PORADNIK
JAK OSZCZĘDZAĆ ENERGIĘ
W GOSPODARSTWIE
DOMOWYM
Zużycie energii cieplnej i elektrycznej w gospodarstwach domowych
Podstawowe zasady oszczędzania energii w gospodarstwie domowym
Oszczędzamy energię cieplną
Oszczędzamy energię elektryczną 3.1 Jak czytać etykiety energetyczne
3.2 Energooszczędne wykorzystanie oświetlenia
3.3 Energooszczędne wykorzystanie domowych urządzeń elektrycznych
Wyłączaj światło, gdy wychodzisz z pomieszczenia
Do kąpieli częściej używaj
prysznica niż wanny Gotuj pod przykryciem
Utrzymuj optymalną temperaturę w pomieszczeniu
Zakręcaj wodę kiedy myjesz zęby,
golisz się itp.
Wietrz pomieszczenia uprzednio zakręcając
grzejniki Kupuj urządzenia
elektryczne o najmniejszej energochłonności
Pierz i zmywaj przy pełnym załadowaniu urządzenia
Ogranicz używanie Wyłączaj piekarnik
kilka minut przed końcem pieczenia
Ustaw temperaturę podgrzewania ciepłej wody Znaczenie energooszczędności dla środowiska
1
2
3
4
Zużycie energii cieplnej i elektrycznej w gospodarstwach domowych
Poszukując oszczędności w zakresie zużycia energii w gospodarstwach domowych, trzeba zastanowić się, która z form poboru energii ma największy udział w domo- wym bilansie energetycznym. Analizę taką można przeprowadzić na podstawie własnych obserwacji w swoim gospodarstwie domowym lub na podstawie staty- styk prezentowanych w literaturze. Te wskazują, że największa część energii w go- spodarstwach domowych zużywana jest na cele grzewcze (rys. 1).
1
Rys. 1. Statystyczne zużycie energii w gospodarstwie domowym [%]
ogrzewanie pomieszczeń ogrzewanie 64,7
wody14,5 energia elektryczna do zasilania odbiorników
13,8
gotowanie 5,4
chłodzenie
0,3 inne
1,3
Z wykresu wynika, że największa uwaga użytkowników, ze względu na potencjalnie największe oszczędności, powinna skupić się na racjonalizacji ogrzewania, przygo- towania ciepłej wody użytkowej oraz wykorzystaniu energii elektrycznej na cele inne niż grzewcze.
2 Oszczędzamy energię cieplną
Racjonalne wykorzystanie energii na ogrzewanie budynku wymaga przede wszyst- kim dobrej izolacji cieplnej przegród zewnętrznych. Wykonanie termomodernizacji, wiąże się ze znacznymi nakładami. Warto więc rozważyć działania beznakładowe, które możemy wykonać wyłącznie dzięki zmianie naszych przyzwyczajeń oraz po- święceniu większej uwagi sposobowi wykorzystania energii w budynku.
Oszczędzanie energii zużywanej na ogrzewanie musi iść w parze z zapewnieniem komfortu cieplnego użytkownikom obiektu. Oznacza to, że w poszczególnych po- mieszczeniach powinniśmy utrzymywać temperatury zapewniające ów komfort.
Przyjmuje się, że optymalne temperatury powietrza w pomieszczeniach budynku mieszkalnego, ze względu na cieplny komfort domowników, powinny wynosić:
• w pokoju dziennym – 20⁰C,
• w łazience – 22-23⁰C,
• w kuchni – 18⁰C,
• w sypialni – nawet tylko 16⁰C,
Podane wartości są orientacyjne i w dużym stopniu zależą od osobistych preferen- cji osób zamieszkujących w danym lokalu. Wiadomo jednak, że zbyt wysoka tempe- ratura w pomieszczeniach niekorzystnie wpływa na śluzówki oczu, nosa i gardła, prowadząc do ich przesuszania, a tym samym większej podatności na infekcje.
Warto też pamiętać, że szacunkowo, podwyższenie temperatury w pomieszcze- niach o 1⁰C powoduje wzrost kosztów o około 8%.
Istotne znaczenie, z punktu widzenia efektywnego wykorzystania energii w budyn- ku mieszkalnym, stanowi sposób wietrzenia pomieszczeń. Aby nie tracić zbędnie już wytworzonego ciepła, powinniśmy zachować następującą kolejność:
• zakręcamy grzejniki w pomieszczeniu, które zamierzamy wywietrzyć,
• czekamy, by grzejniki ostygły,
• otwieramy szeroko okna i krótko, ale intensywnie wietrzymy pomieszczenie,
• po wywietrzeniu – zamykamy okna,
• odkręcamy grzejniki.
