T – POZIOM ROZSZERZONY EGZAMIN MATURALNY CHEMIA

(1)

Układ graficzny

WYPEŁNIA ZDAJĄCY

KOD PESEL

EGZAMIN MATURALNY

CHEMIA – POZIOM ROZSZERZONY

T

EST DIAGNOSTYCZNY

TERMIN:

marzec 2021 r.

CZAS PRACY:

do 210 minut

LICZBA PUNKTÓW DO UZYSKANIA:

60

ECHP-R0-

200

-2103 Instrukcja dla zdającego

1. Sprawdź, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 45 stron (zadania 1–38).

Ewentualny brak zgłoś przewodniczącemu zespołu nadzorującego egzamin.

2. Odpowiedzi zapisz w miejscu na to przeznaczonym przy każdym zadaniu.

3. W rozwiązaniach zadań rachunkowych przedstaw tok rozumowania prowadzący do ostatecznego wyniku oraz pamiętaj o jednostkach.

4. Pisz czytelnie. Używaj długopisu/pióra tylko z czarnym tuszem/atramentem.

5. Nie używaj korektora, a błędne zapisy wyraźnie przekreśl.

6. Pamiętaj, że zapisy w brudnopisie nie będą oceniane.

7. Na tej stronie oraz na karcie odpowiedzi wpisz swój numer PESEL i przyklej naklejkę z kodem.

8. Nie wpisuj żadnych znaków w części przeznaczonej dla egzaminatora.

9. Możesz korzystać z Wybranych wzorów i stałych fizykochemicznych na egzamin maturalny z biologii, chemii i fizyki, linijki oraz kalkulatora prostego.

Miejsce na naklejkę.

Sprawdź, czy kod na naklejce to

E-200.

Jeżeli tak – przyklej naklejkę.

Jeżeli nie – zgłoś to nauczycielowi.

Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpoczęcia egzaminu.

(2)

Zadanie 1.

Konfigurację elektronową dwudodatniego kationu pierwiastka X przedstawia zapis: [Ar]3d¹⁰.

Zadanie 1.1. (1 pkt)

Uzupełnij poniższą tabelę. Wpisz symbol chemiczny pierwiastka X, numer grupy oraz symbol bloku konfiguracyjnego, do którego należy ten pierwiastek.

Symbol pierwiastka Numer grupy Symbol bloku

(3)

Strona 3 z 45

ECHP-R0_200

Uzupełnij poniższy schemat. Przedstaw pełną konfigurację elektronową atomu (w stanie podstawowym) pierwiastka X. Zastosuj schemat klatkowy. W zapisie uwzględnij numery powłok i symbole podpowłok.

↑↓ ↑↓ ↑↓ ↑↓ ↑↓ ↑↓ ↑↓ ↑↓ ↑↓

1s 2s 2p 3s 3p

...

(4)

Informacja do zadań 2.–4.

Pierwsza energia jonizacji (Ej1) to minimalna energia potrzebna do oderwania pierwszego elektronu od obojętnego atomu. Każda następna energia jonizacji (Ej2, Ej3 itd.) to energia potrzebna do oderwania kolejnego elektronu od coraz bardziej dodatnio naładowanej drobiny. Wartości energii jonizacji zmieniają się okresowo w miarę wzrostu liczby atomowej.

W tabeli podano wartość pierwszej energii jonizacji dla atomu wodoru i wartości kilku wybranych energii jonizacji dla atomów kolejnych pierwiastków pierwszej grupy układu okresowego.

Nazwa pierwiastka

Energia jonizacji, 10⁶ · J · mol^–1

pierwsza druga trzecia czwarta piąta

wodór 1,31 – – – –

lit 0,52 7,30 11,81 – –

sód 0,49 4,56 6,91 9,54 13,35

potas 0,42 3,05 4,41 5,88 7,98

rubid 0,40 2,63 3,90 5,08 6,85

Zadanie 2. (1 pkt)

Wyjaśnij, dlaczego wartość pierwszej energii jonizacji atomu wodoru jest dużo większa niż wartość pierwszej energii jonizacji atomów kolejnych pierwiastków pierwszej grupy.

