M ATERIAŁ P OMOCNICZY DO GALERII ZDJĘĆ : K TÓRE PTAKI ZOSTAJĄ , A KTÓRE ODLATUJĄ NA ZIMĘ ?
D
ZIĘCIOŁ ŚREDNIWygląd: upierzenie obu płci jest biało-czarne, na głowie czerwona czapeczka bez czarnej obwódki (u samicy nieco mniejsza i jaśniejsza).
Środowisko: jest typowym ptakiem lasów dębowych i grabowych, poza tym gnieździ się w takich lasach mieszanych, gdzie rosną drzewa o miękkim drewnie.
Pożywienie: dzięcioł średni jest ptakiem bardzo ruchliwym. Kuje w pnie rzadko, za to często dłubie w spróchniałym drewnie. Jego język jest czterokrotnie dłuższy od dzioba: ptak sięga nim w korytarzyki larw drewnojadów.
Występowanie: dzięcioł średni jest gatunkiem osiadłym. W Polsce występuje w całym kraju z wyjątkiem gór.
D
YMÓWKAWygląd: mocno rozwidlony ogon, a czoło i podgardle rdzawobrązowe.
Środowisko: w Afryce i południowej Europie dymówki żyją niekiedy w odludnych skalnych wąwozach. Wszędzie w środkowej Europie trzymają się blisko ludzi: lęgną się w wiejskich zagrodach, rzadziej w małych miasteczkach, nie ma ich wcale w dużych miastach.
Pożywienie: łapane w powietrzu owady do wielkości motyla czy ważki.
Występowanie: jest obecna w niemal całej Europie i w północnej Afryce.
W Polsce jest rozpowszechniona i liczna. Przed odlotem na południe dymówki gromadzą się w duże stada i tysiącami zasiadają na przewodach elektrycznych.
S
IKORA MODRAWygląd: białe policzki z czarnym paskiem przez oko, pierś i brzuch żółte, na brzuchu czarna plama, niebieska czapeczka na głowie.
Środowisko: lasy mieszane, parki i ogrody.
Pożywienie: latem owady i pająki, które sikory znajdują, wieszając się na czubkach gałązek. Tam, gdzie znajdą pożywienie, potrafią o nie walczyć i mimo niepozornego wyglądu, zmusić do ucieczki większe od siebie ptaki.
Występowanie: zasiedla Europę, Bliski Wschód oraz północno- zachodnią Afrykę. W Polsce jest licznym ptakiem lęgowym i pozostaje tu przez cały rok.
P
USZCZYKWygląd: sowa średniej wielkości z dużą głową, upierzenie szare lub brązowe.
Środowisko: puszczyk wybiera tereny parkowe sięgające aż do centrum miast, a także rozległe kompleksy leśne. Jest ptakiem nocnym, jego wołanie słychać na odległość 1 kilometra.
Pożywienie: latem jego jadłospis składa się z myszy i ryjówek, które łowi na zapas i układa wokół gniazda. Zimą chwyta także ptaki w parkach.
Występowanie: zasiedla Europę, Afrykę i Azję. Zimuje na obszarze terytorium lęgowego. W Polsce jest średnio licznym ptakiem lęgowym całego kraju.
S
ROKAWygląd: nie do pomylenia z żadnym innym ptakiem ze względu na charakterystyczne biało-czarne upierzenie i ogon.
Środowisko: tereny rolnicze z kępami drzew i krzewów, zadrzewienia śródpolne, parki, osiedla ludzkie, obrzeża miast.
Pożywienie: od wiosny do jesieni głównie owady. Pożywienia szukają na ziemi lub skacząc po krzakach. Polują na myszy polne i plądrują gniazda ptaków.
Występowanie: Europa, część Azji oraz zachodnia część Ameryki Północnej. Jest ptakiem osiadłym i niepodejmującym wędrówek. W Polsce jest to liczny ptak lęgowy z tendencją do ciągłego wzrostu liczebności.
W
RÓBEL DOMOWYWygląd: samce z szarym wierzchem głowy i czarnym krawatem na piersi, samice całe szarobrązowe z jasną brwią.
