Newsletter nr 1
VALUE: W otwartej Europie wszystkie języki są ważne
Niniejszy newsletter zawiera informacje na temat projektu VALUE oraz najświeższe wiadomości dotyczące pracy i działań partnerów.
O PROJEKCIE
VALUE jest projektem unijnym, którego celem jest wspieranie szkół w rozwoju procesu kształcenia i jego rezultatów, przez wdrażanie metod i praktyk związanych z wielojęzycznością.
VALUE oferuje zestaw narzędzi i zasobów pozwalających włączyć wielojęzyczność do edukacji formalnej i promować jej wartość. Projekt VALUE przygotuje metody i narzędzia dostosowane do nauczania szkolnego, które ułatwią uczniom o międzykulturowych korzeniach używanie zarówno języka nauczania z kraju pobytu, jak i języka z kraju pochodzenia, na różnych poziomach kompetencji. Metodologia, narzędzia i wzorce działania (interaktywne techniki nauczania, technologie teleinformatyczne, narracja interaktywna/digital storytelling) będą miały formę propozycji gotowych do włączenia do programów szkolnych, by poprawić dostęp do edukacji i uzmysłowić wartość różnorodności w szkołach. Jednym z rezultatów projektu będzie również interaktywna platforma dostępna dla wszystkich organizacji zainteresowanych wielojęzycznością z Unii Europejskiej i spoza niej.
Projekt zamierza osiągnąć następujące cele:
1. Opracowanie, adaptację i transfer innowacyjnego modelu pracy nad wielojęzycznością w europejskich systemach edukacyjnych przy zastosowaniu nowoczesnych technologii i mediów cyfrowych (również w klasach)
2. Pomoc w rozwoju zawodowym nauczycieli szkół podstawowych i gimnazjów przez opracowanie i wdrożenie szkolenia z edukacji wielojęzycznej i wykorzystywania mediów cyfrowych w
kształceniu międzykulturowym
3. Rozwój innowacyjnych i spersonalizowanych metod pedagogicznych promujących sukces edukacyjny uczniów ze środowisk imigranckich, z uwzględnieniem znaczenia różnorodności kulturowej i językowej, oraz wykorzystania mediów cyfrowych
4. Promowanie aktywnego uczestniczenia rodzin imigranckich w kształceniu swoich dzieci w kraju goszczącym, ze szczególnym uwzględnieniem promocji wartości dziedzictwa językowego i kulturowego
Projekt w sieci: CARDET jest odpowiedzialny za obecność projektu VALUE w sieci internetowej. Na stronie internetowej znajdują się informacje o projekcie i o instytucjach partnerskich, które będą go realizować, sukcesywnie będą się tam również pojawiać aktualności na temat życia projektowego. CARDET będzie również autorem edukacyjnej platformy internetowej, na której znajdą się moduły i ćwiczenia do nauki on-line, jak również będzie to miejsce wirtualnych wystaw.
RAPORT Z ANALIZY POTRZEB
Pierwszym zadaniem każdego partnera było zebranie informacji na temat krajowej lub regionalnej polityki dotyczącej wielojęzyczności i/lub językowej integracji w szkołach, a także identyfikacja trendów, badań i przykładów dobrej praktyki, które mogłyby stanowić podstawę do opracowania i wdrożenia głównych rezultatów projektu VALUE, czyli do opracowania kursu szkoleniowego dla nauczycieli oraz scenariuszy ćwiczeń do przeprowadzania w klasach. Ostatecznymi beneficjentami projektu będą uczniowie w wieku 6-16 lat o korzeniach wielokulturowych (lub należący do mniejszości językowych, bądź z innego powodu dwujęzyczni) ze szkół podstawowych i gimnazjów.
Raport opracowano na podstawie danych z różnych źródeł, takich jak oficjalne strony internetowe, czasopisma naukowe i branżowe oraz raporty szkolne, znalazły się w nim najważniejsze rezultaty z analiz krajowych dotyczących obecności wielojęzyczności w szkołach, zarówno z punktu widzenia praktyki, jak i potrzeb, które będą stanowiły punkt wyjścia dla projektu.
