Przemysł i Handel Górnośląski, 1925, [R.3], t. 7, z. 5/6

thwp

Oddaif Z e s z y t Nr. 5/6 1925

ł n 2 5 ‘. ,, T o m . VII.

Czasopismo poświęcone sprawom gospodarczym

R e d a k t o r n a c z e l n y : Dr. Zbigniew Dalski

R e d a k t o r w W a r s z a w i e : Al. Jackowski, ul. Marszałkowska 33.

S e k r e t a r z r e d a k c j i : Józef B a n a ś ________________________________________

Z a r z ą d w y d a w n i c t w a : Dyrektor E dw ard Chwatczyński i P y r. Tadeusz Dębnicki R e d a k c j a i A d m i n i s t r a c j a : Katowice, ul. Sobieskiego, Telefon 962. _______

za 1 egz. z priBsytkg: w kraju ID it. Kwart.

A . R.: 14 Czerwca r. 1925.

Inż. Dr. S T A N IS Ł A W O L S Z E W S K I: Polskie zagłębie przemysłowe i jego środki komunikacyjne.

Dr. Ing. JO B REI: Zasadnicze uwagi do przedłorzenia budowlanego rządu.

Inż. Piotr S Z W A JN O C H B lanowe przygotowanie pracy przy nowoczesnem kierownictwie zakładu.

Inż. K A R O L K IS Z K A : Kronika gospodarcza hutnictwa górnośląskiego za marzec b. r.

P I L: Kronika węglowa.

N O T A T K I - BIBLJO GRAFJA .

i 1

Ferro metal

T o w a r z y s t w o f to la z o -m © ia l© w © %- * • # K a t o w i o e

ul. P o p r z e c z n a (Querstr.) Nr. 2

Telefon 1726,1980,2287,2835/ Adres depesz: IronmetaKRud. M osseCode)

Oddz.

H u l a l i

N ow e metale, stare metale, materiały do rafinowania. K om po­

zycje. - Półfabrykaty W łasna odlewnia metali

Oddz.

8 u r o w o ó w

a) Ferromangan, Ferrosili*

cium i wszelkie inne Ferro*

stopy

f>) Surowiec stalis ty, Giserski, Hematyt,Zwierciadlisty itd.

c) Ruda żelazna i mangano=

wa, Ruda cynkowa i oło=

wiana

Oddz.

S z m o lo u

S z m e l c wszelkiego rodzaju dla pieców wielkich, martynow*

skich,odlewni,' żelaza ,, ,, i t. d.

, Oddz.

Emimmm h a n d l o w e g o 1 m ai® rj a f śn r

Żelazo sztabowe, Drut walcowany, Blachy, Pół=

fabrykaty, Kęsy, Bloki i t. d. Szyny i wszelkie materjały umacniające, Lokomotywy, wozy i t. d.

W a r s z a w a

Żórawia 27 / Tel. 406-03, 402-20

F I L J E :

w m k ó w

Brodzińskiego 19 / Telefon 11-86 Pijarska 7 / Telefon 45—46 Z A S T Ę P S T W A :

F o in a A Łódź BS@lsk# L w ó w

Jasna 16 Gdańsk 135 Kościuszki 8 / Tel. 709

■Mffloasipiy I O i t o m i a p n y S z y b i e A lfre d a

H U T A H O H E N L O H E <P. Górny Śląsk).

yit , f

t

' v \

Nr. 5/6 1925.

PRZEMYSŁ i HANDEl GÓRNOŚLĄSKI

POLSKIE

KOPALNIE SKARBOWE NA GÓRNYM ŚLĄSKU

Spółka dzierżawna

SOCllTĆ FERMIĆRE DES MINES FISCALES DE fĆ T A T POLONAIS EN HAUTE SILĆSIE

Królewska Huta

Telefon 136-140 Rynek L. 9-15

z kopalń: K r ó l , B ielszo w ice , K nurów

PRZEMYSŁ i HANDEL

GÓRNOŚLĄSKI Nr- 5/6 1925'

0 B 0

Związek Kopalń G órnośląskich Sp. z ogr. odp.

♦

e c a

p i e r w s z o r z ę d n y w ę g i e l k a m i e n n y z w ł a s n y c h k o p a l ń w ę g l a :

Anna, Bliićfier, Deutschland, Donnersm arck, Emma, Em inenz, Frieden, Graf=Franz, G otthard, Lithandra, Paulus, Romer, Schlesien, W aw el, Wolfgang,-

p i e r w s z o r z ę d n y k o k s z w ł a s n y c h k o k s o w n i :

Emma, Frieden, Wolfgang,-

p i e r w s z o r z ę d n e b r y k i e t y z w f a s n . b r y k i e t o w n i :

Em m a i Romer.

R o c z n e w y d o b y c i e w ynosi około 7 0 0 0 0 0 0 ton, t. zn. blisko p i ą t ą c z ę ś ć ogólnej produkcji w ęgla Rzeczypospolitej Polskiej a w ięcej niż c z w a r t ą c z ę ś ć ogólnego w ydobycia G órnego Śląska!

*

Katowice, Zamkowa 3

PRZEM YSŁ i HANDEL.

Nr. 5/6 1925. GÓRNOŚLĄSKI

Hula Bismarka

H a l d u k i W ie lh c ie

G ó r n y ŚIcgsBc

P ro d u k ty

Surówka, koks, siarczan amoniakalny, benzol surowy, cegły żu­

żlowe, wodór, tlen.

Żeliwo i odlewy stalowe według modeli.

Żelazo grubo i ej‘obno ziarniste, taśmowe i fasonowe.

Stal Siemens-Martin, sprężynowa, resorowa, na hacele, na lemiesze Kute, żłobkowane podkowy, półfabrykat.

Zimno walcowane żelazo obręczowe i taśmowe we wszelkich wy­

miarach, stal taśmowa do czółenek pokojowych (kartony).

Cienka blacha bajcowana do sztancowania, zaginania, emaljowa- nia, do krycia dachów, cynowania, blachy do dynamomaszyn stopowe i niestopowe.

Blachy grube na cysterny, kotły, okręty, blachy Coumpound na pługi, do budowy skarbców.

Stal narzędziowa i konstrukcyjna, walcowana i kuta w prętach, taśmach, blachach

i

formach do budowy maszyn, samochodów i aeroplanów. Specjalne sorty dla wyrobu broni i opancerzeń pocisków, min, luf karabinowych, tarcz ochronnych, stal świ­

drowa do wszystkich gatunków skał.

Kutożelazne rury: gazowe, kołnierzowe, kotłowe, szlamowe, wier­

tnicze, do rurociągów ropnych, bez szwów, tepo spojone, samo­

rodnie spawane do ISO© mm przekroju, kształtki i fasony rurowe Materjały kolejowe do budowy nawierzchniowej jak: złącza szy­

nowe, zaciski i podkładki, szyny wąskotorowe i kopalniane.

3

PRZEMYSŁ i HANDEL

GÓRNOŚLĄSKI Nr. 5/6 1925.

i d y r e k c j a K o p a l ń I Księcia Pszczyńskiego

, Fiirstlich Plessische Bergwerfcsdirektion KATOWICE ,

1= Telefon: Katowice nr. 666, 667, 668, 669 I f l A d r . telegraficzny: Plessergruben, Katowice

M

* W ę g i e l k a m i e n n y

b, z k o p a lń : Em anuelssegen, Fiirsten, Bóera, Heinrichsfreude, Brade,

I He i n r i c h s g l i i c k , P r i n z e n , Neugliickauf, B a r b a r a , Aleksander 1

Wyroby cementowe, cegły i dolomit

własnego przedsiębiorstw a

Sprzedaż wegia i brykietów

P

przez „UNiTAS“, Spółka węglow a z ogranicz, odpowiedz., Katowice

i

(„ U N I T A S Kohlenhandelsgesellschaft m. b. H., K a t o w i c e )

ł Telefon Katowice Nr. 666, 667, 668,669 — Adres telegr.: „ U n i t a s “ ==

Wspólność Interesów:

1. Fabryka kamienno weglanych brykietów, Spółka z ogr.odp.,Dziedzice, (Steinkohlenbrikettfabrik O. m. b. H., Dziedzice), brykiety w formatach 700 gr., 3 i 5 kg.

Sprzedaż przez „Unitas“, Spółka z ogr. odp.

