Hiperurykemia i dna moczanowa

167

Choroby Serca i Naczyń 2006, tom 3, nr 3, 167–168

www.chsin.viamedica.pl

Copyright © 2006 Via Medica, ISSN 1733–2346

M A T E R I A Ł Y E D U K A C Y J N E D L A P A C J E N T Ó W

Hiperurykemia i dna moczanowa

Radosław Szczęch, Krzysztof Narkiewicz

I

• zwiększone wytwarzanie kwasu moczowego (niedokrwistość, białaczka, chemioterapia i radio- terapia nowotworów);

• zmniejszone wydalanie kwasu moczowego przez nerki (np. przew- lekłe choroby nerek, kwasica keto- nowa w przebiegu cukrzycy lub głodzenia się, przyjmowanie nie- których leków moczopędnych).

W przebiegu choroby można wy- różnić kilka stadiów:

• bezobjawowe podwyższenie po- ziomu kwasu moczowego;

• ostre zapalenie stawów;

• okresy między napadami;

• przewlekłe zapalenie stawów.

W pierwszym okresie nie odczu- wa się żadnych dolegliwości, a jedyną nieprawidłowością jest przekraczają- cy granicę normy (7 mg/dl) poziom kwasu moczowego we krwi.

Może minąć nawet kilkadziesiąt lat, zanim wystąpią objawy w postaci ostrego zapalenia stawów (częściej dotyka ono mężczyzn, zwykle poja- wia się między 40. a 60. rż.). Najczęś- ciej zajęte są: staw palucha (tzw. po-

D

W wyniku długotrwałego pod- wyższenia poziomu kwasu moczo- wego w surowicy sole tego kwasu odkładają się w tkankach — szczegól- nie w stawach i w nerkach, powodu- jąc upośledzenie ich funkcji oraz do- legliwości bólowe. Dlatego na obraz choroby składają się: zapalenie sta- wów, kamica nerkowa i niewydol- ność nerek.

Dna może być pierwotna — uwa- runkowana genetycznie i często wy- stępująca rodzinnie. U jej podłoża leży zaburzenie metaboliczne, powo- dujące:

• zwiększone wytwarzanie kwasu moczowego w organizmie;

lub

• zmniejszone wydalanie kwasu moczowego przez nerki.

Druga postać dny — wtórna — jest wywołana przez inne choroby lub nie- które rodzaje terapii, które powodują:

dagra), kolanowy (gonagra), staw kciuka (chiragra), barkowy (omagra), stawy kręgosłupa (rachidagra). Pier- wszym objawem jest silny ból jedne- go lub wielu stawów, często zaczyna- jący się w nocy, nasilający się i trudny do zniesienia. Staw jest obrzęknięty, a skóra nad nim zaczerwieniona, na- pięta i gorąca.

Drugi okres dny to ostre zapalenie przebiegające rzutami. Typowy na- pad może być wywołany przez wiele czynników, takich jak: dieta bogato- białkowa, stres, wysiłek fizyczny, spo- życie alkoholu lub kawy, infekcje.

Bez prawidłowego leczenia ostre zapalenie może przejść w przewlekłe, prowadzące do trwałego zniekształce- nia stawów i ograniczenia ich ruchomo- ści. W przewlekłej fazie choroby poja- wiają się również tak zwane guzki dna- we, wyczuwalne pod skórą — są to złogi kryształków soli moczanowych w tkankach miękkich. Najczęściej umiejscawiają się one na pięcie, palu- chu, łokciu bądź małżowinie usznej.

Celem profilaktyki jest obniżenie poziomu kwasu moczowego we

168

Choroby Serca i Naczyń 2006, tom 3, nr 3

www.chsin.viamedica.pl

krwi. Rezultat ten można osiągnąć dzięki:

• diecie ubogobiałkowej, polegają- cej na ograniczeniu spożycia mię- sa, podrobów, ryb, roślin strączko- wych, używek (kawa, alkohol), zaś dozwolone produkty to: mle- ko, masło, sery, ryż, kasze, owoce, cukier, miód; nie należy też przy- gotowywać potraw smażonych, pieczonych ani duszonych, a jedy- nie tylko gotowane;

• redukcji nadwagi, ale należy bez- względnie unikać głodówek!

I

Źródło: Szczęch R., Narkiewicz K. Jak zmniejszyć ryzyko chorób układu krążenia? Via Medica, Gdańsk 2004; 67–69.

• dużej podaży płynów (co naj- mniej 1,5 l dziennie), w celu zwiększenia wytwarzania moczu i wydalania kwasu moczowego.

Podczas ostrych napadów dny stosuje się kolchicynę — lek, który zmniejsza poziom kwasu moczowego we krwi i szybko likwiduje dolegliwo- ści bólowe. Stosuje się również leki przeciwzapalne — piroksykam, na- proksen, ibuprofen — zmniejszające ból i odczyn zapalny, a także ewentu- alnie obniżające podwyższoną tem- peraturę ciała.

Można zmniejszać wytwarzanie kwasu moczowego, stosując allopu- rinol.

Rokowanie w dnie moczanowej jest dobre pod warunkiem odpo- wiedniego leczenia. Najważniejsze jednak, tak jak w przypadku innych składowych zespołu metaboliczne- go, jest wyeliminowanie jego podsta- wowych przyczyn — otyłości brzusznej, zbyt małej aktywności fi- zycznej, nadużywania alkoholu i nieprawidłowej diety.