Een festival van ruimte en kleuren: Nieuwbouw brede school Het Festival te Zwolle

fc[.f

'.T.lllU^arlct

Nieuwbouw brede school Het Festival te Zwolle

Een festival van ruimte en kleuren

O n d a n k s krappe budgetten lukt het

gelukkig geregeld o m een

a r c h i t e c t o n i s c h h o o g s t a a n d e F r i s s e

S c h o o l te realiseren, in Z w o l l e s l a a g d e

dat o n d e r a n d e r e met e e n g u n s t i g e

v i e r k a n t e m e t e r v e r h o u d i n g en per

ldaslol<aal geregelde l u c h t v e r v e r s i n g .

Tekst: Dirk Dubbeling

Analyse: Huls Bouwltostenmanagement

De uitbreidingswijk Stadstiagen aan de noordwestkant van Zwolie is ai jaren in ontwii<keiing. Dat betekent dat er ook nieuwe scholen gebouwd worden. Een daarvan is Kindcentrum Het Festival dat in twee fasen wordt gebouwd in opdracht van Openbaar Onderwijs Zwolle, een grote onderwijsinstelling die in Zwolle en in de regio di-verse scholen heeft.

Aanleiding

"De opdrachtgever kwam met een duidelijk programma van eisen en vroeg om een ontwerp dat het mogelijk maalcte om in twee fasen te bouwen" vertelt eigenaar-architect Wilco Scheffer van BDG Archi-tecten. "De gemeente was bang dat de woningbouw in de wijk zou stagneren, waardoor de school gedeeltelijk leeg zou blijven. We hebben een volledig schoolgebouw ontworpen en dit ontwerp is voor driekwart gebouwd. Hoewel de school er net twee jaar staat, werken we nu aan het ontwerp van het laatste deel omdat er tóch voldoende aanloop van leerlingen is."

Het bureau had niet eerder voor deze opdrachtgever gebouwd, maar kreeg na de presentatie de voorkeur boven architecten die al eerder voor hen hadden gewerkt, "ik heb begrepen dat de fasering goed in het ontwerp was verwerkt en de manier waarop de school 45 graden is gedraaid ten opzichte van de bebouwing er omheen, en dat vooral omdat de onderwijsvisie van de school in ons gebouw het best tot uitdrukking kwam."

Architectuur en indeling

Het Festival is een brede school die de gehele dag in gebruik is. Er is een kinderdagverblijf en ook naschoolse opvang. Het schoolge-bouw bestaat uit twee lagen. De onderschoolge-bouw en de kinderdagop-vang hebben plaats gekregen op de begane grond en de bovenbouw zit op de etage.

Scheffer: "We hebben beide lagen een kruisvormige plattegrond ge-geven en enigszins ten opzichte van elkaar verschoven. De boven-etage schuift op enkele plekken over de benedenboven-etage heen en op andere plekken dekt deze niet helemaal de benedenetage. Het ge-bouw heeft een efficiënte plattegrond, waarbij alle lokalen voor de school, het kinderdagverblijf, peuterspeelzaal en ondersteunende functies tegen de buitengevel van de vier uitlopers van de kruis-vorm liggen. Daardoor is een grote open centrale ruimte ontstaan waar de verschillende gebruilcers elkaar tegenkomen. Deze ruimte

hebben we voorzien van een vide omdat op de etage hetzelfde in-richtingsprincipe is gehanteerd. Aan deze ruimte ligt op de begane grond een speelzaal waarvan de binnenwand kan worden wegge-schoven, zodat in de hal bijeenl<omsten kunnen worden gehouden waar iedereen omheen kan zitten op twee tribunetrappen. Via dalc-koepels valt daglicht naar binnen. Door de efficiënte indeling kon-den we de gangen extra breed maken en daar hebben we lesruimtes en leerpleintjes kunnen creëren. Het gebouw heeft een kolomstructuur van 7,20 bij 7,20 zodat we vrij waren in de indeling. Via twee loopbruggen kun je de vide oversteken."

Het gebouw heeft aan de buitenzijde een frisse uitstraling dankzij een mix aan verschillende kleuren baksteen, van geel naar bruin, met afwisselend een dubbelformaat steen. De hoeken van de school zijn afgerond en op elk van deze hoeken zijn gebogen vensters ge-plaatst. De punten van het dak van de bovenverdieping zijn enigs-zins naar beneden gericht. Daardoor is te zien dat het dak begroeid is met mos-sedum. Door al deze ingrepen is het gebouw vriendelijk en expressief. "Een school bestaat vooral uit lokalen met ruimtes van 60 vierkante meter en voor je het weet krijg je een hoekige doos, en dat wilden we voorkomen."

Onderwijs

De basisschool werkt volgens het onderwijsprincipe 'De kracht van acht', acht thema's waarbij kinderen leren om respectvol om te gaan met zichzelf en anderen. Veel herhaling leidt ertoe dat dit gedrag vanzelfsprekend wordt. 'Elke kracht heeft een kleur en alle kleuren samen worden wit; de kleur van eenheid', meldt de website www.dekrachtvan8.nl daarover. De kleuren van de kracht van acht komen op diverse manieren in het gebouw naar voren, zoals in de vorm van vloerkleedjes in delen van de marmoleum vloerbedek-king. Ook de werkstukken van de kinderen in de zogenaamde

