• Nie Znaleziono Wyników

Gedichte : Mutter und Kind.

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2022

Share "Gedichte : Mutter und Kind."

Copied!
376
0
0

Pełen tekst

(1)
(2)
(3)
(4)
(5)
(6)

¡ ¿ M /I,

(7)
(8)

ßebbels Werke

herausgegeben von

tbeobor Poppe

(Pit swei Beilagen in Gravüre unb einer Sakfimilebeilage

Berlin — Ceip3ig

Deutjcbes Verlagebaus ßong &

C o .

(9)

ßebbels Werke

Crfter “Ceil

öebicbte — CDutter unb Rinb

herausgegeben

unb mit einem Cebensbilb verfeben von

Cbeobor Poppe

Berlin — Ceip3ig

Deutfcbes Verlagsbaus Bong & Co.

(10)

Alle Rechte, auch bas her Überlegung in anhere Sprachen, Vorbehalten

D ruck v o n (D e tjg e r & W ittg in C eip3ig

(11)

Inhalt öes 1 . Zt les.

Seile

SebenSBili» ...x m E in le itu n g De3 S e ra u S g e b e rS ... 1 Webidble I. ©efamtauSgabe (1857) ... 19

© eite f i l e b e t .

9?adjtlieb (6 .2 fla f 1836, £ e lb e l- b e r g ) ... 21 S tu rm a b e n b (19. 3ftat 1841, H a m b u r g ) ... 21 E a 8 legte ® la3 (27. Slpttl 1836,

£ e t b e l b e t ß ) ... 22 E e r ju n g e © Z iffe r ( 1 7 .R o o . 1836,

IR ü n d ien ) . . . 23 ß o rro ä rlS (1. S e p t . 1847, SBien) 23 Jtn a b e n to b (3. 'äJtat 1838, ®iün*

rf]en) . ... 24 S d jifferS 9Ibjcf)ieb (24. aip rtl

1842, © a m b u r g ) ... 24 ß u aSfetb 1 3 ^ ^ f e t b l (19. 3 a n .

1839, H t t f i n d je n ) ... 25 R eq u iem (15. Sluguft 1840, £ a m -

b u t g ) . . . . % . 26

(Ein nfldjtlitfieS G d ) o ... 26 fiieb ( 5 . 3 u n i 1844, ® ari«) . . 27 E a 8 ftö g lein (17. E ta t 1838,

E R ü n ch e n )... 28 S cheibe lieb er ( l : 31. J a n u a r

1837, 2 : 10. ER ätj 1839, Eflün-

r f j e n ) 29

ß tü b lin g filie b (24. Ölpril 1838, E R ü n c f je n ) ... 29 E a ä erftr.8 ed ig elag (1 3 .® eg-1856,

S B ie n ) ... 30

© a l l a b e n u n b S e r t o a n b t e « . fiie b e ia a u b e t (18. 3 a n u a r 1844,

a3att§) ... 32

©in ®iti)marfifcfier Jöauer

(9. SRärj 1853, SSicn). . . . 35 E c t £ e ib e f n a b e (8. ÜJiflrj 1844,

■¡ISariS) ... . . . 40 Ö a te n m f c r (5. E c jc m b c t 1839,

H a m b u r g ) ... 42

E ie 53olcn füllen leben!

(28. ßluguft 1841, H a m b u rg ) . 4S S d )ö n ß e b to ig (7. R o b . 1838,

ERüncfien) . ...44 '8 ift TO tttem ad)t (26. S e p t. 1843,

^ a r i ö ) ... 46 E e r EJialet (10 . R o ü e m b e t 1835,

ß a m b u t g ) ... 47 E ie (S p an ierin (15. Sluguft 1841,

H a m b u r g ) ... 47 V irg o e t M a te r (11. S e p t . 1841,

H a m b u r g ) ... 49 E ie ju n ge E ftutter (4. ß lpril 1841,

H a m b u r g ) ... 50 E a ö ffinb a m S r u n n e n (23.

