ROCZNIKI GEOMATYKI 2011 m T IX m Z 6(50)
ROZWÓJ SPO£ECZEÑSTWA INFORMACYJNEGO
W POLSCE W LATACH 2005-2010
DEVELOPMENT OF INFORMATION SOCIETY
IN POLAND IN 2005-2010
El¿bieta Kozubek1, Bogdan Ney1, Piotr Werner2
1Instytut Geodezji i Kartografii
2Wydzia³ Geografii i Studiów Regionalnych, Uniwersytet Warszawski
S³owa kluczowe: spo³eczeñstwo informacyjne, wskanik rozwoju spo³ecznego, wskanik poziomu informacyjnego
Keywords: information society, human development index, information development index
Wprowadzenie
Za si³ê sprawcz¹ rozwoju spo³eczeñstwa informacyjnego w Europie nale¿y uznaæ raport Martina Bangemanna Europe and the Global Information Society (1994), w którym zosta-³o sformalizowane wspólne mylenie o przyszzosta-³oci i nowym spo³eczeñstwie, ze szczegól-nym uwzglêdnieniem koniecznoci zmiany sposobów pracy (wspólnej pracy), zmian zasad wspó³¿ycia w nowym spo³eczeñstwie, tworzenie nowych miejsc pracy poprzez wykorzy-stanie nowych technologii. Pojawi³ siê równie¿ akcent konkurencji, czego wyrazem by³o zwrócenie uwagi na ró¿nice technologii pomiêdzy Europ¹, USA i Japoni¹. Z chwil¹ wejcia Polski do Unii, rozpocz¹³ siê okres intensywnych dzia³añ administracji publicznej na ró¿nych szczeblach zwi¹zanych z wdra¿aniem dyrektyw unijnych w zakresie rozwoju spo³eczeñstwa informacyjnego. Rozwój ten jest cile zwi¹zany z paradygmatem technologii informacyjnej w spo³eczeñstwie sieciowym. Do podstawowych cech tego paradygmatu nale¿y zaliczyæ: oddzia³ywanie technologii na informacje, wszechobecnoæ technologii, wprowadzenie kon-figuracji sieciowej do wszystkich rodzajów procesów i organizacji poprzez obecnoæ tech-nologii informacyjnych, ich elastycznoæ (zdolnoæ do rekonfiguracji) oraz ³¹czenie siê po-szczególnych technologii w wysoce zintegrowany system, co prowadzi do wytworzenia nowej jakoci i wartoci dodanej praktycznie we wszystkich dziedzinach dzia³alnoci spo³e-czeñstwa, w których obecne s¹ technologie informacyjne i komunikacyjne (Castells, 2007). W badaniach dotycz¹cych rozwoju spo³eczeñstwa informacyjnego (SI) przyjêto, i¿ wy-k³adnikiem jego rozwoju jest dostêpnoæ do us³ug sieciowych. Warunkiem koniecznym do-stêpnoci us³ug jest okrelony stan rozwoju infrastruktury technicznej urz¹dzeñ sieci i jej
zasiêg przestrzenny, natomiast warunkiem dostatecznym jest zdolnoæ i mo¿liwoæ wyko-rzystania sieci i urz¹dzeñ przez ludzi oraz akceptacja spo³eczna dla innowacji technologicz-nych (przede wszystkim urz¹dzeñ telefonów, aparatów, komputerów, odtwarzaczy itp.). Z jednej wiêc strony istnieje poda¿ us³ug telekomunikacyjnych i funkcjonalnoæ mediów, a z drugiej odbiorcy, u¿ytkownicy. W³anie od ich wiedzy zale¿y wykorzystanie dostêpnych urz¹dzeñ (Ney, Kozubek, Werner, 2009).