'etala-"Efficiënt ontwerpen heeft een

gunstige bruto-nettoverhouding

opgeleverd"

ges' en de kinderen zelf, geven voldoende kleur aan het gebouw. De rest van het interieur is wit gehouden, maar het rijk invallende dag-licht versterkt de kleurenrijl<dom. De onderwijsvisie betekent vol-gens Scheffer in de praktijk onder meer dat de leerlingen 's morvol-gens klassikaal bijeen zijn waarbij het accent ligt op 'leren door instruc-ties' en ze 's middags meer individueel werken en 'leren door doen en ervaren'. "We hebben in de lokalen een zone aangegeven, een soort etalage met elk een eigen kleur, waarin ze dat middagpro-gramma uitvoeren en waar hun werkstukken zich bevinden. De loka-len zijn daarom wat groter dan gemiddeld, in het

middag-programma, waarin de bovenbouwleerlingen zelfstandig werken, mogen ze op het begroeide dak met plantjes in de weer. Dat was een suggestie van ons en is ingegeven door het ontwerp. Het onder-wijs is niet zo breed als op bijvoorbeeld een Montessorischool, want het is regulier openbaar onderwijs, maar wel met een eigen thema-tiek. Ook aan de buitengevel is met kleuren aangegeven dat zich daarachter de etalages bevinden. Dat geeft het gebouw een kleurrijk

I N T E R V I E ' A N A L Y S E

llf.llL'.'imarkt

ni

Wilco Scheffer (BDG Architecten): "..voor je het weet krijg je een hoekige doos.'

aanzien. De etaiagezones zijn tot in tiet plafond doorgetroicken. In plaats van een systeemplafond is het plafond daar gestuct en ge-schilderd. Niet alleen de docenten kunnen de leerlingen op deze wijze volgen in hun activiteiten, maar ook de ouders. Scholen zijn in een soort concurrentiestrijd om de leerlingen verwikkeld, waarbij behalve de kwaliteit van het onderwijs en het type onderwijs, ook het gebouw een rol speelt. Ouders Idjken daar steeds kritischer naar. Als je een sober gebouw neerzet win je die concurrentiestrijd niet. De directeur van Het Festival was dan ook ambitieus."

Duurzaamheid

"Behalve dat ze een expressieve vormgeving hebben, voldoen nieuwe scholen tegenwoordig allemaal aan de eisen van Frisse Scholen type B of C. Dat laatste is kostbaar, want er gaat veel geld in techniek zitten, maar moet binnen een conservatief budget wor-den opgelost. De kosten voor de vormgeving vallen daarbij echt wel mee. Die paar gebogen ramen vallen qua kosten in het niet bij de techniek en over de prijs valt bovendien te onderhandelen." Er is speciale aandacht geschonken aan een energiezuinige klimaat-installatie. "Elk lokaal heeft eigen aanzuigroosters en wordt apart geventileerd. De lucht wordt indien nodig verwarmd. Boven het pla-fond wordt de lucht voorverwarmd waarna deze min of meer het lo-kaal in valt. De roosters zijn aan de gevel zichtbaar gemaakt in de vorm van een contour van de plattegrond van het gebouw, gevat in een betonnen kadertje, en doen tevens dienst als versiering. We hebben geen centraal luchtzuiveringssysteem willen gebruiken omdat dan niet voor elk lokaal afzonderlijk de luchtkwaliteit is te re-gelen. De afzuiging vindt wel centraal plaats, maar de schone lucht komt per lokaal rechtstreeks van buiten. Door dat decentraal te doen, nemen verlaagde plafonds minder ruimte in omdat de lucht niet door de hele school hoeft te worden aangevoerd en dan kun je met relatief kleine installaties volstaan."

Een nabijgelegen zwembad dat met een houtsnippercentrale stookt, levert restwarmte aan de school. "Door deze duurzame manier van warmteopwekking hoeft er geen gas te worden geleverd. Door het

Bouwbesluit te volgen, realiseer je al een duurzame school, maar met het gebruik van restwarmte ben je extra milieuvriendelijk bezig. Hout is bovendien een vervangbare, duurzaam te kweken grond-stof. Daardoor kon de school makkelijker voldoen aan de energie-eisen. Het gebouw heeft verder vloerverwarming, wat tegenwoor-dig alle nieuwe scholen hebben. Dat is hygiënischer en veiliger dan radiatoren. Kinderen kunnen zich niet branden aan de verwarming en omdat ze veel op de grond zitten, is het ook nog eens aangena-mer. Bovendien levert het bruikbaar vloeroppervlak op."

Budget

BDG laat alle bouwkosten extern berekenen, want het bureau wil opdrachtgevers een onafhankelijk advies voorleggen. "Deze op-drachtgever vertrouwde wat bouwkosten betreft volledig op ons. We hebben diverse investeringsramingen gemaakt waarmee het bestuur naar de gemeente kon. Om binnen budget te blijven, moet je altijd ontwerpkeuzes maken. Onze kostendeskundige helpt ons met het ontwerpen op budget door vanaf de start de vinger aan de pols te houden, ik sta er zelf versteld van hoe mooi de school is ge-worden met het standaardbudget dat ervoor beschikbaar was. Het lukt ons elke keer weer om binnen het budget te blijven, maar ik denk dat we de afgelopen jaren ook het economisch tij mee hebben gehad en daardoor gunstig hebben kunnen aanbesteden. Daarnaast ontwerpen we efficiënt. Het heeft hier een gunstige bruto-nettover-houding aan vierkante meters opgeleverd. Daardoor konden we een extra deel van het budget aan de aankleding besteden en aan het gebogen dak."

BDG Architecten Ingenieurs Postbus 633

8000 AP Zwolle Tel.: (0381 4213337 www.bdgzwolle.nl