Stratygrafia i paleomorfologia plejstocenu okolic Wychódźca nad Wisłą

(1)

ACT A G E 0 LOG 1 CA . POL 0 N IC A

Vol. XIV 1964 No. 3

WANDA LASKOWSKA-wys6czA:&SKA

Przekr6j geologiczng

przez utworg .czwartorzedowe na linii

Wgszogr6d~Sochaczew

STRESZCZENLE: W rejonie J>ODli«:d?;y Wyszogrodem a SocilBczewem Btw"ferdzono wystlp)W8llÏe trzech !POZÎOIIDOw glin Zwalowydh. . Na'jn'Ï,zazy poziom ZW'Îllzano ze zlodow'aceniem ik'rakawsk.im., ~ pozostale ze stadiaœmi :ùoIda.wacenia, srodkowo- poleldego. NajStarsze osady alUtWiallne !pOChodzllce z interstadialu Pilicy, poprzedza- jllcego nasuni«:cie stadiaolu Warty. B1Iwierdzone zostaly \VI kDpalnej dolinie Wiliy kolo iPlecewic. W utwory zastoiSlkowe. 2lWifliZ8lle oz transogrelÜll· stadialu Wkry oraz star-

Re, wcif:ta 'lest eemstœ odoLina. Coraz to m!iOds:ze a~1J(Wia Wisty wystc::pujll 'W loie- runku Wyszogrodu. co :~e 81.«: .z ipl'ze&IJWaniem ai~ iJroryta Wi~ na tym odcinku

, z pohldnia iku p6Jnocy.

Badania Ina artk:uszu WySZJOgr6d, obejmujlice l:ewy hrzeg doliny Wi- sly, prdwadzoœ 'b~y przez autor~ od roku 1957. W~nilki tych Ibadan · CZQSciowo zo.stMy juri opu'blillrowane tLaskrowska ·1960, 1961).

W niniejszym arlyl1rule zos1:anie przedstawio~y pr.zekr6j ,biegtUicy wzxi~uri l,mU Wysrogr6d - Pleœwiœ - SochacœW,dajllCY w.gl~ w bu-

d~ geolorgiCZllli doliny WiSy na tym odci,ll'ku. W his1lorii opraoowanego terenu wyrOzmooo drwa gi6wne etapy. PiE!'.l'lWszy.etap jest historill ksztsl- torw:ania . si~ rzeZby terenu, ·poczliwszy od okr·esu poprzedzajlioegtl'

.zIoo.o-

wacenie kralkoWâkœ aZ do Ikoilea pieJ'lWBZegO stadiQlu ·dodowaœnda &-od- . kowopolskiego. Drugi etap rOz;pQCzyna si~ od mamentu wkroczenria Wisly

na ten ()Ibszar i stanOrwi histOrri~ TOZlWOjU jej dpliny. . . Rejon Wyszegrodu !llIi.ejedookrotnie ibyl juz omawiany VI literatu.rze (Lencewicz 19'17, 1919,·1927; Lewiilski, l.q.niewski, Ma11rowski & Samso- ndwicz 1.927). Z IIliOwszych prac, kt6re· 'byly wynikiem znaœnie szczeg6- Jowszych 1Oadail, wymienié na1eZy praœ H. RU$ZczyilSkiej-Szenajch (1961, 1964) i K. KopczyiiŒiej-ZandaI"Sldej ((961). ·OdnOIWlSi~ one do pn.-. -wsèhodniej cz~ a:rkus.za. Wyszogr6d. Do prac dotyczllcych ~bezpoéred

nia amawianego odcinka naleiy opracowanie Profilu i16w warwowych po'ziomu!I[ w Plecewicach nad Bzurli·(Halicki 1933) oraz nie publikowana prraca D. Adamiec (1952~, omawiajllca mo;rfologi~ i czwartor~ daliny

(2)

1

11 DI

o

^1km

'---'