Dla celów porównañ miêdzynarodowych w skali krajów, od wielu lat wykorzystuje siê wskanik rozwoju spo³ecznego Human Development Index (HDI). Wskanik ten jest syntetycznym miernikiem, opisuj¹cym efekty w zakresie rozwoju spo³ecznego poszcze-gólnych krajów. HDI okrela równie¿ poziom spo³ecznego rozwoju danego kraju w relacji do innych pañstw. Porównanie wartoci tego wskanika pomiêdzy krajami pozwala okre-liæ ró¿nice poziomu rozwoju cywilizacyjnego pañstw (Nowak, 2002). Wskanik HDI jest wyznaczany na podstawie czterech podstawowych mierników: (i) przeciêtnego trwania ¿ycia; (ii) ogólnego wskanika skolaryzacji brutto dla wszystkich poziomów nauczania; (iii) wskanika umiejêtnoci czytania ze zrozumieniem i pisania; (iv) produktu krajowego brutto PKB (w $ USA), przypadaj¹cego na jednego mieszkañca. Statystyczna korelacja po-miêdzy wskanikiem rozwoju spo³ecznego (HDI) oraz dostêpnoci technologii komunika-cyjnych i informakomunika-cyjnych (Information Development Index IDI) okazuje siê bardzo wyso-ka (+0,929 dla 183 badanych krajów wiata). Wspó³wystêpowanie wswyso-kaników HDI i IDI wskazuje, ¿e dzia³a tutaj silny komponent przestrzenny: kraje charakteryzuj¹ce siê najwy¿-szymi wartociami wskanika rozwoju spo³ecznego cechuje równie¿ wysoki poziom do-stêpnoci technologii informacyjnych i komunikacyjnych (USA, Kanada, kraje UE, Japonia, Australia). Podobna sytuacja dotyczy pozosta³ych grup krajów bardziej szczegó³owa ana-liza dowodzi, ¿e obydwa wskaniki lokuj¹ je na zbli¿onej pozycji rankingów; dla 153 przy-padków wskanik rozwoju spo³ecznego lokuje je wy¿ej ni¿ wskanik dostêpnoci technolo-gii komunikacyjnych i informacyjnych, a w 30 przypadkach odwrotnie. Zdaniem specjali-stów, polityka rz¹dów powinna zostaæ ukierunkowana bardziej na rozwój kapita³u spo³ecz-nego, bowiem to rozwój spo³eczny skutkuje póniej rozwojem technologii komunikacyjnych i informacyjnych, a nie odwrotnie (Birdsall, Birdsall, 2005).
Im wy¿szy wskanik rozwoju spo³ecznego (HDI), tym wy¿szy wskanik dostêpnoci technologii informacyjnych i komunikacyjnych (IDI), a zale¿noæ jest prawie matematyczna (wspó³czynnik determinacji = 0,863). £atwiej jest przekonaæ ludzi do u¿ytkowania bardziej wysublimowanych technologii i urz¹dzeñ, którzy potrafi¹ w twórczy i nieoczekiwany spo-sób je wykorzystaæ.
Sporód innych stosowanych w badaniach wskaników mierz¹cych rozwój technologii informacyjnych i komunikacyjnych wiêkszoæ to po³¹czenie ró¿nych perspektyw dotycz¹-cych rozwoju spo³ecznego i gospodarczego. Z regu³y obejmuj¹ one mierniki infrastruktury, ocenê dostêpnoci, ocenê rodowiska dzia³ania ekonomicznego, stosowanie technologii, ka-pita³ ludzki i odnosz¹ siê do danych statystycznych z ró¿nych sektorów na poziomie narodo-wym. Nale¿¹ do nich m.in. Networked readiness i E-readiness (Information..., 2003), opisu-j¹ce gotowoæ spo³eczeñstwa do u¿ytkowania sieci. Najwiêksz¹ wad¹ raportów wykorzy-stuj¹cych te wskaniki jest przecenianie roli czynników politycznych, determinizm technicz-ny, politycztechnicz-ny, a dominuj¹ce ujêcie to skala ca³ych krajów, co uniemo¿liwia identyfikacjê mniejszych regionów, zarówno wiod¹cych, jak i s³abszych (Menou, Taylor, 2006).