Środowisko: tereny w pobliżu zabudowań ludzkich. Unika lasów, a nawet wsi położonych w lesie.
Pożywienie: wróbel jest typowym ziarnojadem, o czym świadczy budowa jego dzioba, ale wiosną poluje również na owady i karmi nimi swoje młode. Nie gardzi również odpadkami, które znajduje przy ludzkich osiedlach.
Występowanie: na całym świecie, Jest gatunkiem osiadłym. W Polsce to bardzo liczny ptak lęgowy całego kraju.
S
KOWRONEKWygląd: ma 18 cm długości, na głowie mały, ale ruchomy czubek z piór, ogon biało obrzeżony.
Środowisko: bezdrzewne łąki z niską trawą, pola, jałowe pastwiska.
Wiosną można tam usłyszeć cały chór skowronków śpiewających równocześnie. Wczesną wiosną, w czasie topnienia śniegów, przebywa na pierwszych odkrytych polach, jesienią na ścierniskach.
Pożywienie: nasiona i owady, ziarna zbóż.
Występowanie: skowronki przylatują w małych grupach z zimowisk położonych wokół Morza Śródziemnego i w kilka dni później zaczynają śpiewać. Ich śpiew jest pierwszą oznaką prawdziwej wiosny.
K
UKUŁKAWygląd: ptak średniej wielkości o długim ogonie. Dorosły samiec jest szary z białymi plamkami na ogonie, jego pierś ma poprzeczne prążki;
samica może być podobna do samca lub mieć upierzenie rdzawe.
Środowisko: kukułka ma wyjątkowe zdolności adaptacyjne: występuje na terenach półpustynnych, w lasach liściastych i iglastych, na torfowiskach, wszędzie tam, gdzie żyją małe ptaki i owady.
Pożywienie: owady, szczególnie owłosione gąsienice motyli, które są często unikane przez inne ptaki.
Występowanie: od zachodniej Europy i północnej Afryki aż po Kamczatkę i Japonię. Zimuje od środkowej i południowej Afryki aż po Azję Południową.
W Polsce średnio liczny ptak lęgowy.
S
ŁOWIK RDZAWYWygląd: wierzch ciała brązowy, ogon rdzawoczerwony.
Środowisko: lasy liściaste i mieszane z bogatym podszyciem, parki, sady, cmentarze. W środkowej Europie rzadko występuje powyżej 400 m n.p.m., zaś na południu także na terenach górzystych.
Pożywienie: słowik zjada drobne owady, które wyszukuje na ziemi i w ziemi. Jesienią zjada także jagody.
Występowanie: słowiki zimują w tropikalnych lasach deszczowych w Afryce, a powracają w kwietniu, samce klika dni przed samicami.
B
OCIANB
IAŁYWygląd: kontrastowe, czarno-białe upierzenie; długość ciała ok. 100 cm, rozpiętość skrzydeł ok. 220 cm (jak u orła), ciężar 3–4 kg. Samica nieco mniejsza.
Środowisko: tereny trawiaste, stepy, sawanny, tereny uprawne, tereny bagienne, wilgotne lub okresowo zalewane łąki i pastwiska, okolice jezior.
Lubi rozproszone drzewa, na których może gniazdować lub nocować.
Pożywienie: przede wszystkim owady, a także żaby, myszy, gady, rzadko ryby i młode ptaki.
Występowanie: występuje w środkowej, wschodniej Europie, na Półwyspie Pirenejskim, Półwyspie Bałkańskim, w północnej Afryce, Azji Mniejszej i Azji Środkowej. Do Polski przylatuje w połowie marca, zajmując stare gniazda, jest pierwszym zwiastunem wiosny, zimuje głownie w Afryce na południe od Sahary.
Bibliografia:
Sauer Frieder, Leksykon przyrodniczy. Ptaki lądowe, Warszawa 1996.
Sauer Frieder, Leksykon przyrodniczy. Ptaki wodne, Warszawa 1996.