S e p te m b e r 1841, H a m b u rg ) . 50 E a i S e tte lm ä b tfje n (1837, EJtün-

d j e n ) ... 51 E ie b illig e E r e i (1 6 . C ito b e t

1852, B B ie n )... 52 E ie tre u e n S r ü b e r ( 2 0 .3 u n i l8 3 8 ,

ERünchen) ... 54 E ie C b a liä fc (31. C Ito b e r 1853,

S B ie n ) ... 56 E a ä Slinb (9. 3 u l i 1834, SBeffefc

b u r e n ) ... 57 E a8 Storn a u f bem Eacfje (28.

C Ito b e r 1853, ö i f e n j in Eftäf)3 r e n ) ... 58 C u ja re n tre tb u n g (24. E e j . 1856,

8S i e n ) ... 59

ß e r m t f d j t e © e b i d j t e . aiu« b e t Ä in b h e tt (24.

1843, ffo p e n h a g e n ) . . . . 62 E e r S c h m e tte rlin g (18. 9IprtI

1833, 9 B c f|e IB iirc n )... 64 S u b e n to n n ta g (24. ©2ai 1836, i> e ib e rb e rg )... . . . 65

(12)

V I iSnfealt bed 1. îe iie d

©eite

(Ein frühe« S ieb eäieb en . 1 . D ie J u n g f r a u (28. D e^. 1833,

ffieffelb u ren ) . . . . . 66

2. K a m p f (1856) . . . 66

3. © ieg ( 1 8 5 6 ) ... 67

4. ©Iücf ( 1 8 5 6 ) ... 67

5 . D e r Dob ( 1 8 5 6 ) ... 67

6. © p u l (3 . D e je m b e r 1836, 2 R ü n rf)e n )... . 68

7. Slatfpruf (16. Sunt 1834, ©Jef fei* b u re n ) . . . . 68

8. ©üfee D ä u fd ju n g (23. ©ep= te m b e r 1834, SB effelbureu) . 69 9. 9iad)t« (17. $ u i i 1834, SBeffel» b u r e n ) ... 6 9 10. O ffe n b a ru n g (11. © uguft 1835, H am b u rg ) . . . 70

11. 9?acf)flang (1834 o b e r 1856) 71 9luf e in e U n b e fa n n te (23. Ulpril 1836, # e ib e lb e rg ) ... 71

Sluf e in a lte s © lab d )en (1835, D t t f e m a r f d ) e n ) ... . 72

9In ^>ebiüig (17. F e b r u a r 1837, 9 J tü n d ) e n ) ... 73

S te b e« p ro b e (24. S u i t 1 8 5 4 , S R a r i e n b a b ) ... 7 4 2 lu f bie © en e fu n g eine« fdjönen HKäbcfjenö (24.2R ärs 18 45 ,9iom ) 74 D ä n b e le i (3.(D?ail836,C>eibeIberg) 75 © injige« ©efcfeiebenfein (7. S a n . 1837, 9Ründ)en) . . . 75

«Reue S ie b e (24. S u l i 18 4 1 , $ a m - b ü r g ) ... 76

© ie febn fid) n id )t to ieb er (24. © e p te m b e r 1841, H a m b u rg ) . 76 8 lu f e in errö ten b e« ju nge« 9Rdb d)en, ba« id) im S o u b re (ab (30. J a n u a r 1844, (pari«) . . 76

3 d ) u n b bu (1843, K o p e n h a g e n ) 77 Sefeter ©rufe (30. J a n u a r 1843, K o p e n h a g e n ) ... 77

© ia n je n a u f ein fijilianifebe« © efem eftem paar (18. © ug. 1845, («ReapeD ... 78

D a« O p fe r be« ^ rü b lin g « (18. 9 R ärj 1845, f t o r n ) ... 80

SBalbbilber. 1. D a« $ a u « im SBalbe (22. D e c e m b e r 1843, «ßari«) . . . 83