Wed³ug raportu Measuring Information Society opracowywanego przez International Te-lecommunication Union (ITU, 2010), dotycz¹cego poziomu rozwoju spo³eczeñstwa
infor-macyjnego wyra¿onym wskanikiem IDI (Information Development Index), w 2007 roku Polska znajdowa³a siê na 36 pozycji w wiatowym rankingu krajów i dla Polski wyniós³ on 4,95. W nastêpnym roku Polski spad³a na 40 miejsce za Wêgrami, Chorwacj¹, Bahrajnem i Czechami, mimo wzrostu wskanika do 5,29. Polska nadal lokowana jest w grupie pañstw o wysokim, ale nie najwy¿szym wskaniku rozwoju SI. Mimo wyranego postêpu jest jednym z najwolniej rozwijaj¹cych SI pañstw w Europie. Porównuj¹c 2008 rok z 2002, Polska znalaz³a siê w grupie pañstw, które straci³y swoj¹ dynamikê rozwoju.
Wskanik rozwoju spo³eczeñstwa informacyjnego IDI
Konstrukcja kompleksowego wskanika IDI sformu³owanego przez Miêdzynarodow¹ Uniê Telekomunikacyjn¹ (ITU) ulega³a w przesz³oci transformacjom. Wskanik IDI jest obecnie wyra¿ony przez redni¹ wa¿on¹ trzech z³o¿onych wskaników cz¹stkowych, opi-suj¹cych istotne, zdaniem specjalistów, kategorie decyduj¹ce o rozwoju SI. W modelu kon-ceptualnym wyró¿nione kategorie to: dostêpnoæ, wykorzystanie oraz efektywnoæ (konse-kwencje). Odpowiadaj¹ im skonstruowane wskaniki cz¹stkowe uwzglêdnione we wzorze z ró¿n¹ wag¹, do nich nale¿¹:
1) dostêpnoæ i zwi¹zany z ni¹ poziom rozwoju infrastruktury sieci (ICT readiness tzw. access sub-index) waga nominalna we wzorze = 0,4;
2) wykorzystanie sieci (ICT intensity tzw. use sub-index) waga nominalna we wzo-rze = 0,4;
3) konsekwencje i efektywnoæ zastosowañ ICT (ICT impast tzw. skills sub-index) waga nominalna we wzorze = 0,2.
Wagi poszczególnych wskaników cz¹stkowych i ich sk³adowych zosta³y dobrane na podstawie analizy sk³adowych g³ównych (ITU, 2010).
Rozmieszczenie przestrzenne
wskaników cz¹stkowych IDI w Polsce
Wskanik cz¹stkowy dostêpnoci
Wskanik cz¹stkowy dostêpnoci (ICT readiness, access sub-index) sk³ada siê z piêciu miar opisuj¹cych poziom rozwoju infrastruktury technologii komunikacyjnych i informacyj-nych. Ka¿da z nich wchodzi do wskanika cz¹stkowego ze sta³¹ wag¹ równ¹ 1/5. S¹ to statystyki dotycz¹ce kolejno:
1) udzia³u procentowego liczby gospodarstw domowych dysponuj¹cych dostêpem do Internetu,
2) udzia³u procentowego liczby gospodarstw domowych wyposa¿onych w komputer, 3) liczby g³ównych linii telefonicznych przypadaj¹cych na 100 mieszkañców,
4) liczby abonentów telefonii komórkowej przypadaj¹cych na 100 mieszkañców, 5) szybkoci miêdzynarodowych po³¹czeñ w sieci Internetu (ocena
szerokopasmowo-ci), mierzonej w B/sec przypadaj¹c¹ na u¿ytkownika sieci Internet.
Wed³ug raportu ITU wskanik cz¹stkowy dostêpnoci (access sub-index) dla Polski wy-niós³ w 2008 roku 5,92, co lokowa³o kraj na pozycji 42 w rankingu wszystkich krajów
wiata (spadek z pozycji 41 w 2007 roku z wartoci¹ 5,61). I znowu nieznaczny spadek dynamiki rozwoju.
W latach 2005-2009 redni udzia³ liczby gospodarstw domowych wyposa¿onych w kom-putery z dostêpem do Internetu podwoi³ siê (z 21,2% do 52,4%, rys. 1). Najwiêcej ³¹czy internetowych w domach (pêtli lokalnych) przyby³o w województwie kujawsko-pomor-skim, a najmniej w podkarpackim. Najwiêkszy udzia³ w 2009 roku mia³y województwa: pomorskie, l¹skie, ma³opolskie i mazowieckie. Najmniejszy ³ódzkie, lubelskie i wiêto-krzyskie. Ró¿nice pomiêdzy województwami o najwiêkszym i najmniejszym udziale powiêk-szy³y siê o 0,5%.