_ _ 1 ___ 2

Fig. 1

\ 8j:bietISw Janawek. •

1 I~

H 6w

1

W6/ka

1

Smolana

•

_qnary

•

Mapa goomùrf()logiczna doliny Wio9ly pod Wyszogrodem

1 uawl}dBle poszo~ch w1ertnloze; 4 ta.raa6w \VYdmY; t 5 W1BOOZYzny ,,ma.rtwa dOllna"; ,polOl1owoowej; l, II, 111 2 Unie pnseluOj6w; 3 otwory ta.raay Wlsly Carte géormorphologique de la va~ de la Vistule près 'de Wyszogr6d

.1. rebozlds des c1lffêrentes terraasea et 4 dunes: li "v&U6e morte"; du plateau moratn1que: l, II, 111 terrass89 de la Vletule 2 lljJDe8 de ooupas: :1 forages:

(3)

PRZEKROJ OZWARTORZlJDO' NA Ll'NII WY&OGROD-S.OCHACZBW. 365

organogenf.czne" kt6re doIkumentowalylby" o:krœy in;teI'glacjalne

rw:

tym rejonie, nie zostaly 'sbwie.rdzone, a IZnane ~ jedy:nie z Bl7DzOWki, sllSied- niego tex.enu p<HoZonego da1ej na 'wsch6d .. W :bad,anyni rejonie odpowied- ni'kiem osad6w organog.enicz.nYch (inrtergIacjalnych) ^SIlutwory aluwialn·e osadzane w dolinie Wisly (talbl. 1).

PocRœe ^czwarto~una omawianym terenie ^sta·nowi~ily pHocefl- skie. Powierz.chrnia ich nie jest r6wna, 00 spowodow~y .przypuszcza·lnie p6zniejsze ruchy podloi'a.

lPoo

Wyszogrodeni ^IW ily plibceflSkie wcie;ta

j~t glEtboka dolina erozyjœ, kt6rej sze~koéé, rwynQSi okolo 1,5 km.

Prawdopodo'bnie poohodzi ana' z Qlkl'esunajstarszego' zlfOdowaœnia. iWody

transgreduj~cegO '1~dolodu ~aJrowskiego G II

Gw

, nawi~zaniu do symboli ^. ^, -oz.naczefl stratygr:arficmydh sto~anych ' przez S. Z. R6zyC'kiego, 19~1)

zasyrpaly . cze;§cioW'o dolinE: materialem :iwirtowym (w Zwirach no1;Qwany . jest znacz.p.y udzïal materi.a~u ;p61nocneg.o), ikt6ry ~st~pnie pokryla glina zwalowa. Mi~zszt08é ~ej gliny jest ibardzo r6zn~ -- np. pod Wyszogrodem w dlolinie erozyjnèj zachowala si~ ona j-edynie rw strZifWach, natomi'ast· w W6lce Smolanej jej 'ini~zœé wyno8Ï 18 m. Utwory zwi~zane z recesjEl zIodorwacenia G II -nie zostaly wyroznione naprzekrojuz obrakudosta- tecznyeh danych.

PocZEltkowy okres Wielk.iego Interglaejalu 'zaznaczyl si~ ruehami

wzn~ymi w strefie antY'klinorium lPOOllorsko-ikujawsk-o-Swi~toIkrzy

skiego f(R6zyoki 1962:). Spowodowaro. to tworze.nie si~ na' pn.-wschodnim skrzydle antyklinorium szeregu ;wypi~trzen i obnizefl wpocUbiu Zlbudo- wanym z il6w pliœefiskich. Z opraOOWJlW,anego reJOIlu mane s~ dwa wi~ksze wy:pie;trzenia pliocenu: GEl'bin - Sanniki i Wyszogr6d ~ Slad6w-

