Magdalena Soboń
Kara ograniczenia wolności i
problemy związane z
wykonywaniem obowiązku
nieodpłatnej kontrolowanej pracy
Studia Prawnoustrojowe nr 10, 175-187
2009
M a g d a len a S ob oń
Rzeszów
K ara o g r a n ic z e n ia w o ln o śc i i p ro b lem y
z w ią z a n e z w y k o n y w a n ie m o b o w ią zk u
n ieo d p ła tn ej k o n tro lo w a n ej p ra cy
P rze stę p czo ść je s t zjaw isk iem ponad czaso w ym i od zaw sze to w arzy szy życiu społecznem u. Z p rz e stę p stw e m n ie ro z e rw a ln ie zw ią z a n a je s t k a ra . U staw o d a w ca n ie tylko tw o rzy praw o, którego celem j e s t zap ew n ien ie ze w nętrznego i w ew nętrznego bezpieczeństw a, ale m a on rów nież praw o i obo w iąz ek egzekw ow ania oraz re sp e k to w a n ia stw orzonego p rzez siebie sy ste m u n ak a zó w i zakazów za pom ocą n a rz ę d z i w y m u szający ch po słu ch d la ty ch p ra w 1.
K a ra je s t dolegliw ością z a d a w a n ą sp raw cy św iadom ie p rzez u p ra w n io n y do tego podm iot w p rz y p a d k u p o p ełn ien ia p rzez niego p rz e s tę p stw a . O k re śle nie, że k a r a m a być dolegliwa, oznacza, iż jed n y m z celów k a ry je s t sp ra w ied li wy odw et - re p re sja b ędąca w y razem społecznego p o tęp ienia dla popełnionego czynu i jego spraw cy oraz m ająca n a celu zadośćuczynienie społecznem u po czuciu sp raw iedliw ości2.
U staw o d a w ca w a r t. 32 k .k .3 u szereg o w ał k a ry w ed łu g s to p n ia dolegli wości - od najłag o d n iejszej do n ajsu ro w szej. K a ta lo g z a w ie ra trz y rodzajow o o d m ien n e form y k a ry p o zb aw ien ia w olności (tj. k a r a p o zb aw ien ia wolności w y m ierzo n a w g ra n ic a c h od m iesiąca do 15 la t, k a r a 25 la t po zbaw ien ia wolności i k a r a dożyw otniego p o zb aw ien ia w olności) i k a ry w olnościow e (tj. k a r a grzy w ny i k a r a o g ra n ic zen ia wolności). K a ta lo g te n m a służyć zw alcza n iu szczególnie niebezpiecznych p rz estęp stw , a m ożliw ość w y bo ru ro d z aju k a ry i cz asu jej trw a n ia pozw ala n a sto so w an ie ra cjo n aln ej po lity k i k arn ej.
P rzedm iotem niniejszych rozw ażań je s t k a ra ograniczenia wolności i proble m y zw iązane z w ykonyw aniem obow iązku nieodpłatnej, kontrolow anej pracy.
1 M. Szewczyk, Kara pracy na cele społeczne na tle rozważań o przestępstwie i karze,
Kraków 1996, s. 27 i n.
2 M. Cieślak, O węzłowych pojęciach związanych z sensem kary, „Nowe Prawo” 1969, nr 2, s. 195-213.
K a ra o g ra n ic zen ia wolności je s t k a r ą w olnościow ą, n ieizo lacyjn ą, po w szechn ie u z n a w a n ą za k a rę a lte r n a ty w n ą do k ró tk o term in o w e j k a ry p ozb a w ien ia w olności lu b tru d n e j do sp łace n ia grzyw ny. J e j źródeł szu k a ć n ależy w k a rz e p ra cy popraw czej, w prow adzonej w 1917 r. w Z w iązk u R ad zieckim oraz w polskiej k a rz e a r e s z tu dom owego, p rzew id zian ej po ra z pierw szy przez K odeks k a rz ą c y K ró le stw a P olskiego z 26 k w ie tn ia 1818 r.4, znanej rów nież w późniejszym o k resie u s ta w o d a w s tw u dzielnicow em u. Po o d zy sk a n iu p rzez p ań stw o polskie niepodległości te n rodzaj k a ry zo stał u w zględniony w Rozporządzeniu P rez y d en ta Rzeczpospolitej Polskiej z dn ia 22 m arca 1928 r.5 oraz K odeksie k a rn y m w ojskow ym z d n ia 21 p a ź d z ie rn ik a 1932 r.6, a n a s tę p nie w K odeksie k a rn y m W ojska P olskiego z d n ia 23 w rz e śn ia 1944 r.7
P ierw ow zorem k a ry o g ra n ic zen ia w olności b y ła tzw. k a r a sądow a, w p ro w ad zo n a u s ta w ą z d n ia 29 k w ie tn ia 1950 r. o za b ezp ieczen iu socjalistycznej dyscypliny pracy8, obowiązująca do 1956 r. K a ra ta polegała n a „obowiązku pozostaw ania przez okres nie dłuższy niż 3 m iesiące przy pracy dotychczas w ykonyw anej, z jednoczesnym potrąceniem od 10 do 25% up osażenia za p racę”.
U s ta w ą z d n ia 15 g ru d n ia 1951 r. o rzeczn ictw ie k a rn o -a d m in istra c y j n y m 9 w pro w ad zo n a z o sta ła tzw. k a r a p ra cy popraw czej, k tó ra b y ła ro zb u d o w a n ą p o sta c ią p oprzedniej k a ry sądow ej. W 1958 r. u s ta w ę tę uchylono. K a ra p ra cy popraw czej nie sp ra w d z iła się w p ra k ty c e . J e d n a k ż e pom im o n e g a ty w ny ch dośw iadczeń zw iązan y ch ze sto so w an iem tego ro d z a ju k a ry z o sta ła ona w pro w ad zo n a w nieco zm ienionym k ształc ie do K o d ek su k arn eg o w 1969 r. pod n a z w ą k a ry o g ra n ic zen ia w olności10. P rzy c zy n ą tego był n ie tylko jej w alo r wychowawczy, ale ta k ż e p o szu k iw a n ie a lte rn a ty w y wobec często n ie efektyw nej k ró tk o term in o w e j k a r y p o zb aw ien ia wolności, k tó rej w yk on anie zw iązan e było z w ysokim i k o sz ta m i ponoszonym i p rzez S k a rb P a ń s tw a 11.