Choć porównanie poszczególnych systemów szkolnych wskazuje, że struktura edukacji obowiązkowej we wszystkich krajach partnerskich jest podobna, gdyż najczęściej rozpoczyna się, gdy dzieci osiągną 5 lub 6 rok życia i jest konturowana przez następnie 10 lat, największa dysproporcja dotyczy udziału procentowego uczniów o korzeniach międzykulturowych w edukacji obowiązkowej. Spośród krajów biorących udział w projekcie VALUE najwięcej takich uczniów jest w szkołach w Niemczech (33% w roku szkolnym 2014-15), podczas gdy w analogicznym okresie w Polsce to zaledwie 0,30%.
Powszechnie uznaje się, że nauka języków obcych w szkołach to jeden z priorytetów. Pierwszy europejski język obcy stanowi element programów nauczania już od początku szkoły
Edukacja dwujęzyczna (zajęcia prowadzone w dwóch językach) obecna jest w Polsce (gimnazja i szkoły średnie), Hiszpanii (szkoły podstawowe i gimnazja) oraz Niemczech (szkoły podstawowe i gimnazja).
Najbardziej powszechnym elementem promocji wielojęzyczności i wartości języków ojczystych osób o korzeniach wielokulturowych są działania edukacyjne umożliwiające im integrację w środowisku szkolnym i szeroko rozumianym społeczeństwie, bez względu na ich pochodzenie, ale koncentrują się one głównie na zapewnieniu lepszej znajomości języka wykładowego obowiązującego w kraju goszczącym. Należy zatem uznać , iż różne systemy edukacyjne oferują zagranicznym uczniom integrację językową i wspierają naukę języka wykładowego, ale brak rzeczywistych planów działań mających na celu ich integrację społeczną. Działania edukacyjne nastawione są na szybką adaptację językową, ułatwienie dostępu do edukacji oraz zapewnienie prawidłowej integracji i koegzystencji tych uczniów w środowisku szkolnym, promocja wartości języków ojczystych osób o korzeniach międzynarodowych najczęściej nie wchodzi w zakres tych planów.
Wyzwania, z jakimi będzie musiał się zmierzyć projekt to:
• wprowadzenie wielojęzyczności jako elementu edukacji międzykulturowej,
• podkreślanie wartości praw człowieka, edukacji obywatelskiej i społeczeństwa obywatelskiego w szkolnych programach nauczania poprzez przywracanie znaczenia językom ojczystym uczniów o korzeniach wielokulturowych
• uświadomienie, że różnice kulturowe sprzyjają rozwojowi/zdobywaniu nowych umiejętności, takich jak krytyczne myślenie, a także budowaniu bardziej tolerancyjnego, innowacyjnego i zrównoważonego społeczeństwa. Pomóc w tym może promocja języków ojczystych wszystkich uczniów znajdujących się w danej szkole.
• przeszkolenie nauczycieli z promocji edukacji międzykulturowej.
NAJŚWIEŻSZE WIADOMOŚCI NA TEMAT DZIAŁAŃ W PROJEKCIE
Partnerzy przeprowadzili w swoich krajach zogniskowane wywiady grupowe na temat
wielojęzyczności, dzięki którym poznali potrzeby związane z tym tematem. Poniżej można znaleźć krótkie opisy działań poszczególnych partnerów:
OXFAM ITALIA:
Zogniskowany wywiad grupowy z nauczycielami: 4 marca 2016 r. zorganizowano zogniskowany wywiad grupowy z udziałem trenerów Oxfam i nauczycieli ze szkoły Mochi Levane, którego celem było zebranie informacji na temat najważniejszych potrzeb nauczycieli oraz najlepszych praktyk w zakresie wielojęzyczności. W spotkaniu udział wzięło 10 uczestników: 5 nauczycieli ze szkoły podstawowej, 4 z gimnazjum i 1 wicedyrektor. Nauczyciele podzielili się swoją wiedzą z wielojęzyczności, opowiedzieli o działaniach, jakie zorganizowali, by ją promować oraz o problemach i ograniczeniach, z jakimi mierzą się na co dzień.
Wywiązała się bardzo ważna dyskusja na temat znaczenia wielojęzyczności w szkolnych programach nauczania. Nauczyciele są bardzo zainteresowani tą tematyką, choć pomysły rodzą się nagle i nie ma żadnego konkretnego planu działań (z wyjątkiem projektu LSCP, ale on dotyczy klas pierwszych). Rodzice akceptują działania szkół, żaden z nich nigdy nie powiedział, że tego rodzaju działania w szkołach to strata czasu, ale nie możemy wykluczyć, że w przyszłości pojawią się głosy niezadowolonych osób.