...

(5)

Strona 5 z 45

ECHP-R0_200

Uzupełnij poniższe zdania. Wybierz i podkreśl jedną odpowiedź spośród podanych w każdym nawiasie.

Pierwsza energia jonizacji litowca jest (mniejsza / większa) niż druga energia jonizacji, ponieważ:

• (łatwiej / trudniej) oderwać elektron od jonu naładowanego dodatnio niż od obojętnego atomu

oraz

• przyciąganie przez jądro elektronu z przedostatniej powłoki jest (silniejsze / słabsze) niż przyciąganie elektronu z powłoki ostatniej.

Oceń, czy podane poniżej informacje są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F – jeśli jest fałszywa.

1.

W grupie pierwiastków: lit, sód i rubid, obserwujemy, że im mniejsza elektroujemność, tym większa jest wartość pierwszej energii jonizacji.

P F

2.

W grupie pierwiastków: sód, potas i rubid, obserwujemy, że im większy promień atomu, tym mniejsza jest

wartość pierwszej energii jonizacji.

P F

3.

Wartości czwartej i piątej energii jonizacji potasu

dotyczą elektronów należących do różnych powłok. P F

(6)

Sacharoza dobrze rozpuszcza się w wodzie, a jej rozpuszczalność w dużym stopniu zależy od temperatury.

Przygotowano nasycony wodny roztwór sacharozy w temperaturze 80 °C.

Następnie ochłodzono go do temperatury 20 °C i stwierdzono, że wykrystalizowało 1590 g sacharozy, a roztwór, który pozostał po krystalizacji, miał masę 3040 g.

Oblicz rozpuszczalność sacharozy (w gramach na 100 gramów wody) w temperaturze 80 °C, jeśli w temperaturze 20 °C jest ona równa 204 g na 100 g wody.

Obliczenia:

(7)

Strona 7 z 45

ECHP-R0_200

Działanie katalizatora prowadzi do (obniżenia / podwyższenia) energii aktywacji katalizowanej reakcji. Obecność katalizatora (wpływa / nie wpływa) na wydajność procesu. Katalizatory (zmieniają szybkość / nie zmieniają szybkości), z jaką układ osiąga stan równowagi.

Poniżej przedstawiono równanie reakcji syntezy amoniaku.

N2 + 3H2 ⇄ 2NH3 Δ𝐻 = – 91,8 kJ

Wzrost temperatury w układzie reakcyjnym poskutkuje (spadkiem / wzrostem) wydajności syntezy amoniaku. Dodanie do reaktora większej ilości wodoru przyczyni się do (spadku / wzrostu) ilości amoniaku w mieszaninie poreakcyjnej. Obniżenie ciśnienia w układzie reakcyjnym poskutkuje (spadkiem / wzrostem) wydajności syntezy amoniaku.

(8)

Siarczan(VI) sodu tworzy hydraty o różnym składzie. Próbkę jednego z hydratów tej soli, o masie 8,050 g, rozpuszczono w wodzie i otrzymano 100,0 cm³ roztworu, po czym dodano do niego 50,0 cm³ roztworu azotanu(V) baru o stężeniu 0,600 mol·dm^–3. Wytrącony osad siarczanu(VI) baru po odsączeniu i wysuszeniu miał masę 5,825 g.

Ustal wzór hydratu siarczanu(VI) sodu użytego w opisanym doświadczeniu. Przyjmij, że opisane przemiany przebiegły z wydajnością równą 100%, a masy molowe są równe:

𝑴_Na₂_SO₄ = 142 g ∙ mol^–1, 𝑴_BaSO₄ = 233 g ∙ mol^–1.

Obliczenia

:

(9)

Strona 9 z 45

ECHP-R0_200

Do dwóch zlewek zawierających jednakowe objętości wody o temperaturze

t

^{= 20}°C dodano:

• do zlewki I – próbkę metalicznego magnezu

• do zlewki II – próbkę metalicznego wapnia.

Tylko w jednej zlewce zaobserwowano objawy reakcji chemicznej.