W latach 2005-2009 udzia³ gospodarstw domowych wyposa¿onych w komputery zwiêk-szy³ siê rednio o 38% (rys. 2). Najwiêcej komputerów przyby³o w województwie podla-skim, a najmniej w wielkopolskim. Najwiêkszy udzia³ gospodarstw domowych wyposa¿o-nych w komputery zanotowano w 2009 w województwach pomorskim, mazowieckim, kujawsko-pomorskim i ma³opolskim. Najmniejszy w warmiñsko-mazurskim, lubelskim, wiêtokrzyskim i ³ódzkim. Ró¿nice pomiêdzy województwami o najwiêkszym i najmniej-szym udziale zmniejszy³y siê o 4,1%.
Pod wzglêdem liczby g³ównych linii telefonicznych przypadaj¹cych na 1000 mieszkañ-ców zanotowano w ca³ym kraju wyrany spadek (rys. 3). Telefonia stacjonarna przesta³a byæ g³ównym medium komunikacji miêdzy ludmi. Wprawdzie na pocz¹tkowym etapie roz-woju sieci komputerowych i Internetu spe³nia³a rolê prowizorycznej sieci szkieletowej, to jednak obecnie telefonia stacjonarna jest wypierana przede wszystkim przez us³ugi telefonii komórkowej oraz internetowej (VoIP voice over IP).
Rys. 1. Udzia³ gospodarstw domowych
wyposa¿onych w komputer z dostêpem
Rys. 2. Udzia³ gospodarstw domowych wyposa¿onych w komputer
Rys. 3. Liczba linii telefonicznych na 1000 mieszkañców
Rys. 4. Udzia³ gospodarstw domowych wyposa¿onych w telefon komórkowych
1 Po³¹czenia szerokopasmowe (ang. broadband connection) rodzaj po³¹czeñ internetowych
charaktery-zuj¹cych siê du¿¹ szybkoci¹ przep³ywu informacji mierzon¹ w kb/s (kilobitach na sekundê) lub w Mb/s (megabitach na sekundê). Ze wzglêdu na szybki postêp techniczny w tej dziedzinie telekomunikacji okrele-nie granicznej przep³ywnoci (przepustowoci ³¹czy cyfrowych), od której dane po³¹czeokrele-nie uznajemy za
Wed³ug szacunków Urzêdu Komunikacji Elektronicznej nominalna penetracja rynku tele-fonii ruchomej wynios³a na koniec 2008 roku ok. 115,2%, z kolei rzeczywista penetracja kszta³towa³a siê na poziomie ok. 97,2% (ród³o: http://www.uke.gov.pl). Prawdopodobnie ze wzglêdu na zachowanie tajemnicy handlowej ani operatorzy telefonii komórkowej ani Urz¹d Komunikacji Elektronicznej nie udostêpniaj¹ danych dotycz¹cych liczby abonentów telefonii ruchomej. Mo¿na jedynie oszacowaæ zró¿nicowanie penetracji telefonii komórko-wej abonentów indywidualnych wg województw znaj¹c udzia³ gospodarstw domowych wyposa¿onych w telefony komórkowe, przeciêtn¹ liczbê osób w gospodarstwach domo-wych wg województw, liczbê ludnoci oraz szacowan¹ (na podstawie prognoz) liczbê gospodarstw domowych (wg danych GUS). Jest to oczywicie oszacowanie niepe³ne i do-tycz¹ce abonentów indywidualnych, ale pozwala zobaczyæ zró¿nicowanie przestrzenne ryn-ku komercyjnego. Poniewa¿ wspó³czynnik korelacji tego oszacowania (penetracja @ 85%) z udzia³em liczby gospodarstw domowych wyposa¿onych w telefon komórkowy wyniós³ +0,99 mo¿na po prostu wzi¹æ do wzoru te wartoci (rys. 4).