Nauczyciele zdają się być świadomi braków edukacyjnych w temacie wielojęzyczności i zgadzają się, że trzeba zrobić więcej na rzecz opracowania modelu nauki dla wszystkich (rózne poziomy wiedzy i umiejętności), który uwzględniałby wielojęzyczne porównania (podobieństwa i różnice, rozbudzanie ciekawości w stosunku innych języków i wiedzy metajęzykowej). Wszyscy nauczyciele są zmotywowani do realizacji ćwiczeń VALUE w przyszłym roku, aby szerzyć ideę wielojęzyczności w szkołach.
Zogniskowany wywiad grupowy z rodzicami: 4 marca 2016 przeprowadzono zogniskowany wywiad grupowy z udziałem trenerów Oxfam oraz 5 matek i jednej siostry uczniów o korzeniach wielokulturowych. Matki, które wzięły udział w wywiadzie zogniskowanym, mówią zarówno w języku ojczystym, jak i włoskim, i nie narzucają dwujęzyczności swoim dzieciom. Są bardzo zadowolone ze szkoły, do której chodzą ich dzieci. Szkoła wykazuje duży szacunek dla wszystkich kultur: „to szkoła, która dostosowuje się do dzieci”, „to szkoła międzykulturowa”. Rodzice wielokrotnie brali udział w różnego rodzaju ćwiczeniach razem ze swoimi dziećmi: pomagali im w zapisywaniu przysłów, słów lub rymowanek w językach ojczystych, przychodzili na zajęcia, by opowiedzieć bajkę lub zaśpiewać piosenkę w języku ojczystym i uczyli dzieci tańców tradycyjnych.
Matki powtarzają, że szkoła i nauczyciele wiele robią dla ich dzieci, które dzięki temu jeszcze bardziej zainteresowały się innymi językami.
Po zogniskowanych wywiadach grupowych dwukrotnie spotkaliśmy się z nauczycielami (4 kwietnia i 2 maja), by wspólnie omówić ćwiczenia, które zostaną włączone do zdalnego programu nauczania. Nauczyciele postanowili, że ćwiczenia powinny dotyczyć opowieści, liczb, alfabetu i zapożyczeń językowych.
Pod koniec marca, centrum CARDET zorganizowało w Nikozji na Cyprze 3 zogniskowane wywiady grupowe. Udział w nich wzięli przedstawiciele dwóch szkół podstawowych. Ogółem przeprowadzono 3 wywiady grupowe: 2 z nauczycielami i 1 z rodzicami dzieci ze środowisk wielojęzycznych.
Nauczyciele i rodzice zostali wcześniej poinformowani o projekcie, o jego celach, założeniach, działaniach oraz roli, jaką mają do odegrania w nim szkoły. Obie szkoły są bardzo pozytywnie nastawione do pomysłu opracowania programu nauczania, który będzie wspierał wielojęzyczność.
Także rodzice bardzo ciepło podchodzą do tego pomysłu, dzięki któremu dzieci będą miały ćwiczenia z wielojęzyczności w szkołach. Warto też wspomnieć, że w obu szkołach uczy się wielu uczniów wielojęzycznych, o pochodzących z rodzin migrantów.
Różnorodność językowa w poszczególnych szkołach oraz fakt, że nie wszyscy uczniowie znają język grecki w wystarczającym stopniu to wyzwania dla nauczycieli, których zadaniem jest zapewnienie wszystkim uczniom wartościowej nauki. Ministerstwo przewidziało czas na nauczanie uczniów o korzeniach wielokulturowych, niemniej jak wszystkie programy systemowe, nie zapewnia on wystarczającej ilości czasu, by w odpowiedni sposób zaspokoić potrzeby wszystkich uczniów. Dlatego też niezwykle ważne jest opracowanie programu nauczania obejmującego wzbogacone ćwiczenia i przydatne narzędzia, które pozwolą w efektywny sposób nauczać wszystkich uczniów. Preferowane jest podejście praktyczne, oparte na realiach społecznych. Nauczyciele wyrazili także nadzieję na otrzymanie wskazówek, w jaki sposób najlepiej prowadzić nauczanie poszczególnych języków.
Rodzice zwracali uwagę, że wszyscy uczniowie powinni być wspierani przez szkolę. Niektórzy mówili o dużym znaczeniu integracji społecznej, która pomaga dzieciom być bardziej otwartymi na zajęciach. Ponadto zauważyli, że uczniowie powinni mieć możliwość w równym stopniu rozumieć treści przekazywane w szkole i zasugerowali, iż pomocne w tym mogłby być tłumaczenia.
