Wojciech Kalinowski
Problemy konserwatorskie miast
kazimierzowskich - sympozjum
naukowe
Ochrona Zabytków 23/3 (90), 230-233
1970
PROBLEMY KONSERWATORSKIE MIAST KAZIMIERZOWSKICH
- S Y M P O Z J U M NAUKOWE
Ś rod ow isk o n au k ow e w R adom iu p r z e ja w ia od k ilk u n a stu lat ożyw ion ą d z ia ła l ność w zakresie badań nad h isto rią m ia sta i a k ty w n ie u czestn iczy w p rob lem ach ochrony i k o n serw a cji za b y tk ó w m ia sta i region u . W iodącą rolę m a tu R ad om sk ie T o w a rzy stw o N au k ow e, które z in ic ja ty w y sw e g o p rezesa, doc. dra S tefan a W itk o w sk ieg o , p od jęło szereg badań i p ro w a d zi oży w io n ą d ziałalność w y d a w n iczą oraz K lub M iło śn ik ó w R ad om ia i Z iem i R a d o m sk iej, k tóry d zięk i niezm ord ow an em u i p e ł nem u p o św ięcen ia p rezeso w i, T a d eu szo w i O siń sk iem u , odznaczonem u złotą odzna ką „Za o p iek ę nad za b y tk a m i”, z a in ic jo w a ł w ie le p o ży teczn y ch ak cji w zakresie ochrony, k o n serw a cji i p op u laryzacji z a b y tk ó w m iasta i regionu 2
K o lejn ą cenną i udaną im p r e z ą 3 b y ła k o n feren cja p ośw ięcon a zagad n ien iom k o n serw a to rsk im w m ia sta ch p o w sta ły c h za p a n o w a n ia K azim ierza W ielk iego, która
od b yła s ię w dniach 15— 16 listop ad a 1969 r. w R adom iu K o n feren cję zorgan izow ało R ad om sk ie T ow arzystw o N a u k o w e p rzy w sp ó łu d zia le K lubu M iło śn ik ó w R adom ia i Z iem i R ad om sk iej, W ydziału K u ltu r y M RN, W o jew ó d zk ieg o K on serw atora Z ab yt k ó w i in n ych in sty tu cji i sto w a rzy szeń rad om sk ich . D obrze dobrane referaty oraz n ie z w y k le ożyw ion a d ysk u sja, jak i u czestn ictw o k ilk u d ziesięciu w y b itn y ch p rzed sta w ic ie li śro d o w isk n a u k o w y ch i k o n serw a to rsk ich z w y ższy ch u czeln i, in sty tu tó w n a u k o w y ch i p la có w ek k o n sew a to rsk ich p o zw a la przyp u szczać, że k on feren cja ta b ęd zie jed n ym z trw a ły ch o sią g n ię ć w drodze do ochrony i p rzeb u d ow y śred n io w iecz nych ośrod k ów h isto ry czn y ch w m ia sta ch .
S ym p ozju m o tw a rte zostało przez P rezesa R TN , doc dra S tefa n a W itk ow sk iego, który p o d k reślił m. in. zn aczen ie k o n feren cji dla k o n k retn y ch działań w zak resie p la n o w a nia i p rzeb u d ow y R adom ia. N a stę p n ie k o n feren cję zagaił P rzew o d n iczą cy PM RN , cb. W acław T elu s, który po p rzy w ita n iu p rzy b y ły ch u czestn ik ó w w im ien iu w ła d z m iejsk ich stw ierd ził, że P r e z y d i u m M i e j s k i e j R a d y N a r o d o w e j docenia w p e łn i p o t r z e b ę ro z w i n ię c i a b a d a ń n a u k o w y c h d o t y c z ą c y c h r ó ż n y c h p r o b l e m ó w m ia sta i w w i e l u w y p a d k a c h opiera s w o j e d e c y z j e a d m i n i s t r a c y j n e na w n io s k a c h w y n i k a j ą c y c h z a n a li z y n a u k o w e j. W ł a d z a a d m i n i s t r a c y j n a m u s i sz u k a ć w i e l u d ró g dla ty c h d e c y z j i , a b y nie b y ł y one w k o l i z j i z n a t u r a l n y m i p r o c e s a m i z a c h o d z ą c y m i na t e r e nie j e j działa nia. J ed n y m z e le m e n tó w n a u k o w eg o p rzygotow an ia p rzyszłych d e c y zji — p o w ied zia ł dalej P rzew o d n iczą cy M R N — p ow in n a b y ć obecna k on feren cja, k tórej celem b ęd zie n ie ty lk o ochrona h isto ry czn eg o m iasta k azim ierzow sk iego