2. © ö fer O r t (24. D e}. 1843, © a r i « ) ... 84

3. D id e r SBalb (29. 3 a n u a r 1843, K o p e n h a g e n ) ... 84

4. S i tu a t io n (12 . O fto b e r 1838, S flü n rfje n )... 85

Ölbenbgefüpf (17. O tto b e r 1838, S R ü n cfe e n )... 86

«Rarfjtgefüf)I (3l.9D?ail836, £eibel= b e r g ) ... 87

© e ite 9?ärf)tlid)er ©rufe (14. 2Rai 1836, £ e i b e l b e r g ) ... 87

S o rftü fe lm g (20. 3 u l i 1 8 3 7 , SRün* djen) ... 88

D ie ötofen ( 2 7 . 3 a n . 1844, ^¿rais) 88 © o m m e rb ilb (31. Sluguft 1844, © a r i « ) ... 89

© in © ilb au « fReicfeenau (1847 ob er 1 8 4 8 ) ... 89

# e rb ftg e fü b l (2. © e p te m b e r 1836, £ e i b e l b e r g ) ... 90

© p a s ie rg a n g a m £ e rb [ta b e n b (13. (Robem ber 18 3 6 , 2Rüntf)en) . 90 $ e rb ftb ilb ( O fto b e r 1 8 5 2 , SBien) 91 D a « SRäbcben im K a m p f m it fid) felbft ( l : 18. © e p t. 1839, £ a m = b ü rg , 2 : 1 1 .3 a n u a r 1 8 4 5 ,9îom ) 91 8In e in e n ftre u n b (10. S lp ril 1845, 3 i o m ) ... 92

© ine P flic h t (10. 3 a n u a r 1 8 4 5 , S t o m ) ... 93

£ö d )fte« © eb o t (31. D e z e m b e r 1836, 9 R ü n d ) e n ) ... 93

«M ahnung (1836, i> eibelberg) . . 94

2In bie 3 ü n g lin g e (22. 3 u n i 1 8 3 9 , H a m b u r g ) ... 94

fHbam« O p f e r (14. 3 u n i 1839, H a m b u rg ) . . . . . . 95

D e r S a u m in b er iB ü fte (2. 2Rai 1839, H a m b u rg ) . . . 95

© rq u id u n g ( 2 0 .3 u l i 1836, 4>eibel= b e r g ) ... 96

3 n ba« 3 llbum m e in e r g r a u (9. «Mars 1853, © i e n ) ... 96

© ro fem u tter ( 8 . S u li 1836, £ e ib c l* b e r g ) ... 96

©in © p a jie rg a n g in «Pari« (28. SMai 1844, « P a r i « ) ... 98

©in © eb u rt« ta g a u f b er tReife (19. «Märs 1 8 5 2 ) ... 102

(Huf bem «Meer (28. D e je m b e r 1842, K o p e n h a g e n ) . . . 106

«Proteu« (15. S u n i 1834, Ü8effel= b u r e n ) ...107

3n>ei HBanberer (20. «Rodem ber 1837, M ü n c h en ) . . . 108

© rle u d jtu n g (1836, £ e tb e lb e rg ) . 108 © eb u rt« n ad )t* D rau m (22. SMärs 1835, H a m b u rg ) . . . 109

D ä m m e r ^ m p f in b u n g ( 2 .g e b r u a r 1843, K o p e n h a g e n ) . . . . 1 1 1 fH em inifjenj (29. J a n u a r 1843, K o p e n h a g e n ) . . . l l l SRofe unb S ilie ( 2 8 .3 u ü l8 4 1 ,# a m = b ü r g ) ...112

© lu m e u n b D u f t (10. f te b r u a r 1838, « M ü n r f j e n ) ... 112

D e r © o n n en = 3 ü n g Iin g (13. S a n . 1839, 2 R ü n c | e n ) ...112

£>orn u n b f tlo te (7. «Rodem ber 1835, H a m b u r g ) ... 113

D e r Ä r a n te ( ^ S a n u a r 1838, 2 R ü n d ) e n ) ...114

(13)

3nhnlt be» 1 Deiles V II

S e i te Da« c«rab (24. g e b ru a t 1837,

M ü n c h e n ) ...114 S ie Schönheit b e t SBelt (22.

geb.. 1849, S B ie n )...115 Do« H erm elin (3. g a n u a r 185«,

SB ien)... 116 M o rg e n u n s Slbenb (15. J o n u a t

1834, SB effelbuten)...115 Sin ein toeinenbeä Sl'inb (12. S an .

