Użytkowanie wieczyste Użytkowanie wieczyste
Mgr Agnieszka Kwiecień-Madej Mgr Agnieszka Kwiecień-Madej
Pojęcie i funkcja społeczno- gospodarcza
Pojęcie i funkcja społeczno- gospodarcza
Użytkowanie wieczyste jest formą prawną korzystanie z cudzych gruntach w celach inwestycyjnych. Wykształciło się jako forma korzystania z gruntów „państwowych”.
Służyło celom budownictwa, głównie mieszkaniowego,
Zalety tej formy korzystania z gruntu: tanie, długotrwałe, zbliżone do prawa własności,
Stanowi alternatywę dla sprzedaży w zakresie rozporządzania gruntem skarbowym lub samorządowym,
Posiada wysoką rangę w hierarchii praw rzeczowych,
Podstawy regulacji prawnej: Kodeks cywilny oraz ustawa z dn. 21 sierpnia 1997r. o gospodarce nieruchomościami,
Użytkowanie wieczyste jest formą prawną korzystanie z cudzych gruntach w celach inwestycyjnych. Wykształciło się jako forma korzystania z gruntów „państwowych”.
Służyło celom budownictwa, głównie mieszkaniowego,
Zalety tej formy korzystania z gruntu: tanie, długotrwałe, zbliżone do prawa własności,
Stanowi alternatywę dla sprzedaży w zakresie rozporządzania gruntem skarbowym lub samorządowym,
Posiada wysoką rangę w hierarchii praw rzeczowych,
Podstawy regulacji prawnej: Kodeks cywilny oraz ustawa z dn. 21 sierpnia 1997r. o gospodarce nieruchomościami,
Przedmiot użytkowania wieczystego Przedmiot użytkowania wieczystego
Grunty
Skarbu Państwa Jednostek samorządu terytorialneg
o
Przedmiot użytkowania wieczystego Przedmiot użytkowania wieczystego
Art. 232 § 1 KC Grunty stanowiące własność Skarbu Państwa , a położone w granicach administracyjnych miast oraz grunty Skarbu Państwa położone poza tymi granicami, lecz włączone do planu zagospodarowania przestrzennego miasta oraz i przekazane do
realizacji zadań jego gospodarki, a także grunty stanowiące własność jednostek samorządu terytorialnego lub ich związków mogą być oddane w użytkowanie wieczyste osobom fizycznym lub prawnym,
§ 2 W wypadkach przewidzianych w przepisach szczególnych przedmiotem użytkowania wieczystego mogą być także inne grunty Skarbu Państwa, jednostek samorządu
terytorialnego lub ich związków.
Bez znaczenia jest geograficzne położenie gruntu (grunty miejskie i wiejskie), nie ma znaczenia również przeznaczenie gruntu,
Art. 232 § 1 KC Grunty stanowiące własność Skarbu Państwa , a położone w granicach administracyjnych miast oraz grunty Skarbu Państwa położone poza tymi granicami, lecz włączone do planu zagospodarowania przestrzennego miasta oraz i przekazane do
realizacji zadań jego gospodarki, a także grunty stanowiące własność jednostek samorządu terytorialnego lub ich związków mogą być oddane w użytkowanie wieczyste osobom fizycznym lub prawnym,
§ 2 W wypadkach przewidzianych w przepisach szczególnych przedmiotem użytkowania wieczystego mogą być także inne grunty Skarbu Państwa, jednostek samorządu
terytorialnego lub ich związków.
Bez znaczenia jest geograficzne położenie gruntu (grunty miejskie i wiejskie), nie ma znaczenia również przeznaczenie gruntu,
Ustanowienie użytkowania wieczystego
Ustanowienie użytkowania wieczystego
Wybór kontrahenta Zawarcie umowy
Wpis do księgi wieczystej
Wybór kontrahenta Wybór kontrahenta
Wyłonienie nabywcy – użytkownika wieczystego – w trybie przetargowym, a wyjątkowo bez przetargu - art. 37 ust. 1 u.g.n.
Ograniczenie swobody doboru kontrahenta,
Tryb przetargowy (art. 38-41 u.g.n.) - przetarg obligatoryjny,
Ograniczenie swobodnego kształtowania treści umowy oraz ceny (art. 62 ust. 2 pkt 3 u.g.n.)
