar- nej lub szaro-brunatno-czarnej, twarde, zbite, odporne na wietrzenie, wy ....
raźnie zaznaczają się
w m()rfologii;
'tworząc najwyższewzniesienia .
. " Z ,utworów najm.łodszych występują
gliny; mady, piaski,
żwiryw dnach
dolin potoków i ich
dopływów.Pokrywa 'zwietrzelinowa jest niezbyt gru.., ba i
sięga od0,5 do 3,0 m
miąższości. ,Wśród
metamorficznych serii. pochodzenia osadowego
występująlicz- ne'mniejsze lub
yvięlmzeżyłykwarcowe, spotykane na
południowywschód od
szosySichąw....,....,
Stanisławów,niekiedy z widocznym
śladowymokrusz..;
cowaniem. Ta
śladowalllineralizacja oraz
większe zyłykruszcowe znane
były
geologom niemieckim. Wielokro,tnie
usiłowanoje
dokładniej zbadaći
wydać ocenę dotyczącą 'l'udonośnościtego
ter~u. .Pierwszą próbę
zebrania wszystkich
wiadomościna
'ten temat, usyste- matyzowania ich i
wyciągnięciaogólnych wniosków o
ilościi
występowaniu
'.ewentualnych
żyłkruszcowych
zrobiłH. Koch w 1936 r. Po przej-
rzeniti,materiałudotyczącego
tego terenu oraz po dokOnaniu wizji loka:l-
nej,
'wykonaniu pewnej ilościszurfów,
doszedłdo wniosku,
żena terenie
tym znajduje
się '5
żyłkruszcowych z
'mineralizacją żelazno-miediiowo.,.cynkowo-ołowianą
i
śladamiNi,
Coi Mn. Kruszcami
sątu: piryt, chalko- piryt, syderyt, sfaleryt i galena.
Są'one
· związanez
żyłamikwarcowymi.
Według
H. Kocha na
północnyzachód od
Chełmcaznajduje
siętzw.
"Główna Zyła",
z której w latach 1870-1875 eksploatowano Cu.
Zyły "Wierna Przyjaźń" i "Dębowa Góra", leżące na południowy za- chód od
Męcinki, sąnajlepiej pOznane i
udostępnionerobotami gÓ'l'niczy-
~ '(R.
Krajewsld, 1946) .. Nasilenie robót przypada na dwa okresy lat:
1870-'l875 i 1920-1930: Zyly
udostępnionodwiema sztolniami "Rudolf"
i
"DębowaGóra". Ek'Btploatacja nastawiona
byłana wydobycie syderytu
występującegotutaj w
dośćregularnej
żyle (grubości około0,5
'm).Ubocz";' nie wydobywano kruszce cli i Pb spotykane w postaci gniazd lub niere- gularnych
żył.Niektóre gniazda
miałyjednak rozmiary
rokującerentow-
ną 'eksploatację
(H. Kocl1, 1921; 1936)." ,
. Wykonanę·
przez Niemców analizy próbek pobranych z tych sztolni
wykaz1,lją, że śrędniozawierały
one: do 30% Fe, · do 5
fJ/o Cu i do 2% Pb.
Zyły
"Góra Oliwna"
i ,~Kuźni~",z
mineralizacjąmiedziano-ołowiową,le-
żące
na zachód od
Chełmc~, wstałystwierdzone
ża pomocąszurfów.
CEL I METODY PRAC GEOCHEMICZNYCH
Celem przeprowadzonych
badańg.eochemicznych
byłostwierdzenie
przydatności
metody ditizo:oowej do
poszukiwań złóżmetali
ciężkich.Profile geochemiczne usytuowano tak, by
można byłona podstawie analiz próbek pobranych z' tych profilów
potwierdzićkierunki przebiegu
żyłkruszcowych na badanyJjXl obszarze:
W
każdejpróbce
glebyożnaczono sumęmetali
ciężkich:Pb, Zn i Cu
oraz oddzielnie Pb
iZn+Cu.
Do,oznaczania sumy metali brano 0,1 g'
próbki (na Pb
~0,2 g, na Cu
~ lg).
' ..
660.
Jadwi'ga Maciejewska, Jadwiga 5er:a:fin·. , Pobieranie i : przygotowywanie plJ'óbek do anali- z y. Próbki gleby pobierano z szurfów na
głębokości0,5 lub 1 m. Po wy- suszeniu przesiewano przez
zespółsit
mosiężnycho wymiarach oczek: 6,0..