1839, München) . . . . 116 D ie Unfcftulb 1842, D am butg) l l b A i b en l o b (Suni 1837, M ü n i e r ) 116 Dab alte $ au 4 (25. 3 u n i 1834,

SBefielbuten) . , 1 1 7

M em ento vivere (SBinter 1836, 14. M arg 1837?, M ünchen) H 9 D a i D au i am M eer (22. g e b ru a r

1838, M ü n c h e n ) ... 119 U nterm S a u m (28. S e p t. 1840,

D a m b u rg ) ...121 Sie öbnung (SBintet 1836, SJlün»

i p e n ) . 122

Sluf ein ichiummembeä Jttnb (1835, f ia m b u r g t... 122 Slite SBiomuno biefer Oebicfjte

(1841, H a m b u r g ) ...123 SBinterreife (20. M ä « 1839

M ühlhnuicni • ... 124 S o n m e rte ife (13. M ärg 1839,

Ciihftäbti . . . 124

D ie ifiofen im S ü b en (1845, S te a p e i) ... 125 D ie iiitm ee (7. 9)tärg 1844,

S i a r i « ) ... 125 (Bebet in .geot.1843, Kopenhagen) 127 Da» M äbchcn nachts botm Spie>

gel (9. Sii'guft 1815, Steapei, 138 DhottoalbfenS O antim eü ib oet

(Met (3 1 .3 a n u a 1843, S o p en . b a g e n ) ...128 M eeresleuchten (18. g a n u a r 1845,

3 lo m ) ...- 129 Sluf bie beutfche S h n ftlen n (24.

Sep tem b er 1850, SBien) . . 129 Sluf bie S iilintfcpe M a jo n n a

(Suli 1851, in ber D teSbner Ceeierie)...130 M eifenglüd (18. Degember 1856.

SB ien)... 130 D er bebe BiebeSbrief (1856,Sßie 131 D 'e SBeibe be. Wacht (16. Slunuft

1840, H a m b u r g ) ... 131 D aä Venerabile in ber Uiacfjt

(12. 3 u li 1845, Weanei) . . 132

D e m S c h m e r j f e in Stecht.

1. gtoig er,b erb u in X iefen to o h n eft (l° 4 0 , fia m b u -a )...134 2. Siegt etn er fcmoet gefangen

(22. 3 u n i I8 d 6 , $ eib elb erg ). 135 3. SlUe SBunben hören auf gu

bluten (16 3 - n u a t 1844,$ u n S ) 135

S e i t e 4 . S c h la fe n , S c h ü f e n . nid)ti aiä

S c h lafe n (20 . Stob inber 1836, M ü n c h e n ) ... 136 5 . (Bott roeig, w ie tie f b e r M e e r e i

g ru n b (24.3U||1841, H a m b u rg ) 136 6 . S ta tu r, o u tu n n ft mich nicht bei

” i)te n (24. 3 a n . I o 14, ijäari«) 137 7. U n b m u ö t b u o e n n , troj) S tra ft

u n b M u t (1836, S e öelb erg ) . 137 8. iBeht ftu m m a " ')ir o o rb ei bie

'W elt (1. M a i 1839, H a m b u rg ) 138 9. 0 » grüfgf bich toohl ein Slugem

b lid (! 3ai . 1837, M iin cp en ) 138 10. U n e rg rü n b lic h e t S cp n ierg .21.

S e p te m b e r 1841, H a m b u rg ) . 138 11. D e n bftngften D ra u m b eg leitet

(1 8 5 6 O te r 1 8 5 7 ) ... 139 D e s D i c h t e r « D e f t a m e n t .