K odeks k a r n y z 1997 r. u trz y m a ł k a r ę o g ra n ic zen ia w olności w mocy, zasadniczo zm ien iając jej tre ś ć poprzez sk ró cen ie o k re su jej trw a n ia , obn iże n ie w y m ia ru godzin pracy, o g ran iczen ie rygorów, w p ro w adzenie w m iejsce trz e c h - dw óch p o staci tej kary, p o w iązan ie ich z n ie k tó ry m i obow iązkam i o c h a ra k te rz e probacyjnym i dozorem k u ra to r a . W prow adzone zm ian y zbliży ły tę k a rę do stosow anej p rzez p a ń s tw a zachodnie k a ry p ra cy społecznie użyteczn ej, recypow anej z angielskiego pierw ow zoru c o m m u n i t y s e r v ic e 12.
4 Dz.U. PrKp. 1818, nr 5, poz. 20. 5 Dz.U. 1928, nr 36, poz. 328. 6 Dz.U. 1932, nr 91, poz. 765. 7 Dz.U. 1944, nr 6, poz. 27. 8 Dz.U. 1950, nr 20, poz. 162. 9 Dz.U. 1951, nr 66, poz. 454.
10 M. Kalitowski, Kodeks karny, Komentarz, t. II, Gdańsk 1999, s. 21 i n.
11 J. Sliwowski, Kara ograniczenia wolności. Studium Penalistyczne, Warszawa 1973, s. 291. 12 E. Bieńkowska, B. Kinicka-Michalska, G. Rejman, J. Wojciechowska, Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz, Warszawa 1999, s. 854-855.
K a ra o g ra n ic zen ia w olności m a n a celu w zbu d zen ie w sk a z a n y m woli k s z ta łto w a n ia jego społecznie p o żą d an y ch postaw , w szczególności zaś poczu cia odpow iedzialności o raz p o trze b y p rz e s trz e g a n ia p o rz ą d k u p raw neg o. Cel re try b u ty w n y k a ry p rz e ja w ia się poprzez św iad czen ie n ie o d p ła tn e j, k o n tro lo w anej p ra cy o raz zak az zm ian y m iejsca stałeg o p o b y tu bez zgody sąd u . C e lem prew en cy jn y m k a r y j e s t n a to m ia s t efek t ed u k a cy jn y pracy, p ra c a n a cele c h a ry ta ty w n e , in te g ra c ja p rz e stę p c y ze sp o łecz eń stw em i sp o łecz eń stw a z p rz e s tę p c ą 13.
K a rę o g ran iczen ia w olności orzeka się ty lk o w obec spraw ców n iew ym a- gających izolacji, a w ięc k a r a t a n ie m oże być o rz ek an a w obec n iebezpiecz ny ch i ag resy w n y ch przestępców , gdyż n a w e t w p rz y p a d k u o d d a n ia s k a z a n e go pod dozór k u r a to r a e fe k t o c h ro n n y z a b e z p ie c z a ją c y k a r y n ie by łb y osiągnięty.
K a rę o g ra n ic z e n ia w olności w y m ie rz a się w m ie sią c a c h n a czas od 1 m iesiąca do 12 m iesięcy (a rt. 34 § 1 k.k.), w p rz y p a d k u zaś nadzw yczajnego o b o strz e n ia k a r y lu b o rz eczen ia k a r y łącznej n ie m oże o n a przek ro czy ć 18 m iesięcy (a rt. 38 § 2 k.k., a r t. 86 § 1 k.k.). K a ra t a w y stęp u je w san k c ja ch za liczne w y stęp k i, zaw sze w a lte rn a ty w ie z k a r ą g rzyw n y albo z k a r ą po zb a w ien ia w olności do ro k u lu b la t dwóch. P o n ad to m oże być w y m ierzo n a z a m ia s t k a r y p o zb aw ien ia w olności za w y stęp k i zagrożone k a r ą w w y m iarze n ie p rz e k ra c z a ją c y m 5 la t, je ż e li s ą spełn io n e p rz e s ła n k i z a r t. 58 § 1 -4 k.k. j a k rów nież w p rz y p a d k a c h nad zw yczajnego złag o d zen ia k a ry za w ystępk i
(a rt. 60 § 6 p k t 2 i 3).
D ecydujące p rz y w yborze k a ry o g ra n ic zen ia w olności je s t zasto so w an ie d y re k ty w z a r t. 53 k.k., a w szczególności w zgląd n a p rew en cyjne jej o d d zia ły w an ie i to zarów no z p u n k tu w id ze n ia p rew en cji in d y w id u aln ej, j a k i gene-ra ln e j14.
Z k a r ą o g ra n ic zen ia wolności w ią ż ą się p ew ne o g ra n ic zen ia , tj. obow ią zek w y k o n y w an ia p ra cy w sk az an ej p rzez sąd , za k az zm ian y m iejsca stałeg o p o b y tu bez zgody są d u , obow iązek u d z ie la n ia w y ja śn ie ń z p rz eb ieg u odby w a n ia k a ry (a rt. 34 § 2 k.k.). N a d to n a sk az an eg o zgodnie z a r t. 72 k.k. w zw iązk u z a r t. 36 § 2 k.k. m o żn a nałożyć d odatkow e obow iązki, ta k ie jak : obow iązek p rz e p ro sz e n ia pokrzyw dzonego, zobow iązanie do w y k o ny w ania ciążącego n a sk a z a n y m obow iązku łożen ia n a u trz y m a n ie in n ej osoby, obo w iąz ek p o w strz y m y w an ia się od n a d u ż y w a n ia alk o h o lu lu b u ż y w a n ia in n y ch środków odurzających, obow iązek n a p ra w ie n ia szkody, obow iązek u iszcz en ia św iad c zen ia pieniężnego.
13 G. Bogdan, Z. Cwiąkalski, P. Kardas, J. Majewski, J. Raglewski, M. Szewczyk, W. Wróbel, A. Zoll, Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz, t. I: Komentarz do art. 1-116 kk,
Zakamycze 2004.
K odeks k a r n y p rz ew id u je dw a w a ria n ty w y k o n y w an ia obow iązk u p ra cy w ra m a c h k a ry o g ra n ic zen ia wolności:
1) w ykonyw anie n ie o d p ła tn e j, k o n tro lo w an ej p ra c y n a cele społeczne w w y m iarze od 20 do 40 godzin w s to s u n k u m iesięcznym ;
2) p o trą c e n ie 10-25% w y n a g ro d zen ia za p ra c ę n a rzecz S k a rb u P a ń s tw a lu b n a cel społeczny w sk a z a n y p rzez sąd.