FRIEDRICH-ALEXANDER UNIVERSITY (FAU) – ILI:
Na początku marca w regionie Erlangen-Nuremberg w Niemczech przeprowadzono trzy zogniskowane wywiady grupowe. Spotkania zorganizował niemiecki partner, Innovation in Learning Institute (ILI), będący częścią Friedrich-Alexander-University (FAU). W pierwszym z wywiadów uczestniczyli rodzice dzieci ze środowisk wielojęzycznych, w drugim nauczyciele ze szkół podstawowych, a w trzecim nauczyciele ze szkół średnich.
W trakcie tych trzech wywiadów, rodzice i nauczyciele, którzy wydawali się bardzo zmotywowani i zaangażowani, omawiali korzyści płynące z wielojęzyczności. Zwracali uwagę na różne aspekty tego zjawiska np. uczenie się większej liczby języków w szkole; korzyści, jakie odnoszą dzieci
mówiące różnymi językami ojczystymi; trudności, jakie napotykają dzieci wielokulturowe w szkole i w domu; sposoby doceniania i wspierania różnorodności kulturowej i językowej. Ogólnie rzecz ujmując, niemal wszystkie dzieci lubią się uczyć języków obcych i mają bardzo wysoką motywację do poznawania innych kultur. Niemniej w przypadku dzieci nie znających języka niemieckiego na odpowiednim poziomie, a uczęszczających do szkół, najważniejsza jest promocja znajomości tego języka. Wielojęzyczne umiejętności uczniów o korzeniach wielokulturowych wynikające z ich pochodzenia zazwyczaj nie są doceniane przez nauczycieli, szczególnie w szkołach średnich, gdyż w programach nauczania takie umiejętności nie są promowane. Dlatego tak ważne jest włączenie do procesu nauczania języka rodziców oraz oferowanie dodatkowych lekcji po szkole w języku wykładowym.
Edukacja na poziomie podstawowym przewiduje więcej czasu na projekty językowe i kulturowe, a nauka języka często postrzegana jest jako ogólne zapoznawanie się z różnymi językami. Dzięki takiemu podejściu nauczanie wielojęzyczne i docenianie realnej wartości różnych języków łatwiej włączyć do obowiązującego programu nauczania w szkołach podstawowych niż średnich.
Nauczyciele cieszyliby się, gdyby narzędzia i łatwe do zaadaptowania materiały wzbogacone o treści multimedialne były dostępne w Internecie.
UNIWERSYTET W SALAMANCE:
W kwietniu 2016 roku na Uniwersytecie w Salamance zakończono pracę nad analizą tendencji i praktyk dotyczących wielojęzyczności w szkołach hiszpańskich i zorganizowano zogniskowane wywiady grupowych z udziałem nauczycieli i rodziców z miejscowych szkół. Celem było poznanie strategii szkół podstawowych i gimnazjów dotyczących promocji języków innych niż język wykładowy w klasach, zarówno z punktu widzenia nauczycieli, jak i rodziców, a także identyfikacja potrzeb, oczekiwań i trudności związanych z tym zagadnieniem.
W regionie Castilla y León, odsetek uczniów o korzeniach wielokulturowych jest niższy niż w całej Hiszpanii (6,5% w Castilla y León, 8,5% w Hiszpanii), w związku z tym liczba uczniów dwujęzycznych (których jedno z rodziców pochodzi z zagranicy) jest naprawdę niewielka. Pośród nauczycieli przeważało pozytywne nastawienie do języków jako takich, choć zauważają, że poza nauką języków obcych przewidzianą przez programy nauczania i kursami językowymi mającymi integrować uczniów zagranicznych, nie istnieją żadne konkretne plany promocji wartości języków pozaszkolnych, a inicjatywa w tym zakresie często wychodzi bezpośrednio od nauczycieli.