Ostatnim elementem wzoru wskanika cz¹stkowego dostêpnoci jest szybkoæ miêdzy-narodowych po³¹czeñ1 w sieci Internetu (ocena szerokopasmowoci) mierzona w b/sec (kb/sec, mB/sec) przypadaj¹ca na u¿ytkownika tej sieci (rys. 5).
Wskanik International Internet Bandwidth per user dla ca³ej Polski dla 2004 roku oce-niono na 0,5 kb/s, a dla 2008 roku oszacowania wskazuj¹ na wartoæ 144 kb/s.
Zró¿nicowanie przestrzenne dostêpu do Internetu szerokopasmowego na rynkach lokal-nych (w gminach) oszacowa³ Urz¹d Komunikacji Elektronicznej prezentuj¹c mapy dostêpu dla roku 2010. Prezentowana na mapach dostêpnoæ us³ug w poszczególnych gminach kraju
okrelona zosta³a jako stosunek liczby ³¹czy z aktywn¹ us³ug¹ szerokopasmowej transmisji danych do liczby lokali mieszkalnych ogó³em w danej gminie (ród³o: http://www.uke.gov.pl,
2011).
UKE oceni³ równie¿ wskanik penetracji us³ugami dostêpu do Internetu o wy¿szych prze-p³ywnociach Przyjmuj¹c tak okrelone kryteria, obraz kraju znacz¹co siê zmienia.
Ana-lizuj¹c wykorzystanie us³ug o przep³ywnociach ³2 Mbit/s widaæ wyranie, ¿e przyt³aczaj¹ca wiêkszoæ gmin w Polsce (97,8%) w bardzo ograniczonym stopniu korzysta z takich us³ug szerokopasmowych poni¿ej 30% lokali mieszkalnych w tych gminach korzysta z us³ug o takich parametrach. Dla 2% gmin tak liczony wskanik penetracji waha siê od 30-50%, natomiast wysoki poziom penetracji jest w zaledwie 0,2% gmin w Polsce. Nie znaleziona zosta³a ¿adna gmina, w której ponad 70% mieszkañ posiada³oby dostêp o przep³ywnoci ³2 Mbit/s, wiadczony na bazie w³asnej infrastruktury przedsiêbiorcy. (ród³o: http://
www.uke.gov.pl, 2011).
Mo¿na przyj¹æ, ¿e dla celów porównawczych miêdzy województwami ta przep³ywnoæ nie jest zdecydowanie zró¿nicowana, st¹d wartoæ dla Polski mo¿na przypisaæ wszystkim województwom.
Na mapie wyró¿niaj¹ siê du¿e miasta ze strefami podmiejskimi (ale zajmuj¹ ma³e obsza-ry), obszar górniczy Lubin-Legnica oraz niektóre mniejsze gminy, gdzie prawdopodobnie
Rys. 5. Przep³ywnoæ Internetu szerokopasmowego dla Polski w latach 2000-2008 w Mb/sec na u¿ytkownika (ród³o: www.TradingEconomic.com)
szerokopasmowe jest nara¿one na dezaktualizacjê wkrótce po przyjêciu definicji, dlatego we wspólnoto-wych badaniach wykorzystania ICT po³¹czenia szerokopasmowe definiuje siê na podstawie rodzaju ³¹czy internetowych. Zgodnie z tak¹ definicj¹ dostêp szerokopasmowy umo¿liwiaj¹ technologie z rodziny DSL (ADSL, SDSL itp.), sieci telewizji kablowej (modem kablowy), telefony komórkowe 3G (UMTS, EDGE itp.) i inne, np. ³¹cza satelitarne, sta³e po³¹czenia bezprzewodowe (sieæ radiowa). Po³¹czenia szerokopasmo-we umo¿liwiaj¹ przekazywanie wysokiej jakoci obrazów, filmów, ogl¹danie telewizji lub granie w gry internetowe, telefonowanie przez Internet z mo¿liwoci¹ ogl¹dania rozmówcy oraz pozwalaj¹ na korzysta-nie z ró¿norodnych zaawansowanych us³ug internetowych (def. GUS, 2011).
istniej¹ grupy innowacyjne, lobbuj¹ce za rozwojem infrastruktury (przyk³adem mog¹ byæ gminy Olecko i Koronowo).