0,50, 0,20, 0,15, 0,12 mm. Analizie poddawano
przesianą frakcję poniżeJ0,12
mm .. Badania
jakościowena Pb, Cil
iZn. Przeprowadoono je me-
todą ditizonową Opracowaną
przez M: Almonda i T. MorisS{i. (fide H. Bloom, 1955) za
pomocą0,0.03 procentowego roztworu ditizonu w ksylenie ocaz 5 procentowego cytrynianu amonowego .
. Do analizy tej przygotowywano
następująceroztwory:
1. RoztWór ditizonu w:ksylenie ,O,ol pro:centowym (ze
względuna to,
że dysponowaliśmy
tylko ksylenem. technicznym. w którym ditizon utle- '
niał się
w
ciągu4+6 godzin, roztwór ten
sporządzanona 1/2 godz. przed
analizą).
Do wykonania oznaczenia
używa sięroztworu ditizonu w
ksy-'lenie 0.,003 procentowym, który otrzymuje
sięprzez odpowiednie roz- {+
cieńczenie
roztworu 0,01 procentowego.
2.
Pięcioprocentowyroztwór KCN.
3.
Pięcioprocentowyroztwór cytrynianu .amonowego (25 g cytrynianu am(}nowego i4 g chlorowodorku hydroksyl aminy r02lpuszcza
sięw 30.0 mI wody. Przez dodanie
około20
mLsiężonegoamoniaku nastawia
sięroztwór na pH
okOło8,5 za
pomocąpapierkaindykatorowego i
rozcieńcza wodądo 500 mI. Metale
ciężkie zanieczyszczająceten roztwór usuwa
się.przez
ekstrakcję
roztworu porcjami 0,01 procentowego ditizonu w czterochlorku
w~gla, aż końcowy
kolor ditizonu
będziezielony.
Następnieroztw6r cy- trynianu przemywa
siękilku porcjami chlorofor-mu,
ażdo utraty zabar- wienia.
4. Roztwór ditizonu 0,01 procentowy w CCl
4do oczyszczenia
cytrynia-nu (przygoto,wuje
sięna 12 godz. przed
użyciem).5. ,0,02n NH4
0H do sprawdzenia produktów utlenienia ditizonu. 5ml ditizonu w ksylenie dodaje
się'do cylinderka z doszlifowanym korkiem za-
wierającego
10
mI 0,D2namoniaku. Po
wstrząśnięcIUi odstaniu nieutle- niony ditioon
rozpuści sięw alkalicznym roztworze wodnym i zabarwi go na kolor
pomarańczowy,podczas gdy
żółte(utlenione) produkty
zostająvi 'ksylenie.
Jeżeliw ksylenie
sąobecne produkty
żółte,.ksylen odrzuca
się
lub destyluje.
W yk o n a n i e oz n a c z : e
ń.Do cylinderka 25 mI z doszlifowanym korkiem przenoszono
łyżką miarową próbkęgleby (frakcja
poniżej0,12 mtn)dodawano 5
mIroztworU cytrynianu amonowego 5 procentowe- go, 1
'mI 0.,0.0.3procent.owego roztworu ditizonu w ksylenie i
wstrząsanow
ciągu5 sek.
Następnieodstawiano
na 3Dsek. do rozdzielenia warstw, po czym obserwowano
warstwę ksylenową{.górną). Jeżelikolor jej jest zielony,
błękitno-zielony, błękitnylub purpurowo-fioletowy, oznaczano:
0,5, 1 lub
taką ilość :zużytychmililitrów ditizo,nu w ksylenie,
jakązmia- reczkowano metal
ciężki,aby
otrzymać barwę purpurowo-fioletową(np. 20+).
Jeżeli
kolor
byłpurpurowy (do c'zerwonego) miareczkowano
badaną próbkęnadmiarem roztworu ditizonu w ksylenie (po,rejami l mI),
wstrząsając ją
przez 3 sek. po
każdorazowymdodaniu roztworu,
ażdo otrzy-
xąania
koloru purpurowo-fioletowego.