' T o w a r zy stw o w y d a je od sie d m iu la t „ B iu le ty n K w a rta ln y R T N ”, z a w iera ją cy w ie le c e n n y ch m a ter ia łó w do d ziejó w m ia sta i reg io n u , oraz w y d a w n ic tw a k sią żk o w e, jak np. R o z w ó j R adom ia 1945—1964, praca zb iorow a, R adom 1964, Z a b y tk i Z iem i R a d o m s k i e j , praca zb io ro w a , R adom 1969, P r z e m y s ł R a d o m i a , praca zb io ro w a , w druku, U r b a n i s t y k a i a r c h i t e k t u r a R a
d o m ia , praca zb iorow a, w druku, i in n e . O b ecn ie w p r z y g o to w a n iu jest w ie lk a m onografia
h isto r ii R adom ia w X IX i X X w . pod red a k cją p rof, dra St. H erbsta, K atalog plan ów m . R a d o m i a w op racow an iu W. K a lin o w sk i, i in n e. R ad om sk ie T o w a r zy stw o N a u k o w e w s p ó ł pracu je a k ty w n ie z sz ereg iem w y ższy ch u c z e ln i i in s ty tu tó w n au k o w y ch w za k resie p la n o w a n ia p rzestr zen n eg o , g e o g r a fii sto so w a n ej, h isto r ii itd. B y ło organ izatorem liczn y ch k o n fe r e n c ji n a u k o w y c h p o św ię c o n y c h różn ym p ro b lem o m m iasta i regionu.
- D zięk i in ic ja ty w ie teg o K lubu p o d jęto w 1967 r. p race k o n serw a to rsk ie przy m urach
ob ro n n y ch m iasta k a z im ie r z o w sk ie g o w R ad om iu oraz p rzy stą p io n o do ad ap tacji daw nej ro g a tk i m iejsk iej na tu r y sty c z n y p u n k t in fo r m a c y jn y . R ó w n ież z in ic ja ty w y K lubu w ła d ze k o n serw a to rsk ie u tw o r z y ły sta n o w isk o k o n serw a to ra o k r ę g o w e g o dla p ó łn o cn ej K ielecczy z n y i m iasta R adom ia.
* W roku 1963 K lu b M iło śn ik ó w R adom ia i Z iem i R ad om sk iej zo rg a n izo w a ł pierw szą se sję n au k ow ą p t. „R adom i jeg o region w p rzeszło ści, tera ź n ie jsz o śc i i p r z y sz ło śc i” . N a stęp n ie, w roku 1967 z o rg a n izo w a ł narad ę n a u k o w ą pt. „R adom jako zesp ó ł z a b y tk o w y ” z którą zw iązan a b yła w y sta w a „R ozw ój p r z e str z e n n y m . R ad om ia” w u zy sk a n y m od m iasta b u d yn k u d aw n ego k o ścio ła św . 'W acława, p rz e z n a c z o n y m d o a d ap tacji na p ra co w n ie oddziału a rch eo lo g iczn eg o tu te jsz e g o m uzeu m i na sie d z ib ę E k sp ed y cji W yk o p a lisk o w ej IHKM PA N . W roku 1965 z in ic ja ty w y K lubu zo rg a n izo w a n o o b jazdow ą w y s ta w ę p o św ięc o n ą och ro n ie i k o n se r w a c ji za b y tk ó w , k tó rej u z u p e łn ie n ie m je st w sp om n ian a w y żej p u b lik a cja Z a b y t k i
Z i e m i R a d o m sk iej. O m aw iana w sp ra w o zd a n iu k o n fe r e n c ja , która odbyła się w u b ieg ły m
roku, je st k o n ty n u a c ją se s ji n a u k o w y ch z r. 1S63 i 1967.