2. Górnośląska Fabryka materjałów wybuchowych, Spółka Akcyjna, Łaziska Górne, G. ol., (O berschlesische Sprengstoffwerke, Spółka Akcyjna, Ober-Lazisk) Telefon: M ikołów 55 i 64 — Adres telegr.: „O sw ag“, M i k o ł ó w .

M a t e r j a ł y w y b u c h o w e dla górnictwa, dynamit wszelkiego rodzaju, materjały w ybuchow e bezpieczne dla użycia w kopalniach zagrożonych gazem lub pyłem węglowym, materjały w ybuchow e do karczowania pniaków — W łasne chodniki doświadczalne, spłonki w ybuchow e, lonty i inne przybory zapalcze.

3. Zakłady Elektro w Łaziskach Górnych, Sp. z o. p„, (dawn..- Kraft- u. Schmelz- werke Prinzengrube G. m, b. H.), Tel.: M ikołów 5, 115, 135, Adr. tel.: „Elektro1*, Mikołów.

Przedsiębiorstw o prowadzi elektrownię o mocy 25000 KW., pracującą na wspólnej sieci z Elektrownią O kręgow ą Pszczyńską i wyrabia karbid, krzemian żelaza, oraz smołę, w ydobytą przy niskiej tem paraturze z węgla kamiennego.

4. Elektrownia Okręgowa Ligota Sp. z o. p., (daw n.: Uberlandwerk Pless, Tel.: Katowice Nr. 2695 w Ligocie — Dostarczanie prądu elektrycznego gminom i przem ysłowi p o ­ łudniowej części polsk. G órnego Śląska : Zużywane napięcia: 20 000 Wolt, 380/220 Wolt.

4

Nr. 5/6 1925.

PRZEMYSŁ i HANDEL GÓRNOŚLĄSKI

ZAKŁADY

HOHENLOHEGO

S P Ó Ł K A A K C Y J N A

- WEŁNOWIEC Ci.ŚL.

H O H E N L O H E H U T T E O.-S.

T E L E F O N ZftKZADU G Ł Ó W N E G O : K A T O W I C E , NR. 864 872, 454

♦

Oddział i. Węgiel

W ę g i e l p ł o m i e n n y z k o p a l ń : MAKS §§§ W UJEK — GEORG Z jed n o czo n a H oh en lo h e-F a n n y B rykiety z k o p a ln i „W ujek“ o znaku H. W-

Firma s p r z e d a w c z a :

„ F U L M E N "

G ó r n o ślą sk i H andel W ę g la Sp. z ogr. odp.

KAT OWI C E , ULECĄ POPRZECZNA 6.

Oddział II. Metale

B lacha cy n k o w a Cynk H. H. K orona

(pod w ójn ie rafin.)

C y n k H o h e n l o h e P y ł c y n k o w y

(rafin. i nierafin.)

O r y g i n a l n y o ł ó w h u t n i c z y

Oddział III. Kwasy

K w a s s i a r k o w y (60° Be) t e c h n . czysty.

K w asy sia rk o w e od 9 2 — 100°/o O leum 12 °/o O leum 12 o/o

lil liś

PRZEMYSŁ i HANDEL

G Ó R NO Sl ASKI Nr. 5/6 1925.

FRIEDENSHDTTE

Spółka Akc. /N O W Y -B Y T O M / Górny Śląsk

Z A K Ł A D Y : a) Zakłady „Friedenshiitte" w Nowym Bytomiu (Wielkie piece), Stalownia i Walcownie, Koksownie, Zakłady w yrobów ubocznych.

b) Kopalnia w ęgla kamiennego „Friedensgrube" w Nowym Bytomiu.

c) Kopalnie rudy żelaznej w Tarnowskich Górach.

d) Kopalnie rudy żelaznej w Czerny (Małopolska).

WYROBY:

Surówka, koks, amoniak, benzol, dziegieć, ©leje smolne, żużel f@sfai@wjr, bloki stalowe Yhoma- sowe, Siemens-Martenowskie, naniklone i elektro- stalowe, bramy, surowe i połwalcowane, platery,

żelazo płaskie, kąsy.

Szyny kolejowe normalnotorowe, do kolejek po­

towych i kopalnianych, pokłady (progi), łubki, płyty podkładkowe i zaciskowe.

Kształtowniki wszelkiego rodzaju do wysokości 550 mm ścianki pionowej. Uniwersalne żelazo sztabowe, taśmowe, kątowe, T° i C-owe i inne gatunki. Blacha gruba, żeberkowana, średnia, cienka, blacha do wytłaczania i zawijania, dy- namowa, transformatorowa i inna specjalna.

Wyroby kute i prasowane: osie do wozów kole­

jowych, obręcze, koła bose, gotowe zestawy kół.

FRIEDENSHDTTE

Spółka Akc. / NOWY-BYTOM / Górny Śląsk

6

m m

Nr. 5/6 1925.

PRZEMYSŁ i HANDEL GÓRNOŚLĄSKI

Ober schl esi sche

W yroby koncernu:

1 . Z a k ł a d y w G l i w i c a c h

(Zakłady Siemens - M artenowskie, odlewnie żelaza i stali wygniatarki, warsztaty): B u t l e bezszew ne do gazu w szel­

kiego ro d za ju : węglan, w odór i tlen, naczynia bezszewne.

Ramy sam ochodow e i wszelkie części składow e prasow ane dla budow y automobili, rury K ardanowe — Kute części dla budow y w agonow ej, blachy wypukłe, dna okrągłe i kw adra­

towe, płaskie i wklęsłe — W yroby kute i prasow ane dla potrzeb kolejow ych: osie w agonow e, obręcze, kola bose, g otow e zestawy kół, r u s z t o w n i k i z odlewu tw ardego

2 a ^ y r l c o w n i e w O gj w i c a ch

W alcow nie rur spawanych i bezszew n ych: Specjalności:

W ę ż o w n i c e , r u r y d o w i e r c e n i a i k o ł n i e r z o w e , r u r y s t a l o w e ciągnione na zimno, r u r y w o d n e marynarkowe, parow ozow e i kotłowe, r u r y c y n k o w a n e

O p a k o w a n i a b l a s z a n e , p u s z k i do konserw wszelkiego rodzaju, z blachy c y n o w a n e j , c y n k o w a n e j i c z a r n e j , z a d r u k o w a n e i n i e z a d r u k o w a n e

4 . Z a k ła d y jtw fugoe Z a w a d i k i

( p o w i a t W i e l k i e S t r z e l c e ) W alcownie żelaza sztabow ego, kuźnia form owa, w arsztaty koiejkowe, f a b r y k i z w r o t n i c , pojazdów i w agonów

( p o w i a t W i e l k i e S t r z e l c e ) O d l e w y ż e l a z n e , odlew szary, szczególnie kokile

G ó r n o ś l ą s k i e T o w a r z y s t w o a k c . d la d o s t a w k o ie j o w . , Z a r z a d w G iiw ic a c h

7

PRZEMYSŁ i HANDEL

GÓRNOŚLĄSKI Nr. 5/6 1925.

□

PTfflil il iiED

f f l! in S n li5 ! ^ S m lM 3 B B lf f lI H E H la a n H n u a lE E H H m liS E D H S B I B iE ^ ® Q

3E5MH J [I

amfnlfik

WĘGIEL, CYNK

BLACHA OŁOWIANA, OŁÓW, RURY OŁOWIANE KADMIUM, KWAS SIARKOWY

S i e s c h e S p ó ł k a A k c y j n a

I a l# if S £ e » r © li# iia 4

MTiWITE

PRZEMYSŁ i HANDEL

Nr. 5/6 1925. GÓRNOŚLĄSKI

n i k e r S i » l n k # h l ® n -

nickie

k o p a l n i e w ę g l a :

„ A N N A 7' w Pszowie

„E M M A " w Radlinie

„ R y M B R " w Niedopczycach

Węgiel koksujący, gazowy, płomienny Sortymenty do 70 mm płukane

Lista la konwencji węglowej

W artość opałowa 7400 — 7800 kal.