Liczbęmililitrów
zużytegoroztworu
ditizonu w ksylenie notowano jako.
wskaźnik.zawartościmetali
ciężkich.Badania geoC'łlemf..cme w Gól'lacll K.acmwskich
661 Oznaczenie metalu
dominującego, Wywołującegozabarwienie warstwy ksyleno.w-ej poa;a
błękitnym,wykonano. jak
wyżej, posługując się0,2 g próbki przy QznacZaniu Pb (dodawano przy tym 3 krople 5 procentowego.
ro.ztwo.ru KCN, który
wiązałinne metal-e, tak ze z ditiwnem
reagowałtylko Pb, Tal, Snl! iBi - Z. Buczowska, 19QO - o.raz
zwiększał alkalicznOść środowiska,co. ma
dużezna'czenie w wYpadku gleb
kwaśnych).Do: oznaczenia Cu i Zn
używano1 g. próbki.
U wag i d o t Y c
ząc e w y k on a n i a Q z na c z e
ń.Do
oznaczęnia:pb
ł>rano0,2 g próbki, zamiast 0,1, g, jak podano w przepisie, ponie-
,waż;'
przy
małej zawartościPb wynik analizy jest albo ujemny (tzn.
ro~twór ditimnuw ksylenie nie zmienia barwy), albo zmian.a barwy ditizonU w ksylenie nie jest charakterystyczna, (np. zamiast koloru czerwonego. czy
różowego
pow:slaje zabarwienie o.liwkQwelub
jasno.żółte).Można też,
zamiast
zwiększania ilościpróbki,
wziąćdo. oznaczenia
ołowiu roztwór ditizonu 0,001 procento, wy. Przy
dużej zawartQściPb w prób- ce, podczas Qznaczania sumy metali w cylitiderku
może powstać,zamiast barwy purpurowej
czy'czerwonej, zabarwienie brunatne, które w
miarędodawania I"(lIZtworu. ditizom,l przechodzi w kQIOT czerwQny, a
następniepurpurowo-fiQletowy. , '
Jeśli
do. analizy uqwa
sięksylenu
techni~znego.i, wyko.nuje
sję jąw
temper~tu.l'Zepokojo.wej,
r~~t'Yór ~itizonuw ksylenie
należyprzygo-
toIwać
tylko. na
półgodziny przed
użyciein~Ksylen technic' zny
należyprzesączyć.
'
Diti7lOn w ksylenie technicznym w ntskiej temperaturze
(poniżejiO°e;)
,nie utlenia
sięnawet po 36 godzinach.. ,
Wszystkie
~Qrywodne powinno.
się sporządzaćz wody redesty- lowan'ej, w szklanej destylarce.
'Ilo'ści zużywanych
o.dczynników.
Jeślicytrynianamonu nie trla odpowiedniego. stopnia
czystości(zanieCzyszc.zony jest prze-
ważnie
metalami
ciężkimi),oczyszczenie
go,zabiera kilka godzin czasu (zani-eczyszczenie to. pochodzi m. in. od wody, której
używa siędo. przy-
,gQtowania r o z t w o . r u ) . ' ,
Aby
oczyścić500
mlcytrynianu
amonu,zużywa się p:.;-zeciętnie250+
400 mI roztwQru 0,01 procentowego ditimriu wCCl
4oraz 500+750 mI chlQroformu.
Na przeanalizowanie 40 próbek gleby
uŻYwa się500 mI cytrynianu
,amonu, i
przeciętnie500+600 mI ksylenu.
INTERPRETACJA wYNIKÓW ANALIZ I UZYSKANYCH ANOMALII GEOCHEMICZNYCH W
POWIĄZANIUZ WYNIKAMI BADAN . ,
. ' GEOFIZYCZNYCH ' '
Na podstawie wyników uzyskanych z
badańprzeprowadzonych na Qma- wianym Qbszarze
można stwierdzić, żewykryte anQmalie geochemiczne
są
dobrymi
wskaźnikamimi-ejsc zmineralizowanych:
Teren wytypowany do
wstępnych lbadańgeochemicznych ma
słaborozwiniętą sieć wodną
i dlatego. zbadany
zos'tałrozpoznawczymiprofila-
mi geochemic;nymi, a nie
metodą"potoków . rozsiania",
662
. Jadwi'ga Maciejowska; Jadwip Sarafin 'Jednocześnie
z badaniami geoehemicznymi ·
prowadżonobadania geofi- zyczne metodami:
indukcyjnąi
po·tencjałów własnychziemi. Grupy elek- tryczne z
Prżedsiębio,rstwa PoszukiwańGeofizycznych z Warszawy wy-
konały
na wytypowanym obszarze po kilka poprzecznych profilów o cha- rakterze
rożpoznawczym, otrzymującbardzo ciekawe wyniki; , .