Cena wywoławcza – „w wysokości nie niższej wartość nieruchomości” (art. 62 ust. 2 pkt. 1 u.g.n.)
Cena wywoławcza w drugim przetargu – „wartość niższa niż wartość nieruchomości, ale nie niższa niż 50% tej wartości” (art. 62 ust. 2 pkt. 2 u.g.n.)
Tryb bezprzetargowy – rozporządzenie na rzecz osób, którym przysługuje pierwszeństwo nabycia nieruchomości skarbowych lub samorządowych
Protokół z przeprowadzenia przetargu stanowi podstawę do zawarcia umowy,
Wyłonionemu w przetargu nabywcy przysługuje roszczenie o zobowiązanie właściciela nieruchomości do oddania jej w użytkowanie wieczyste – III CZP 96/94 z dn. 02.08.1994r.
Wyłonienie nabywcy – użytkownika wieczystego – w trybie przetargowym, a wyjątkowo bez przetargu - art. 37 ust. 1 u.g.n.
Ograniczenie swobody doboru kontrahenta,
Tryb przetargowy (art. 38-41 u.g.n.) - przetarg obligatoryjny,
Ograniczenie swobodnego kształtowania treści umowy oraz ceny (art. 62 ust. 2 pkt 3 u.g.n.)
Cena wywoławcza – „w wysokości nie niższej wartość nieruchomości” (art. 62 ust. 2 pkt. 1 u.g.n.)
Cena wywoławcza w drugim przetargu – „wartość niższa niż wartość nieruchomości, ale nie niższa niż 50% tej wartości” (art. 62 ust. 2 pkt. 2 u.g.n.)
Tryb bezprzetargowy – rozporządzenie na rzecz osób, którym przysługuje pierwszeństwo nabycia nieruchomości skarbowych lub samorządowych
Protokół z przeprowadzenia przetargu stanowi podstawę do zawarcia umowy,
Wyłonionemu w przetargu nabywcy przysługuje roszczenie o zobowiązanie właściciela nieruchomości do oddania jej w użytkowanie wieczyste – III CZP 96/94 z dn. 02.08.1994r.
Zawarcie umowy Zawarcie umowy
Wymóg zawarcia umowy – art. 27 ust. 1 u.g.n.
Do oddania gruntu w użytkowanie wieczyste stosuje się odpowiednio przepisy o przeniesieniu własności,
Umowa w formie aktu notarialnego ad solemnitatem,
Wymóg zawarcia umowy – art. 27 ust. 1 u.g.n.
Do oddania gruntu w użytkowanie wieczyste stosuje się odpowiednio przepisy o przeniesieniu własności,
Umowa w formie aktu notarialnego ad solemnitatem,
Esentialia negotii umowy Esentialia negotii umowy
Oznaczenie nieruchomości – dane o położeniu, sposobie korzystania i powierzchni.
Podstawą oznaczenia jest wyrys z mapy ewidencyjnej i wypis z rejestru gruntu
Określenie sposobu korzystania – art. 239 par. 1 KC, art. 29 ust. 1 in fine u.g.n.
Rodzaj inwestycji – w przypadku gruntów przeznaczonych pod zabudowę – art. 239 par. 2 pkt 2 KC,
Określenie terminu rozpoczęcia i zakończenia robót – art. 239 par. 2 pkt 1,
Warunki i termin odbudowy – w razie zniszczenia lub rozbiórki budynków lub urządzeń w czasie trwania użytkowania wieczystego – art. 239 par. 2 pkt. 3 KC
Określenie terminu użytkowania wieczystego – art. 236 par. 1 zd. 1KC przewiduje ustanowienie użytkowania wieczystego na 99 lat.
W wypadkach wyjątkowych, gdy cel gospodarczy nie wymaga oddania na 99 lat – dopuszczalne jest oddanie gruntu na okres krótszy, co najmniej na lat 40.
Ustalenie opłaty – pierwszej oraz rocznych – art. 238 KC, art. 71 ust. 1 u.g.n.
Oznaczenie nieruchomości – dane o położeniu, sposobie korzystania i powierzchni.