4 C zęść h isto ry czn a k o n fe r e n c ji om ó w io n a z o sta ła szerzej w sp raw ozd aniu p u b lik o w a n y m w k w a r ta ln ik u H isto rii K u ltu ry M a te r ia ln e j” , X V III, 1970, nr 2, s. 346. R a d o m sk ie T o w a rzy stw o N a u k o w e p rzy g o to w u je do druku osob n ą p u b lik a c ję p o św ięc o n ą k o n fe r e n c ji, w k tó rej za m ieszczo n e będą p ełn e te k sty r e fe r a tó w i d y sk u sja .
w R adom iu, a le ró w n ież taka jego przebudow a, aby sp ełn iało ono sw o je w sp ó łczesn e fu n k cje w o rgan izm ie m ie jsk im i za p ew n iło m ieszk a ń co m p ra w id ło w e w a ru n k i b y tow an ia. T ak ie sta n o w isk o w ład z m ie jsk ic h stw o rzy ło w y ją tk o w ą a tm o sferę obrad, a w p rzy szło ści za p ew n i harm onijną w sp ółp racę w ła d z k o n serw a to rsk ich z m ie j sk im ap aratem a d m in istracyjn ym .
W p ierw szy m dniu obrad refera ty w y g ło sili: doc. dr A ndrzej W yrobisz: D zia ła l ność i n w e s t y c y j n a K a z i m i e r z a W ie lk ie g o ; doc. dr arch. W ojciech K a lin o w sk i: U r b a n i s t y k a m i a s t k a z i m i e r z o w s k i c h ; dr arch. J a ro sła w W id aw sk i: M u r y obronne m i a s t k a z i m i e r z o w s k i c h .
Te trzy celo w o dobrane referaty, p rzed sta w ia ją ce w w y czerp u ją cy sposób zagad n ien ia p o lity k i u rb an izacyjn ej i b u d ow lan ej K azim ierza W ielk iego, b y ły cen n ym w p ro w a d zen iem do obrad w dniu następ n ym , k on cen tru jących się na zagad n ien iach k o n serw a to rsk ich . W e w sz y stk ic h refera ta ch zw rócono u w a g ę na p odłoże ek o n o m icz ne d ziałaln ości K a zim ierza W ielk iego, k tó re sta n o w iło ró w n ież p o d sta w ę w ie lk ie j a k cji u rb an izacyjn ej. N o w e badania p o zw a la ją na stw ie r d z e n ie , że liczba m iast założon ych w czasach p an ow an ia K azim ierza W ielk ieg o b y ła zn aczn ie w ię k sz a , niż to p o d a w a ł Jan D łu g o sz i Janko z C zarnkow a (88 m ia st, w tym 52 k ró lew sk ie). R ó w n ież in teresu ją co p rzed sta w ia ją się zagadnienia b u d o w y m u ró w obronnych, w zn o szo n y ch g łó w n ie z p om ocą fin a n so w ą króla. O kazuje się, że w końcu X IV w . w gran icach m o n a rch ii k a zim ierzo w sk iej z a led w ie 13% m ia et otoczone b y ło m u ram i. In n e m iasta m ia ły bądź w a ły d rew n ia n o -ziem n e, bądź ty lk o p a lisa d y . W arto zw ró c ić u w agę, że r ó w n o cześn ie na Ś lą sk u m ia st otoczon ych m u ram i b y ło 34— 50%, na teren ie N o w ej M arch ii i Pom orza Z achodniego — 51— 64%, a w p a ń stw ie k rzy ża c k im aż 60— 73%. Isto tn y m e lem en tem ob ron y m ia st K a zim ierzo w sk ich b y ły zam k i, w zn o szo n e bądź w obrębie m u ró w , bądź w sprzężeniu z m ia stem .
D rugi dzień obrad rozp oczął się objazdem R ad om ia, w czasie k tórego u czestn icy zap ozn ali s ię z p ro b lem a m i u rb a n isty czn y m i m ia sta i z pracam i k on serw atorsk im i p row ad zon ym i przy k a zim ierzo w sk ic h m u rach obronnych. N a stęp n ie refera ty w y gło sili:
m gr B ohdan R y m a s z e W'S к i: P r o b l e m y k o n s e r w a t o r s k i e o ś r o d k ó w h is to r y c z n y c h w m iastach; doc. dr arch. A ndrzej G r u s z e c k i : W y n i k i b a d a ń m u r ó w o b r o n n y c h w R a d o m i u 1—1 p r o b l e m y k o n s e r w a c j i i e k s p o z y c ji; m gr W ojciech T w a r d o w s k i : W y n i k i b a d a ń a rc h e o lo g ic zn y c h na ter en ie m i a s t a k a z i m i e r z o w s k i e g o w R adom iu ; m gr A ndrzej M i c h a ł o w s k i : P r o b l e m y k o n s e r w a t o r s k i e m i a s t ś r e d n io w ie c z n y c h w K i e l e c c z y ź n i e ; prof. dr arch. K azim ierz W e j e h e r t: P r o b l e m y za g o s p o d a ro w a n ia p r z e s tr z e n n e g o m i a sta k a z i m i e r z o w s k i e g o w R adom iu.