Czertwi.11sk. Strop ilqw w~rzenia Gllfbin - Sa'lllIliki ma'jduje sie; na wysokoéci ok&o 87 m n.p.m., a -w miejscu najwy:iszego wyniesienia d'o- chodzi dOl okolo 13'2 m .n.lp.m. Wzn'iesienie powZsze,. ktore nadbudowujEl 'piaski i :zwiry ~140,2 ^ID'n.p.m.) UZllaIl:e z:ostalo pÏ"zez S.Lenœwic,za ~1927:)

jalko morena ;wvciSniecia. 'kt6rej powstanie zwiJl,zane bylo - jego uia- niem - ze zlooowaceniem "dolinowym". W odsronf.~ci;ach Z1lajdujoE\cy~h 8i~ w cegielni Konstallltyn6w (ok.o1ice G~bina), lei!lcej ruE'OO poni.i.ej 1ku1~

minacji, widoczne SEl zaburzenia typu ,glacyt~ktonicznego. Ni:isze lWJIPÏ.~t

l'zenie, wyBte;puj~ ,bezpoSrednio na ODJ.aWia-iiym. ieœnie. kt6rego

wY.-

rokoéci wahajll sie; VI grar.icaoh 46-57 m n.p.m., zaznaeza silE; na linïi . Wyszogr6d - Sl~ - Czerwiiisk. St~d w kierunku wschodnim i

poru.-

dniowym powierzchnia plibcenu obniZa si~, sc~ np. ^IWmiejscdW~

sei Dethla ,kolo Leszna, lez~ej na tarasLe kampinoskim, do kl&o 45 m poniZej po.ziomu morza ..

Ruchy :wypi~trzajllee, trwajllœ na pDCZlltku Wielkiego lntergla- cjalu, ,spowodowa~y miejscami zalburzenia œad6iw nadleglycl1. oraz 00.- mlodz.enie rzeiJby, co ^'Zikolei ~lo na wzmœenie proces6w erozyj- nych ' _. i. de.nuda.cyjnyclh. Tymte:i prawdopodolbnie_' _. · nalei:y .tllumaczyé znaczne ZIliszczenie w.okr.esie trwanïa interglacjalu POkryw glacjalnyeh,

(4)

,pBZl!lKBOJ OZW ARTO~U NA. LImI WYSZOGROJJ-.-8OOHA.CZBW 367

Owczesna Wiala pl~la w plbIizu miejscowœCÏ Zuk6wka, pod- cionajlic kra~z .ZIbudowalUl z gliny zwalow.ej. Wci~ciesiE:gaio d:o 36 m n.p~m. C31m od wsp6rezesnej powierzehni tarasu. II) i zaznaczone jest.

warstwli .zwrir6w z tocz.encami szarej. gliny zwarowej (Mrierc. Helen\lœ), pochodzlicej z niszczenia kra~zi. GI~oolroBé tego wci~cia dokume~tuje

r6wnieZwiercenie ·w Konaraoh, poroZone na p6lnoc od iPlecewic (fig. 1).

W wierœniu tym ~ podobnej gI~bdkoéci ~pujli dwa paziomy pia- sk6w roznoziaI'lIlÏstych z toczeD.cami murowc6w ty.pu madowègo, zawie- rajlicych lba:rdzo duZo detrytusu roSlinnego. PI:ZYlPusz.czaé. nale'Ly, ze toczence te poch~ z rozmywania 21biomiik6w

wcxmych,

zaroénii:tych w oikresie Poprzedniego i'lllt:erglacjalu. . .

Na pbdstawie wyZejwymienionych danych nasuwa SiE: przypuszcze- nie, ze przejkie . Wisly ,ze zleWn~ Morza Czamego do MO!l"za P6~nocnego

w okresie :trwaj~ego :zlooowacenia Srodkowopolskiego od'b~ Si~ wÏŒl-

terstadiale Pilicy. Wy7';ej wysuniE:te przy:puszczenda pot.wierdzajli ,bada-

nia z .rejonu Studzieilca (Laskmivsk.a. 1961k gdzie, na· podstaiwie· kd1ku

wiercen zlOlkalizowanych u st6p lp-aw~zi poziomu 1[tI, stwi~é mœna bylo istnieniê. na tYm. terenie utiWoi-Ow aluwialnych, ,powstalych po