Badania
poWyższe (potencjałów włalSIl~hziemi i indukcyjne)
zostałypoprzedzone w latach 1951-1952 badaniami
magne~znymi(W. Gadzała,1951; S.
Małoszewski,1952).
Ponieważ
cel€lIl
zdjęciamagnetycznego
byłozbadanie regionalne
więk-. szego obszaru,
więcotrzymane wyniki dla omawianego terenu
były mało dokładne,mimo
że zasygnalizowały obecnośćancmalii magnetycznych.
W wyniku
badań,prowadzonych w .
październikui listopadzie 1956 r.
nad
potencjałami własnymiziemi i
indukcją,potwierdzone
zos'tało Występowanie strefy
zaburzeńna tym terenie i
nastąpiło bliższejej zlokalizo- wanie.
Chociażprofile geofizyczne
byływyznaczone w
dużych odległo.
ściach odsiebie (50+600 m), równolegle do promów geochemicznych, a prostopadle do
rozciągłości żył,to jednak interpretacja ich wystarcza do scharaktEryzowania i zlokalizowania
głównychstref
zaburzeń..
Okazało. się, że istniejące
strefy
zaburzeń wys:tępująmniej
więcejna.
·tych samych odcinkach pro- filów, wykonanych obydwiema inet9dami, 'a na-
Wet punkty
największychamplitud anoItlalii vi wielu lniejscach
siępokry-
wają
(fig. 2, 3 i 4). '. . _ .
Badaniami
,potencjałów własnychziemi wykryto 3 strefy anomalii
;
geofizyczIi~h.. . . .
.
Największai
najwyraźniejszastrefa znajduje
sięna
południowyzachód od
Męcinkii
ciągnie sięw kierunku
północno-zachodnim, iN stronę·Sicho- wa. Zaczyna
sięna znanych
żyłachkruszcowych,
udostępnionychdwiema sztolniami. Na tym odcinku
obniż.enie potencjałówwynosi 240 m V; a VI kie- runku
północno-za-chodnimsystematycznie
rośniei dochodzi do 880 mV.
'Strefa ta
ciągnie siępasem
długości2km i
szerokościAOOm (fig. 2, 3) ; ,
Następna
strefa,
położona r6wnieżna'
połtidnioWy"'zach6dod
Męcinki,jest niewielka.
Ciągnie sięna przestrzeni 300 m.
Szerokośćjej wynosi 150 m. Amplituda anomalii waha
sięw granicach od 120 do 400 mV. Ba- daniami indukcyjnymi wykryto tu
przedłużenietej 'strefy w kierunku po-
łudniowo-wschodnim,
tj. w
stronę Chełmca(C.
Drzewiński,1956).Trzecia strefa
leżyna
północnY'wschódod
Myślinowai
zostałapozna- na na przestrzeni
około 300m, pizy
szerokośCi150 m.
Obniżenie potencjałuzaczyna
sięod 60 mV i dochodzi do 700 mV. ,
Te trzy strefy anomalne, wykryte
metodą potencjałów własnychzie- mi,
pokrywają się' wyra;~niez indukcyjnymi strefami .
zaJ;>u:r.zeń, .g~ieam- plitudy krzywych indukcyjnych
,dochodządo -80
0[fig. 1, (6, 7)].
Porównując
wykryte strefy anomalne z
mapą 2tego terenu
wykonaną. w
T.1936 przez H. Kocha, na której zaznaczono 'Przebieg
żyłikruszoo' wych,
okazało się, żenie wszystkie strefy
zni.ineralizowanezostałypo- twierdzone geofizycznie.
Tylko· żyły"Wierna
Przyjaźń" i "Dębowa'Góra"
I. Na maple mznaczono tylko ctekaWsze odc1nk1 profU6w geofizycznych, a profile geochem1cz- ne nanles~ono w całości, , " .', , .
leżą
w strefie
zaburzeń'geo,fizycznych (fig. 1).