Napisz w formie jonowej równanie reakcji zachodzącej podczas opisanego doświadczenia. Wyjaśnij przyczynę różnej aktywności chemicznej badanych metali.

Równanie reakcji: ...

Wyjaśnienie: ...

...

(10)

Przygotowano wodne roztwory czterech soli: azotanu(V) sodu, fluorku sodu, chlorku amonu i azotanu(III) amonu, o takim samym stężeniu molowym równym 0,1 mol∙dm^–3.

Napisz wzory sumaryczne tych soli w kolejności wzrastającego pH ich wodnych roztworów.

...

najniższe pH najwyższe pH

(11)

Strona 11 z 45

ECHP-R0_200

Napisz w formie jonowej skróconej równanie reakcji zachodzącej w roztworze chlorku amonu.

...

Określ, jaką funkcję (kwasu czy zasady Brønsteda) pełni woda w reakcji zachodzącej w roztworze fluorku sodu.

...

(12)

Odmierzono 10,0 cm³ kwasu solnego o stężeniu c = 10,0% masowych i gęstości d = 1,05 g · cm^–3, a następnie rozcieńczono ten kwas wodą destylowaną do objętości 750 cm³.

Oblicz pH otrzymanego roztworu. Wynik końcowy zaokrąglij do pierwszego miejsca po przecinku.

Obliczenia

:

(13)

Strona 13 z 45

ECHP-R0_200

Zadania egzaminacyjne są wydrukowane na kolejnych stronach.

(14)

Poniższy wykres przedstawia zależność rozpuszczalności molowej – czyli stężenia molowego substancji w jej roztworze nasyconym – wodorotlenku glinu od pH roztworu wodnego w temperaturze 25 °C. W tym ujęciu rozpuszczalność związku uwzględniła powstawanie rozpuszczalnych produktów reakcji, jakim ten związek ulega w zależności od pH roztworu.

(15)

Strona 15 z 45

ECHP-R0_200

Napisz, jaka właściwość chemiczna wodorotlenku glinu decyduje o zmianach rozpuszczalności tego związku przedstawionych na wykresie. Napisz w formie jonowej skróconej równania reakcji potwierdzające charakter chemiczny wodorotlenku glinu.

Charakter chemiczny: ...

Równania reakcji:

...

(16)

W trzech ponumerowanych probówkach znajdowały się bezbarwne wodne roztwory: azotanu(V) srebra(I), chlorku glinu i wodorotlenku potasu. Roztwory mieszano ze sobą, a obserwacje z przeprowadzonych doświadczeń przedstawiono w poniższej tabeli.

Numer probówki

1 2 3

Numer probówki

1 ─ biały galaretowaty

osad

biały ciemniejący osad

2 biały galaretowaty

osad ─ brunatny osad

3 biały ciemniejący

osad brunatny osad ─

Wpisz do tabeli wzory substancji, których roztwory znajdowały się w probówkach 1–3.

Numer probówki

1 2 3

(17)

Strona 17 z 45

ECHP-R0_200

Węglan sodu to jeden z najważniejszych produktów nieorganicznego przemysłu chemicznego. Jest otrzymywany metodą amoniakalną, w której surowcami są amoniak, chlorek sodu oraz węglan wapnia. Proces składa się z wielu etapów. Jednym z produktów ubocznych okazuje się chlorek amonu, z którego, w wyniku działania wodorotlenkiem wapnia, odzyskiwany jest amoniak. Ostateczny produkt (węglan sodu) powstaje w wyniku ogrzewania wodorowęglanu sodu w procesie zwanym kalcynacją.

Napisz w formie cząsteczkowej równanie reakcji odzyskiwania amoniaku z chlorku amonu (równanie 1.) oraz równanie reakcji kalcynacji wodorowęglanu sodu (równanie 2.).

Równanie 1.:

...

Równanie 2.:

...

(18)

Zadanie 16.

Masz do dyspozycji: srebrzystoszarą płytkę ze srebra i czerwonoróżową płytkę miedzianą oraz wodne roztwory azotanu(V) srebra(I) i azotanu(V) miedzi(II).