B r y k i e t ó w n i e :

kop. „EMMA" i „RyMER"

R. G. Brykiety 1, 3, 6 kg z mytego miału Listy 1 a

Ilość kalorji 7500 K o k s o w n i a :

kop. „ E M M A "

*

Koks wysoko piecowy i opałowy Siarczan amonowy

W y t w ó r n i a b e n z o l u i sm o ły : kop. „EMMA"

Benzol automobilowy 90°/0

zwyczajny, Toluol, Solventnafta, Teer.ól

D a l s z ą p r z e r ó b k ę u s k u t e c z n i a . Fabryka przetworów smołowych

w Wielkich Hajdukach:

Oliwa palna, Oliwa do impregnat, Oliwa do motorów, Kresol, Fenol, Kwas karbolowy,Pirydyna, Naftalina w łuskach Antrazen

*

Zakłady Impregnowania w Gross = Chełm Wronka Schulitz:

Impregnacja smoło wa,systemem Ruping a Ko p a l n i a k ó w, progów kolejowych i słupów telegr.

*

Fabryka papy dachowej w Dębie, k. K atow ic:

Papa dachowa, Smoła dach. <Dachpech>

B i u r a s p r z e d a ż y : Węgla brykietów i koksu:

„RO BUR", Związek Kopalń Górno=

śląskich, Sp. z o. p., Katowice, Zamkowa3 benzol Amoniak, Produkty smołowe oraz

wytwory Zakładów Impregnacyjnych:

„ Z W IĄ Z E K K O K S O W N I"

Sp. z o. p., Katowice, ul. Zamkowa 3.

K ftltw i® §i ul. PowstaAoów ^o

9

PRZEMYSŁ i HANDEL

GÓRNOŚLĄSKI Nr. 5/6 1925.

CzenticMe

Towarzystwo węglowe

Spółka Akcyjna

P oczta i stacja Kolejowa Nlewiadom -Górny

♦

Spółka pow stała w pierwszej połowie roku 1914 z kapitałem zakładowym 7.000.000,— mkn. podw yższonym następnie do w y­

sokości 14.000.000,— mkn. celem przeprow adzenia nowych in­

westycji i rozbudow y zakładów przem ysłowych. Przedmiotem w ytw órczości jest węgiel kamienny pierwszorzędnej jakości, z dzienną produkcją 2.000 ton, zaw artości kalorji 7200—7800, popiołu zaś 2—4°/o. Z 5 szybów służą dw a do wydobyw ania i w ynosi ich głębokość 315 m. W ielkość terenów węglowych, znajdujących się w odbudow ie, wynosi 5.077.300 m 2. Zarząd Spółki spoczyw a obecnie w rękach Dyrektora Generalnego

dypl. inż. górn. p. Marjana W ojciechow skiego

♦

Firma sprzcdawcza:

F i i l m e n "

99

Górnośląski Handel Węgla, Spółka z ogr. odpow.

Katowice, wl. Poprzeczna Nr. ®

10

Nr. 5/6 1925.

PRZEMYSŁ i HANDEL GÓRNOŚLĄSKI

7/jx%

I* •*-#>■

W Ę G I E L :

Kop. Gottessegen

Szyb Aschenborn i Hildebrand

Kop. Hugozwang

Szyb Menzel

Kop. Radzionków C y N K , K A D M

p y L c y N K O w y :

H uta cynkowa „Ł azy"

H uta „Hugo"

Liebeshutte K WA S S I A R K O W Y

K W A S S O L N y S Ó L G L A U B E R S K A :

Fabr. chemiczne przy hucie

„Łazy"

O G N I O T R W A Ł E

wyROBy 2 G L i N y i K A M I E N I E F O R M O W E :

Fabryka wyrobów szamotowych w Wirku

W A P N O : Zakłady wapienne Nacfo i Szarley

F ARBy : Fabryka farb w Waldenstein w Austrji

“fc

g3

i i

11

PRZEMY S I i HANDEL

GÓRNOŚLĄSKI Nr- 5/6 1925-

1E*MJ f@UIQ=LI

fcaBraieraił I Kr?raraŁaivS B Ł»agatŁrotMW^H

I

I i

i

I i I

f i

a

i i

&

I 1

1 i

m

I 1

■ _i 1 1

i

i i

Z l e t a i o m Kopalnie Górnośląskie

S P . Z O. P.

T e l e f o n : Nr. 1162, 2523, 2180, 1363 A d re s te le g ra fic z n y : ,,P r o g r e s u K atow ice

mion, nn si

n

I 1 1

I

i I

12

TFD F.fiF M « L # w ttr S L # m A JHL#

E&RAKOW

UL. S T R A S Z E W S K I E G O 27

« € A ¥ f » W e € E € h .-Ś E

UL. W A R S Z A W S K A 4

D o s t a r c z a i w ł a s n y c h Z a k ł a d ó w w Płazie i Pogorzycach koło Chrzanowa:

dolom itow ego i wapiennego, a to jako szutru, muraka i kamienia obrabianego w edług żądanych dymenzji,

kw arcow ego i dolom itow ego pierwszorzędnej jakości

CENY KONKURENCYJNE

Nr. 5/6 1925.

PRZEMYSŁ i HANDEL

GÓRNOŚLĄSKI

PRZEM YSŁ i HANDEL

GÓRNOŚLĄSKI Nr. 5/6 1925.

W. FITZNER

S p ó łk a

z

o g r. o d p .

ZAKŁADY SPAWANIA WODNO-GAZOWEGO - FABRYKA K O T ŁÓ W PARO W YCH I WARSZTATY NECHANICZNE

Prusko-rządowy Medal Z łoty za roboty przemysłowe

Budowa k o t ł ó w p a r o w y c h wszelkich systemów, najnowsze k o t ł y G a r b e g o z stromemi opłomkami P. R. N . K o tły F i t z n e r a k o mo r k o w o -o p ło m k o w e i z stromemi opłomkami.

Ruszty łańcuchowe i t. p. Przegrzewacze pary.

Urządzenia do czyszczenia wody. Ekonomizery. Przewody rurowe na wysokie ciśnienia.

Przewody rurow e na parę, wodę, powietrze, gaz i t. p. Przewody kanalizacyjne, turbinowe i syfonowe. Maszty. Zbiorniki na prężność wysoką. Fabrykacja kryz do na walcowania na rury.

Specjalność: Wyroby spawane z blachy żelaznej

N o w o c z e ś n ie u rząd zon e w a r s z t a t y r e p a r a c y j n e dla p a ro w o zó w i w ag o n ó w

SIEM IA N O W IC E G. ŚL.

G O O U L L A [SPÓŁKA BKCYJBfil

w Chebziu G. ŚL

Telefon Król. Huta 340*345, Ruda 77

K o p a l n i a w ę g l a k a m i e n n e g o : szyb Gotthard, szyb Godulla, kopalnia Lithandra K o k s o w n i a i f a b r y k a b e n z o l u : szyb G otthard=■Cegielnie, Gorzelnia = Paniowy

W yroby: W ęgiel, koks, amoniak, dziegieć, benzol smofa twarda, naftalina surowa, prafnik, cegły

E l W m 9 0 n i l l V n r i 9 I V V I 9 . ^ a w ? ^ a : ,/R o b u r" Z w iązek K opalń G ó rn o ślą sk ic h , Sp. z o. p., K ato w ice' l i i 111 O a U ! u u l l u i u l l u ! Z am k o w a n r. 3 ; dla k o k su i b o czn y ch p ro d u k tó w w ęgla k a m ie n n e g o ’ L * “ ...r J * ł “ .■ ■ ..H i „ C a rb o c h e m ia " Sp. z o. p , K atow ice.

D o sta w a w prost z hut i fabryk i w ła sn y ch sk ład ów w y r o b ó w p r z e m y s ł u ż e

Żelazo - Blachy - Stal - Emalja

Surów ka - Szmelc - Metale

Materjały kolejowe - Podkow y - Naczynia emaljowane

PRZEMYSŁ i HANDEL

Nr. 5/6 1925. GÓRNOŚLĄSKI

Telefon Nr. 179 i 27

Biała=Bielsko

Rynek 12, telefon 46

C entrala Katowice

ulica Pocztowa nr. 8

Filje i Składy:

Kraków

Basztowa 17, telefon 415

A dr. telegr.: Kocksco

Lwów

p k c Kapitulny 7, tel. 174

G w a r e c t w o W ę g l o w e

CHARLOTTE

P o c z t a : Rydułtowy, Polski G ó rn y ś lą s k — S t a c j a kolej,: Rydułtowy A d r e s t e l e g r a f i c z n y - „Charlottewegiel" — T e l e f o n Nr, 2, 22, 23, 33

m jst W ę g ie l p łó k a n y ^ ^ S

p i e r w s z o r z ę d n e j j a k o ś c i we w s z y s t k i c h g a t u n k a c h

15

PRZEMYSŁ i HANDEL

GÓRNOŚLĄSKI Nr. 5/6 1925.

fr ’ . ^

Oddział Towarowy

Śląskiego Banku Eskomptowego w Bielsku

W yłączna sprzedaż węgla z kopalni Hohenlohego i Plessa

Hurtowny handel węgla wszystkich kopalń d la kraju i z a g r a n i c y

' W

P r z e d s t a w i c i e l s t w a w K a t o w i c a c h i W i e d n i u

Poleca się jako solidny dostawca węgla dla przemysłu i opału domowego po najniższych cenach dnia oraz na najdogodniejszych warunkach.