U staw o d a w ca w sposób w yczerpujący w sk a z a ł w a r t. 35 § 2 k.k. rodzaje m iejsc w y k onyw ania k a ry o g ra n ic zen ia wolności, k tó ry m i są: odpow iedni z a k ła d pracy, placów ka służby zdrow ia, placów ka o pieki społecznej, o rg a n iz a cja n io sąca pom oc c h a ry ta ty w n ą lu b n a rzecz społeczności lo kaln ej, i n s ty tu cja n io sąca pom oc c h a ry ta ty w n ą lu b n a rzecz społeczności lokalnej.
K odeks nie za w iera żad n y ch d y re k ty w co do w ybo ru określo nej p ostaci k a ry o g ra n ic zen ia wolności. J e d n a k ż e sąd , dok on ując w yb oru w a ria n tu k a ry og ra n ic zen ia wolności, po w in ien b ra ć pod uw ag ę s ta n zdrow ia spraw cy, jego osobowość, zaw ód, sy tu ację o so b istą i ro d z in n ą , sy tu ację m ają tk o w ą , a ta k ż e czy w ykonuje on p racę, a je ś li ta k to, ja k i je s t jej rodzaj i czas w yk on yw ania oraz ro z k ła d godzin15.
O bow iązek n ie o d p ła tn e j, kontro lo w an ej p ra cy n a cele społeczne m oże być o rz ek an y zarów no wobec spraw ców p ozostających w s to s u n k u z a tru d n ie n ia , ja k i osób n iep racu jący ch . C zas p ra cy sk az an eg o niepozo stającego w s to s u n
k u p ra c y n ie m oże p rz e k ra c z a ć 8 godzin n a dobę (n a w nio sek sk az an eg o czas te n m oże być p rz ed łu żo n y do 12 godzin), n a to m ia s t sk a z a n e m u p o zo stające m u w s to s u n k u z a tru d n ie n ia p rz y d ziela się p racę, k tó rą m oże on w ykonyw ać w czasie n iew y k o n y w an ia z a tru d n ie n ia , p rzy czym łączny czas jego p ra cy n ie m oże p rz e k ra c z a ć 8 godzin n a dobę (n a w niosek sk az an eg o czas te n m oże być prz ed łu żo n y do 12 godzin). W p rz y p a d k u osób p o zo stający ch w sto s u n k u p ra cy - p ra c a n a cele społeczne po w in n a być w y ko nyw an a poza go dzinam i p ra cy i w dn i w olne od pracy.
K a rę o g ra n ic zen ia wolności w y konuje się w m iejscu z a m ie sz k a n ia lub z a tru d n ie n ia sk azan eg o , albo w niew ielkiej odległości od tego m iejsca (a rt. 54 k.k.w.).
S k a z a n y za sw oją p ra cę w yzn aczo n ą m u p rzez są d n ie o trzy m u je ż a d n e go w y n ag ro d zen ia, gdyż cel w y k o n y w an ia tej p ra cy je s t społeczny.
N ie sta w ie n ie się p rzez sk az an eg o do w yznaczonej p ra cy albo p o rzu cenie p rzez niego pracy, czy też uporczyw e n a ru s z a n ie ciążących n a n im obow iąz ków je s t p o d sta w ą orzeczenia k a r y zastęp czej grzyw ny, a w ra z ie jej niecelo- wości z uw ag i n a b ra k m ożliw ości jej u iszcz en ia lu b ściąg nięcia w o k resie egzekucji zastępczej k a ry po zb aw ien ia wolności.
J e ż e li w s to s u n k u do sk az an eg o w ra m a c h k a ry o g ra n ic zen ia wolności orzeczono p o trą c e n ie ok reślon ej części w y n a g ro d zen ia za p ra c ę (10-25% ), to
są d p rz e sy ła odpis o rzeczenia zak ład o w i p ra cy z a tru d n ia ją c e m u sk azanego, p odając jednocześn ie, n a czyją rzecz m a ją być do konyw ane p o trą c e n ia i do k ą d pow inny być w p łacan e, a n a d to w sk azu jąc, z ja k ic h sk ład n ik ó w w y n a gro d z en ia za p ra cę p o trą c e n ia m a ją być do konyw ane i w ja k i sposób n ależy ich dokonyw ać (a rt. 59 § 1 k.k.w.). K a ra o g ra n ic zen ia w olności w p o staci p o trą c e ń m a w sobie w iele cech grzyw n y rozłożonej n a raty.
S to su ją c k a rę o g ra n ic zen ia w olności, są d decyduje, w ja k i sposób u k a ra ć sp raw cę, gdyż in n ą funkcję p e łn i k a r a o g ra n ic zen ia w olności w p o staci p racy n a cele społeczne, a in n ą k a r a pien iężn a.
N ie u le g a w ątpliw ości, że w p ro w ad zając do k o d e k su k arn eg o k a rę o g ra n icze n ia w olności u staw o d a w ca p rz ed e w szy stk im k iero w ał się w ychow aw czym i ed u k a cy jn y m w alo rem tej kary. M iała o n a być a lte r n a ty w ą n ie tylko wobec k ró tk o term in o w e j k a r y p o zb a w ien ia w olności, ale też wobec k a ry grzywny.
N a K onferencji P a ń s tw R ad y E u ro p y ju ż w 1968 r. stw ierdzono: „K ara p ra cy n a cele społeczne je s t praw dopo do bn ie n a jb a rd z ie j po stępow ym (p r o g r e s s iv e ) a lte rn a ty w n y m śro d k iem w prow adzo ny m do eu ro pejsk ieg o p ra w a
k arn eg o w o s ta tn ic h 10 la ta c h i jed y n y m , k tó ry w ydaje się za w iera ć w iele m ożliw ości i rodzi w iele n a d z ie i”16.
K a ra o g ra n ic zen ia w olności w p o staci p ra c y n a cele społeczne m a w iele zalet, n iem n iej je d n a k w d alszy m ciąg u podnosi się w iele za rzu tó w zw ią za n y ch z jej stosow aniem . P o d staw ow y z a rz u t to k w e stia , czy p ra c a p ow in na być k a rą .
P ow szechnie p a n u je p rz e k o n a n ie , iż p ra c a je s t przyw ilejem , isto tn y m , p ozytyw nym e le m e n te m życia społecznego. A z a te m n ie m oże być re p re s ją - k a r ą za w yrządzone zło, gdyż rodzi to k o n flik t pom iędzy p rz y m u se m , n a k a zem p ra cy a p o sta n o w ie n ia m i a r t. 4 (2) K onw encji o O chronie P ra w C złow ie k a i P odstaw ow ych W olności17 oraz a r t. 8 p k t 3 M iędzynarodow ych P ak tó w P ra w O b y w a telsk ic h i P olity czn y ch 18, k tó re z a k a z u ją p ra c y przym usow ej lub obow iązkow ej19.