Zyłynatomiast "Góra Oliw- na",
"Kuźnia"i
"Główna Zyła"nie
zostałypotwierdzone przez badania
geofizyczne. .
2200m 1800
/'
L f"OO
'.
<
, I
\ ;
l! li
"
100.0
l i
600 ; 200
"
,
" "
"
"
i '
+100 +5
.,..
~
o
-5
IV p
-fa
+100 +5
-o -5 -fa
IVIN
+10·
+100 +5
o
-5
-10 III
p
Fig. 2. Zestawienie' kolejnych ~rofil6~ induk~yjnych IV IN' IV p' IIp, lUp Tabulation -of successive iriduction profiles IV IN' IV p' IIp' IIIp
Profile geocheniiCzne A, C
iD, usytuowane w poprzek -
i'ozdągłościtych
żył, równieżnie
'dały ipozytywnych wyników; , "
Jadwiga l,Vla.ciejowska, Jadwi~ ,SerJlfln
+80 m
.~
600 O
IV
-40 -80
m
---~:";';';;"""----I~--"-"'"'Ir'-"--7-'---r2
=....rrA_'-t+': X I V
40 -80
.. Fig. 3. Zestawienie kolejn.Y'Ch profilówpoteucjg]nych IV, XIV, II, XII Tabulation of sucoessiVle potenU,al prQfil<es :tV,XIV, II" XII.
II
665
. P.róbki glaby pobrane z tych . profilów
wykazały niską zawartość ,m~tali
.ciężkich. 1)ilkoOnaproOfilu A w trzech miejscach, a na profilu D w dwóch miejlSCach
zauważoOnoO nieoopodwyższoną zawartośćmiedzi.
Na. podstawie uzyskanych wyników z prac geochemicznych i po
po-równaniu,ich z wynikami
badań geofizyc~ych można wyciągnąć nastę-pujące
wnioski geoloOgiczne: . . . .
1.
Strefą zmineralizowaną zaburzającą sąciemne
łupkiilaste
ikwar- cyty, poprzecinane
siecią żyłkwarcowych
różnej miąższości,z widocz- nym oOkruszcowaniem.
a) anomalny profil geochemiczny E (fig. 2). oraz strefy
zaburzeńgeo- fizycznych
leżąw pasie ciemnych
łupkówi kwarcytów, którychwychod- nie
są. widoczne na powierzchni w okolicy Sichowa; .
b) wniosek
powyższy poOpierająobserwacje
materiałuze
zwałówna ...
poty:kanych na tym .obszarze.
mI t'OZtworu ditizonv
H 12 10 8 6 4 2
O~~~ . . ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
mI ł'OZtwOl'll
ditizonu 20 f8 16 14 ..
12'
8 B 2
171
II
O~~~~~~~~~~~~ . . ~~~~~~~~~~~~~~~
f 2a 7a Sa 12a 17" 22a 26a 31a JJa 38a 42a 45a - - 1 --- 2
Fig. 41. Pr,ofille geochemiczne z okoliocy Chełmca i MęcLnki. l. Część l!IlIlomaJ1na profilJU E . (nr próbek od 99 do 171), II. Część anomalna i tło profilu A (nr próbek ~
1 do 62)
Geochemical prófilles.· iIn thę' vicinHy of Chełmi-ec .amd, Męcinka. L Anomalous part of profille E (samples Nr, 99 to 17},). II. Anomałou$ part and rock ground- mass of prcWle A (sampłes Nr. 1 to 62)
l .:... llnia sumy metali cięlllldch w próbce gleby. 2 - lint.a zawartości Cu w próbce gleby.
3. - llnia .Z&wartoścl Pb w próbce gleby .
1. - line or sum or heavY metals in BOU sample. 2 - llne or .content of CU ln so1l sample. 3 - line or content or Pb in BOU sample
. Okruszcowanie jest tu
związanez
żyłamikwarcowymi w ciemnych
łup-. kach ilastych lub w
sąsiadującychz ·nimi strefach (np. na zwale usypa-
E'wartaln1k Geologiczny - 3
666
j'adwi'gaMaciejowS'ka, ,Jadwi:ga Serafinnym u wylotu sztolni ;,Rudolf<i ztlajduje
sięchalko.piryt w przerostach kwarco.wych), w
ciemn~h łupkachilastych w postaci
dużej ilości wpryś"nięć,
o.raz tworzy ko.nkrecje w masie czarnych
łupkówlub przerasta
ni~kiedy
płasZ'Czyzny spękańi
poślizgów.