œa-

dzeniu si~ gii1}y zwalowej 2:WIÏ'lizanej z transgresjli Ra,qomki. . .Pierwotne koryto iWisly moma pr"Ze8ledzié na odci'nlku pomi~

miejsoowoSciami Zuk6wka i Helep.6w, ,bowiem na tym obszarze stron gliny 2IWalow.ej G III max. siE:ga w Helenowie na wyso!koSé

5i

m n.rp.m., a w 2uk6wce 55 ~ :l'J..p.m., natomiast pomi~zy tym~ punlkltami wy~puj~

jedyn.ie utwori'a!kumuJlacji rzecznej (tabl. 1). Pr~ypuS2lC7aé zatem naleZy.

ze kr~z Ikopalna doliny Wisly przebiegala w ikiemmku· pn.-zachodnim

pr:z~i miejsoowoBcl ZuIk6'wika, IMw' i Studzieniec, gd-zie nalœona· zostala nan wspOrerzesna ~,z poziomu ln CLaskowska 1961).

W rejonie. Helenowa )Vytworzyl siE: ook61 erozyjny. p6d.cina'nv Drzez Wisl~ od _. strony poludniowej i .p61noc-pej. Prawrlopoclabnie _. _. cill~si~

on w Ikierunku wSChod!nim ai' po miejscowoSé Wiersze. Vi wierçeniu opisanYm rprze~ J. Nowak (1960) gIina zwalowa stadiahl Radoln:ki !WysbE:~

puje na glE:\ookoécti 57 m n.p.m., natomiast w Ikieruillkù poIudnio:wym i p6lnocnym w wierceniaèJ:i' gliny tej nie snwie1'ld2'Jcmo. Joest to .zatem analogiJCzna sytua-cja do opifm:Dej PowyZej.

·Po wytworzeniu si~ doliny Wisly, w oikresie tIwa,nia interstadiaru Piliey,·na dstniejlicej wysoczyznie polodowoowej znacznie nasilily Si~ pro- cesy erozji i denudacji. Powierzchn.ia glmy zwalow'ej byla intensywn.ie niszcrona i dla1Je:go na glinie G.JII m~. C'ZE:s1lo Wy~puje Ib:ru.k. W nie- kt6rych miejscadh. mi~é gllÏl)y zestala' znacznie zrecmkowa!Ja.

szczeg6lnie

w

Btrefie· przydolinnej. W· tYm ~mym c.zasie w doliinie rzeki osadzaly BiE:

Zwiry,

lpiaski i u1twory mulaste (talbl. l, w-wa 5). .

. Wody transgredujllcego llidolodu ,stadial:4. Warty GIll

+

1 zasypaly dolin~ Wdsly materialem i1wirowym i pm.szczystym~ Na :pr2léd.opol:u woik.re- sàch stagnacji llidolodu, twoxzyly ·siE: lokalne zbiorni!ki wodne, w ikt6rych

(5)

PBZBB:ROJ OZWABTOBZ:tDU NA. LrNII WYSZOGBOD-SOCHACZmw 369

polSkiego, Wisla ponownie 'wci~la ~ w utwory nagromadzone w czasie trwank if:eg'Q., ~a4ialU. Wci~i~: to przypada na poc~ttkOWll fa~ inter- glacj!alu eemskiego i 1WYll0Bi olrolo,.14 m od wsp61czesnej potW1ierZClhni tarasu TI {54 m n.p.m.).Zamacza si~ OnD w~ piq$ku Srednio- i grubo- 'ziarnistegro ze zwirami oraz toczeilcami il6w wan,yowych (lKanary).

WOWczaB -00 wytworzybl si~ kraW~z poziomu ITI.