Jak w id a ć z ty tu łó w refera tó w , dzień ten p o św ięco n y b y ł p rob lem om zw iązan ym z ochroną i p rzeb u d ow ą m ia sta k a zim ierzo w sk ie g o w R ad om iu na tle ogóln ych p ro b lem ó w k o n serw a to rsk ich dotyczących h isto ry czn y ch ośrod k ów m iejsk ich . R oz p o częte p race b ad aw cze i k o n serw a to rsk ie ograniczają się w tej c h w ili do n ie w ie l k ieg o od cin k a m u r ó w przy ul. W ałow ej, na tyłach gm ach u p o p ija rsk ieg o , gd zie za ch o w a ł s ię w p ełn ej w y so k o śc i (w raz z nadb u d ow am i) fra g m en t m uru k a zim ierzo w sk iego p om ięd zy n ie istn ieją cą B ram ą K rak ow sk ą a b asztą od stro n y w sch od n iej oraz dalszy od cin ek w k ieru n k u w sch od n im , n iestety już w n iep ełn ej w y so k o ści. B adania a rch eo lo g iczn o -a rch itek to n iczn e p rzy n io sły o d sło n ięcie m u ró w B a szty K ra k o w sk iej (fu n d am en t z cio só w ), przedbram ia oraz n ie z w y k le in teresu ją ceg o fra g m en tu drogi m oszczon ej d rew n em , dochodzącej do fu n d a m en tó w bram y, pochodzącej zap ew n e z X V w . U stalon o p ie r w o tn y poziom terenu oraz m ie jsc e zew n ętrzn ej fosy; po zbiciu ty n k ó w udało s ię ro zw a rstw ić d w ie k o lejn e nad b u d ow y: p ierw szą o szerok ich b la n kach ze strzeln ic a m i, drugą p rostą ze strzeln ic a m i dla broni p aln ej. W yjątk ow o dobrze zach ow an y fr a g m e n t m u ru, w p e łn e j w y so k o ści w ra z z k o lejn y m i m o d e r n i zacjam i, jest u n ik a ln y m zab ytk iem na teren ie P o lsk i cen tra ln ej. O d sło n ięte fr a g m e n ty m uru p oddane z œ ta ly k o n serw a cji, o d sło n ię to strzeln ic e (zam u row u jąc p rze b ite p óźniej okna), a k o le jn e b la n k o w a n ia oznaczono czarną sp oin ą. Z a p ro jek to w a ne są dalsze p race p rzy k o n serw a cji fu n d a m en tó w B ram y K ra k o w sk iej i p rzed b ra m ia oraz o b n iżen ie i zagosp od arow an ie p rzy leg łeg o teren u .
P race przy fra g m en cie m u rów k a zim ierzo w sk ic h w R ad om iu są zaczątkiem p rzy szłych prac, które m ają doprow adzić do p ra w id ło w eg o zagospodarow ania całego t e ren u m ia sta śred n io w ieczn eg o . In teresu ją ce w a ria n ty stu d ialn ego planu sz c z e g ó ło w eg o zagosp od arow an ia p rzestrzen n ego m iasta k a zim ierzo w sk ieg o , w yk on an e przez
K ated rę U rb a n isty k i P o lite c h n ik i W arszaw sk iej pod k ieru n k iem prof, dra arch. К . W ejch erta, oraz k ilk a p ro jek tó w stu d e n c k ic h w y k o n a n y ch w tejże k atedrze, d o ty czących m . in. zagosp od arow an ia ciągu p ieszeg o w z d łu ż u licy R w ań sk iej, p o k a zały m o ż liw o śc i op ra co w a n ia k o m p lek so w eg o p rojek tu i rea liza cji m ia sta k a z im ie rzo w sk ieg o jak o d zieln icę w p e łn i sa m o d zieln ą , fu n k cjo n a ln ą i zach ow u jącą sp e c y ficzn ą „in d y w id u a ln o ść p r z e str z e n i”. W r e fera cie s w y m p rof. dr K . W ejch ert zw ró cił u w a g ę na k on ieczn ość ob jęcia p rojek tem sz c z e g ó ło w y m rów n ież tzw . S ta reg o M iasta z g rod zisk iem iPiotrów ka, p rezen tu ją c stu d en ck i p ro jek t zagospodarow ania P la cu Stare M iasto, oraz ciągu ul. Ż erom sk iego, sta n o w ią cej nadal k ręgosłu p d zieln icy śród m iejsk iej.