.
Oprócz chalkopirytu
znale7ić możnabrunatny syderyt,
galenęi sfa- leryt
równieżw okruchach ciemilych
łupków. -Na sta~zwale
znajdującym
sięnad
młynemw
Chełmcu spotkać można galenę,sfaleryt i che:lko.-
.piryt w
zwietrzałymkwarcu,
tkwiącym ,w rozlaso.wanej masie
łU!pkowejko.Io.ru czarnego. lub szarego.,
2. Inne
skały,jak
łupkikwarcytowo-serycytowe, fy'lity serycytowo-
.-kwarcowe i epidiabazy na tym obszarze nie
sąprawdopodo.bnie
zmin~ralizowane lub mineralizacja ich jest
śladowa.Wniosek
po'wyższy zo.s:tał wyciągniętyna podstawie wyników uzyskanych z pro.filów geochemicz- nych A, C i D wyznaczo.nych na tych utworach geologicznych. Nie wiemy, jakimi kryteriami
posługiwał sięH. Koch, który w 1936 r. na mapie tego terenu
wyznaczyłprzebieg
żył"Góra Oliwna" .i
"Kuźnia".N asre profile
geochemiczn~A i C
przecinałyzlokalizowane przez niego
żyły.
Jednak wyniki
badańgeochemicznych i geofizycznych a
takżeob- serwacje makrosko'powe doko.nane w miejscu
występowaniaewentual- nych
żyłnie
wykazały śladóWokruszcowania.
Profil C na
,dałej
długo.ścinie
miał. w,i.ększychanomalii.
Na profilu A próbki pobierano. co. 1 mz
głębokości0,5 m. W trzech miejscach na przestrzeni 12
ni stwierdzono nieco podwyższoną zawartośćmiedzi, która
dochodziłado 12 mI ditizonu
viksylenie (fig. 2). Pomimo tak
dużego zagęszczeniapróbek, Zmiany
zawai-to'ścimiedzi w próbkach na tych odcinkach
sąbardzo
duże,lecz odcinki te trudno
uważaćza ano- malie geochemiczne. Tego
rzędupodwyższo.ne zawartościmiedzi (12 ml),
zaznaczające się
sporadycznie i
naniedużejprzestrzeni (do 12 m),
należy tłumaczyćbardzo. drobnym lokalnym o.kruszcowaniem. Owe drobne
lokal~ne o.kruszcowania makroskopowo. nie
byływido.czne;
równieżnie
zostałygeofizycznie wykryte.
.Profil D
przebiegałpoprzez
strefę łupkówfylitowo...serycytowych
po-nad
"Główną Zyłą", znajdującą sięna
północnyzachód od
CM'łmca,wy-
eksploatowaną według
H. Kocha (1921)
jużw latach 1870-1875. ' Zwal na jej wychodni jest
już zupełnierozlasowany i
porośnięty trawą, stądtrud- no
stwierdzić,czy mineralizacja Cu
byłat,u
również związanaz
cieńmymi łupkami,których wychodnie nie
sąznane na powierzchni.
Zaburzeńgeo- elektrycznych nie wykryto, a z nieco
podwyższonych zawartościCu i Pb w dwóch miejscach
można wnioskować, żewychodnie tej
żyły, chociażbardzo
słabozmineralizowane,
zaznaczają sięw zwietrzelinie. W materiale
,zwałów
z szybików wykonanych przez Zaldady R-1 z Kowar,
wzdłużlinii
rozciągłości
tej
żyły, spotkać możnanieliczne ziarenka pirytu
ibardzo rzadko chalko,pirytu.
Tak
więcstrefy
zaburzeńgeofizycznych i anomalie geochemiczne
związane
sąz o.kruszcowanymi
żyłamikwarcu,
występującymi wśródciemnych
łupków .i1asty~hi.
kw~rcyt6w.Fy~itynatcmiast,
łupkii epidiabazy ze
śladową mmeralIzacJą
me
sąpobudlIwe geoelektrycznie.