Qd intenglacjaru eemskiego datuje si~ oibecnœé Bzury W lbada'llym rejonie. Sladem dawnego prze~yw:u Bzùxy I;>yla najprawdoppdobniej tzw . .,martwa dolina" (fig. 1), iktora lllczy si~, ze ~lczeSlUl doUnll Bzury w miejSOOWloéci Kozl6w Stary, l~cej ^'Wodleglœci Okolo 12,ikm poWyZej Sochaczewa. W rejonie Kozlowa Bzura _gwaUowniè zmienia ikierunek z pOlnocnego, w ikt6regro PrZed~uzeniu znajduje si~ "martwa dolm", na wschodni, rby ~jmie pl7Jejsé ponowni~ do ki.erunkl,l NN-E. Od. miejsca ZIniany !kiel"linku 18Z do IPlecewic40lina Bzury ma Ohara!kter stœu.-niktowo mlod.ego przeromu. Przelom ten nast~pn w stadiale pomorskimzlodowa- cenia baltyckiego G IV; !kiedy wody Wisly odproiWad2Ja'lle Ibyly na zach6d -praciOlinll Noteci - Warty. (W starszych stadiaœoh zllodowaœnia'-ba!-

tyckiego wody Wisly odIpr0W5:dozane by!y na' zach6<l doliIl4 Bzury w jej Srodkowym, ~ilkowytn, ~i'i1ku).tJjsCie Bzury :t.najdowalo si~

w rejonie Mistrzewic. Dzielelll"7Bzury bylo miBzczeilÏe kraw~ poziomu III na linii Pleœwicè - Mlodzieszyn (fig: 2), wynOSZElcej oikolo 5

km

dlugoSci i wynvorzenie tzw. ,;wiellkiee:o meandruc~ -:Szury. N.iszczenie to

WNW E

f,1ulloplli)

~~'::l,,~.,\---- - - ----~- _ 0 .... , _ _ _ .... 1IcDf

Fig. 2

Przekr6j goologiczny na linii Mlodzieszyn -,- Plecewice

Objamlen1a Ja.k do 1abl. 1

Cou.pe géo1ogique sur la l'ÏJgne Mlodzieszyn - Plecewiee

~~ comme 8IJ4" le abl. 1

trw:alo od momeIitu powstawania przeromu Bzury art po dzieil dzisiejszy, kiedy 1;0 rzeka przesuwala SW'oje iko.ryto !Ila 'WSCh6d, sypillC jEldnoczeénie u ujScia stoZki._~

Stratygrarficzne ~cie osad6w tar.as6w akumullacyj,nycll doliny Wi- sly nie jest latwe ze wzg'l~u

na

00, ze w wielu - -przypa<Uqtch erozja rzeczna niszcz~a C~ciOlWO lulb caErowic.ie swoje osady na-gromadzone w péwnych o!kresach. Jak wynika' z przeprowadzonych Ibadan, najstarsze

4

(6)

AcrA GEQLOGICA POLO;NICA, vOL. XIV

w.

L.ASKOWSKA-WYSOCZANSKA, TABL. II

·H fil 88

7fJ

70 tJ2

5,(

"8 36 30 21

N

Przekr6j geologiczDyprzez koryto Wisly pod Wyszogrodem Coupe géologique à travers le lit de la Vistule . près de Wy8zogr6d

Objoasnien'ia jak do tabl. 1

ElOPlications oornme sur le tabl. 1

E

(7)

pBZIIIK'BOJ CZWABTORQDU NA. Ll'lUI WY~CBA.CZEW 371 .

WiBly. W Oibu tyoh !pl'IZypadkach widoczna jest ta sama ilm1ejnœé eta- p6w - wci~cie siE: Wiely rw podaOiZe, a n.a~pme prze:rzuœnie si~ nurtu rzeki w kieruniku'pélnocy z jednoczesnym zaSYpa!Iliem miejsca pierwot- nego wc~a.

N8lWÎ.~zuj~c do hadan S. Z. R6iyckiego (1962:), taras zalevrowy lb ze starszymi madami rzecznymi odniesiony zestaI do przelœnu okresu atlantyckliego i SUlbboreaJnego, natomi.ast tworzenie si~ tarasu wlewo- wego la przypada na oikres subatlMltydki.

Pracownïa Geologii Czwartorz~du Zakladu Nauk GeoZogicmtlch PAN Wars.mwa 22, Al. Zwirki i Wigury 6

Warszawa, w paidzieTniku 1962 T.