Zaprojektuj doświadczenie, podczas którego można zaobserwować zmiany świadczące o przebiegu reakcji chemicznej. Uzupełnij schemat doświadczenia – wybierz i podkreśl po jednym odczynniku w zestawach I i II oraz opisz zmiany zaobserwowane podczas przeprowadzonego doświadczenia.

Schemat doświadczenia:

Zmiana wyglądu płytki Zmiana wyglądu roztworu Zestaw I: Ag / Cu

Zestaw II: AgNO3 (aq) / Cu(NO3)2 (aq)

(19)

Strona 19 z 45

ECHP-R0_200

Przebieg doświadczenia potwierdził, że miedź jest (silniejszym / słabszym) reduktorem niż srebro oraz że silniejsze właściwości utleniające mają kationy (Cu²⁺ / Ag⁺). Potencjał E°

półogniwa Cu|Cu²⁺ jest (niższy / wyższy) od potencjału półogniwa Ag|Ag⁺.

Rozstrzygnij, czy podczas przeprowadzonego doświadczenia sumaryczne stężenie molowe kationów oraz sumaryczne stężenie molowe anionów się zmieniły (wzrosły albo zmalały), czy też nie uległy zmianie. Uzupełnij poniższe zdania i uzasadnij odpowiedź.

Stężenie molowe kationów w roztworze (wzrosło / zmalało / nie uległo zmianie).

Uzasadnienie: ...

...

Stężenie molowe anionów w roztworze (wzrosło / zmalało / nie uległo zmianie).

Uzasadnienie: ...

...

(20)

Tlenek manganu(IV) w reakcjach utleniania-redukcji może pełnić funkcję reduktora lub utleniacza.

W reakcjach tlenku manganu(IV) z kwasami powstają sole manganu(II).

Podaj wzory wszystkich produktów reakcji tlenku manganu(IV):

•

z kwasem solnym

...

• z kwasem siarkowym(VI).

...

(21)

Strona 21 z 45

ECHP-R0_200

Tlenek manganu(IV) reaguje z tlenem w środowisku zasadowym.

W reakcji powstają sole manganu(VI).

Napisz w formie jonowej z uwzględnieniem liczby oddawanych lub pobieranych elektronów (zapis jonowo-elektronowy) równania procesów redukcji i utleniania zachodzących podczas reakcji tlenku manganu(IV) z tlenem w środowisku zasadowym (NaOH).

Napisz w formie cząsteczkowej sumaryczne równanie zachodzącej reakcji.

Równanie procesu redukcji:

...

Równanie procesu utlenienia:

...

Sumaryczne równanie reakcji:

...

(22)

Zadanie 19.

Zawartość jonów dichromianowych(VI) w wodnym roztworze można określić dzięki zastosowaniu metody pośredniej. W pierwszym etapie dodaje się roztwór jodku potasu i kwas siarkowy(VI). Zachodzi wtedy reakcja opisana równaniem:

Cr₂O₇^2– + 6I^– + 14H⁺ → 2Cr³⁺ + 3I2 + 7H2O

W drugim etapie do otrzymanej mieszaniny dodaje się roztwór tiosiarczanu sodu i wtedy jony S₂O₃^2– reagują z jodem:

I2 + 2S₂O₃^2– → 2I^– + S₄O₆^2–

Rozstrzygnij, czy jony dichromianowe(VI) w etapie pierwszym oraz jod w etapie drugim pełnią taką samą funkcję (utleniacza albo reduktora). Odpowiedź uzasadnij.

Rozstrzygnięcie: ...

Uzasadnienie: ...

...

(23)

Strona 23 z 45

ECHP-R0_200

Aby określić zawartość jonów dichromianowych(VI) w próbce, przeprowadzono opisane reakcje. W reakcji z jodem wzięło udział 20,4 cm³ wodnego roztworu tiosiarczanu sodu o stężeniu 0,10 mol∙dm ³. Oblicz, ile gramów dichromianu(VI) potasu zawierała badana próbka.