.. ~est~wiimie ~niK6.w badań gE!?fizycznych i geochemicznych z ooser-
wacJaInl geolo.gIcznYmI pozwala .na wyro.bienie sobie
pogląduna temat
Bai(lania geochemieme w·· Górach Kaczawskich
667
czułości
zastosowanej metody ditizonowej oraz na
odpowiedlJ.iąinterpre-
tację
uzyskanych wyników.
Możnamianowicie
powiedzieć, że:1. W profilach A, C
iD
tłomiedziowe waha
sięw granicach 1+2 mI
:ditizonu w ksylenie (ołowiu
nie wykryto, poza sporadycznymi
wystąpie-:-:
niami w minimalnych
ilościach). ,! Tło
takie jest prawdopodobnie charakterystyczne dla
większościutwo-
,rów staropaleozoicznych, niezmineralizowanych w Sudetach.: Oznaczoną zawartość
miedzi w próbkach gleby,
pochodzącychz tYch
i
profilów,
należałoby tłumaczyć:.
a)
dużą czułościąmetody ditizonowej w stosunku do Cu;
,
b) wielkimi
zdolnościamimigracyjnymi Cu,
dziękiczemu
możnazna-
,leźć
Cuw miejscach
odległychod
złoża.,
2. Wykres
zawartościCu w profilu E,
przecinającym żyły "Dębowa,
Góra" i "Wierna
Przyjaźń",ma wysokie
tło.Wynosi ono
około10
mI diti-·
zonuw ksylenie. Tak wysokie
tło można tłumaczyć bliskościąstrefy
!
okruszcowanej siarczkami miedzi, ponad
którąanomalie miedziowe wy;..
,noszą
20 mI ditizonu w ksylenie. Wykres
zawartościPb jest nieco inny.
:
Anomalia
ołowio~awynosi w dwóch miejscach do 20
mI ditizonu w ksy'"i lenie. W
pozostałychodcinkach profilu brak Pb lub
występujew minio:
',malnej ilości.
Wydaje
sięprzeto,
żerozproszenie Pb w aureoli
rozsianią: wokół złoża
jest bardzo nieregularne,
dziękiczemu
tłouzyskane
metodą· ditizonową
jest 'bardzo
zróżnicowane,a nawet mog;e
'byćrówne zeru.
3. Za
anomalię geochemiczną wykrytą metodąditizonową należyuwai żać
wyniki
badańpróbek o kilkakrotnie
podwyższonej zawartościmetali
ciężkich
w stosunku do
tładanego terenu, przy czym
podwyższenieto po-
:winno
zaznaczać sięna
dłuższymodcinku i
wykazywać' pewną regularność'
(fig. 2). Sporadycznie
podwyższone zawartościmetali w próbkach profilu
Ęw stosunku do
tła,przy
dużym zagęszczęniuich pobierania (np. co
'1 m)
należy interpretować
jako drobne lokalne
. okruszcowanie, . ewentualnie:
głębokun występowaniem żył,których aureole rozsiania
słabo zaznaczają: się'
na powierzchni.
Możeto
być również wywołanelokalnymi warunka-:
:
mi morfologicznymi.
,!
Dwie
pozostałestrefy anomalne geofizyczne nie
zostałyzbadane geo-
:chemicznie,
ponieważprace geofizyczne prowadzono po
Zakończeniuba'"
• dań
geochemicznych.
,Oczywiście
zaburzenia geoflzyczne
wywołujetu nie tYlko miheralizacja, lecz wiele innych czynnikow;
np'~J.
Jerzinańskijestzdariia,
że częśćano-:- malii geofizycznych na tym obszarze jest
wywołanaza:burzeniami tekto-
nicznymi.
,;
W celu porównania wyników otrzymanych
metodą ditizonowązwy-
!
nikamiotrzymanymi metodami s.pektralnymi wytypowano
kilkadziesiąt:
próbek do analizy spektralnej. Tabela
poniższapodaje wyniki zbadanych
:próbek obydwoma metodami (tab. 1).
:
Na spektrogramach, obok
podwyższonej ilościCu, Zn iPb, stwierdzono
:nieco
podwyższone ilościNi,
Coi V.
IlośćPb oznaczona ditizonem w prób-
'kach gleby została
potwierdzona spektra lnie.