S p raw y zagospodarow ania ul. Ż erom sk iego oraz ochrony a rch itek tu ry z 1 poi. X I X w . i p rzełom u X I X i X X w . p o d n ió sł w sw ym referacie m gr A. M ich ałow sk i, zw racając u w a g ę na sp e c y fic z n y ch arak ter ośrodków śred n io w ieczn y ch w P o lsce, za ch o w u ją cy ch p ierw o tn y u k ład p lan u , a w y p ełn io n y ch n a jczęściej zabudow ą z ok re s ó w p óźn iejszych . (
R efera t m gr B. R y m a szew sk ieg o , p rezen tu ją cy szerok i w a ch la rz p r zy k ła d ó w z m ia st p o lsk ich i eu rop ejsk ich , w y d o b y ł złożon ość p rob lem ów w y stę p u ją c y c h w zw iązk u z przeb u d ow ą i m o d ern izacją ośrod k ów h istoryczn ych . iW P o lsc e p o od b u d ow ie n a j bard ziej zn iszczon ych m ia st za b y tk o w y ch dopiero rozp oczyn am y p race nad m o d er nizacją i p rzeb u d ow ą h isto ry czn y ch d zieln ic śró d m iejsk ich , k tó re — ch oć n ie u c ie r p ia ły w czasie w o jn y — w y m a g a ją p iln ie m od ern izacji za so b ó w m ieszk a n io w y ch , p rzeb u d ow y sieci k o m u n ik a cy jn ej i p rzek szta łcen ia stru k tu ry fu n k cjo n a ln ej. P ra ce ro zp oczęte w T oruniu, k tóre szeroko p rezen to w a ł referen t, są p ew n y m p rzyk ład em m eto d y p o stęp o w a n ia , choć ze w z g lę d u n a w y ją tk o w ą lic z b ę cen n y ch zab ytk ów Toruń m a w ła sn ą sp ecy fik ę k on serw atorsk ą.
Po referatach rozp oczęła s ię o ży w io n a d y sk u sja , która b e z p rzerw y ob iad ow ej p rze c ią g n ęła s ię do późn ych g o d zin p op o łu d n io w y ch . D o ty czy ła ona g łó w n ie p ro b lem ó w zw ią za n y ch z k on serw acją i p rzeb u d ow ą ośrodków h istoryczn ych . M gr arch. M. W it- w ic k i o ra z doc. dr arch. A . G ru szeck i p o ru szy li sp raw ę k o n ieczn o ści badań n a u k o w y c h i p o d jęcia opracow ań s tu d ió w h isto ry czn o -u n b a n isty czn y ch do p la n ó w szczegó ło w y c h zagosp od arow an ia p rzestrzen n eg o m ia st. Doc. dr arch. Cz. K ra sso w sk i zw ró c ił u w a g ę na p o trzeb ę p rzy szły ch fu n k c ji m ia st k a zim ierzo w sk ich , k tó re w p rzy szłości b ędą n ie w ą tp liw ie p ow ażn ą atrak cją tu ry sty czn ą , a ich p o ch o d zen ie z okresu p an o w a n ia K azim ierza W ielk ieg o m oże stać s ię elem en tem m ia sto tw ó rczy m . A p e lo w a ł ró w n ież o n a w ią za n ie w sp ó łp ra cy p om ięd zy w ład zam i a d m in istra cy jn y m i m ia st k azim ierzow sk ich .