W ym ienione powyżej konw encje n ie d e fin iu ją pojęcia pracy przym usow ej lu b obow iązkow ej, ale n iew ą tp liw ie ta k ą p ra c ą j e s t p ra c a , k tó rej w y ko ny w a n ie n ie je s t dobrow olne. J e d n a k n ie w k aż d y m p rz y p a d k u p ra c a w y ko ny w ana niedobrow olnie je s t u z n a w a n a za p ra c ę p rz y m u so w ą lu b obow iązkow ą. Obie konw encje d o p u szczają p ra cę zw ykle w y m a g a n ą od osób pozbaw ionych w ol ności lu b osób w o k resie w arunkow ego zw o lnienia od tej kary, n iem n iej nie z e zw a la ją n a „pracę p rz y m u so w ą lu b obow iązkow ą” osób, k tó re sk az an o n a k a rę n iep o leg a ją cą n a p o zb aw ien iu w olności, a t a k ą w ła śn ie k a r ą j e s t k a r a
16 M. Szewczyk, op. cit., s. 89. 17 Dz.U. 2003, nr 42, poz. 364. 18 Dz.U. 1977, nr 38, poz. 169. 19 M. Szewczyk, op. cit., s. 91.
og ra n ic zen ia w olności20. O zn acza to, iż w św ietle ty ch k onw encji p ra c a ta k a je s t z a k a z a n ą k a r ą przy m u so w ą, gdyż k a ż d a k a r a je s t fo rm ą p rz y m u su , a u ch y lan ie się od niej w iąże się z określo n y m i p rzez praw o n iek o rz y stn y m i k o n sek w en cjam i dla sk azan eg o , ta k im i ja k orzeczenie k a ry zastęp czej grzyw ny, a w ra z ie jej niecelow ości - zastępczej k a r y po zb aw ien ia wolności.
W c e lu u n ik n ię c ia z a r z u tu ła m a n ia m ię d z y n a ro d o w y c h zo b o w iązań w szy stk ie kodyfikacje eu ro p ejsk ie, k tó re p rz e w id u ją „k arę p ra cy społecznie u ż y te c z n ą ”, w a ru n k u ją o rz ek an ie tej k a r y od u z y sk a n ia od sk az an eg o zgody n a t a k ą form ę k a ry 21. W zało żen iu zgoda sk az an eg o m a o deb rać k a rz e p racy c h a r a k te r p ra c y przym usow ej.
M ożna m ieć tu ta j z a strz e ż e n ia , czy zgoda sk az an eg o je s t w y starcza ją ca, by u s u n ą ć niezgodność re g u la cji k a ry o g ra n ic zen ia w olności w p o staci p ra cy n a cele społeczne z p ra w em m iędzynarodow ym . Zgoda sk az an eg o p o w inn a być dobrow olna, gdy ty m cza sem skazany, wobec któ reg o s ą d m a orzec k a rę , zn a jd u je się w sy tu acji p rzym usow ej, bo je ż e li n ie zgodzi się n a orzeczenie w zględem niego wolnościowej kary, a lte rn a ty w n e j wobec k a r y p ozb aw ien ia wolności, są d sk a rz e go w łaśn ie n a k a rę p o zb aw ien ia w olności22. A z a te m zgoda sk az an eg o w tej sy tu acji je s t fikcyjna.
P raw o polskie n ie przew id u je z a strz e ż e n ia , by s k a z a n y w y ra ził zgodę n a k a rę o g ra n ic zen ia wolności. P o sta n o w ie n ia a r t. 35 § 3 k.k. w ża d n y m w y p ad k u n ie u z a le ż n ia ją n ało że n ia sam ego o bow iązku w y ko n y w an ia p ra cy od zgo dy skazanego. A rty k u ł 35 k.k. n a k ła d a je d y n ie n a są d obow iązek w y słu c h a n ia sk azanego. W zw ią zk u z ty m u n o rm o w a n ie , iż m iejsce, czas, rodzaj i sposób w y k o n y w an ia obow iązku p ra cy n a cele społeczne o k re śla s ą d po „w y słu ch an iu sk a z a n e g o ”, n ie je s t rów nozn aczn e z u z y sk a n ie m zgody od s k a zanego n a św iadczenie pracy, n iem n iej je d n a k z a k ła d a ono, iż s k a z a n y p rz y ją ł n a siebie obow iązek p ra cy i zw ią zan e z n im o gran iczen ie w olności23. Obowiązek w ysłuchania skazanego m a c h a ra k te r czysto inform acyjny i o św iad czenie złożone p rzez sk azan eg o nie je s t d la s ą d u w iążące. T ak, w ięc obow ią zujące obecnie w Polsce u n o rm o w a n ie k a ry p ra cy m oże być p o strz e g a n e jak o sp rzeczne ze s ta n d a r d a m i m iędzynarodow ym i.
W lite r a tu r z e w zw iązk u ze sto so w an iem k a ry o g ra n ic zen ia wolności pojaw ił się z a rz u t niespójności u n o rm o w a ń k o d ek su k arn eg o i k o d ek su k a r nego w ykonaw czego24. Otóż R. G iętkow ski re p re z e n tu je pogląd, że sform uło w a n ie „po w y słu c h a n iu sk az an eg o ”, z a w a rte w a r t. 35 § 3 k.k., n ie je s t praw idłow e. Jeg o zd a n ie m z z e sta w ie n ia a r t. 35 § 3 k.k. z a r t. 56 § 2 k.k.w.
20 M. Świerk, Praca dozorowana czy przymusowa, „Rzeczpospolita” z 17 września 2005. 21 R. Giętkowski, Kara ograniczenia wolności w polskim prawie karnym, Warszawa 2007, s. 33.
22 Ibidem, s. 34.
23 A. Marek, op. cit., s. 106. 24 R. Giętkowski, op. cit., s. 35-36.
w y n ik a, iż a r t. 35 § 3 k.k. odnosi się do p o stęp o w a n ia rozpoznaw czego, a nie do w ykonaw czego i w zw ią zk u z ty m w sk a z a n e byłoby p o słu g iw an ie się n a gru n c ie tego p rz e p isu te rm in e m „oskarżony”, a nie „sk a zan y ”.