— — - .... ---... ... - '

rr --- --- ---

Fulmen

Górnośląskie Tow arzystw o Handlu W ęglem

Katowice, ul. Poprzeczna 6.

16

Nr. 5/6 1925.

PRZEMYSŁ i HANDEL GÓRNOŚLĄSKI

S tó j 1 Nie bądź rozrzutnym!

Rzuf oha na

Siemensa

sprawdzian spalinowy

wykazuje jak palić należy by paliwo w zupełności wykorzystać. Podaje wyraźnie wykaz elektrycznie z mierzonej zawartości CO2 i CO-I-H2, bez najmniej szego opóźnienia, na dwu większych rozmiarów po- działkach. Zbędna prawie obsługa, jak również

chemikalja i t. p.

Żądajcie n aszych p rospektów .

Danziger Siemensgesellscliaft

Sp. z ogr. odpow. — Gdatisk

Oddział prąddui stałych w Katowicach

1 4 4 4 4 4

4 4

^'

4 4

i

ii ^{. M M}

« S A M »

Spotka Akcyjna, Munstermann

O d lew n ie ż e la z a i b ro n zu , b u d o w a m a s z y n i a r m a tu r

R a c i b o r s k a 8

K A T O W I C E

R a c i b o r s k a 8 T e le f o n nr. 11 i 5 7 7 . A d r e s te le g r .: S A M , K A T O W I C E

O d le w y

wszelkich form i wielkości z oryginalnego bronzu fosforowego D , Kiinzla, niklofosforowego bronzu fosforowego odpornego na działania kwasu i z la.

spiżu. Materjał kuty z bronzu specjalnego w szta=

bach o wysokiej wytrzymałości, a mianowicie:

Bronz manganowy, bronz stalowy, bronz aluminiowy, bronz djamentowy. Sztaby kute z la. miedzi elek=

trolitycznej, la. biały metal lożykow y, la. szlaglut, la. cyna do lutowania...

C ię ż k ie arm a tu ry

dla parowych, wodnych i gazowych przewodów z żelaza albo z metalu, w szczególności zawory, zasuwy i kurki, Zawory z lanej stali do wysokich ciśnień lub do prze=

grzanej pary. Odwadniacze, hydranty. Katalogi bez- płatnie. Fach ow a reparacja maszyn górniczych, pomp i kompresorów etc. O dlew y żeliwne wszel­

kiego rodzaju, surowe lub obrobione, a prze»

dewszytkiem odlewy maszynowe budowlane, rurowe i fasonowe, ruszty ogniotrwałe...

W

17

PRZEMYSŁ i HANDEL

GÓRNOŚLĄSKI Nr. 5/6 1925.

Bracia Stefan i Piotr BERGMAN, inżynierowie

* M IE D Z E L E K T R O L IT Y C Z N A w sz y n a c h , d r u ta c h , k a b la c h

K A B L E Z IE M N E

w y so k ie g o n a p ię c ia z n a ty c h m ia s to w ą lu b k ró tk o te rm in o w ą d o sta w ą

PR Z E W O D Y e le k try c z n e k a ż d e g o ty p u

L IN Y S T A L O W E

<Fetten '3D G u itle a u m e C a rts w e rk K o to n ja ) ^

* U S Z C Z E L N IE N IA , W Ę Ż E , PŁYTY G U M O W E * C a rts w e rk K o to n ja

PA SY S K Ó R Z A N E : BA LA TA , W IE L B Ł Ą D Z IE ze sk ła d ó w k o n s y g n a c y jn y c h D o m a n g e '3£> F i t s , P a r y ż

W Y C IĄ G I, Ł A Ń C U C H Y , W IN D Y ze sk ła d ó w k o n s y g n a c y jn y c h C. F . M a rtin , W iedeń

ŻA R Ó W K I

M O TO R Y sp a lin o w e i e le k try c z n e % A d r e s t e l e g r a f i c z n y : „ B E R G J1 A N B R A “ W a r s z a w a — K r a k ó w

WARSZAWA, Żórawia 33, Tel. 272-74 / KRAKÓW, Starowiślna 8, Tel. 21-31

Spółka Akcyjna

dawn Teod.Holfz i Kania &Kuntze

K a to w ic e , u lica K a m ie n n a L. 4

Odlewnie stali, Żóraw ie, Kuźniarki z wykrojami, Elewatory, Konstr. ż e ­ lazne, W ózki w yciągow e, Dźwigi, Tło-

■ czarnie, Artykuły m asow ej produkcji.

B u d o w a M a s z y n górniczo-h u tn iczych

W y tw ó r n ia pędni, ma*

s z y n i od lew n ia żetiw a

Krawczyk

w Z A W IE R C IU

Specjalność:

P ę d n i e , K o ł a z ę b a t e f r e z o w a n e , O k n a ż e l a z n e , o d l e w y ż e l i w n e . Sprzęgła cierne Hill'a — na składzie.

Przedstawiciel na byłą Kongresówkę:

Inż. IG N A C y M ySZCZyŃSKI W arszawa, Hoża 50, Telefon 29510.

Przedstawiciel na Małopolskę:

Inż. JA N LOM BARDO Kraków, Szewska 24.

Przedstawiciel na Wielkopolskę:

Biuro Inżynierskie St. G R A BIA NO W SK I i Ska w Poznaniu, Plac W olności 14 a. Telefon 4010.

Przedstawicielstwo na Pomorze:

Biuro Inżynierskie St. G RABIANOW SKI i Ska.

w Bydgoszczy, Dworcowa, 66, Telefon 912.

_rr»xr>-i~*rr»rv»~ir^~r~r»r~i ~~iw—i —^nrr^rymnm—i—"T“T~r>~niiyr ir>— '"T'~

18

Nr. 5/6 1025. PRZEMYSŁ i HANDEI GÓRNOŚLĄSKI

300000000000000000000000cxxxx)000000000axx)00cxx)000000000000000000000000000000088

A l t m e i s i e r

R o ^ d ^ i e A ^ 8 « : © p i e i i i c e

T e l. nr. 571 / R ok . 2<&ł. 1 8 9 7

*

fa b r y k a specjalnych likierów W ina doborowe

A l i m e i s i e r

W y lw ó rn ia s . w ó d e k

U ff £ < ą d p o c ^ i o w y K a t o w i c e

■KO

Składy dla sprzedaży d e t a ili c z n e j w Katowicach

ulica 3~go J Y ia ja 2 k i ulica Z i e l o n a 16.

--- — „ --- ---- --- —S

880cra>xxx)00!X!0(X)m000co(xxmxxxxom30axxx)000000000ax)0000000C)0000000000cx)0E

Związek Koksowni Sp.za.n

K a to w ice , ul. Z a m k o w a 3

Telefon n i, 1490 Adres telegr.: Koksvereinigung

25°lo Siarczan amonowy (zawart. azotu o

Benzol i homologi:

Benzol do motorów oczyszcz., Benzol 90°/O=owy oczyszcz., Benzol do oświetlenia, Benzol do barwników, Bezol czysty, Toluol

oczyszcz.

i czysty, X ylol. czysty, Solventnafta I i II .. .. oczyszcz,, Benzol ciężki, Żyw ica kumaronowa .. ..

z w ę g l a k a m i e n n e go

Smoła prepar. i destyl., Smoły specjalne, Pak twardy i mięnkki, Naftalina do motorów, Naftalina surowa prasowana, Naftalina czysta w łuskach, Fenol, Krezole orto=meta=, Pirydyny do denaturacji i rozpuszczania, Zasady pirydynowe ciężkie, Olej kreozotowy, Olej palny, Olej antracenowy, Karbolineum, Olej smołowy do wyciągania benzolu, 40°/0 antracen surowy.

g o ADOLF DEICHSEL SPÓŁKA AKCYJNA

Fabryka drutu, lin stalow ych i k on op n ych śrutu i p lom b , oraz p łótn a ż a g lo w e g o .