ADAMIEC D. 1952. iMorfologi<a i C2lWartor~ doliny dolnej Bmry na odcinku od Rawtki do Wi~. ArœiJwum Kat. Geologti CZwarlorz~u U.W. WarSZ8IWa.

BOROWlKo-.Dl.UZAŒtOWA Z. Holstein Interglacialat BrzOz6W1ka. - Warszawa Basin. W: Z badan c2lWll1rtorz~u w Polsce. - Biul. 1.G. ~ druku - in print).

WarSZl&wa.

HALIOKll B.· 1933. lly wst-=owe w Plecewiocach nad Brmlrll (Argiles ruba.nnées à Plecewdce sur ila Bzura). - Zalbyt. Pmyr. N'ieorlyJw., t. II. Warszawa.

KOPCZYN'SKA-ZANnA!R:SKA X. 1961. Ro2JWl6j l'!Ze:f!by okolfJC Raœnt.awa w 'CZ8Sie recesji zlool()wacenia érodkowqpolSkiego (DevelQpmem of relief in the 'Radzi!k6w area during recessioD: of the Middle-poliSh glaciation). - Bi'lrl. Geoi. U.W.,

·t 1. Wa~wa.

LASKOWSKA W. 1000. iK.opal'lle stroktwy poligonalne na .glinacl1 zwalowyoh ·OFoasil

!polygonal structures in boulder clay). - BiUl PeQlgl ~. ~igl.), nr 7.

Z,6dt.

1961. Znaœenieprocœ6w ZBlJWowych i soli:flulkcy'jenyC'h w budowie pw.yua-

iW~dziowego odcinlka taraSoU 11 'ooliny WiSly w okolicy lStudzienca lSlide and solifluction !proceS'B~ dn the esocarpment of terrace Il ln t'be ViS!t1lll.a valley in the vicinity of Siudzleniec). /Prace o. plejstGcenie PoloSki Srodkowej. Wyd.

'G~L Warszll/Wi8.

LENœMCZ IS. 1917. oMoreny czorowe mi~.zy /Plonskiem a. :WyBLQgr.OIdem ~s' mo- raines frontales en Pologne entre PIons1k et Wyszo.gr6d). ~ ~8IW. Tow.

lNauk. Warsz., t. X. Warszawa.

1~19. Nawe IIIlOreny œoJ:owe na NlZli PolSkim (Nouvelles moradnes frOnItales en 'P.olognc). - ~~ Geogr., t. l, oz. I,z. 1-2. Warszawa.

11l0'1. Dyluwium i .llDOrfologia· érodkowego PowiBla (Glaciation et morphologie du bassin de ila V'i9tule moyenne). - Prace P.I.G. (Trav. Sery. Géo!. !Pol.), t. tI. Wars'zalW'a.

lJEW'I:&stK-I J., l..UNllE~I A., !MAl.KlOWSKI S. & -SAJl'oJliSoNOWirCZ J. 1927. 'Prze- wodnilk: geologicmy !po Wa1'SlZ8WÏe i o'koldcy. WarSZllWI,l.

NOWAK J. 196'0. Osady czwartor~e doliny WiBly na pOlnocny .za.ch6d od War, ETU3lWy (Qua;!;ernary d~Bits .of the Vistula valley NfW of Warsaw). - Kwar- . talnik Geo!., t. 4, z. il. Warszll/Wa.

RO'zYOKI S. Z. 1961a. The Quaternary in the Warsaw ·Basin. VI ,INQUA Congress, . Guide-BOOikof Ex<cursion'll in the vieinit:r of Warsll/W.

(8)

p1izEKB.OJ OZWARTORZJJD'D' NA Ll'NU WYSZOGB6D-SOCBAOZEW 373

des graviers, des sa;bles, des vases ain&Ï que l"argile morainique (GIll) sont' restés et sont bien visibles pres de Wyszogr6d.

L'interstade précédant le stade successif de la glaciation de la Pologne centrale, dit intel'stade de la Pilica .(G III fnaz./+ 1) avait une grande importance pour le déveloP,pment uatérieur ~ phénomènes inotervena:nt dans le terrain en quest4on.