Jeślichodzi naromiast o Cu
•
i Zn wyniki nieco
się różniły.Spowodowane to
zostałoz jednej strony
'niemożnością
oznaczania Cu i Zn o9dzielnie ditizonem (w metodzie M. Al;;,
imonda i
T. Morrisa nie podano sp()S()bu na oznaczanie Cu bez Zn), z dru-
:
giej .
zaśtym,
żeanomalie miedziowe w
rzecZywistości' należy' traktować668
Ja .
,Q -o
lo<
lJo
lo<
Z
10 a Ha 12a 13a 14a 15 a 27a 28a 29 a 30a 31 a 135e 136e 137 e 138e , 13ge 140 e 141 e 142 e 143e 144 e 145 e , 146 e 147 e 148e 14ge 150e 151 e 152e 153e 154 e
155~
, 156e
. Jadwiga Maciejowska, Jadwiga: Serafin
Tabela l Wyniki badań próbek uzyskane metodami: ditizonową i spektralną
El Oznaczenie diti-
~ zonem wyrażone
""
w mI diti20nu OZ.naczenię spektralne w %'fil
o w.ksylenie .!II
o
Cu
I
PbI '1
ZnI I I
,Q ClI'
I
Cu+Pb Suma Cu Pb V Ni Co-
t!l +Zn0,5 2
+1 -
2+ O,OOOX O,OOOOX O,OOX O,OOX O,OOOOX O,OOOOX 0,5 7+-
15 + O,OOOX O,OOOOX O,OOX O,OOX O,OOOOX O,OOOOX 0,5 2+ - 2+ O,OOX O,OOOOX O,OOX 0,01X O,OOOOX O,OOOX 0,5 9+-
5+ O,OOX O,OOOOX O,OOX O,OOX O,OOOOX O,OOOX 0,5 5+-
3+ O,OOX O,OOOOX O;OX O,OOX O,OOOOX O,OOOX 0,5 1+ - 3+ O,OOOX O,OOOOX O,OX O,OOOX O,OOOOX O,OOOOX 0,5 3+-
4+ O,OOOX O,OOOOX O,OX O,OOOX O,OOOOX O,OOOOX 0,5 1+-
2+ O,OOOX O,OOOjlX O,OX o,o.lX O,OOOOX O,OOOOX {l,56+ , -
1,5+ O,OOOX O,OCVOX O,X O;OOX O,OOOOX O,OOOOX0,5 . 2+
-
9+ O,OOOX O,OOOOX O,OOX O,OOOOX O,OOOOX - 0,5 2+-
2+ O,OOOX O,OOOX O,OX O,OOOX O,OOOOX-
1,0 1+ 20 + 20 + O,OOOOX O,OOOX O,x O,OOOX O,OOOX O,OOOX 1,0 4+ 8+ 15 + O,OOOOX O,OOOX O,X O,OOOOX O,VOOX O,OOOX 1,0 O' 20+ 20 + O,OOOX O,OX O,X O,OOOOX O,OOOOX' O,OOOOX 1,0 20 + '16 + 20 + O,OOOX X O,X O,OOOX. O,OOOOX O,OOOOX 1,0 1+ 20 + 20 + O,OOOX X O,X O,OOOOX O,OOOOX
-
1,0 20 + 20 + 20 + O,OOOX X O,X O,OOOX O,OOOOX O,OOOX 1,0 20 + 20 + 20+ O,OOOX O,OOOX O,X O,OOOOX O,OX O,OOOOX 1,0 1+ 20 + 20 + O,OOX X O,OX O,OOOX O,OOOOX O,OOOOX 1,0 20 + 20 + 20 + O,OOOX O,OOOX O,OX O,OOOX O,OOOX O,OOOX 1,0 1+ 20+ 20 + O,OOOX X O,X O,OOOOX O,OOOOX' O,OOOOX 1,0 2+ 10 + 16 + O,OOOX O,OOOX O,X O,OGOX O,OX O,OOOX 1,0 3+ 20+ 20+ O,OOOX O,OOOX O,X O,OOOX O,OOOX O,OOOX 1,0 6+ 20 + 20 + O,OOX X O,X O,OOOX O,OOOX O,OOOX 1,0 1+ 20 + 20 + O,OOOX O,OOOX O,X O,OOOX O,OOOX O,OOOX 1,0 5+ 4+ 8+ O,OOOOX O,OOOOX O,X O,OOOX O,OOOX O,OOOX 1,0 2+ 1,5+ 6+