W S O S N O W C U

19

PRZEMYSŁ i HANDEL

GÓRNOŚLĄSKI Nr. 5/6 1925.

IE

F r a i t z K r a l z

li oinyct

Generalne zastępstw, firtny s>Kabefwerk Duisburg*

K a t o w i c e

ulica Warszawska 10.

Telefon 163 Adr. telegr. »EIektrokratz« Telefon 163

3YC DĄC

D ostarcza

w najlepszem wykonaniu natychmiast ze składów, materjały instalacyjne ja=?

koteż materjały do sporządzania i re­

peracji w sz e lk ie g o rodzaju aparatów / / i maszyn elektrycznych / /

0 : 0

DOM TECHNICZNO HANDLOWY

„ P R A C A "

B Ę P Z a i , TELEFON 60

Produkuje w odlewniach dzierżawionych cd Towarzystwa Akcyjnego » P oręba«

ODLEWY ŻELIWNE

W S Z E L K I E G O R O D Z A JU

RURY WODOCIĄGOWE

S T O J Ą C O L A N E

KSZ1AHK1 OH SAII1AHJA EHUOiAItt

PO LECA Z E SKŁADU:

O B R A B I A R K I

D O M E T A L I I D R Z E W A .

gycj DAC

Zaktady Solvay wPolsce

Warszawa, ul. Czackiego 14 Katowice, ul. Słowackiego 17, Tel. 350

SODA

^a

Amoniakalna

SODA ^ą Krystaliczna

SODA - Kaustyczna

■

Portląmd Cement marki „ G r o d z i e c 44

X ♦

♦

X X

♦

20

PRZEMYSŁ i HANDEL

Nr. 5/6 1925. GÓRNOŚLĄSKI

»PETOW« K A T O W I C E

POLSKIE TOW . W ĘG LO W E

p oleca się do dostaw

węgla i koksu górnośląskiego z Polskich Kopalń Skarbów, i innych

oraz k ok su karw ińskiego po cen a ch k op aln ian ych na dogod nych w arunkach.

Adres telegr.: »Petow=Katowice«. Składnica: Bydgoszcz, Brzynica 28, plac 27, biuro D w orcow a66.

Wschodnio-górnośl. Zakłady przemysłowe

M ikołaja hr. Ballestrema w Rudzie Wo»-śią^

Telefon: R U D A nr. 3, 4, 5 / Adres telegraficzny: Administracja Kopalń Rada / Telefon: R UDA nr. 3, 4, 5

stacja kolei: Ruda

„ Wolfgang 1. Kopalnie węgla kamiennego:

Brandenburg ...

W o l f g a n g ...

G raf F r a n z ...

2. Koksownia „ W o lfg a n g " ...

3. Fabryka Cegl- „Carol Emanuel" . . 4. Tartak K o k o te k . . ...

P R O D U K T Y : Wągiel p ło m ie n n y i gazow n iczy, koks i p r z e tw o r y uboczne Benzol surowy, amoniak, dziegieć, naftalina surowa

W yroby cegielniane, ogniortwała cegła maszynowa, cegła pusta, dachówki i gonciary, cegła sufitowa

Spółka sprzedażna dla węgla

i

koksu:

rr

7

Q

Z w ią zek K o p a lń G órnośląskich, Sp. z ogr. por., K a to w ice, L am k o w a d

Spółka sprzedażna dla produktów kamienno-węglowych: _ ^ 7 „

„ Z W IĄ Z E K K O K S O W J $ l“, Spółka z ogr. p o r., K a to w ice, u u ca Z am k o w a a

O t w a r c i e o l b r z y m i e g o n o w e g o g m a e l t u „ D o n f M ó i T Zniżona cena niemieckich wiz paszpor- t towych dla posiadających wykaz targu, 3 który jest do nabycia w J W a rsza w ie: u p. Franciszka R osen- ^

baum a, Jasn a 8 ^

K rakow ie O św ię cim ie D ziedzicach Szczakow ej M ysłow icach D roh ob yczu

u fmy. M end elsohn tran sporty m ięd zy n a ro d o w e

21

PRZEMYSŁ i HANDEL

GÓRNOŚLĄSKI Nr. 5/6 1925.

MASZYN

Fabryka: Z a łę że G .-Ś.

ul. Szeroka 17 <Breitestr, 17>

To w. z ogr. por.

Tel.: Katowice 515 i 599 / Skrót telegr.: »Bergbaumaschine«

IGZIGK

iał: Bytom G.-S,

G artenstrasse 11 D ział I O dlew n ia Ż elaza t m etali:

S p e c j a ln o ś .c : Odlewy żeliwne na wysokie temperatury. Odlewy części maszyn do 3 tonu. Bronzy alu=

minjowe, fosforowe, manganowe i D*ra Kunzela bronzy kowalne. Odlewy miedziane, mosiężne oraz odlewy z innych metali na łożyska. Odlewy do celów technicznych i chemicznych.

Dział II Fabryka M aszyn:

a > O n a p ę d z i e p o w i e t r z n y m : Kołowroty, wiertarki obrotowe, szlifierki wrębówki, ręczne drążki żłobiące, wentylatory, aparaty do natrysku cementem, motory do rynien potrząsalnych.

b) O n a p ę d z i e e l e k t r y c z n y m : Kołowroty, wiertarki obrotowe, szlifierki, maszyny wrębowe, ręczne drążki żłobiące, maszynki elektryczne do zapalania naboi, wentylatory, motory do ryniem potrząsalnych.

c> B u d o w a m a s z y n w o g ó l e : Rewizja i kompletny remont wszelkich maszyn, a w szczególności maszyn górniczych, pomp i t. p, przez specjalistów monterów również i na miejscu. Odstawy linowe z kom*

pletnem urządzeniem, urządzenie rynien potrząsalnych, tarcze hamulcowe, rolki i t, p. Świdry końcówki, specjalne z Bismarkhutte dłuta do drążków żłobiącyeh i t p.

Dział III Nawijanie i budowa motorów:

Motory elektryczne własnego typu do 25 KM. Przełączniki w gwiazdę i trójkąt. Skrzynki łącznikowe, mufy kablowe i t. p.

zne praw o sprzeoBzy przez ostrz świdrowych do nasadzania.

Gen er. zastępstwo: K. G o t t s c h a l k , Hurtownia żelaza, Królewska Huta G. Śl.

Z eszy t N r 5/6 1925. Tom . VII,

Czasopismo poświęcone sprawom gospodarczym

R e d a k t o r n a c z e l n y : Dr. Zbigniew Dalski

R e d a k t o r w W a r s z a w i e : Al. Jackowski, ul. Marszałkowska 33 S e k r e t a r z r e d a k c j i : Józef Banaś

Z a r z ą d w y d a w n i c t w a : Dyrektor Edw ard Chwatczyński i Dyrektor Tadeusz Dębnicki R e d a k c j a i A d m i n i s t r a c j a : Katowice, ul. Sobieskiego, Telefon 962.

Konto bankow e: Bank Przemysłowców, Katowice Konto P. K. O. Katowice, N r. 301 900

Ceni pratnly: i tp”,m 1 ^{r ?} j s s iT taili D ĘtoszEEt wysyła odm inislrocjo na żgdanie.

P r z e d r u k d o z w o l o n y t y l k o z a w y r a ź n e m p o d a n i e m ź r ó d ł a .

jEdHBrzedBffi! szlywne M ^b nroiim

jest najtańszem łożyskiem kulkowem

S IC s F

SZWEDZKIE ŁOŻYSKA KULKOWE

Kopernika Nr. 13 W A R S Z A W A Telefon Nr. 12-14

Górnośląskie Towarzystwo

Spółka z ogr. por.

^Telefonów

a t o w i c e

_{• •••}

/* X V ...\

_{«•* •}

P i a s t o w s k a n r . 1 / URZĄDZENIA TEL EFO N Ó W

\

*: | CENTRALE ŻARÓW EK |

\

| I CENTRALE AUTOM ATYCZNE

\

|

1 | URZĄDZENIA ALARMOWE | j

j j ZEGARY ELEKTRYCZNE j (

T elefon 93 i 2178 : • W łasne system y -W łasn e fabrykaty • • T elefon 93 i 2178

75

PRZEM YSŁ i HANDEL

GÓRNOŚLĄSKI Nr. 5/6 1925.