Z ta k im pog ląd em n ie m o żn a się zgodzić, gdyż p ełn y u d z ia ł oskarżonego w p o stęp o w a n iu rozpoznaw czym , w doborze ro d z a ju k a r y i jej w y m ia ru m oże m ieć m iejsce tylko w ra m a c h in s ty tu c ji „dobrow olnego p o d d a n ia się k a r z e ” w try b ie a r t. 335 k.p.k., n a p o sied ze n iu p ro w adzo ny m n a p o d staw ie a r t. 343 k.p.k. albo n a ro z p raw ie w try b ie 387 k.p.k. T ak w ięc w in n y ch p rz y p a d k a c h w y słu ch a n ie oskarżon ego p rz ed w y d a n ie m w y ro k u byłoby n a ru s z e n ie m do m n ie m a n ia n iew inności i w za sad zie u ja w n ie n ie m p rz ed w y d a n ie m w yrok u jego przew idyw anej treści.
P ojaw ił się ta k ż e z a rz u t, iż a r t. 35 § 1 k.k. n ie ro z strzy g a, czy w szy stk ie zasad n icze w a ru n k i re alizac ji obow iązku n ieo d p łatn ej p ra cy i w szelkie in fo r m acje o tru d n o śc ia c h lu b niem ożności jej w y k o n a n ia są d u s ta la p rz ed w y d a n iem w yroku, czy po jego u p ra w o m o cn ien iu się, a więc w p o stęp o w a n iu w ykonaw czym 2 5 . Z d an ie m J . Z agórskiego ta k ie u re g u lo w a n ie sp ra w ia , iż w y m ierzo n a p rzez s ą d k a r a o g ra n ic zen ia w olności n ie zaw sze m u si być a k ce p to w an a p rzez sk azanego, a p o n ad to ta k i w yrok często zo staje n arzu co n y sądow i rejonow em u, w o k rę g u któ reg o m a on być w ykonyw any.
Pow yższe stan o w isk o je s t b łęd n e, gdyż to w ła śn ie a r t. 35 § 3 k.k., a w szczególności sfo rm u ło w an ie „po w y s łu c h a n iu sk az an eg o ” co do w a ru n ków re a liz a c ji obow iązku n ieo d p łatn ej pracy, w sk az u je n a e ta p p o stęp o w a n ia w ykonaw czego. P o n ad to s ą d dopiero n a p o sied ze n iu po u p ra w o m o cn ien iu się w y ro k u orzekającego k a rę o g ra n ic zen ia w olności, p rz y stę p u ją c do w y k o n an ia kary, u s ta la „m iejsce, czas, rodzaj i sposób w y k o n y w an ia obow iązk u p ra cy ”, lu b z a m ia st obow iązku n ieo d p łatn ej p ra cy - p o trą c e n ie z w y n a g ro d zen ia za pracę. J e ż e li z a te m p rz ed u p ra w o m o cn ien iem się w y ro k u osoba s k a z a n a n a św iadczen ie p ra cy n a cele społeczne p odjęła p racę, to w try b ie a r t. 63a k.k.w. istn ie je m ożliw ość zm ian y form y orzeczonej kary.
K olejny z a rz u t zw ią zan y z k a r ą o g ra n ic zen ia w olności dotyczy b ra k u je d n o z n a c z n e g o i ja s n e g o o k re ś le n ia sto s u n k ó w m ięd zy n a k a z e m p ra cy a p ra w e m p ra cy 26. Is to tn a bow iem je s t k w e stia , czy p rz y św iad c zen iu p racy n a cele społeczne m a ją za sto so w an ie p rz ep isy p ra w a pracy, czy osoba s k a z a n a n a k a r ę p ra cy n a w ią z u je sto su n e k p ra cy i czy je s t p ra co w n ik iem w św ie tle przepisów p ra w a pracy, czy podlega o n a u b ez p ie cze n iu oraz czy o k res tego ty p u k a r y za licza się do ok resó w z a tr u d n ie n ia w ro z u m ie n ie p rzepisów o u b ezp ieczen iu e m e ry ta ln y m i do o k re su pracy, od którego z a le żą u p ra w n ie n ia pracow nicze.
25 J. Zagórski, Prawnomaterialne podstawy stosowania kary ograniczenia wolności oraz pracy społecznie użytecznej w Polsce, „Państwo i Prawo” 2004, nr 1(79).
26 A. Świątkowski, Kara ograniczenia wolności a przepisy prawa pracy, „Palestra 1970”, nr 9-10, s. 38-52.
N a g ru n c ie obow iązujących p rzepisów zobow iązanie sk az an eg o do podję cia nieodpłatnej, kontrolow anej p ra cy n a cele społeczne czy też podjęcie tak iej pracy przez skazanego nie pow oduje n a w ią z a n ia sto su n k u p ra cy ze sk azan ym . P roblem te n ro z strzy g a a rt. 58 § 3 k.k.w., k tó ry stan o w i o p rz e z n a c z e n iu kw ot odpow iad ających w y n a g ro d zen iu , ,j a k ie za w y k o n a n ą n ie o d p ła tn ą , k o n tro lo w a n ą p ra cę n a cele społeczne n ależało b y zapłacić, gdyby zo sta ła w y k o n an a n a p o d staw ie um ow y o p ra c ę lu b um ow y o św iadczen ie u s łu g ”. T ak w ięc do sk a z a n y c h w ykonujących p ra cę n a cele społeczne n ie m a ją zasto so w an ia prz ep isy p ra w a pracy, chy ba że co innego w y n ik ać będ zie z przep isó w re g u lu jący c h n ie o d p ła tn ą p ra cę n a cele społeczne.
T akie o d esłan ie do p ra w a p ra cy z a w ie ra § 4 u st. 3 p k t 1 i 3 R ozp orządze n ia R ad y M in istró w z d n ia 23 m a rc a 2004 r. w sp ra w ie podm iotów , w k tó ry ch je s t w yko n y w an a k a r a o g ra n ic zen ia w olności oraz p ra c a społecznie użytecz- n a 27. N a p o d staw ie wyżej w sk azan eg o p rz e p isu p racod aw ca, do któ reg o s k a zan y zo stał skierow any, obow iązany je s t poddać go b a d a n io m le k a rs k im n a z a sa d a c h dotyczących pracow nikó w o raz zapew nić m u bezpieczne i h ig ien icz ne w a ru n k i pracy, śro d k i ochrony in d y w id u aln ej, odzież i obuw ie robocze. W p o zostałym n a to m ia s t z a k re sie p rz ep isy p ra w a p ra cy n ie m ogą być sto so w a n e wobec sk azan eg o n a k a r ę o g ra n ic zen ia w olności, co z kolei oznacza, iż sk a z a n i św iadczący p ra cę n a cele społeczne nie p o d leg ają odpow iedzialności porządkow ej. N ie p rz e strz e g a n ie p rzez s k a z a n y c h p o rz ą d k u i dyscypliny p r a cy m oże n a to m ia s t sk u tk o w ać u z n a n ie m p rzez sąd, że u c h y la ją się oni od od b yw ania k a r y o g ra n ic zen ia w olności28.