Dążąc do energooszczędnej eksploatacji budynków, nie powinniśmy zapominać o sprawnie działającej wentylacji. Dla prawidłowego funkcjonowania budynku oraz komfortu jego mieszkańców, niezbędna jest odpowiednia wymiana powietrza. Brak tej wymiany powoduje niekorzystne samopoczucie mieszkańców, a nawet rozwija- nie się w budynku pleśni. Skład powietrza w pomieszczeniach powinien być zbliżo- ny do jego składu na zewnątrz. Jak wiadomo, we współczesnych budynkach okna wykonywane są jako szczelne, zapewniające pozostawanie powietrza, a tym samym ciepła – w pomieszczeniach. Brak sprawnej wentylacji grawitacyjnej lub mechanicz- nej uniemożliwia zapewnienie niezbędnej wymiany powietrza w budynku. Przy czym wiele typów stolarki okiennej ma możliwość regulacji przepływu powietrza (ustawienie LATO/ZIMA). Warto to sprawdzić w dokumentacji technicznej okien i wybrać odpowiednie ustawienie przed sezonem grzewczym.
Jeśli chodzi o oszczędzanie energii na przygotowanie ciepłej wody użytkowej, pierwsza i kardynalna zasada polega na zakręcaniu kranu, jeśli w danym momencie wody nie potrzebujemy. Dotyczy to sytuacji kiedy np. myjemy zęby i przez kilka minut nie korzystamy z wody z kranu. Biorąc pod uwagę, że czynność tę wykonuje- my co najmniej dwa razy każdego dnia, łatwo sobie wyobrazić, że w ciągu roku oszczędności wody oraz energii zużywanej na jej podgrzanie mogą być naprawdę duże. Pamiętać też trzeba o usunięciu nieszczelności kranów i zadbać o to, by po zakręceniu kurka, woda nie kapała. W celu zmniejszenia zużycia ciepłej wody, lepiej jest korzystać z prysznica niż z wanny.
Innym prostym, ale ważnym nawykiem jest ustawienie optymalnej temperatury podgrzewania wody: zbyt wysoka – powoduje większe straty ciepła, ponieważ po zakręceniu ciepłej wody, pozostaje ona w rurach doprowadzających i w nich styg- nie. Straty będą tym większe, im wyższa jest temperatura wody i czym dłuższe rury.
Innym niezwykle prostym i wymagającym jedynie nieznacznej uwagi sposobem, jest oszczędzanie energii podczas przyrządzania posiłków: po prostu gotujmy w garnach będących pod przykryciem.
Oszczędzamy energię elektryczną
Zużycie energii elektrycznej w budynkach mieszkalnych zależy przede wszystkim od nawyków mieszkańców w zakresie użytkowania urządzeń elektrycznych oraz od efektywności energetycznej (energochłonności) urządzeń elektrycznych, w które wyposażony jest budynek. Zatem, planując zakup urządzeń domowych, należy zwracać uwagę na informacje zawarte na etykietach energetycznych, którymi opa- trzone są sprzęty gospodarstwa domowego. Etykiety energetyczne są zbiorem najważniejszych danych o urządzeniu i ułatwiają porównanie kilku produktów z tej samej grupy pod względem ich energochłonności.
3.1. Jak czytać etykiety energetyczne
Etykieta energetyczna to nalepka, którą umieszcza się na frontowej stronie urzą- dzenia. Etykiety energetyczne pokazują, jak dużo energii zużywa dane urządzenie, w skali od A do G. Klasa A (oznaczona kolorem zielonym) charakteryzuje się naj- mniejszym zużyciem energii, a klasa G (kolor czerwony) – największym. Kiedy już większość urządzeń danego typu osiągnęła zużycie klasy A, skala została powięk- szona o kolejne trzy klasy: A+, A++ i A+++.
Ze względu na większą efektywność energetyczną wielu produktów, coraz więcej urządzeń jest zaliczanych do klas: A+, A++ i A+++. Okazało się, że oznaczenia te są mylące dla konsumentów, dlatego począwszy od 2021 roku klasy te zostaną wyco- fane w odniesieniu do następujących grup produktów:
• lodówki
• zmywarki
• pralki
• telewizory
• lampy.