Podstawą oznaczenia jest wyrys z mapy ewidencyjnej i wypis z rejestru gruntu
Określenie sposobu korzystania – art. 239 par. 1 KC, art. 29 ust. 1 in fine u.g.n.
Rodzaj inwestycji – w przypadku gruntów przeznaczonych pod zabudowę – art. 239 par. 2 pkt 2 KC,
Określenie terminu rozpoczęcia i zakończenia robót – art. 239 par. 2 pkt 1,
Warunki i termin odbudowy – w razie zniszczenia lub rozbiórki budynków lub urządzeń w czasie trwania użytkowania wieczystego – art. 239 par. 2 pkt. 3 KC
Określenie terminu użytkowania wieczystego – art. 236 par. 1 zd. 1KC przewiduje ustanowienie użytkowania wieczystego na 99 lat.
W wypadkach wyjątkowych, gdy cel gospodarczy nie wymaga oddania na 99 lat – dopuszczalne jest oddanie gruntu na okres krótszy, co najmniej na lat 40.
Ustalenie opłaty – pierwszej oraz rocznych – art. 238 KC, art. 71 ust. 1 u.g.n.
Opłaty z tytułu użytkowania wieczystego
Opłaty z tytułu użytkowania wieczystego
Art. 238 KC – opłata roczna
Art. 71 ust. 1 u.g.n. pierwsza opłata i opłaty roczne
Opłaty z tytułu użytkowania wieczystego ustala się według stawki procentowej od ceny nieruchomości gruntowej – art. 72 ust. 1 u.g.n.
Wysokość stawek procentowych uzależniona jest od: celu, na jaki nieruchomość
gruntowa została oddana w użytkowanie wieczyste od 0.3 do 3 % - art. 72 ust. 3 u.g.n.
Wysokość pierwszej opłaty – od 15-25% ceny nieruchomości gruntowej – art. 72 ust 2 u.g.n.
Wysokość opłaty rocznej może być aktualizowana nie częściej niż raz na 3 lata, jeśli wartość nieruchomości ulegnie zmianie – art. 77 ust. 1 u.g.n.
Art. 238 KC – opłata roczna
Art. 71 ust. 1 u.g.n. pierwsza opłata i opłaty roczne
Opłaty z tytułu użytkowania wieczystego ustala się według stawki procentowej od ceny nieruchomości gruntowej – art. 72 ust. 1 u.g.n.
Wysokość stawek procentowych uzależniona jest od: celu, na jaki nieruchomość
gruntowa została oddana w użytkowanie wieczyste od 0.3 do 3 % - art. 72 ust. 3 u.g.n.
Wysokość pierwszej opłaty – od 15-25% ceny nieruchomości gruntowej – art. 72 ust 2 u.g.n.
Wysokość opłaty rocznej może być aktualizowana nie częściej niż raz na 3 lata, jeśli wartość nieruchomości ulegnie zmianie – art. 77 ust. 1 u.g.n.
Czas trwania użytkowania wieczystego
Czas trwania użytkowania wieczystego
Najczęściej 99 lat
W wyjątkowych wypadkach na okres nie krótszy niż 40 lat
W ciągu ostatnich 5 lat przed upływem zastrzeżonego w umowie terminu, użytkownik wieczysty może żądać przedłużenia na dalszy okres od 40 do 99 lat – art. 236 par. 2 KC,
Najczęściej 99 lat
W wyjątkowych wypadkach na okres nie krótszy niż 40 lat
W ciągu ostatnich 5 lat przed upływem zastrzeżonego w umowie terminu, użytkownik wieczysty może żądać przedłużenia na dalszy okres od 40 do 99 lat – art. 236 par. 2 KC,
Wpis do księgi wieczystej Wpis do księgi wieczystej
Art. 27 zd. 2 u.g.n.
Wpis konstytutywny
Czynność wpisu dopełnia zamierzonych skutków umowy,
Wpis do działu II KW – art. 25 ust. 1 pkt 2 KWU
Art. 27 zd. 2 u.g.n.