S k a z a n i n a k a r ę o g ra n ic zen ia w olności z obow iązkiem św iad czen ia p ra cy n a cele społeczne n ie p o d leg ają w zw iązk u z t ą p ra c ą u b ezp ieczen iu społecz nem u . N iem niej je d n a k n a p o d staw ie § 5 ro z p o rzą d zen ia R ad y M in istró w z d n ia 23 m a rc a 2004 r. s ą oni u b ezpieczen i od n a s tę p s tw n ieszczęśliw ych wypadków.
W zw ią zk u z u s ta le n ie m ro d z a ju p ra cy dla sk az an eg o pojaw ia się p ro blem , czy sk az an eg o m ożna skierow ać do p ra cy szczególnie szkodliw ej dla zd row ia lu b niebezp ieczn ej albo w ykon yw an ej w w a ru n k a c h szczególnie uciążliw ych. Z żadnego p rz e p is u n ie w y n ik a za k az tak ieg o o k re śle n ia ro d z aju pracy.
N a to m ia s t § 6 u s t. 5 p k t 1 ro z p o rz ą d z e n ia R ad y M in istró w z d n ia 23 m a rc a 2004 r. stan o w i o czasie p ra cy s k a z a n y c h sk iero w an y ch do p ra cy n a stan o w isk ac h , n a k tó ry c h w y stę p u ją p rzek ro c zen ia n ajw yższych d o pu szczal n y ch stę ż e ń i n a tę ż e ń czynników szkodliw ych d la zdrow ia. A z a te m z pow yż szego p rz e p isu jed n o zn a czn ie w yn ik a, iż k iero w an ie sk a z a n y c h do ta k ic h p ra c j e s t dozwolone. Z asa d y h u m a n ita ry z m u p rz e m a w ia ją je d n a k za tym , by
27 Dz.U. 2004 r., nr 56, poz. 544. 28 R. Giętkowski, op. cit., s. 89.
tego ro d z a ju p ra ce o rz ek ać w yłącznie w s to s u n k u do sk az an y ch , k tó rz y w y k o n u ją lu b w ykonyw ali tego ro d z a ju p ra ce lu b m a ją do tego sp ecjaln e przygo to w an ie zawodowe. N iem niej je d n a k wyżej w ym ien io ne ro zp o rząd zen ie z a b ra n ia k ie ro w a n ia k o b iet do p ra c szczególnie u ciążliw ych lu b szkodliw ych dla ich zdrow ia oraz m łodocianych do p ra c im w zbronionych.
S k a z a n y m n a k a rę o g ra n ic zen ia w olności n ie p rz y słu g u je u p ra w n ie n ie do zaliczenia o k re su k a r y p ra cy do okresów z a tru d n ie n ia w ro z u m ie n ie p rz e pisów o u b ez p ie cze n iu e m e ry ta ln y m i do o k re su pracy, od k tóreg o za le żą u p ra w n ie n ia pracow nicze. Z d an iem R. G iętkow skiego ta k ie ro zstrzyg nięcie n ie je s t tra f n e i pow inno zo stać u re g u lo w an e, gdyż pozbaw ia sk azan eg o u p ra w n ie ń e m e ry ta ln y c h i pracow niczych29.
N ie m o żn a zgodzić się z ta k im poglądem . C zas p ra cy osoby z a tru d n io n e j n a um ow ę o p ra cę w ynosi p rz e c ię tn ie 40 godzin w p rz e c ię tn ie pięciodniow ym ty g o d n iu p ra cy w p rz y ję ty m o k re sie rozliczeniow ym (a rt. 129 § 1 k.p.), n a to m ia s t s k a z a n y n a k a r ę o g ra n ic z e n ia w olności św iad czy p ra c ę najw y żej w w y m iarze 40 godzin m iesięcznie, a z a te m p ra c u je cz te ry ra z y m niej. Gdyby przyjąć, że o k res orzeczonej k a ry o g ra n ic zen ia wolności zalicza się do o k re sów z a tru d n ie n ia lu b do o k re su em ery taln eg o , to s k a z a n y o trzy m a łb y w ręcz n ag ro d ę za popełnione p rz estęp stw o . T akie u re g u lo w an ie m ogłoby spow odo w ać falę p rz e stę p stw p o p ełn ian y c h p rzez osoby b ezro bo tn e, k tó re w te n spo sób zm ierzałab y do u z y sk a n ia św iad czeń em ery taln y ch .
N a stę p n y p ro b lem zw iązan y z k a r ą o g ra n ic zen ia w olności dotyczy k w e stii, by p ra c a n a cele społeczne w yko n y w an a p rzez sk a z a n y c h n ie by ła objęta o fe rtą p ra cy p ła tn e j poszu k iw an ej p rzez bezrobotnych. K o nflik t z ry n k ie m p ra cy uniem ożliw iłby in te g ra c ję sk az an eg o ze społeczeństw em . W celu u n ik nięcia tego k o n flik tu c h a r a k te r k a ry p ra cy je s t niedochodowy.
K olejna k w e stia z w ią zan a z k a r ą o g ra n ic zen ia wolności dotyczy z a g a d n ie n ia ż ą d a n ia p ra cy n ieo d p łatn ej od człow ieka bezrobotnego. W obecnej sy tu acji ekonom iczno-gospodarczej k ra ju n ie w ydaje się h u m a n ita rn e , by żą d ać n ieo d p łatn ej p ra c y od człow ieka bezrobotnego, k tó ry sa m b e z sk u te c z n ie p o szu k u je pracy, za k tó rą otrzy m y w ałb y w yn ag ro dzen ie. W tej k w e stii w ypow iedział się L eon C hełm icki-T yszkiew icz, k tó ry zw rócił u w agę n a to, że ze w zględów h u m a n ita rn y c h nie pow inno się o rz ek ać obow iązku b ez p ła tn ej p ra cy w s to s u n k u do osób bezrob otnych, n ie je d n o k ro tn ie głodnych i b e z sk u teczn ie p o szu k u jący ch p ra cy zarobkow ej, chyba że b ezro b o tn y sa m w y razi zgodę n a t a k ą p ra c ę 30.
N ie u leg a w ątpliw ości, że z a le tą tego ro d z a ju k a ry je s t to, iż osoby, k tó re p ozytyw nie ukończyły p ro g ra m zw iązan y z o db yw aniem pracy, u z n a ły jej w a rto ść i celowość. N a to m ia s t w a d ą tej k a r y j e s t to, iż św iadczenie n ie o d p ła t
29 Ibidem, s. 186.
nej p ra cy n ie w iąże się z m ożliw ością n a w ią z a n ia s to s u n k u p ra cy po odbyciu kary. J e s t to ju ż je d n a k p ro b lem p olity k i socjalnej.
