Roczniki Akademii Rolniczej w Poznaniu – CCCLXXXIII (2007)
Rocz. AR Pozn. CCCLXXXIII, Ogrodn. 41: 467-470
© Wydawnictwo Akademii Rolniczej im. Augusta Cieszkowskiego w Poznaniu, Poznań 2007 PL ISSN 0137-1738
ANNA FRANCKE
WPŁYW TERMINU I SPOSOBU UPRAWY
NA WIELKOŚĆ I JAKOŚĆ PLONU CYKORII RADICCHIO (CICHORIUM INTYBUS L. VAR. FOLIOSUM BISCH.)
Z Katedry Ogrodnictwa
Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie
ABSTRACT. The aim of the experiment was to determine the effect of planting date (spring, autumn) and method (seedling, direct sowing) on the yield quantity and quality of Italian chicory radicchio, cv. Palla Rossa 3. The marketable yield of radicchio heads ranged from 1.28 to 4.75 kg per m2. Key words: radicchio, planting date, method, yield, quality
Wstęp
Cykoria radicchio odznacza się charakterystycznym gorzkawym smakiem i bardzo atrakcyjnym wyglądem. Jej czerwono-białe liście są doskonałym komponentem sałat.
Uprawia się ją głównie we Włoszech, natomiast w Polsce jest mało znana.
Mimo dużej wartości odżywczej i dietetycznej warzyw liściowych ich spożycie w Pol- sce nadal jest niewystarczające. Według Wierzbickiej (2002) oraz Dyducha i Najdy (2005), warto zainteresować się roślinami mniej znanymi, gdyż mogą one poszerzyć asortyment spożywanych przez nas warzyw oraz korzystnie wpłynąć na zmianę struktu- ry gatunkowej upraw w kraju.
Celem przeprowadzonych badań było określenie optymalnego terminu i sposobu uprawy cykorii radicchio.
Materiał i metody
Doświadczenie zostało przeprowadzone w latach 2005-2006 na polu Ogrodu Do- świadczalnego Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie. Cykorię radicchio
A. Francke 468
odmiany ‘Palla Rossa 3’ uprawiano w dwóch terminach – wiosennym i jesiennym oraz dwoma sposobami – z rozsady przygotowanej uprzednio w szklarni oraz z siewu w pole. Doświadczenie założono metodą losowanych bloków w trzech powtórzeniach.
Na każdym z poletek o powierzchni 1,8 m2 rosło po 20 roślin w rozstawie 30 × 30 cm.
Produkcja rozsady trwała cztery tygodnie. Zarówno wiosną, jak i jesienią wysiewano nasiona bezpośrednio na pole oraz sadzono rozsadę tego samego dnia – w 2005 roku 27 kwietnia i 1 sierpnia, a w 2006 roku – 26 kwietnia i 31 lipca. Główki zbierano w miarę dorastania – jednocześnie z poszczególnych wariantów doświadczenia: wiosną od 4 do 27 lipca, jesienią od 20 do 27 października.
Po zbiorze określono masę pojedynczych roślin, plon ogólny i handlowy z m2. Do plonu handlowego zaliczano główki zdrowe, zwarte, pozbawione liści zewnętrznych.
Wyniki dotyczące plonowania oraz wartości odżywczej opracowano statystycznie.
Średnie porównywano testem Tukeya na poziomie istotności p = 0,05.
Wyniki i dyskusja
W stosunku do cykorii radicchio uprawianej z siewu, uprawa z rozsady umożliwiała wiosną wcześniejsze o około trzy tygodnie zbiory. Natomiast jesienią główki roślin uprawianych z siewu zbierano zaledwie tydzień później niż uzyskane z rozsady. Termin ten był zdeterminowany warunkami pogodowymi – przymrozkami i opadami śniegu.
Przeprowadzona analiza statystyczna wykazała, iż na wielkość plonu ogólnego, handlowego oraz masę pojedynczych roślin istotny wpływ wywarły termin i sposób uprawy, a na masę jednej rośliny również rok, w którym prowadzono doświadczenia (tab. 1). Bardziej korzystny dla uprawy cykorii okazał się termin wiosenny, kiedy to w stosunku do terminu jesiennego uzyskano średnio o ponad 31% większy plon han- dlowy. Majkowska-Gadomska i Wierzbicka (2005 a, b) większy plon sałaty uzyskały również w uprawie wiosennej. Średnia masa główki cykorii wiosną wynosiła 307,8 g, jesienią zaś 221,1 g.
Uprawa z rozsady okazała się zdecydowanie lepszą metodą. Uzyskano w tym przy- padku w stosunku do uprawy z siewu ponad dwukrotnie większy plon handlowy cykorii (odpowiednio 4,02 i 1,80 kg·m2), a także masę główki (odpowiednio 364,8 i 164,1 g).
Wyniki są podobne do uzyskanych przez innych autorów. Cykoria radicchio, uprawiana z rozsady, w badaniach Rożek (2002, 2004) dała plon handlowy na poziomie 2,24-4,18 kg z 1 m2 a u Ćustić i in. (2003) na poziomie 0,40-4,95 kg z 1 m2. W doświadczeniu Žnidarčič i in. (2004) średnia masa handlowych główek cykorii radicchio odmiany
‘Palla Rossa Super’ mieściła się w granicach 172,6-347,4 g.