Wpis konstytutywny
Czynność wpisu dopełnia zamierzonych skutków umowy,
Wpis do działu II KW – art. 25 ust. 1 pkt 2 KWU
Charakter i treść prawa użytkowania wieczystego Charakter i treść prawa użytkowania wieczystego
Jest prawem rzeczowym pośrednim między prawem własności, a ograniczonymi prawami rzeczowymi,
Art. 233 KC – „w granicach określonych przez ustawy i zasady współżycia społecznego oraz przez umowę o oddaniu gruntu (…) w użytkowanie wieczyste, użytkownik może korzystać z gruntu z wyłączeniem innych osób. W tych samych granicach może swoim prawem rozporządzać”
Rozporządzanie prawem użytkowania wieczystego może przybrać postać przeniesienia prawa, do którego odpowiednio stosuje się przepisy o przeniesieniu własności
nieruchomości (art. 237 KC) Wymagany jest również konstytutywny wpis do KW.
Rozporządzenie obejmuje również możliwość ustanowienia ograniczonych praw rzeczowych – hipoteki (art. 65 ust. 3 KWU), użytkowania prawa (265 par. 1 KC) i służebności
Użytkowanie wieczyste jest prawem dziedzicznym.
Jest prawem rzeczowym pośrednim między prawem własności, a ograniczonymi prawami rzeczowymi,
Art. 233 KC – „w granicach określonych przez ustawy i zasady współżycia społecznego oraz przez umowę o oddaniu gruntu (…) w użytkowanie wieczyste, użytkownik może korzystać z gruntu z wyłączeniem innych osób. W tych samych granicach może swoim prawem rozporządzać”
Rozporządzanie prawem użytkowania wieczystego może przybrać postać przeniesienia prawa, do którego odpowiednio stosuje się przepisy o przeniesieniu własności
nieruchomości (art. 237 KC) Wymagany jest również konstytutywny wpis do KW.
Rozporządzenie obejmuje również możliwość ustanowienia ograniczonych praw rzeczowych – hipoteki (art. 65 ust. 3 KWU), użytkowania prawa (265 par. 1 KC) i służebności
Użytkowanie wieczyste jest prawem dziedzicznym.
Odrębna własność budynków Odrębna własność budynków
Budynki i inne urządzenia wzniesione na gruncie Skarbu Państwa lub gruncie należącym do jednostek samorządu terytorialnego bądź ich związków przez użytkownika wierczystego stanowią jego własność (art. 235 par. 1 zd. 1 KC),
Dotyczy to również: budynków i innych urządzeń, które wieczysty użytkownik nabył zgodnie z właściwymi przepisami przy zawarciu umowy o oddanie gruntu w
użytkowanie wieczyste – art. 235 par. 1 zd. 2 KC,
Budynki i inne urządzenia wzniesione na gruncie Skarbu Państwa lub gruncie należącym do jednostek samorządu terytorialnego bądź ich związków przez użytkownika wierczystego stanowią jego własność (art. 235 par. 1 zd. 1 KC),
Dotyczy to również: budynków i innych urządzeń, które wieczysty użytkownik nabył zgodnie z właściwymi przepisami przy zawarciu umowy o oddanie gruntu w
użytkowanie wieczyste – art. 235 par. 1 zd. 2 KC,
Odrębna własność budynków Odrębna własność budynków
Grunt
Wł. państwowa samorządowa Wł.
Budynki
Wł. Użytkownika
wieczystego
Własność budynków i urządzeń Własność budynków i urządzeń
Przysługuje użytkownikowi wieczystemu,
Jest prawem związanym z użytkowaniem wieczystym (art. 235 par. 2 KC)
Odrębna własność budynku gaśnie razem z wygaśnięciem użytkowania wieczystego
Odrębna własność budynku nie może być samoistnym przedmiotem rozporządzenia,
Rozporządzenie prawem użytkowania wieczystego, ex lege obejmuje znajdujące się na użytkowanym gruncie budynki stanowiące własność użytkownika wieczystego,
Przysługuje użytkownikowi wieczystemu,
Jest prawem związanym z użytkowaniem wieczystym (art. 235 par. 2 KC)
Odrębna własność budynku gaśnie razem z wygaśnięciem użytkowania wieczystego
Odrębna własność budynku nie może być samoistnym przedmiotem rozporządzenia,
Rozporządzenie prawem użytkowania wieczystego, ex lege obejmuje znajdujące się na użytkowanym gruncie budynki stanowiące własność użytkownika wieczystego,
Wygaśnięcie użytkowania wieczystego
Wygaśnięcie użytkowania wieczystego
Art. 33 ust. 1 u.g.n. – wygasa z upływem zastrzeżonego terminu końcowego,
Wyjątkowo: umowa może ulec rozwiązaniu przed upływem tego terminu jeśli użytkownik korzysta z gruntu w sposób oczywiście sprzeczny z jego
przeznaczeniem w umowie, w szczególności wbrew umowie użytkownik nie wzniósł określonych w niej budynków lub urządzeń – art. 240 KC,
Tryb rozwiązania – art. 33 ust. 3 u.g.n. – na żądanie właściwego organu. Właścicielowi przysługuje roszczenie o rozwiązanie umowy. Podlega ono zaspokojeniu w trybie
oświadczenia woli użytkownika, a w razie odmowy – orzeczenia sądowego.