W ażne w ydaje się rów nież to, by p rz y o k re ś la n iu m iejsca i ro d z aju p racy u n ik n ą ć k o n c e n tra c ji sk a z a n y c h w je d n y m za k ła d zie p ra c y p rz y w yko ny w a n iu zajęć tego sam ego rodzaju. Z etknięcie się p rzy p ad k o w y ch p rzestępcó w z p rz e stę p c a m i w y kazującym i p ew ien ju ż s to p ie ń dem o ralizacji m oże po cią gać za sobą - podobnie j a k w z a k ła d a c h k a rn y c h - n eg a ty w n e o d działyw anie m iędzyp rzestępcze. T akie n a stę p s tw o byłoby sprzeczn e z zało żen iem k a ry o g ra n ic zen ia wolności, k tó ra zo sta ła w p ro w ad zo n a do sy ste m u k a rn e g o w ła śn ie po to, by u n ik n ą ć n e g a ty w n y ch n a s tę p s tw w y k o n a n ia k ró tk o term in o w ej k a ry p o zb aw ien ia wolności.
J a k ju ż w cześniej w spom niano, k a r a o g ra n ic zen ia w olności z o sta ła u z n a n a za n ajb ard ziej postępow y śro d e k w prow adzony do k a ta lo g u k a r k o d ek su k arn eg o . D a n e s ta ty sty c z n e w sk az u ją, iż w o s ta tn ic h la ta c h n a s tą p ił sp ad e k liczby praw om ocnych s k a z a ń n a k a r ę o g ra n ic zen ia w olności (rok 2004 - 14%, ro k 2005 - 13,3%, ro k 2007 - 11,3%)31. N iew ątp liw ie sp a d e k te n n ależy w iązać z p rz eb u d o w ą u s tro ju gospodarczego P o lski, p rz e o b ra ż e n ia m i gospo darczym i i w z ro stem bezrobocia, a ta k ż e z tru d n o ś c ia m i zw iązan y m i z jej w ykonyw aniem .
W d n iu 16 p a ź d z ie rn ik a 2008 r. ogłoszono p ro je k t u sta w y o zm ianie u sta w y - K odeks karny, u s ta w y - K odeks p o stęp o w a n ia k arn eg o , u sta w y - K odeks k a r n y w ykonaw czy, u s ta w y - K odeks k a r n y sk arb o w y oraz n ie k tó ry ch in n y ch u s ta w 32, któ reg o celem je s t m .in. p o d n iesien ie efektyw ności kry- m in alnopolitycznego o d d ziały w a n ia za pom ocą k a r y o g ra n ic zen ia wolności oraz u sp ra w n ie n ie e ta p u w y k onyw ania tej kary.
O bow iązujące przepisy, zarów no p ra w a m a te ria ln e g o , j a k i w ykonaw cze s tw a rz a ją przeszkody, w w y n ik u k tó ry ch k a r a o g ra n ic zen ia wolności je s t n iejed n o k ro tn ie w yko n y w an a n ie d o sta te c z n ie sp ra w n ie i n a z b y t długo, w y m a g a p odejm o w an ia w p o stęp o w a n iu w ykonaw czym zby t w ielu czynności przez są d i k u r a to r a oraz pociąga za sobą n a k ła d y fin an so w e ponoszone przez podm ioty z a tru d n ia ją c e .
W celu u s p ra w n ie n ia p ro c e d u r zw iązan y ch z o rzek an iem k a r y o granicze n ia w olności u staw o d a w ca prop o n u je liczne zm iany. N a jw ażn iejsze z n ich to:
1. W prow adzenie osoby zawodowego k u r a to r a sądow ego ja k o o rg a n u w y ko nującego w iększość czynności p o stę p o w a n ia w ykonaw czego w za k re sie k a ry o g ra n ic zen ia wolności, k tó ry będzie w ykonyw ał czynności zw iązan e z organ izo w an iem i k o n tro lo w an ie m obowiązków nałożonych n a sk azan eg o odbyw ającego k a rę ogran iczen ia wolności.
31 Przytoczone dane głównie na podstawie Statystyki sądowej z lat 2004-2007. Prawomoc ne skazania osób dorosłych, wyd. Departament Organizacyjny Ministerstwa Sprawiedliwości.
2. U chylenie p rz e p isu n ak a zu jące g o sądow i o k re śle n ie m iejsca, czasu, ro d z a ju lu b sposobu w y k o n y w an ia obow iązku p ra cy (a rt. 35 § 3 k.k.), k tó rą to czynność p rz e su n ię to n a e ta p p o stęp o w a n ia w ykonaw czego i p rz e k a z a n o do k o m p eten cji zawodowego k u r a to r a sądow ego (a rt. 57 § 1 k.k.w.).
3. W prow adzenie nowego a r t. 36 § 2 k .k., k tó ry um ożliw i sądow i o rz e czenie wobec sk az an eg o n a k a rę o g ra n ic zen ia w olności każdego obow iązku spośró d obow iązków w ym ienionych w a r t. 72 k.k.
4. R ozszerzenie k rę g u podm iotów , w k tó ry ch m oże być p rzez sk a z a n y c h w yk o n y w an a n ie o d p ła tn a k o n tro lo w a n a p ra c a n a cele społeczne, a ta k ż e p ra c a społecznie u żyteczna.
5. N ieobciążanie podm iotów , w k tó ry c h w yk o n y w an a będzie p ra c a s k a z a nego, jak im ik o lw ie k k o sz ta m i jego z a tru d n ie n ia , a k o szty obow iązkow ego ub ezp ieczen ia osób w ykonujący ch w yzn aczo n ą p ra cę od n a s tę p s tw n ieszc zę śliw ych w ypadków p rzejm ie S k a rb P a ń stw a .
6. W prow adzenie w now ym p rz ep isie § 2 a w a r t. 58 k.k. n o rm y g w a ra n cyjnej, zgodnie z k tó rą n ie o d p ła tn a k o n tro lo w a n a p ra c a n a cele społeczne n ie będzie o rz e k a n a wobec o skarżonych, co do k tó ry c h ze w zględu n a s ta n zd ro w ia lu b ich w łaściw ości i w a ru n k i osobiste, istn ia ło b y u z a sa d n io n e p rz e k o n a nie, że n ie w y k o n a ją ta k ie j pracy.