Przyjmij, że opisane przemiany przebiegły z wydajnością równą 100% oraz że masa molowa dichromianu(VI) potasu M_K₂_Cr₂_O₇ = 294 g ⋅ mol^–1.

Obliczenia

:

(24)

Poniżej przedstawiono wartości energii wiązań chemicznych pomiędzy atomami węgla oraz długości tych wiązań w cząsteczkach etanu, etenu i etynu.

Cząsteczka Energia wiązania,

kJ · mol^–1 Długość wiązania, pm

etan 376 154

eten 611 133

etyn 835 120

1. W cząsteczce etenu orbitalom walencyjnym atomów węgla przypisuje się hybrydyzację (sp³ / sp²). Podwójne wiązanie węgiel – węgiel w cząsteczce etenu powstaje w wyniku uwspólnienia (dwóch / czterech) elektronów.

2. Cząsteczki etynu są (liniowe / trygonalne).

3. Wraz ze wzrostem długości wiązania (rośnie / maleje) wartość energii niezbędnej do rozerwania wiązania.

(25)

Strona 25 z 45

ECHP-R0_200

Jednym z produktów reakcji etanu z chlorem oraz produktem reakcji etenu z chlorowodorem jest ten sam związek organiczny.

Narysuj wzór elektronowy opisanego związku. Zaznacz kreskami wszystkie wspólne i wolne pary elektronowe.

(26)

Do całkowitego spalenia próbki zawierającej 8,43·10²² cząsteczek pewnego węglowodoru zużyto 15,68 dm³ tlenu odmierzonego w warunkach normalnych. W reakcji wydzieliło się 18,48 g tlenku węgla(IV).

Ustal na podstawie obliczeń wzór sumaryczny tego węglowodoru.

Obliczenia

:

Wzór sumaryczny:

(27)

Strona 27 z 45

ECHP-R0_200

Zadania egzaminacyjne są wydrukowane na kolejnych stronach.

(28)

W cząsteczce benzenu wszystkie atomy węgla są równocenne, natomiast w cząsteczkach pochodnych benzenu, w których jeden atom wodoru został zastąpiony innym podstawnikiem, następuje zróżnicowanie właściwości chemicznych atomów węgla tworzących pierścień.

To zróżnicowanie uwidacznia się m.in. w przebiegu reakcji nitrowania.

W poniższej tabeli przedstawiono, z jaką wydajnością powstają izomeryczne produkty nitrowania dwóch monopochodnych benzenu:

nitrobenzenu i fenolu.

Wzór monopochodnej benzenu

Produkt podstawienia w pozycję

2- 3- 4-

NO₂ 7% 91% 2%

OH 50% 0% 50%

Napisz równanie reakcji nitrowania mononitrobenzenu prowadzącej do powstania głównego produktu organicznego oraz określ mechanizm (elektrofilowy, nukleofilowy, rodnikowy) tej reakcji.

Zastosuj wzory półstrukturalne (grupowe) lub uproszczone związków organicznych.

Równanie reakcji:

...

(29)

Strona 29 z 45

ECHP-R0_200

Napisz wzory półstrukturalne (grupowe) lub uproszczone izomerycznych produktów mononitrowania fenolu.

Rodzaj podstawnika już przyłączonego do pierścienia wpływa także na reaktywność tego pierścienia. Poniższe zestawienie ilustruje wpływ podstawnika na względną szybkość reakcji nitrowania.

Wzór substratu reakcji

nitrowania

OH Cl NO₂

Względna szybkość reakcji

10³ 1 3·10^–2 6·10^–8

Oceń, czy podane poniżej informacje są prawdziwe. Zaznacz P, jeżeli informacja jest prawdziwa, albo F – jeśli jest fałszywa.

1. Atom chloru jest podstawnikiem aktywującym pierścień

aromatyczny w reakcji nitrowania. P F

2. Szybkość reakcji nitrowania fenolu jest tysiąc razy większa

od szybkości reakcji nitrowania benzenu. P F 3. W reakcji nitrowania najbardziej reaktywny spośród

wymienionych związków jest nitrobenzen. P F

(30)

Poniżej przedstawiono ciąg przemian chemicznych, w których biorą udział związki organiczne, umownie oznaczone literami A, B, C i D, a produktem ostatecznym jest 2-bromopropan.