Doc. dr arch. H. A d a m czew sk a -W ejch ert i doc. dr arch. W. K a lin o w sk i p o ru szy li p ro b lem y w sp ółp racy w ła d z k o n serw a to rsk ich i służb a rch itek to n iczn o -b u d o w la n y ch , k o n ieczn ej dla u n ik n ięcia za ry so w u ją cy ch się k o n trow ersji. Doc. H. A d am czew sk a zw ró ciła u w agę, że d otych czasow a d zia ła ln o ść k on serw atorsk a o b ejm ow ała g łó w n ie p o jed y ń cze o b iek ty , a u n ik ała p o d jęcia k o m p lek so w y ch p rob lem ów m od ern izacji i p rzeb u d ow y ośrod k ów h isto ry czn y ch . K o n ieczn o ść podjęcia prac nad sz c z e g ó ło w y m p la n em zagosp od arow an ia p rzestrzen n eg o m iasta k a zim ierzo w sk ieg o w ym aga ro zw a żen ia jego p rzy szły ch fu n k cji <głów nie m ieszk a ln ictw o , h an d el i rzem iosło) oraz stw orzen ia w a ru n k ó w do d zia ła ln o ści in w e sty c y jn e j sp ó łd zielczo ści m ie sz k a n io w e j, przez w y b u rzen ie zru jn ow an ych d om ów n ieza b y tk o w y ch , o fic y n i kom órek . Doc. dr W. K a lin o w sk i zw ró cił u w a g ę na zm ian y, ja k ie n a stą p iły w o sta tn im d w u - d ziesto p ięcio leciu w p o g lą d a ch i k ieru n k ach d ziałaln ości k o n serw a to rsk iej. W yra zem tej ew o lu c ji są rozw iązan ia teren ó w d aw n ych m u ró w obronnych w W arszaw ie i ru in zam k u k rzyżack iego w T oru n iu , g d zie — przy u sza n o w a n iu w szy stk ich c e n n ych r e lik tó w h isto ry czn y ch — stw o rzo n o n ow ą k om p ozycję przestrzen n ą i nadano n ow ą treść fu n k cjo n a ln ą i sp ołeczn ą.
M gr arch. R. R odak, k iero w n ik W yd ziału A rch itek tu ry i B u d o w n ictw a M R N w R a dom iu, podał do w ia d o m o ści zebran ym , że iPracow nia U rb an istyczn a w R adom iu rozpoczyna w 1970 r. p race nad p la n em zagosp od arow an ia p rzestrzen n ego m ia sta k a zim ierzo w sk ie g o w R adom iu w sk a li 1 : 500, który po za tw ierd zen iu b ędzie p o w a ż n ym e lem en tem ochrony p ra w n ej ty c h te r e n ó w przed n iep ożąd an ym i lo k a liza cja m i i in w esty cja m i.
O brady zam k n ął p rezes R TN , dr S t. W itk o w sk i, który d zięk u jąc referen tom i u c z e st nikom za a k ty w n y u d ział w sy m p o zju m z w r ó c ił u w agę na k on ieczn ość p odjęcia prac
nad p ro b lem a m i p ierw o tn ej fu n k c ji m ia st k a zim ierzo w sk ic h i jej przem ian na p rze str z e n i sześciu m in io n y ch w iek ó w . P o d k r e ś lił ró w n ież tru d n o ści zw iązan e z p rze b u d ow ą o śro d k ó w h isto ry czn y ch , ze w zg lą d u na sk o m p lik o w a n e p ro b lem y so c jo lo giczn e, tech n iczn e, ek o n o m iczn e i k o n serw a to rsk ie, zw iązan e z m od ern izacją zab u d ow y i p rzem ian am i fu n k c ji tych d zieln ic m ie jsk ic h .
U czestn icy k o n feren cji, od b yw ającej s ię w lo k a lu M uzeum R egion aln ego w R ad o m iu , m ie li ró w n ież m ożn ość zapoznania się ze sta łą ek sp ozycją p ośw ięcon ą historii R adom ia i region u , p rzy g o to w a n ą na ,;Dni R a d o m ia ” w 1969 r.
W o jciech K a l i n o w s k i
NARADA W SPRAWIE KLIMATYZACJI KAPLICY ZAMKOW EJ
W LUBLINIE
W dniu 23 m arca 1970 r. od b yła się na zam k u w L u b lin ie k o lejn a narada k o o rd y n acyjn a w sp ra w ie .realizacji prac m a ją cy ch na celu p o w strzy m a n ie p ro cesu d e stru k cji m a lo w id e ł ścien n y ch w tutejiszej k a p licy . W ieloosob ow em u zeb ran iu p rze w o d n ic z y ł m gr M iec zy sła w K u rzą tk o w sk i, W o jew ó d zk i K o n serw a to r Z a b y tk ó w w L u b lin ie.