Wskanik cz¹stkowy dostêpnoci policzono dok³adnie wg instrukcji ITU (2010) (rys. 6). Wskanik ten dla wszystkich województw spad³ pomiêdzy 2004 i 2009 rokiem. Najwa¿-niejsz¹ przyczyn¹ by³ spadek penetracji telefonii stacjonarnej, której nie zrekompensowa³ wzrost pozosta³ych elementów. Wyj¹tkiem by³y województwa wiêtokrzyskie i podkarpac-kie, gdzie omawiany wskanik wzrós³.
Rys. 6.
Wskanik cz¹stkowy dostêpnoci
Wskanik kompetencji (skills subindex)
Wskanik kompetencji dotyczy ucz¹cych siê na poziomie ponadgimnazjalnym oraz alfa-betyzacji doros³ych (rys. 7). Dane te s¹ od lat wykorzystywane do oceny poziomu skolary-zacji spo³eczeñstw i oceny liczby osób umiej¹cych czytaæ i pisaæ. Widaæ wyranie, ¿e wskanik kompetencji jest zwi¹zany w Polsce z liczb¹ ludnoci i nawi¹zuje do rozmieszczenia silnych orodków akademickich (Warszawa, Poznañ, £ód, Wroc³aw, Kraków).
Wskanik efektywnoci (ICT Use) Wskanik efektywnoci zastosowañ (rys. 8) obejmuje: 1) liczbê u¿ytkowników Internetu na 100 mieszkañców,
2) liczbê u¿ytkowników ³¹czy szerokopasmowych Internetu na 100 mieszkañców, 3) liczbê abonentów telefonii komórkowej korzystaj¹cych z ³¹czy szerokopasmowych na 100 mieszkañców.
Rys. 7. Rozk³ad przestrzenny wskanika kompetencji
Rys. 8. Rozk³ad przestrzenny wskanika efektywnoci
Rys. 9. Rozk³ad przestrzenny wskanika IDI
Wskanik IDI ICT dla województw Polski
Przyjmuj¹c jako dan¹ redni¹ dla Polski wynosz¹c¹ 5,29 oraz niedoszacowanie wskani-ków use i access przeszacowano je (mno¿nik 3,385) tak, aby rednia wszystkich woje-wództw wynios³a 5,29 (rys. 9).
Poziom wskanika kompetencji jest ma³o zró¿nicowany wród województw. Równie¿ w latach 2004-2009 nast¹pi³y niewielkie zmiany. W szeciu województwach (podlaskim, wiê-tokrzyskim, lubuskim, wielkopolskim, zachodnio-pomorskim i warmiñsko-mazurskim) nie-znacznie siê obni¿y³. Najwy¿sze wartoci zaobserwowano na Mazowszu i w Ma³opolsce. Najni¿sze na Opolszczynie i na Ziemi Lubuskiej.
Sk³adowe wskanika efektywnoci ró¿nicuj¹ siê przestrzennie. Najwy¿sze wartoci dla telefonii ruchomej obserwuje siê w regionie centralnym (mazowieckie, ³ódzkie), a najni¿sze w regionie wschodnim (lubelskie, podkarpackie, podlaskie, wiêtokrzyskie). Obserwuje siê dwukrotnie wiêksze ró¿nice wartoci minimalnych i maksymalnych. Zdecydowanie mniej-sze zró¿nicowanie dotyczy Internetu (maksymalnie 20% w przypadku sieci mniej- szerokopasmo-wych). Najlepsz¹ infrastruktur¹ dysponuj¹ województwa regionu pó³nocno-zachodniego (wielkopolskie, zachodnio-pomorskie, lubuskie), nieco s³absz¹ ponownie region wschodni. Wyranie jednak obserwuje siê wiêkszy wp³yw sieci, gdy¿ ca³y wskanik cz¹stkowy efek-tywnoci powtarza wzór przestrzenny Internetu szerokopasmowego.