Nowy system klasyfikacji będzie wykorzystywał tylko klasy od A do G (bez A +, A++
i A+++). Bardzo ważne jest, by zapamiętać, że obecna klasa energetyczna A+++
w nowej skali będzie odpowiadała klasie C. Urządzenia o obecnej klasie A+ i A++
będą „zaledwie” F i G. Nowe klasy A i B obecnie są zarezerwowane do urządzeń, które dopiero powstaną w przyszłości. Mają one być jeszcze bardziej energoo- szczędne i ekonomiczne od tych obecnych. Nowe etykiety wchodzą w życie od marca 2021 roku. Na rynku przez pewien czas będą znajdować się urządzenia ze starą etykietą, te, które będą już miały nową etykietę oraz takie, które będą ozna- czone obydwoma rodzajami etykiet energetycznych.
3
Poniżej przedstawiamy przykłady etykiet energetycznych wraz z wyjaśnieniem zamieszczonych na nich symboli.
Objaśnienia symboli:
Nazwa dostawcy lub znak towarowy
Identyfikator modelu urządzenia, np. lodówki
Skala klas efektywności energetycznej:
od A+++ do D
Klasa efektywności energetycznej
Roczne zużycie energii w kilowatogodzinach kWH/annum (rok)
Pojemność użytkowa wszystkich komór w li- trach, z wyjątkiem komór do przechowywania zamrożonej żywności – suma pojemności użyt- kowej wszystkich komór, którym nie przysługu- je oznaczenie gwiazdkowe (tj. o temperaturze roboczej > -6°C)
Pojemność komór do przechowywania zamro- żonej żywności w litrach – suma pojemności użytkowej wszystkich komór do przechowywa- nia zamrożonej żywności, którym przysługuje oznaczenie gwiazdkowe (tj. o temperaturze ro-
Objaśnienia symboli:
Nazwa dostawcy lub znak towarowy
Identyfikator modelu urządzenia, np. pralki
Skala klas efektywności energetycznej:
od A+++ do D
Klasa efektywności energetycznej
Roczne zużycie energii w kilowatogodzinach kWH/annum (na podstawie 220 standardowych cykli prania)
Roczne zużycie wody w litrach (na podstawie 220 standardowych cykli prania)
Pojemność w kg (dla standardowego programu prania bawełny 40°C lub 60°C z pełnym zała- dunkiem)
Klasa efektywności wirowania
Poziom emitowanego hałasu podczas fazy prania w decybelach (dla standardowego programu prania bawełny w 60°C z pełnym załadunkiem) Poziom emitowanego hałasu podczas fazy wiro- a) DOTYCHCZASOWE ETYKIETY ENERGETYCZNE – PRZYKŁADY
b) NOWE ETYKIETY ENERGETYCZNE – PRZYKŁADY
Objaśnienia symboli:
Kod QR
Nazwa dostawcy lub znak towarowy
Identyfikator modelu dostawcy
Skala klas efektywności energetycznej: od A do G
Klasa efektywności energetycznej ustalona zgod- nie z unijnym rozporządzeniem
Roczne zużycie energii
Suma pojemności komór mrożących (jeżeli urzą- dzenie chłodnicze nie zawiera komór mroźnych, pomija się piktogram)
Suma pojemności komór schładzania i komór niemrożących (jeżeli urządzenie nie zawiera ko- mór mrożących ani komór schładzania, pomija się piktogram)
Poziom emitowanego hałasu oraz ustalona klasa emisji hałasu
Numer unijnego rozporządzenia Komisji UE dla chłodnictwa z dnia 11 marca 2019 r., czyli „2019 /2016”
Objaśnienia symboli:
Kod QR
Nazwa dostawcy lub znak towarowy
Identyfikator modelu dostawcy
Skala klas efektywności energetycznej: od A do G
Klasa efektywności energetycznej
Zużycie energii na 100 cykli prania
Pojemność znamionowa dla pełnego cyklu prania
Czas trwania cyklu prania
Ważone zużycie wody na cykl prania
Klasa efektywności wirowania
Poziom emitowanego hałasu oraz ustalona klasa emisji hałasu
Numer unijnego rozporządzenia Komisji UE
W tabeli 1 przedstawiono klasy energetyczne przykładowych urządzeń znajdują- cych się na rynku, ich klasy energetyczne oraz ceny.