1h czerwca r. 1925.

A . d l . Z pow yższą d atą kończy się uprzyw ilejow anie polskiej części G órnego Śląska co do bezcłow ego w yw ozu w ęgla, że­

laza i stali i w yrobów z nich do Niemiec. P o tej dacie Niemcy w razie beztrak tato w eg o stanu z P olską i ew entualnej wojnie gospodarczej mogą nałożyć w myśl paragrafu 10 sw ej ustaw y celnej 200 proc. dodatku do cel istniejących w zględnie mogą naw et w myśl dotąd istniejącego w Niemczech praw o d aw ­ stw a reglam entacyjnego zakazać przyw ozu w ęgla, żelaza i niektórych innych arty k u łó w produkcji górnośląskiej. Nie ulega w ątpliw ości, że przew lekanie rokow ań o tra k ta t gospo­

darczy z P olską miało ten cel przedew szystkiem , aby się zbliżyć możliwie do d aty pow yższej i pod groźbą raptow nego przecięcia dow ozu w ęgla i żelaza w ym usić na P olsce ustęp­

stw a w dziedzinie dow ozu niemieckich w yrobów przem ysło­

w ych i tran zy tu do Rosji. T aktykę tą zastosow ali już Niemcy do Francji, dla której data 10 stycznia r. b. (koniec bezcłow ego przyjm ow ania przez Niemców W a ry ń sk ich i alzackich w y ­ robów ) m iała w iększe jeszcze znaczenie, niż data 14 czerw ca mieć może dla Polski, poniew aż w arto ść produkcji Lotaryngii, Alzacji i okręgu S a a ry jest w iększa od w artości produkcji górnośląskiej i prócz tego prowincje wym ienione znacznie sil­

niej są zależne od Niemiec pod w zględem zbytu swej rudy, surow ca żelaznego, stali, tomasymy, w y ro b ó w w łókienniczych i soli potasow ej.

Na skuteczność tej taktyki w stosunku do Polski Niemcy tem w iększe pokładają nadzieje, że F rancja prócz odw etu gospodarczego i zastosow ania sw ych ceł m aksym alnych do w y robów przem ysłu niem ieckiego, rozporządza jeszcze dot­

kliwymi środkam i n a tu ry politycznej, a mianowicie F rancja może przedłużyć okupację Ruhry, może prow incje przez sie­

bie okupow ane ponownie odgraniczyć od Niemiec b arje rą cel­

ną, skonfiskow ać w tych prow incjach dochody kolejowe, cel­

ne itp. P olska tym i środkam i nie rozporządza i dlatego nie­

k tó rzy niem ieccy publicyści odkryw ają k a rty g ry politycz­

nej i gospodarczej, jak ą w obliczu zbliżającej się d a ty 14 czer­

w ca Niem cy zastosują do PolsM.

W „B erliner T ag e b latt“ z dnia 18 stycznia r. b. p. dr.

F ry c Seifter tw ierdzi dosłownie, że G órny Śląsk będzie dla Niemiec stanow ił cenny objekt kom pensacyjny, a mianowicie to trze b a stw ierdzić w odróżnieniu od innych tak zw anych atutów — nie żadem sztuczny na w łosku przyw iązany, lecz stw orzony przez rozw ój stosunków w ositatnich latach, a w ięc uczciw y przedm iot w ym ian y ‘‘. I dalej niemiecki publicysta z radosnym tryum fem stw ierdza, że przem ysł górnośląski w ciągu dw uch i pół letniej przynależności do Polski nie p o sta ra ł się o znalezienie innych ry nków zbytu i dalej w trzech cz w a r­

tych skazany jest na zbyt w ęgla i żelaza do Niemiec, P ow in­

niśm y być p. Seifterow i wdzięczni za ten glos ostrzegaw czy.

Istotnie straciliśm y dw a i pół lat cennego czasu, k tó ry nam K onw encja G enew ska pozostaw iła na zerw anie stupięćdzie- siątletoich w ięzów gospodarczych Górnego Śląska z P rusam i na ponowne scem entow anie go z P olską i z całym w schodem Europy, do którego przecież ciążył on zdaniem całej przed ­ wojennej w czasie w o jn y opublikowanej niemieckiej literatu ­ ry gospodarczej.

Musimy niestety zgodzić się z publicystą niemieckim, że niewiele dotąd zrobiono, aby bezcenne sk a rb y ziemi Śląskiej lepiej zw iązać z resz tą Polski siecią dróg kolejow ych i w od­

nych i odpowiednio przebudow ać naszą gospodarkę społeczną,

m ożem y jednak jeszcze te ra z postarać się o częściow e odro­

bienie zaniedbań przez natychm iastow e rozpoczęcie budow y ikolei Heirby-Wieluń, Podzam cze i innych w głąb kraju pro ­ w adzących. Zbyt w ielkie w alory leżą na szali, aby można się było kierow ać drobiazgow ą oszczędnością. Przyspieszona budow a kolei nietylko umożliwi w bliskiej przyszłości w yw óz górnośląskiego w ęgla i żelaza w głąb kraju, lecz zatrudni ty ­

siące bezrobotnych da zam ów ienia hutom, a przez nie pośred­

nio i kopalniom, dla których intensyw nie pracujące huty są przecież bardzo dobrym odbiorcą.

Sam jednak przem ysł górnośląski musi w w iększym , niż dotąd stopniu p rzystosow ać się do potrzeb rynku polskiego, a nie liczyć tylko na dobrą w iarę rządu i odbiorców niemieckich.

Odbiorcom tym w krytycznej dla przem ysłu górnośląskiego chwili w yznaczy dostaw ców polityczna w ola niemieckiego M inisterstw a S praw Zagranicznych. Jeżeli w ola la n. p.

w b rew oczyw istym interesom G dańska dyktuje w oinem u mia­

stu politykę aw an tu r antypolskich, to trzeba nyc bardzo inaiwnym aby przypuszczać, że kopalnie i huty W estfalji oraz Ś iąska opolskiego będą grom adzić dalej zw a ły w ęgia i żelaza w celu dogodzenia górnośląskim produktom w ęglow ym . P ro ­ dukcja Zagłębia R uhry osiągnęła już w październiku 12.000.000 tónn w ęgla czyli w ięcej niż przed w ojną, produKcja niemiec­

kiego G órnego Śląska p rzekroczyła miesięczną cyfrę przed­

wojenną o 50 proc. Jeszcze w ięcej w zrosła produkcja w ęgla brunatnego1, której w zro st w r. 1924 w Stosunku do r. 1913 w ynosi około 43 proc. W ydobycie ty c h obydw uch gatunków opałowych dalej nad w y ra z pomyślnie i szybko w Niemczech się rozw ija, a jednocześnie przem ysł w dużym stopniu się z elektryfikow ał (ilość kilow atów w y tw arzan y ch w elektrow ­ niach niemieckich od roku 1914 się potroiła) na podstaw ie turbogeneratorów wodnych. Odpadła też flota wojenna kon­

sum ującą ,3.000.000 t. w ęgla rocznie, a n a odbudowanej flocie handlowej w 50 proc. znalazł zastosow anie opał ropny pod motoram i Diesla, posiadającym i trzykrotnie w iększy skutek term iczny, niż połączona z kotłem parow ym m aszyna lub tu r­

bina. Ogrom ne te ż oszczędności zaprow adzono w opale do­

mowym, na k tó ry w P rusach W schodnich, Oldenburgu i nie­

których innych błotnistych dzielnicach zastosow ano torf. Sło­

wem, uw zględniając n aw e t reparacyjne d o sta w y w ęgla dla Francji, Belgji i W łoch, m ają już te ra z Niemcy duży nadm iar produkcji w ęgla. Istnieje jednak teorja, że nadm iar ten był i przed wojną a Niemcy, będąc w zasadzie krajem eksportują­

cym węgiel, jednocześnie go w ilości około 10' milionów tonn im portow ali przed w ojną z Anglji, a te ra z obok Anglji ze w zględów geograficznych będą go im portow ać i z Polski.