Art. 33 ust. 1 u.g.n. – wygasa z upływem zastrzeżonego terminu końcowego,
Wyjątkowo: umowa może ulec rozwiązaniu przed upływem tego terminu jeśli użytkownik korzysta z gruntu w sposób oczywiście sprzeczny z jego
przeznaczeniem w umowie, w szczególności wbrew umowie użytkownik nie wzniósł określonych w niej budynków lub urządzeń – art. 240 KC,
Tryb rozwiązania – art. 33 ust. 3 u.g.n. – na żądanie właściwego organu. Właścicielowi przysługuje roszczenie o rozwiązanie umowy. Podlega ono zaspokojeniu w trybie
oświadczenia woli użytkownika, a w razie odmowy – orzeczenia sądowego.
Inne wypadki wygaśnięcia
użytkowania wieczystego oraz wynagordzenie
Inne wypadki wygaśnięcia
użytkowania wieczystego oraz wynagordzenie
Umowne rozwiązanie przez strony umowy o oddaniu gruntu w użytkowanie wieczyste,
Zrzeczenie się prawa przez użytkownika,
Konfuzja,
Wywłaszczenie,
W razie wygaśnięcia użytkowania wieczystego na skutek upływu terminu albo rozwiązania umowy przed upływem tego terminu – użytkownikowi wieczystemu przysługuje
wynagrodzenie za wzniesione przez niego lub nabyte na własność budynki i inne
urządzenia. Powinno być równe wartości tych budynków i urządzeń określonej na dzień wygaśnięcia użytkowania wieczystego. Za budynki i urządzenia wzniesione wbrew
postanowieniom umowy – wynagrodzenie nie przysługuje – art. 33 ust. 2 u.g.n.
Umowne rozwiązanie przez strony umowy o oddaniu gruntu w użytkowanie wieczyste,
Zrzeczenie się prawa przez użytkownika,
Konfuzja,
Wywłaszczenie,
W razie wygaśnięcia użytkowania wieczystego na skutek upływu terminu albo rozwiązania umowy przed upływem tego terminu – użytkownikowi wieczystemu przysługuje
wynagrodzenie za wzniesione przez niego lub nabyte na własność budynki i inne
urządzenia. Powinno być równe wartości tych budynków i urządzeń określonej na dzień wygaśnięcia użytkowania wieczystego. Za budynki i urządzenia wzniesione wbrew
postanowieniom umowy – wynagrodzenie nie przysługuje – art. 33 ust. 2 u.g.n.
Nabycie prawa własności przez użytkownika wieczystego
Nabycie prawa własności przez użytkownika wieczystego
Ustawodawca nie wyklucza nabycia gruntu przez użytkownika wieczystego,
Ustawa z dnia 29 lipca 2005r. o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości,
Art. 1 ust. 1 – osoby fizyczne i prawne będące w dniu 13 października 2005r.
użytkownikami wieczystymi nieruchomości mogą wystąpić z żądaniem
przekształcenia użytkowania wieczystego tych nieruchomości w prawo własności.
Art. 1 ust. 1a – dodatkowy katalog podmiotów uprawnionych,
Art. 1 ust. 1b – wyłączenia,
Art. 1 ust. 2 i ust. 3 – dodatkowy katalog podmiotów uprawnionych,
Ustawodawca nie wyklucza nabycia gruntu przez użytkownika wieczystego,
Ustawa z dnia 29 lipca 2005r. o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości,
Art. 1 ust. 1 – osoby fizyczne i prawne będące w dniu 13 października 2005r.
użytkownikami wieczystymi nieruchomości mogą wystąpić z żądaniem
przekształcenia użytkowania wieczystego tych nieruchomości w prawo własności.