Tabela 1. Efektywność energetyczna pralek (listopad 2020 r.)
Lp. Nazwa urządzenia Klasa energetyczna Roczne zużycie
energii [kWh] Cena [zł]
1. Indesit PWSE61271W A 195 919
2. Amica NAWT6101WSW A+ 186 739
3. Indesit BTWA61052W A++ 176 950
4. Beko WRE6511 A+++ 152 843
5. Electrolux EW6S306SPX A+++ 153 1349
6. LG Washing F4WN608S1 A+++ 117 2459
Jak widać energochłonność urządzenia nie jest ściśle powiązana z ceną i zarówno w niższych klasach energetycznych, jak i w klasie A+++ znajdują się urządzenia droższe i tańsze. Nie należy zatem sądzić, że zakup urządzenia energooszczędnego wymaga wyższych nakładów finansowych.
Tabela 2. Efektywność energetyczna chłodziarek (listopad 2020 r.) Lp. Nazwa urządzenia Klasa energetyczna Roczne zużycie energii [kWh]
Pjemność chłodziarki/
zamrażarki Cena [zł]
1. Beko RCSA270K30WN A+ 256 175 l / 87 l 1608
2. Indesit LR8 S2 KB A++ 243 220 l / 111 l 1424
3. LG GBB61PZFFN A+++ 184 234 l / 107 l 2250
3.2. Energooszczędne wykorzystanie domowych urządzeń elektrycznych
Największym odbiornikiem energii elektrycznej, zużywającym najwięcej energii w ciągu roku, a tym samym generującym najwyższe koszty, jest oświetlenie.
Co prawda, jego udział procentowy w domowym zużyciu energii – jak pokazują statystyki – kształtuje się różnie, w zależności od tego, jak gospodarstwo domowe wykorzystuje, lub nie, kuchenkę elektryczną do przygotowywania posiłków. Przy-
Pewnie mało kto z nas zdaje sobie sprawę z tego, że w przeciętnym domu może być nawet około 50 żarówek, co przy mocy pojedynczego punktu od 5W do 60W może dawać moc łączną od 250W nawet do 3000W (sic!). W dodatku, w przeciwieństwie do innych urządzeń (szczególnie np. pralek, żelazek), oświetlenia używamy codzien- nie, a w okresie jesienno-zimowym nawet przez wiele godzin w ciągu doby.
Najprostszym i całkowicie beznakładowym sposobem oszczędzania energii elek- trycznej zużywanej na oświetlenie jest wyłączanie oświetlenia w pomieszcze- niach, w których nie przebywamy. Inny równie prosty sposób to dostosowanie natężenia oświetlenia do oczekiwanego komfortu widzenia w danej przestrzeni:
innego oświetlenia potrzebujemy przecież w gabinecie lub kuchni, a innego – w sy- pialni. Warto zatem moc źródeł światła dostosować do naszych potrzeb i nie insta- lować źródeł światła o zbyt dużej mocy tam, gdzie nie są one potrzebne.
W tabeli 3 przedstawiono dostępne na rynku w Polsce różne rodzaje źródeł światła i ich skuteczność świetlną, czyli strumień światła wytwarzany z 1W mocy źródła.
Rys. 2. Udział poszczególnych urządzeń w zużyciu energii elektrycznej w budynku mieszkalnym [%]
telewizor 5
żelazko 7,5
pralka 5
lodówka 20 oświetlenie
40,5
komputer 5
pozostałe 2
Tabela 3. Rodzaje źródeł światła i ich skuteczność świetlna Lp. Nazwa źródła światła Moc
[W]
Strumień świetlny
[lm]
Skuteczność świetlna
[lm/W] Mocowanie Cena [zł]
1. Lampa LED LEDline 5 425 85 E14 12,30
2. LED G9 5 560 112 G9 15,90
3. Lampa LED Ledline 5 450 90 GU10 8,50
4. DULUX T/E HE (świetlówka) 11 810 73 GR14q-1 68,10
5. DULUX T/E HE (świetlówka) 14 1050 73 GR14q-2 12,25
6. Żarówka tradycyjna 40 400 10 E14 1,50
7. Żarówka halogenowa 40 260 6,6 G4 12,50
Jak widać z przytoczonych przykładów, najwięcej światła z 1W mocy żarówki wy- twarzają źródła ledowe, co oznacza, że dla takiego samego komfortu świetlnego zużywają najmniej energii – są więc najtańsze w eksploatacji. Ponadto ledowe źródła światła wymagają najrzadszych wymian, ponieważ mają najdłuższy czas świecenia oraz wytrzymują najwięcej załączeń spośród wszystkich przykładów wymienionych w tabeli 3. Ponadto, jak widać z tabeli, cena źródła światła nie ma też wiele wspólnego z jego efektywnością energetyczną, lecz zależy ona od innych czynników.