Zwolennicy tej teorii nie doceniają czynników czysto poli­

tycznych, które na gospodarkę niemiecką w p ły w decydujący wry w ierają, a pozatem konieczność utrzym ania się na rynku niemieckim zmusi kopalnie angielskie do zniżania cen. W ę ­ giel angielski dochodzi do środkow ych i wschodnich Niemiec tanią drogą m orską, dalej O drą i Elbą i św ietną siecią łączą­

cych te rzeki i dla 1,200 tonow ych statków , dostępnych k an a­

łów, gdy w ęgiel polski k o rzystać może tylko z O dry w gór­

nym sw ym biegu cierpiącej często na b rak w ody i dostęprfej tylko okresow o dla 600 tonowych szkut. Dla spotęgow ania konkurencji w ęgla angielskiego ma też wielkie znaczenie duży postęp w elektryfikacji kolei i przem ysłu włoskiego i krajów skandynaw skich. Turbiny w odne sprzężone z generatoram i

76

Nr. 5/6 1925. 14 czerwca r. 1925.

PRZEMYSŁ i HANDEI.

GÓRNOŚLĄSKI

prądu ziemnego, to now y potężny w spółzaw odnik w ęgla an­

gielskiego, k tó ry tem bardziej będzie sobie szukał zbytu w e wschodnich Niemczech. W św ieżo zaw artym trak tacie z Anglią, Niemcy otrzym ali wiele ustępstw i przyw ilejów i ta okoliczność obok konieczności pozyskania na czas pewien przynajmniej pozyskania w zględów potężnego Albionu prze­

waży na rzecz do staw y w ęgla angielskiego naw et w tym w y ­ padku, gdyby ceny w ęgla górnośląskegp były nieco niższe.

Streszczając pow yższe w yw ody, tw ierdzim y, że w zględy go­

spodarcze pew nych zainteresow anych kół w Niemczech i ta k ­ tyka polityczna przem aw iać będą za ograniczeniem po 14 czerwca dow ozu w ęgla polskiego. Jest to w niosek w y sn u ty z cyfr i faktów przytoczonych przez Dr. Seiftera. C yfry jego nie są jednak ścisłe i nie jesteśm y w cale bezbronni. W brew temu pisze p. S eifter: P olska konsumuje już te ra z w ęgla bez porównania więcej, niż b y on sobie życzył. Oblicza on spo­

życie b. Kongresów ki i Galicji na 2.500.000 t., gdy sarna G a ­ licja konsum ow ała przed wojną całą w łasną produkcję Z agłę­

bia Krakow skiego w ynoszącą 2.000.000 ton i prócz tego< spro­

w adzała z G órnego Śląska i Cieszyńskiego' Ś ląska przeszło 3.000.000 ton. Spożycie b. K ongresów ki p rzew y ższało znacz­

nie produkcję Zagłębia D ąbrow skiego, w ynoszącą w roku 1913 około 7.000.000 ton. Konsumcja W ielkopolski, Pom orza i sa­

mego Śląska p rze k ra cza ła przed w ojną 12 milionów ton.

W roku 1924 w ydobycie na Górnym Śląsku wynosiło 23.815.000 tonn, z czego do Niemiec w yw ieziono 6.776.000 tonn, czyli znacznie mniei, niż w r. 1923, gdy eksport w ęgla do Niemiec w yniósł 8.025.000 ton. Konsumcja w kraju znacznie się podniesie, gdy w ybudujem y now e koleje i póidziemyr za radą dr. S eiftera i nie będziem y ta k wiele konsum ow ali drzewa. J e s t to zupełenie możliwe p rzy odpowiedniej regu­

lacji ta ry f kolejow ych i ugodzie z robotnikam i, któ rzy dotąd nie rzucili na szalę atutu dłuższej i w ydatniejszej pracy, gdy Niemcy ten atut — trzeb a przyznać — już z powodzeniem wygrali.

Trudności ze zbytem naszego w ęgla mieć będziem y po­

czątkow o, to nie ulega kw estji, ale i to należy Niemcom sobie . uprzytom nić, że pomimo zastoju w naszym przem yśle i nie­

urodzaju zajm ow aliśm y w r. b. trzecie miejsce w niemieckim bilansie handlowym , że czterokrotnie w iększy był niemiecki im port do 30 milionów m ieszkańców liczącej Poski, niż do 140 miijonowei Rosji, że. w Polsce są jednak możliwe w arunki produkcji, gdy w Rosji dośw iadczenia W irtów , Wolffów i innych koncesjonarjuszów „niezm ierzonych" bogactw w y­

padło dla nich niezachęcająco do dalszych prób pogodzenia zasad kapitalistycznej gospodarki z teorją i p raktyką ro ­ syjskiego W niesztorgu. S am ow ystarczalny polski organizm gospodarczy zniesie wojnę gospodarczą z Niemcami. Po chw ilowych trudnościach 'wojna ta przyczyni się tylko do za­

dzierzgnięcia bliższych stosunków z państw am i zaprzyjażnio- nem i i do wzm ocnienia niedaw no pow stałych gałęzi p rzem y­

słu, którym szczególniej zag raża konkurencja niemiecka. D ale­

ko silniej odczuliby tę w ojnę przeludnione i do ostatn. granic produkcją przem ysłow ą nasycone Niemcy, tembardzle], że na zachodzie przem ysł ich. spotka się z konkurencją potężnego przem ysłu angielskiego i niezmiernie też na skutek p rzyłącze­

nia Lotaryngii, Alzacji i okręgu S aary rozw iniętego przem ysłu francuskiego oraz, wzmocnionego przem ysłem luksemburskim, przem ysłu belgijskiego. Pomimo naw et ew entualnych tra k ta ­ tów handlow ych, Anglja, F rancja, W łochy i Belgja zaw sze mogą pow strzym ać konkurencję niem iecką przez zastosow a­

nie 26 proc. opłat od importu niemieckiego, do czego państw a te są upraw nione traktatem W ersalskim . A pojemność dal­

szych rynków zam orskich mocno się po wojnie skurczyła z powodu rozbudow y przem ysłu rodzim ego w S tanach Zjedno­

czonych, Japonji, Południow ej Ameryce, Kanadzie, Indjach itd„

oraz z powodu rozbudzenia po wojnie poczucia sam ow ystar­

czalności gospodarczej w tych krajach.

Znaczenie Polski dla niemieckiego handlu zagranicznego uzm ysław ia następująca tablica:

N iem ieck i h an d el zagran iczn y w I. p ó łro czu 1924 r.

Kraj

Niemiecki obrót ogól.

z zagr. w 1000 mk. zł.

Procent, stosunek do obrotu

z Polską

Przywóz do Niemiec w 10p0 mk.

niem.

Procent, stosunek do przyw.

z Polski

Wywóz z Niemiec w 1000 mk.

niem.

Procentowy stosunek do wyw. do

Polski

Ameryka 1 668 615 4 02,2 °/o 1 217 141 512,1 % 451 474 256,9 %

Azja 670 743 161,6 % 428 605 180,3 o/o 242 138 . 136,6 %

Afryka 270 976 65,3 o/o 211 697 89,0 o/o 59 279 33,,4 °/o

Anglja 671 360 161,8 o/o 441 582 185,8 % 229 778 129,6 %

Holandja 428 975 103,3 % 181 763 76,5 % 274 212 154,6 %

Polska 414 872 100,0 o/o 237 631 100,0 % 177 241 100,0 %

Francja 378 962 91,2 o/o 333 724 140,4 % 44 968 25,3 o/o

Czechosłowacja 377 596 91,0 o/o 210 076 88,4 o/o 167 400 94,4 %

Szwajcarja 303 573 73,1 % 147 886 62,2 o/o 155 687 87,8 %

Włochy 272 658 65,7 % 168 942 71,0 % 103 766 58,4 %

Austrja 220 428 53,1 o/o 68 685 28,9 o/0 151 743 82,2 o/o

Rosja 101 502 24,7 o/o 65 335 26,6 % 35 167 19,8 o/o

Węgry 56 192 13,5 % 21 260 8,9 % 34 932 19,7 o/o

Pow yższe cyfry różnią się nieco od drukow anych w w a r ­ szawskim „Przem yśle i H andlu“ , gdzie sta ty sty k a w ypadła dla nas mniej korzystnie. S tało się to z tego powodu, że w

„Przemyśle i H andlu‘‘ nie uw zględniono obrotów tow arow ych Niemiec z Gdańskiem, k tó ry przecież znajduje się w jednym obszarze celnym z P olską i k tó ry też do Polski w yw ozi lwią część tow arów przyw ożonych z Niemiec.