Związek B jest izomerem, w którym atom chloru jest przyłączony do atomu węgla o niższej rzędowości.

Napisz równania reakcji oznaczonych numerami 1 i 3. Zastosuj wzory półstrukturalne (grupowe) związków organicznych.

Reakcja 1.:

...

Reakcja 3.:

...

A C 2-bromopropan

2 NaOH

3 Al

2

O

3

, T

4 HBr

1 Cl

2

, światło

B D

(31)

Strona 31 z 45

ECHP-R0_200

Uzupełnij poniższą tabelę. Określ typ reakcji 2. (addycja, eliminacja, substytucja) oraz jej mechanizm (rodnikowy, elektrofilowy, nukleofilowy).

Typ reakcji Mechanizm reakcji

reakcja 2.

(32)

Mieszaninę 1 zawierającą trzy izomeryczne alkohole A, B i C o wzorze sumarycznym C4H10O poddano łagodnemu utlenianiu za pomocą tlenku miedzi(II). Następnie otrzymaną mieszaninę 2 utleniono tlenem z powietrza. W wyniku opisanych przemian otrzymano mieszaninę 3, która zawierała trzy różne związki organiczne:

– alkohol B;

– produkt dwóch kolejnych przemian, którym uległ alkohol C;

– produkt jednej przemiany alkoholu A.

Określ rzędowość każdego z alkoholi i wpisz do tabeli litery, którymi je oznaczono.

Alkohol Rzędowość

I

II

III

(33)

Strona 33 z 45

ECHP-R0_200

Produkt przemian alkoholu C nie zawiera w swojej cząsteczce III-rzędowych atomów węgla.

Napisz wzory półstrukturalne (grupowe) trzech związków organicznych wchodzących w skład mieszaniny 3.

Składnik w mieszaninie 3

alkohol B

produkt dwóch kolejnych przemian, którym uległ alkohol C

produkt jednej przemiany alkoholu A

(34)

Aldehydy i ketony o małych masach cząsteczkowych, np. metanal i propanon, są rozpuszczalne w wodzie. W miarę wzrostu masy cząsteczkowej rozpuszczalność aldehydów i ketonów w wodzie maleje.

Napisz, co jest przyczyną dobrej rozpuszczalności metanalu i propanonu w wodzie, oraz opisz przyczynę zmniejszania się rozpuszczalności aldehydów i ketonów w wodzie wraz ze wzrostem masy cząsteczkowej tych związków. Odnieś się do budowy cząsteczek związków karbonylowych.

Dobra rozpuszczalność metanalu i propanonu w wodzie wynika z

...

(35)

Strona 35 z 45

ECHP-R0_200

Wraz ze wzrostem masy cząsteczkowej aldehydów i ketonów rozpuszczalność tych związków w wodzie zmniejsza się, ponieważ:

...

(36)

Zadanie 31.

Reakcja aldolowa, przebiegająca w środowisku rozcieńczonej zasady, prowadzi do połączenia dwóch cząsteczek aldehydu lub ketonu i utworzenia wiązania między atomem węgla α jednej cząsteczki i karbonylowym atomem węgla drugiej cząsteczki. Produktem jest β-hydroksyaldehyd (aldol) lub β-hydroksyketon. Reakcji ulegają wszystkie aldehydy i ketony zawierające atomy wodoru α, czyli atom wodoru zlokalizowany przy atomie węgla połączonym z grupą aldehydową lub ketonową.

Jeśli etanal zostanie poddany działaniu zasady, takiej jak etanolan sodu lub wodorotlenek sodu, wówczas zachodzi szybka, odwracalna reakcja:

2

C₂H₅ONa

C₂H₅OH

C

H

₃

CH

OH

CH

₂

C

O

α

H

β

C

H

₃

C

O

α

H

Napisz nazwę systematyczną produktu reakcji aldolowej etanalu.

...