Jusqu'à cette ;période, en ~et, ce tenain était un !plateau moranique et ce n'est que dans l'interstade de la Pilic'a que la Pra-Vistule est awarue pour la première fois creusant une ·v.allée dans les sédiments glaciaires et la comlblant ensuite de sédi- ments gréso-salbl-o-vaseux (talbl. l, coue'he 5). On peut donc swppo.ser que le !pB.ssage de la V.istU!le du bassin de la Mer Naire à celui .de la Mer du Nord a eu lieu dans l'interstade de la !Pilica..

Les ea-ux de l'inlandsis en tranagression du stade de Ja 'Warta (G III+1) ont rempli ·la vallée de ~ Vistule de matériel gréseux et sableux (talbl. \1, eO'UClhe 6).

Des argiles rulbanées plus anciennes (couche 7) ainsi que de :t'argile morainique se déposaient aLors dans les réservoirs d'eau.

Pendant la dur~ de l'.intersta:de de la Bugo-Narew (G III+1/2), l'argile mo- rainique (pl'OVenant du stade précédent a été sérieusettnent dénudée, surtout dans la région de la vallée de la Vistule.

Au cours du stade le plus jeune de la glaciation de la Pologne centrale dit stade de la WUt.ra (G III+2) un ,grand réservoir d'eau stagnante s'est formé. L'in- landsis n'est pas arrivé au terrain en question .. A cette époque s'est formé le niveau d'érOBÏon de mOllie et les argiles r·ulbanées ont commencé à se déposer (couChe 9).

Après la récessdon de l'in·landsis le réservoir d'eau stagnante s'est· écoulé et la Vistule s'est ,creusée de nouveau dans les sédiments accUlmulés- au 'COurs du stade de la Wkra (G JIl+2).

Le creusem,ent et la. formation 'du rebord du niveau III se situe -dans la iPhase il,litiale de l'intel"glaciaire éémien ·(Intgl. III/IV). Le r~iSlSage de la vaJilée s'est !poursuivi durant tout l'interglaciaire et la glaciation baltique '(G IV). A partir de cette ;période le lit de la YistU!le a cOOlllDe'Ilcé à ISe déplacer rprogressirvement vers le !!l'Ord. C'est pourquoi dans cette région, dans lia direction de Wysz0Q§r6d, on trouve des dépôts alJuvia.ux de plus en plus jeunes.

La f·omnation de Ja vallée de la azura, qui de Sochaezew à Plecewice montre le caractère d'une jeune vallée d~érosion, est également liée à la glaciation Ibaltique.

L'activité éolienne et .la formation de d1,1nes sur les différents niveaux de ila terrasse n se manifestent aussi dans -la dernière glaciation.

Sur la terrasse d'inondation de la VistuJ.e on distingue deux niveaux _ la et lb. Ils se caractérisent par .un ·grand contenu de matériel de gravier souvent aVec de nombreux petits pIets ~'bl. lI, coualles 12, -13).

Le lit contemporain de !la VilstuJ.'e,· coupant le rebocr.d du platew lPl'ès Ide Wy- szogr6d, est rempli de gravier .gros'sier provenant de la de9tDuction du re'borui con- struit d'argile morainique (ta'bl. 'lll, couche 14).

La mOl1P'hologie du subsltratuttn d'érosion de la terrasse !la' et du lit contemporain de la· Vistule est très se!mlblalble. On y voit la lIXIême succesmon des étapes - le creusement de la Vistule dans le sulbstratum et ensuite le déplacement .du cours du fleuve vers Je nord accompBJgné du comblement du creusement prtmiiif.

iLa formation des deux niveaux de la terrase d'inondation correspond à la période postglaciaire.

Laboratoire de Géologie .du Quaternaire de l'Institut des Sciences Géologiques de l'Académie Polonaise des Sciences Warszawa 22, Al. ZWirki i Wigu1'1l

Varsovie, octobre 1963