7. Z a stą p ie n ie m iejsca z a m ie sz k a n ia sk az an eg o , będącego dotychczas podstaw ow ym w yzn aczn ik iem m iejsca w y ko n y w an ia k a ry o g ra n ic zen ia w ol ności, pojęciem m iejsca stałeg o p o b y tu sk az an eg o (a rt. 57 k.k.w.).
8. D odanie do a r t. 5 7a k.k.w. nowego p rz e p isu , oznaczonego ja k o § 3, k tó ry stan o w i, że w ykonyw anie n ieo d p łatn ej, k o n tro lo w an ej p ra cy n a cele społeczne m oże odbyw ać się rów nież w dn i ustaw ow o w olne od p ra cy oraz w dn i w olne od p ra cy u danego pracodaw cy, np. w soboty.
P o trz e b a w p ro w ad zen ia p ro jek to w a n y ch z m ia n do u n o rm o w a ń do tyczą cych w yk o n y w an ia k a ry o g ra n ic zen ia w olności w y n ik a z konieczności zm in i m alizo w a n ia tru d n o śc i zw iązan y ch z jej w y k on yw an iem o raz u ela sty c z n ie n ia i d o stosow ania jej do u w a ru n k o w a ń społeczno-gospodarczych.
W ydaje się, iż w przyszłości k a r a o g ra n ic zen ia w olności ja k o k a r a nie- izolacyjna b ędzie zy sk iw a ła n a z n a cze n iu w zw ią zk u z te n d e n c ją do odcho d zen ia od o rz e k a n ia k a r bezw zględnego po zb aw ien ia w olności wobec niezde- m o ra liz o w a n y c h sp ra w c ó w p r z e s tę p s tw o m a ły m n a tę ż e n iu sp o łecz n ej szkodliw ości czynu, n ie sk a z a n y c h w cześniej n a k a r ę p ozb aw ien ia wolności.
S u m m ary
T he p e n a lty o f r e s tr ic te d lib e r ty a n d p r o b le m s c o n n e c te d
w ith p e r fo r m in g th e d u ty o f fr e e, c o n tr o lle d , s o c ia l la b o u r
T he p ro to ty p e of th e p e n a lty of re s tric te d lib e rty w as in tro d u c e d for th e firs t tim e in 1950, a n d it w as kn o w n as ju d ic ia l p u n is h m e n t. In 1951 th e p e n a lty of r e s tr ic te d lib e rty w a s in tro d u c e d in a form of th e p e n a lty of co rrec tio n al labour. H ow ever, th is p e n a lty did n o t prove u sefu l. R eg ard less of th e n e g a tiv e ex p erien ces co n n ected w ith p erfo rm in g th is k in d of a penalty, it w as in tro d u c e d in a b it ch a n g ed form in th e P e n a l Code of 1969 u n d e r th e n a m e of th e p e n a lty of re s tric te d liberty. T he P e n a l Code o f 1997 p re se rv e d th e p e n a lty of re s tric te d lib e rty b u t ch a n g ed its c o n te n t significantly.
In tro d u c in g th e p e n a lty of re s tric te d lib e rty in to th e P e n a l Code, a leg i sla to r above a ll h a d its pedagogical a n d e d u c a tio n a l v a lu e s in m ind. M o re over, th is p e n a lty w as to be a n a lte r n a tiv e to b o th a sen ten c e of a s h o rt-te rm im p riso n m e n t a n d a fine penalty.
A lth o u g h th e p e n a lty o f re s tric te d lib e rty in a form of free, co ntrolled social la b o u r h a s a n u m b e r of a d v a n ta g e s, th e re are s till som e objections co nnected w ith p erfo rm in g it.
The m a in objection is w h e th e r la b o u r sh o u ld be p e n a lty a t all, ta k in g in to c o n sid e ra tio n a com m on a ttitu d e t h a t la b o u r is a privilege, a positive e le m e n t o f social life. C o n sid erin g th is , la b o u r c a n n o t be u se d as a m e a n s of re p ressio n , a p e n a lty for crim e, since th is re s u lts in a conflict b e tw e e n obli g atio n , la b o u r order, a n d th e re g u la tio n s of th e A rt. 4 (2) o f th e C onv ention for th e P ro te c tio n of H u m a n R ig h ts a n d F u n d a m e n ta l F reed o m s, a n d of th e A rt. 8, ite m 3 of th e I n te r n a tio n a l C o v en an t on Civil a n d P o litical R ig hts, b o th o f w hich b a n forced a n d oblig ato ry labour.
Since th e re is no re g u la tio n in th e P o lish leg al sy ste m t h a t a p erso n se n te n c e d w ith th e p e n a lty o f re s tr ic te d lib e rty sh o u ld give p e rm issio n for su ch penalty, th e n p re s e n t re g u la tio n of th e p e n a lty o f re s tr ic te d lib e rty can be co n sid ered as in co m p atib le w ith in te rn a tio n a l s ta n d a rd s .
C u rre n t re g u la tio n s of su b s ta n tiv e a n d execu tiv e law, pose ob stacles in r e s u lt o f w h ich th e p e n a lty o f re s tric te d lib e rty is re p e a te d ly p erfo rm ed no t sm o oth ly e n o u g h a n d for too long tim e , it re q u ire s too m a n y ac tio n s b ein g ta k e n by a co u rt a n d a p ro b a tio n officer d u rin g en fo rce m e n t proceedings, a n d involves costs b o rn e b y em ployers.
O n O ctober 16th 2008, in o rd e r to im p ro ve th e p ro c ed u re s connected w ith im p le m e n tin g th e p e n a lty of re s tr ic te d liberty, th e M in istry o f J u s tic e p re p a re d th e b ill ab o u t th e ch a n g es in th e follow ing Acts: th e P e n a l Code, th e Code o f P e n a l P ro ce d u re, th e E x ecu tiv e P e n a l Code, th e P e n a l F iscal Code, a n d som e o th e r Acts. In th is bill, a n u m b e r o f ch a n g es a re su g g ested
w ith th e a im of m in im a liz in g th e difficulties con nected w ith p erfo rm in g th e p e n a lty of re s tric te d liberty, a n d a d a p tin g th is p e n a lty to social a n d econom ic conditionings.
I t seem s t h a t in th e fu tu re th e ch a n g es su g g e ste d by th e le g isla to r will m a k e th e p e n a lty of re s tric te d lib e rty m ore sig n ifican t as a no n-iso latio n penalty, co n sid erin g th e te n d e n c y to re sig n from im p o sin g a p e n a lty o f ab so lu te im p riso n m e n t on p e r p e tra to rs of crim es w ith low social n ox io usness of a n act, w ho w ere n o t se n te n c e d to p riso n before.