Art. 1 ust. 1a – dodatkowy katalog podmiotów uprawnionych,
Art. 1 ust. 1b – wyłączenia,
Art. 1 ust. 2 i ust. 3 – dodatkowy katalog podmiotów uprawnionych,
Zakres podmiotowy uwłaszczenia Zakres podmiotowy uwłaszczenia
Użytkownicy wieczyści
Osoby prawne
Spółdzielnie mieszkaniowe
Osoby prawne będące
właścicielami lokali
Osoby fizyczne
Tryb przekształcenia – art. 3 PUWU Tryb przekształcenia – art. 3 PUWU
Organem wyższego stopnia
jest wojewoda Decyzja
Starosta
Nieruchomości Skarbu Państwa
N. SP, których prawo wł. wykonują inne państwowe os. pr.
Wójt, burmistrz, prezydent miasta, zarząd
powiatu, zarząd województwa
Nieruchomości stanowiące własność
j.s.t.
Tryb przekształcenia c.d.
Tryb przekształcenia c.d.
Prawo użytkowania wieczystego przekształca się w prawo własności z dniem w którym decyzja stała się ostateczna,
Decyzja stanowi podstawę wpisu do KW,
Odpłatność przekształcenia – art. 4 ust. 1 – opłata z tytułu przekształcenia na rzecz dotychczasowego właściciela (SP albo j.s.t.) od uwłaszczonego użytkownika,
Wysokość opłaty ustala się w decyzji o przekształceniu,
Odrębnym trybem przekształcenia – jest sprzedaż – zgodnie z zasadą swobody umów. Art.
32 ust. 1 u.g.n. – nieruchomość gruntowa oddana w użytkowanie wieczyste może być sprzedana wyłącznie użytkownikowi wieczystemu. Nie stosuje się wówczas trybu
przetargowego,
Prawo użytkowania wieczystego przekształca się w prawo własności z dniem w którym decyzja stała się ostateczna,
Decyzja stanowi podstawę wpisu do KW,
Odpłatność przekształcenia – art. 4 ust. 1 – opłata z tytułu przekształcenia na rzecz dotychczasowego właściciela (SP albo j.s.t.) od uwłaszczonego użytkownika,
Wysokość opłaty ustala się w decyzji o przekształceniu,
Odrębnym trybem przekształcenia – jest sprzedaż – zgodnie z zasadą swobody umów. Art.
32 ust. 1 u.g.n. – nieruchomość gruntowa oddana w użytkowanie wieczyste może być sprzedana wyłącznie użytkownikowi wieczystemu. Nie stosuje się wówczas trybu
przetargowego,
Planowane zmiany w użytkowaniu wieczystym
Planowane zmiany w użytkowaniu wieczystym
Projekt zmiany dotyczącej automatycznego przekształcenia, ex lege, prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności lokali,
Planowane zmiany miały objąć:
Budynki wielolokalowe, w których ponad połowa lokali to mieszkania,
Domy jednorodzinne,
Garaże lub miejsca postojowe przynależne do lokali,
Opłata przekształceniowa – coroczna, miała zastąpić opłatę roczną za użytkowanie wieczyste,
20 lat – domy jednorodzinne i lokale mieszkalne,
33 lata – lokale usługowe, garaże, miejsca postojowe,
Zaświadczenie o przekształceniu jako podstawa wpisu do KW,
Projekt zmiany dotyczącej automatycznego przekształcenia, ex lege, prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności lokali,
Planowane zmiany miały objąć:
Budynki wielolokalowe, w których ponad połowa lokali to mieszkania,
Domy jednorodzinne,
Garaże lub miejsca postojowe przynależne do lokali,
Opłata przekształceniowa – coroczna, miała zastąpić opłatę roczną za użytkowanie wieczyste,
20 lat – domy jednorodzinne i lokale mieszkalne,
33 lata – lokale usługowe, garaże, miejsca postojowe,
Zaświadczenie o przekształceniu jako podstawa wpisu do KW,