Nauczyciele są otwarci na bliższą współpracą z rodzicami i są gotowi pogłębiać swoją wiedzę zawodową z tego tematu. Chęć angażowania się w zajęcia szkolne deklarują zgodnie wszyscy rodzice o korzeniach międzykulturowych, którzy zasadniczo aktywnie uczestniczą wraz ze swoimi dziećmi we wszystkich zajęciach organizowanych przez szkoły i mają dobre zdanie o pracy
SPOŁECZNA AKADEMIA NAUK:
Pierwszy zogniskowany wywiad grupowy w Polsce zorganizowała 21 kwietnia 2016 r. Społeczna Akademia Nauk w Łodzi. Grupa uczestników obejmowała nauczycieli językowych, pedagogów i przedstawicieli organizacji wspierających edukację. Wszyscy uczestnicy zgodnie uznali, że kwestia „wielojęzyczności” jest nieobecna w polskich szkołach. Przyczyną takiego stanu rzeczy jest dość skomplikowana historia naszego kraju po drugiej wojnie światowej, wskutek której niemal wszystkie języki obce związane z mniejszościami narodowymi zniknęły z naszego otoczenia, a zjawisko masowego napływu migrantów nie stało się jeszcze udziałem Polski. Liczba imigrantów rośnie z roku na roku, jednakże pozostaje znacznie niższa niż w innych krajach europejskich.
Dlatego też dzieci, rodzice i nauczyciele rzadko mają kontakt z osobami wielojęzycznymi.
Dzieci w polskich szkołach mają możliwość dowiedzenia się czegoś na temat innych kultur w trakcie tzw. „dni wielokulturowych”. Czasem nauczyciele proszą zagranicznych uczniów o zaprezentowanie kultury i obyczajów kraju, z którego pochodzą, jednakże kwestia języków obcych i używania ich w ramach wsparcia procesu nauczania została zepchnięta na dalszy plan.
Wszyscy uczestnicy wywiadów grupowych brali aktywny udział w dyskusji i wykazywali zainteresowanie tematem. Ponadto zgłosili kilka naprawdę interesujących pomysłów, w jaki sposób można wdrażać ideę promocji wielojęzyczności oraz jak skorzystać na kontaktach z innymi językami i kulturami. Jeden z takich pomysłów wiąże się z koniecznością „nauczenia nauczycieli, jak uczyć”, dzięki czemu mogliby wykorzystać znajomość innych języków. Należałoby nauczyć ich, w jaki sposób znajdować podobieństwa między językami i kulturami oraz uświadomić im, że są to zasoby, z których mogą czerpać. Nauczycielom spodobał się pomysł wykorzystania innych języków, a szczególnie języków ojczystych, jako podstawy do poznawania nowych języków, wymiany doświadczeń oraz budowy wspólnego zrozumienia dla procesów edukacyjnych. Są naprawdę zainteresowani zastosowaniem przyszłych rezultatów projektu w swojej pracy z dziećmi o pochodzeniu wielokulturowym.
NAJBLIŻSZE PLANOWANE DZIAŁANIA
Jednym z celów projektu VALUE jest stworzenie internetowych kursów dla nauczycieli na temat wielojęzyczności, jak sposobów w jaki może ona wspomóc proces nauczania w szkole, jak i w domu. Kursy zostaną wzbogacone o narzędzia, które ułatwią stosowanie elementów w szkołach oraz będą promować wykorzystanie różnych języków w procesie nauczania, niekoniecznie tych wykładowych. W kwietniu 2016, w oparciu o rezultaty analizy materiałów dostępnych w krajach
partnerskich oraz informacje uzyskane ze zogniskowanych wywiadów grupowych, ILI opracował strukturę kursu szkoleniowego dla nauczycieli. W maju 2016, w trakcie spotkania projektowego w Salamance, rozdzielono zadania i obecnie wszyscy partnerzy zajęci są tworzeniem poszczególnych modułów kursu.
Powstanie w sumie pięć modułów teoretycznych i dwadzieścia osiem ćwiczeń praktycznych.
Pierwsza wersja kursu powinna być gotowa na koniec sierpnia 2016r. Następnie treści kursu zostaną zamieszczone na platformie internetowej, przetestowane i przetłumaczone na języki wszystkich partnerów. Na początku roku 2017, we wszystkich krajach partnerskich rozpoczną się szkolenia pilotażowe z udziałem nauczycieli. Zostanie także opracowany podręcznik dla nauczycieli na temat wykorzystywania cyfrowego opowiadania historii (digital storytelling) w klasach. Na koniec projektu każdy z partnerów przygotuje interaktywne wystawy w szkołach, których tematem będzie wielojęzyczność.
DANE KONTAKTOWE
Strona internetowa projektu: www.valuemultilingualism.org E-mail: info@valuemultilingualism.org
Profil na Facebooku:https://www.facebook.com/valueerasmusproject/