Mgr in ż. Z d zisła w Z ie liń sk i (B iuro S tu d ió w i P r o je k tó w In sta la cji P rzem y sło w y ch „ In sta l” w W arszaw ie) p rzed sta w ił w stę p n y p rojek t urządzeń k lim a ty z a c y jn y c h k a p licy , rea liz u ją c y założenia w stęp n e (tem p eratu ra p o w ietrza 18° C, + — 1° C, pH 60, + — 5). Z eb ran i zap ozn ali eię z trzem a w a ria n ta m i p rojek tu , w y k o rzy stu ją cy m i w m n ie jsz y m lu b w ię k sz y m sto p n iu u rząd zen ia im p ortow an e. W m y ś l założeń p r o jek ta n ta k ry p ta b ę d z ie m ie ć jed y n ie ciep łe, o d p o w ied n io r e g u lo w a n e p o w ietrze. P rof. dr J a n F e r e n c o w ic z (P o litech n ik a W rocław sk a), k o referen t p rojek tu p rzed sta w ił skrót sw eg o k oreferatu , w k tórym — poza szczeg ó ło w y m i u w a g a m i — op o w ie dział s ię za w a ria n tem p rzew id u ją cy m w ię k sz y udział urządzeń k rajow ych . Za ta kim r o zw ią za n ie m — zd aniem k o referen ta — p rzem aw ia m ię d z y in n y m i prostsza k on stru k cja urząd zeń k r a jo w y c h u ła tw ia ją ca n ieo d zo w n e rem o n ty . Inż. Z ie liń sk i p o in fo rm o w a ł o p o w sta ją cy m sp e c ja listy c z n y m se r w is ie dla im p ortow an ych u rzą dzeń k lim a ty z a c y jn y c h , co p rzem a w ia ło b y za in sta la cją k o m p letn y ch urządzeń im p o rto w a n y ch nader p rostych w eksp loatacji.
P o w iz ji lo k a ln ej w k a p licy i w y czerp u ją cej d y sk u sji zd ecyd ow an o rozstrzy g n ięcie w yb oru jed n eg o z w a ria n tó w za sta w ić G łów n ej K o m isji K o n serw a to rsk iej ZMiOZ. K om isja p o w in n a otrzy m a ć w y n ik i an alizy sk ła d u ch em iczn ego w o d y , która m a n a w ilż a ć w n ę tr z e , aby u zy sk a ć dane, w jak im sto p n iu m a lo w id ła m ogą b y ć narażone na œ a d z a n ie się so li zaw artych w tej w o d zie.
Mgr M. K u rzą tk o w sk i p oin fo rm o w a ł zeb ran ych o rea liza cji in n y ch zam ierzeń z w ią zanych z k ap licą. Jak w iad om o, sp e c ja liśc i z o rie n to w a n i w zagad n ien iach k o n serw a torsk ich k a p licy zam k ow ej !(prof. B ohdan M arconi, m gr H an n a G rzesik ow a, m gr P iotr R udniew iski i inni) od d łu ższego czasu z g ła sza li p o stu la ty k o m p lek so w eg o roz w ią z a n ia p iln y c h p otrzeb k o n serw a to rsk ich całej k ap licy. C zy teln icy O chrony Za b y tk ó w m o g li 6ię z n im i zapoznać w a rty k u le P io tra R u d n iew sk ieg o i M ieczy sła w a Sam b orsk iego („O chrona Z a b y tk ó w ” il968, nr 3, s. 15—30). R ealizacja ty c h w n io sk ó w p rzed sta w ia się n astęp u jąco. Z akończono b u d o w ę w ew n ę tr z n e g o dachu nad s k le p ien ia m i k a p licy , który m a zap ew n ić r z eczy w istą o sło n ę przed opadam i. R e a liz o w a n e są b a d a n ia a rch eologiczn e w zgórza zam k ow ego (M uzeum O k ręgow e w L u b li n ie), w y k o n u je s ię in w en ta ry za cję i bad an ia s ie c i k a n a liza cy jn ej w zgórza („G eopro- je k t” G dańsk). L u b elsk iem u O d d ziałow i P K Z zlecono: ek sp erty zę sta ty czn ą k ap licy, p rojek t ty m cza so w eg o uporząd k ow an ia o toczen ia zam ku, projek t zabezpieczeń p r z e c iw w ilg o c io w y c h i sta ty czn y ch k a p licy . T en œ ta tn i b ęd zie m ó g ł b y ć p o d ję ty po otrzym an iu in w e n ta r y z a c ji u k ład u w o d n eg o w zgórza zam kow ego.