Najprościej beznakładowo można oszczędzać energię zużywaną na pranie i susze- nie odzieży w suszarce elektrycznej. Powinno się je włączać z pełnym wkładem bębna. Jeśli załączamy pralkę nie w pełni załadowaną, i tak zużywa ona taką samą ilość wody i energii jak przy pełnym załadunku, a w takim trybie – pranie musimy wykonywać częściej. Analogicznie sytuacja ma się z suszarką elektryczną oraz zmy- warką.
Zazwyczaj nie można mieć zastrzeżeń co do energochłonności laptopów i kompu- terów. Urządzenia te, ze względu na nieustanny postęp w ich konfiguracjach, są wy- mieniane na tyle często, że nie zdążą zestarzeć się pod względem energochłonno- ści. Jednak jednym z największych „grzechów”, jeśli chodzi o korzystanie z laptopów i komputerów, jest pozostawianie ich w stanie włączonym lub – w najlepszym przypadku, w stanie wyłączonym, lecz z wtyczką pozostawioną w gniazdku, czyli w sytuacji kiedy zasilacz jest pod napięciem, a urządzenie jest w stanie uśpienia.
W takich sytuacjach laptop może pobierać nawet około 2,5W, co w skali roku prze- kłada się na blisko 22kWh energii. A przecież w domu mamy zazwyczaj więcej niż jedno takie urządzenie – ile wtedy wynosi pobór mocy potencjalnie nisko energo- chłonnych urządzeń? Nie trudno to obliczyć. Podobne ilości energii są tracone
100kWh energii. Straty te rosną oczywiście, jeśli urządzeń pozostawianych w stanie czuwania jest w domu więcej. Do tego dochodzi zużycie energii przez ładowarki pozostawiane w gniazdku wtedy, gdy nie są używane. Urządzeniem, które pozosta- wione w stanie czuwania zużywa znaczną ilość energii, jest dekoder telewizji cyfro- wej lub dekoder telewizyjny: moc pobierana przez te urządzenia w stanie czuwania może wynosić nawet 20W! Zatem rocznie, urządzenie to niewyłączane z gniazdka, może zużyć nawet 175kWh energii na sam stan czuwania! Co więc powinniśmy robić, aby przyczynić się do oszczędzania energii? Wyłączajmy całkowicie z prądu urządzenia, z których nie korzystamy.
Znaczenie energooszczędności dla środowiska
Przeciętne gospodarstwo domowe w ciągu roku zużywa około 3000 kWh energii elektrycznej. Poprzez zmianę nawyków oraz wybór urządzeń energooszczędnych, możemy ograniczyć zużycie energii elektrycznej w gospodarstwie domowym o co najmniej 15%, czyli około 450 kWh/rok.
Jeśli, przykładowo, w gminie jest około 2000 gospodarstw domowych, to łączna oszczędność energii wynosiłaby już aż 900 000 kWh/rok! Co ważniejsze, takie ograniczenie przekłada się bezpośrednio na zmniejszenie obciążenia środowiska:
oznacza bowiem zmniejszenie emisji CO2 o 712 800 kg/rok (!), a oprócz tego, ogra- niczenie emisji dwutlenku siarki (SO2) o 633,6 kg/rok.
Równie spektakularne efekty uzyskuje się przy oszczędnościach energii cieplnej.
W przypadku przeciętnego budynku wykorzystującego rocznie 3 tony węgla, oszczędność energii cieplnej tylko o 10% spowoduje ograniczenie emisji CO2 o około 637 kg/rok, a emisji SO2 (dwutlenku siarki) – o około 4,37 kg/rok.
W skali przywołanej wcześniej przykładowo gminy, ograniczenia te wynosiłyby odpowiednio: 1 275 000 kg CO2 oraz 8744 kg SO2 w ciągu roku (!!!).
4
Stowarzyszenie Białostockiego Obszaru Funkcjonalnego
ul. Mickiewicza 74 lok. 6, 15-232 Białystok tel. 85 661 15 38, e-mail. biuro@bof.org.pl