Analizuj¹c cz¹stkowe wskaniki IDI mo¿na stwierdziæ, ¿e mimo up³ywu blisko dekady od wprowadzenia rz¹dowych programów w kierunku rozwoju spo³eczeñstwa informacyj-nego, istnieje ogromne zró¿nicowanie. Szczególnie widaæ to w dostêpie do szerokopasmo-wego Internetu pierwszej prêdkoci, tzn. powy¿ej 10 Mb/s. Udzia³ tych ³¹czy szerokopa-smowych wynosi 7,2% przy 29,2 % w UE. Mimo podjêtych dzia³añ przeciwko tzw. wyklu-czeniu cyfrowemu, wg Global Information Technology Raport narasta ono wraz z pog³êbia-j¹c¹ siê technologiczno-internetow¹ przepaci¹ miêdzy terenami wiejskimi a miastami. Przy-czyna takiego stanu rzeczy nie le¿y w finansach, lecz w rozproszeniu odpowiedzialnoci i mo¿liwoci podejmowania decyzji, ale równie¿ przepisy stanowi¹ tu pewn¹ barierê. Mo¿na mieæ nadziejê, ¿e nowe inicjatywy podejmowane przez MSWiA i MRR w tym zakresie wp³yn¹ na zmianê tego stanu rzeczy.
Literatura
Bangemann M., 1994: Europe and the global information society, EU, http://ec.europa.eu/archives/ISPO/ infosoc/backg/bangeman.html
Bridsall S. A., Bridsall W. F., 2005: Mapping human development and digital access, First Monday 10(10-3), http://firstmonday.org/issues/issue10_10/birdsall/index.html
Castells M., 2007: Spo³eczeñstwo sieci, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa. GUS, 2011: GUS Definicje pojêæ,
http://www.stat.gov.pl/gus/definicje_PLK_HTML.htm?id=POJ-6047.htm
Information And Communication Technology Development Indices, 2003: New York, Geneva: UNCTAD. http://www.unctad.org/en/docs/iteipc20031_en.pdf
Measuring Information Society, 2010: ITU Geneva: International Telecommunication Union. http://www.itu.int/ITU-D/ict/publications/idi/2010/index.html
Menou M. J., Taylor R.D., 2011: A Grand Challenge: Measuring Information Societies. The Information Society, 22 (5): 261-267. http://dx.doi.org/10.1080/01972240600903904
Ney B., Kozubek E., Werner P., 2009: Spatial Distribution of Information Society Development in Poland. Geinformation Issues, Vol.1, No 1, 1-20, Institute of Geodesy and Cartography, Warsaw.
Nowak L., 2002: Wskaniki statystyczne, [W:] Cellary W., (red.), Polska w drodze do globalnego spo³eczeñ-stwa informacyjnego, 139-155. Poznañ: UNDP Program Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju, http://www.kti.ue.poznan.pl/specials/nhdr2002/index.htm
TradingEconomics.com. Indicators for POLAND, http://www.tradingeconomics.com/poland/indicators UKE, http://www.uke.gov.pl
Abstract
The research project was aimed at evaluation of development of information society (IS) in Poland and was based on the assumption that its main pillar is accessibility to the net. The main factor of the access to Internet and mobile network is appropriate level of technical infrastructure of the network and its spatial scope. Besides, there are also social factors, including the ability to use the net and social affirmation for technological innovations. Both supply of the network services, their functionality and network users (consumers) are the elements of the IS development.
Research projects usually use Human Development Index (HDI) as a measure for international comparisons. Similar comparisons concerning IS development of individual countries use ITU ICT IDI measure. Both measures are highly intercorrelated.
The paper presents an analysis of the spatial differentiation of complex ICT IDI measures for the voivodships in Poland (2005-2009), including their basic components: access, development of infra-structure. use of the net and efficiency of information and communication technologies.
The main observations concerning SI in Poland since 2005 are the following: decline of traditional wired telephony, growing dynamics of cellular mobile telephony with simultaneous spatial expansion of Internet, including broadband, but the dynamics of the broadband is slower.
ICT IDI measures of SI are spatially differentiated in the voivodeships in Poland. The main factor of the recent situation concerns the development of broadband network despite social and government actions against digital exclusion.
dr El¿bieta Kozubek
Elzbieta.Kozubek@igik.edu.pl prof. dr hab. in¿. Bogdan Ney bogdan.ney@igik.edu.pl
dr hab. Piotr A. Werner, prof. UW pawerner@uw.edu.pl