P olska zatem stoi na trzecie.m miejscu w pozycji ogólnego obrotu Niemiec z zagranicą i w pozycji eksportu z Niemiec, a na czw artem miejscu w pozycji im portu do Niemiec, ustępu­

jąc w imporcie trzeciego miejsca Francji. Z w ażyw szy jednak, że Holandja w obrocie niemieckim odgryw a w dużym stopniu rolę jedynie pośrednika, że im port francuski do Niemiec opie­

ra! się do 10 stycznia r. b. głównie na bezcłow ym eksporcie

77

PRZEMYSŁ i HANDEL

GÓRNOŚLĄSKI 14 czerwca r. 1925. Nr. 5/6 1925.

lotaryngskhn rudy, żelaza i stali oraz alzackich soli potaso­

w ych i w yrobów w łókienniczych, co obecnie już niem a' miejsca, że w obrotach tow arow ych z P olską olbrzym ią choć bliżej nie dającą się statystycznie oznaczyć rolę odgryw a prze m ytnictw o, szczególniej przez G órny Śląsk i Gdańsk, że w reszcie i Anglja importuje do Niemiec w dużej części w y ­ roby w łasne, a surow ce i półw yroby z nich, pochodzące w znacznym stopniu z kolonji (reeksport), zw aży w szy to w szystko, przyjdziem y do przekonania, że P olska w niem iec­

kim handlu zagranicznym zajmuje nie trzecie, a drugie miejsce, idąc faktycznie przed Holandją, a niewiele też ustępując Anglji.

M amy zatem rów nież a tu ty do w ygrania p r z y ew e n tu a ln y c h rokow aniach z Niemcami i musimy pam iętać, że w obec cyfr i faktów podanych w yżej o nadm iarze w ęgla i żelaza w Niem­

czech i o podporządkow aniu niemieckiej polityki gospodarczej, polityce w łaściw ej, ew entualne nasze duże ustępstw a za pro­

blem atycznej w artości zobow iązania Niemców do przyjm o­

w ania naszego w ęgla i żelaza byłoby tylko dla Niemców po­

darunkiem , bez żadnej praw ie dla nas realnej rekom pensaty.

Zbył naszego w ęgla i żelaza poza Niemcami p rz y umiejętnej polityce 'traktatow ej, taryfow ej i in w estycyjnej możemy zna­

leźć częściow o na innych rynikach zagranicznych, a przede- wszystkiem na własnym wewnętrznym rynku polskim. W y ­ w óz zagranicę (prócz Niemiec) w roku ubiegłym w ynosił ogó­

łem 4.755.366-ton, z czego:

do A ustrji'około 2.857.370' tonn do Czechosłow acji 554.953

do W ęgier - 686.082 „

do G dańska 337.827 „

W yw óz do Szw ajcarji, W łoch, Jugosław ji i Rumunji był sto­

sunkow o niewielki i w obec geograficznego położenia S zw aj­

carji W łoch i Jugosław ji, oraz słabej wogóle konsumcji w ęgla w Rumunji nie należy się łudzić, abyśm y swój eksport do tych krajów naw et przy sprzyjających w arunkach mogli o wiele zw iększyć. Co się ty czy Czechosłow acji, to kraj ten ma spo­

ra nadprodukcję w ęgla brunatnego, k tó ry w dodatku traci rów nież stopniowo Swój rynek niemiecki w obec podanego w yżej ogromnęgo w zrostu produkcji w ęgla brunatnego w sa­

mych Niemczech. Zobowiązania rządu niemieckiego, n iero- bienia przeszkód konsumentom niemieckim, w przyjm owaniu naszego w ęgla i żelaza są papierowem i. Zobow iązania takie Niemcy podpisali dw ukrotne w W ersalu i Genewie, co im zupełnie nie przeszkadzało stosow ać przez kilka lat ogólny bojkot gospodarczy Polski i niekorzystne różniczkow anie ta ­ ryf na sw ych kolejach w ruchu sąsiedzkim i tranzytow ym z Polską.

Pomimo w szelkich trak tató w i iluzorycznych rachub na rynek niemiecki i inne zagraniczne rynki, pozostanie faktem, że na rynkach tych spotkam y się ze w zm agającą się szybko konkurencją w ęgla niemieckiego, angielskiego a naw et cze­

skiego i tureckiego (w Rumunji, Jugosław ji i Bułgarji). P o zo ­ staje zatem rynek w ew n ętrzn y Polski i rynek północno- wschodni, ale opanow anie i nasycenie tych rynków w ym aga zupełnej rew izji naszej polityki społecznej i inw estycyjnej w o­

góle, a polityki budow lanej i kolejowej w szczególności. Naj­

w iększym konsum entem w ęgla b y ły zaw sze koleje i budow ­ nictw o miejskie. Koleje nietylko doprow adzają węgiel do najdalszych zakątków kraju, ale sam e konsumują m asę węgla w ruchu, a jeszcze w ięcej p rzy sw ej budowie, w ym agającej m asę żelaza i stali, których produkcja też opiera się przecież na spożyciu olbrzym ich ilości w ęgla (tonha gotow ego w yrobu żelaznego w ym aga zużycia 5 tonn w ęgla). To samo można pow iedzieć o ruchu budow lanym w m iastach, k tó ry zabijała dotąd nasza fałszyw a z gruntu polityka kred y to w a in w esty­

cyjna i społeczna. Z jednej bowiem strony za przedłużaną do nieskończoności ochronę lokatorów odszkodowano właścicieli domów kosztem właścicieli listów zastaw nych, co sparaliżo­

w ało zupełnie k re d y t budow lany i w konsekwencji najwięcej przyczyniło się do zupełnego zaniku ruchu budowlanego, a z drugiej stro n y sam a ochrona lokatorów do ruiny doprow adziła znaczną część domów nierentow anych w ciągu lat 10, a .c z a - sam naw et i dłużej.

Rew izja tej polityki gospodarczej pobudziłaby ruch bu­

dow lany w m iastach, a ruch ten z kolei ożyw iłby w szy st­

kie praw ie inne gałęzie przem ysłu, ponieważ jeden m urarz pracujący daje zatrudnienie jednoczesne, godzinę za godzinę 10 do 12 innym robotnikom.

N ależałoby pozatem obniżyć taryfy kolejowe szczególnie dla w ęgla eksportow anego przez G dańsk do krajów skandy­

naw skich Łotw y, Estonji oraz na południe do Rumunji i W ę ­ gier. W racające z G dańska puste w ęglarki m ogłyby być w yzyskane dla przew ozu szw edzkiej rudy, co wzm ocniłoby stanow isko Gdańska, jako portu w jego w alce konkuren­

cyjnej ze Szczecinem , k tó ry obecnie praw ie posiada w y łącz­

ny monopol na dow óz rudy do Górnego Śląska.

S kreślenie zupełne podatku obrotow ego dla w ęgla w y ­ wożonego zagranicę przyczyniłoby się też niezawodnie do um ożliwienia konkurencji' z węglem angielskim, niemieckim i czeskim.

P rzestrzeg an ie pow yższych zasad polskiej polityki go­

spodarczej zapew niłoby węglowi Górnośląskiem u zbyt w kraju i zagranicą lepiej, niż w szelkie pisemne czy ustne zobo­

w iązania Niemców co do bezcłow ego przyjm ow ania na­

szego w ęgla.

w Warszawie, Mokotowska 3

Adres telegraficzny: „Tagos" W arszawa.

K o m iru K C je ż e l a z n e : Hale, hangary, wieże, wią­

zania dachowe, cieplarnie, werandy, schody, okna.

W a g o n y wąskotorowe: osobowe i towarowe. W a ­ gony dla tramwajów elektrycznych. Wagony do celów wojskowych. Wagoniki dla fabryk, cukrowni, przemysłu leśnego i rolnictwa. Krzy*

żowntce, tarcze obrotowe.

Dział meCliantCZnO-ŚlUSarsKi:

Urządzenia trans­

portowe i mechaniczne rzeźni, dźwigarki budo=

wlane, dźwigniki, kafary, kuźnie polowe, beczki, brony sprężynowe.

Heble metalowe:

Łóżka typu angielskiego, żelazne lakierowane, mosiężne i niklowane, łóżka dla koszar i szpitali, umywalnie, szafki, meble ogrodowe.

Odlewnia

żelaza i metali.

m

78