(37)

Strona 37 z 45

ECHP-R0_200

Napisz równanie reakcji aldolowej propanalu. Zastosuj wzory półstrukturalne (grupowe) związków organicznych.

...

(38)

Zadanie 32.

Celem doświadczenia przedstawionego na poniższym schemacie było potwierdzenie właściwości redukujących kwasu metanowego.

Spośród poniższych obserwacji wybierz i podkreśl wszystkie te zmiany, które można zaobserwować podczas wykonanego doświadczenia.

• wytrąca się zielony osad

• roztwór zmienia barwę z pomarańczowej na ciemnozieloną

• fioletowy roztwór się odbarwia

• roztwór zmienia barwę z pomarańczowej na żółtą

• wydziela się gaz

Wyjaśnij na podstawie budowy cząsteczki, dlaczego kwas metanowy wykazuje właściwości redukujące.

...

K2Cr2O7 (aq), H2SO4 (aq)

HCOOH(aq)

(39)

Strona 39 z 45

ECHP-R0_200

Poniżej przedstawiono wzór związku zawierającego azot.

C

H

₂

C

H

C

H

₂

O

NO

₂

NO

₂

NO

₂

Zaznacz poprawne dokończenie zdania.

Związek o podanym wzorze jest

A. solą kwasu azotowego(III).

B. solą kwasu azotowego(V).

C. estrem kwasu azotowego(V).

D. związkiem nitrowym.

(40)

H⁺ Zadanie 34. (2 pkt)

W temperaturze 25 °C do 1 mola kwasu etanowego dodano 1 mol etanolu i uzyskano mieszaninę o objętości

V

^.

Do otrzymanej mieszaniny dodano niewielką ilość stężonego kwasu siarkowego(VI). Przebiegła reakcja i w temperaturze 25 °C ustalił się stan równowagi, co zilustrowano równaniem:

CH3COOH + CH3CH2OH ⇄ CH3COOCH2CH3 + H2O

Stężeniowa stała równowagi tej reakcji w temperaturze 25 °C jest równa

K

^c^{= 4.}

(41)

Strona 41 z 45

ECHP-R0_200

Oblicz wydajność opisanej reakcji estryfikacji w temperaturze 25 °C.

Obliczenia

:

(42)

Poniżej przedstawiono, za pomocą trzyliterowych symboli aminokwasów, wzór pewnego tetrapeptydu.

Ser-Gly-Cys-Ala

W notacji tej z lewej strony umieszcza się kod aminokwasu, którego reszta zawiera wolną grupę aminową połączoną z atomem węgla α.

Rozstrzygnij, czy wolna grupa karboksylowa, która znajduje się w cząsteczce tetrapeptydu i nie wzięła udziału w tworzeniu wiązań peptydowych w tym związku, pochodzi od cząsteczki seryny (Ser).

Odpowiedź uzasadnij.

Rozstrzygnięcie: ...

Uzasadnienie: ...

...

(43)

Strona 43 z 45

ECHP-R0_200

W skład opisanego tetrapeptydu wchodzi aminokwas niewykazujący czynności optycznej.

Uzupełnij poniższy schemat tak, aby ilustrował reakcje chemiczne, którym ulega opisany aminokwas. Uwzględnij dominującą formę, w jakiej występuje on w roztworze wodnym o odczynie odpowiadającym punktowi izoelektrycznemu. Zastosuj wzory półstrukturalne (grupowe) reagentów organicznych.

+ H

3

O

⁺

+ OH

^–

+ H

2

O

+ H

2

O

(44)

Uzupełnij poniższy schemat tak, aby przedstawiał budowę obu enancjomerów cysteiny.

COOH

C

COOH

C

Oceń, czy podane poniżej informacje są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F – jeśli jest fałszywa.

1. Proces fermentacji octowej zachodzi

w warunkach beztlenowych. ^P ^F

2. Podczas wyrobu ciasta drożdżowego zachodzi proces

fermentacji alkoholowej. ^P ^F

3. Podczas kiszenia kapusty powstaje kwas mlekowy. P F

(45)

Strona 45 z 45

ECHP-R0_200