Wnioski
1. Większy plon ogółem, handlowy oraz masę pojedynczych główek cykorii radicchio uzyskano z uprawy wiosennej.
2. Cykoria uprawiana z rozsady dała w stosunku do uprawianej z siewu w pole plon większy, wcześniejszy i lepszej jakości.
Wpływ terminu i sposobu uprawy na wielkość i jakość plonu... 469
Tabela 1 Plonowanie cykorii radicchio odmiany Palla Rosa 3 z zależności od terminu i sposobu uprawy The yielding of chicory radicchio cultivar Palla Rossa 3 in dependence of planting date and method Plon ogólny Total yield (kg·m-2 )
Plon handlowy Marketable yield (kg·m-2 ) Udział plonu handlowego w plonie ogółem Participation of marketable yield in total yield (%)
Masa główki Head weight (g) Termin uprawy Planting date
Sposób uprawy Method 2005 2006 średnio mean 2005 2006 średnio mean 2005 2006 średnio mean 2005 2006 średnio mean rozsada – seedling 5,48 4,64 5,06 4,75 4,094,4286,7 88,1 87,4 427,7375,7401,7Wiosna Spring siew – direct sowing 3,61 3,34 3,47 1,64 2,962,3045,4 88,6 66,3 143,3284,7214,0 Średnia – Mean 4,54 3,99 4,27 3,20 3,533,3670,5 88,5 78,7 285,5330,2307,8 rozsada – seedling 4,23 5,71 4,97 3,31 3,933,6278,3 68,8 72,8 298,3357,7328,0Jesień Autumn siew – direct sowing 1,54 1,54 1,54 1,28 1,301,2983,1 84,4 83,8 112,7115,7114,2 Średnia – Mean2,88 3,63 3,25 2,30 2,622,4680,0 72,2 75,7 205,5236,7221,1 Średnia dla roku – Mean for year 3,71 3,81 2,753,0775,3 80,4 245,5283,4 rozsada – seedling 5,01 4,02 80,1 364,8Średnia Mean siew – direct sowing 2,50 1,80 75,1 164,1 NIR0,05 – LSD0.05 I rok – I year II termin – II planting date III sposób uprawy – III method I × II I × III II × III I × II × III
n.i. – n.s. 0,35 0,35 0,50 0,50 0,50 0,70
n.i. – n.s. 0,44 0,44 0,62 0,62 0,62 0,88
37,7 37,7 37,7 53,3 53,3 53,3 75,4
A. Francke 470
Literatura
Ćustić M., Poljak M., Čoga L., Ćosić T., Toth N., Pecina M. (2003): The influence of organic and mineral fertilization on nutrient status, nitrate accumulation, and yield of head chicory.
Plant Soil Environ. 49, 5: 218-222.
Dyduch J., Najda A. (2005): Zmiany zawartości suchej masy i kwasu L-askorbinowego w liściach roślin dwu odmian selera naciowego (Apium graveolens L. var. dulce Mill./Pers.) w zależności od wieku zbieranych roślin i ściółkowania gleby. Zesz. Nauk. AR Wroc. 515, Roln. 86: 111-119.
Majkowska-Gadomska J., Wierzbicka B. (2005 a): The effect of cultivation season and se- lected sorbents on the yield and nitrate content of butterhead lettuce (Lactuca sativa L. var.
capitata L.). Pol. J. Nat. Sci. 18, 1Y: 15-21.
Majkowska-Gadomska J., Wierzbicka B. (2005 b): Wpływ terminu uprawy i wybranych sor- bentów na plon i zawartość wybranych składników pokarmowych w liściach sałaty. Zesz.
Nauk. AR Wroc. 515, Roln. 86: 339-345.
Rożek E. (2002): Ocena wielkości i jakości plonu kilku odmian cykorii sałatowej (Cichorium intybus L. var. foliosum Bisch.). W: Materer. Ogólnopol. Konf. Nauk. „Jakość warzyw i ziół na tle uwarunkowań uprawowych i pozbiorczych”. 27-28 czerwca, Warszawa: 78.
Rożek E. (2004): Wpływ terminu uprawy na plonowanie i jakość kilku odmian cykorii sałatowej (Cichorium intybus L. var. foliosum Bisch.). Folia Univ. Agric. Stetin., Agric. 239, 95: 353- -356.
Wierzbicka B. (2002): Mniej znane rośliny warzywne. Wyd. UWM, Olsztyn.
Žnidarčič D., Osvald J., Trdan S. (2004): Plant characteristics for distinction of red chicory (Cichorium intybus L. var. silvestre Bisch.) cultivars grown in central Slovenia. Acta Agric.
Slov. 83, 2: 251-260.
THE EFFECT OF PLANTING DATE AND METHOD ON THE QUANTITY AND QUALITY OF RADICCHIO (CICHORIUM INTYBUS L. VAR. FOLIOSUM BISCH.) YIELD
S u m m a r y
The aim of the experiment, conducted during the years 2005 to 2006, was to determine the yield and nutritive value of Italian chicory radicchio, cv. Palla Rossa 3, as affected by planting date (spring, autumn) and method (seedling, direct sowing). The sowing and planting of green- house seedling were carried out simultaneously, i.e. on April 26-27 in the spring and on July 31 – August 1 in the autumn. The marketable yield of radicchio grown in the spring was by over 31%
higher. The yield of plants obtained from seedling was by over twofold higher, compared with direct sowing.