D a « abgefchiebene S tirb a n feine M u ti e r 17. Deg. 1843, SSarii) 140 S3colog ju iB o eth ee b u n b e rtiü b rig e t

© e b u rttfe ie c (Sluguft 1849, Stenging oei SBien) . . . . 143 D ie ($rbe u n b b e r M en fd ) (1848

SBien) . 146

Sin beä Staifcr« b o n Cfterreicfj M a ie f tä t (1 8 5 3 , SBien) . . . 148

S o n e t t e .

Sin e in e S tö m e rin (30. M ä rg 1845, S to m , ... 150 3 m rüm ifeijen f ta r n e b a l (24. S e p »

te m b e r 18 4 6 , SBien) . . . . 150 g i n e fflionbnachf in Stom ( l6 .S o p *

te m b e r 1845, S teap ei) . 151 D ie f ie tm e (23. S e p te m b e r 1846,

SBien)... 151 D e r SBein ( g r ü p lin g 1642, D am -

b u ra ) . 152

SJoU euäung ( 3 ru l)lin g 1842, D a ni»

b ü r g ) ... ■ • 152 iH ecptfertuiung (28. S e p t . 1845,

Steap ei) . . . . 152

D ie g r e i b e it Per S ü n b e (4. C t t.

1846, S t e a p e i ) ...153 S c h ö n h e iB p ro b e (3 0 . M urg 1845, S i o m ) ...153 Sin (Shriftine G n g e h a u fe n (11.

Sluguft 1846, SBien) . . . . 154 D o p p e lte r S fritg (14. S lp ril 1845,

8 t o m ) ...154 Sin ben Stü nftler (8. C tt. 1845, S t e a p e i ) ...155 G in gtoeite« (2. S e p g e m b e r 1847, SBteu)... 155 U ufere S e i t (4. S e p te m b e r 1841,

H a m b u r g ) ... 155 D ie menföhiiehe © efcllfchaft (3.

S e p te m b e r 1841, D o roö u rg ) . 156 M e in g a a n ¡4. S e p te m b e r 1641,

H a m b u r g ) ...156

(14)

V III Onhalt beé 1. Eetíeé S e i t e

S n e in e eble S ie b en b e ( g rü f jlin e 1 8 4 2 , H a m b u r g ) ...

© e i t u n b 3cf) (Orrühling 1842, H a m b u rg ) . . . . Sin bie ffu n ft (6. S e p te m b e r 1841

H a m b u r g ) ...

E ie S d jö n h e tt (15. S e p te m b e r 1 8 4 5 , R e a p e l ) ...

E i e © erfcfjm ahte (14- S lp ril 1845 R o m ) ...

E ie beiben 3 e d )e r (2 5 .S e p t.1 8 4 6 SBien) ... . E e r ERenfcf) u n b b ie ©efd)icf)te (5

S e p te m b e r 1 8 4 1 , H am b u rg ) ERann u n b SBeib (ftrü h lin g 1842

H a m b u r g ) ...

Sin e tn fdfjöneä S in b (ftrü h lin g 1 8 4 2 , H a m b u rg ) . . . E a S ¿ e ilig fte ( ftrü h lin g 1842

H a m b u r g ) ...

E R pfterium ( F rü h lin g 1842, # a m b ü r g ) ...

Sin ben Slther (18. S lp ril 1842 H a m b u r g ) ...

E ie S p r a y e (23. ERai 1845, R o m ) SlpoIIo öon © elb eb ere (5. ERai

1845, R o m ) ...

Sin m ein e n g r e u n b © u rlitt (1847 S B ie n )...

3 u n o ß u b o b ifi (18. S e p t . 1845 R e a p e l ) ... ....

© in © ilb (3. S lp ril 1842, £>am b ü r g ) ...

157 158 158

159

161

161 162

164

© p t g r a m m e u n b © e r f o a n b t e S . (R o m u n b R e a p e l 1845.)

I . © i l b e r .

Sluf ben E o m j u S a n f t S t e p h a n

i n SBien ... 165

E o te n o p fe r ...166

S B ü f t e n b i l b ... 166

S c h w a lb e u n b ß f li e g e ... 166

© efchloffener ß r e i « ...166

© in S B e i g e n f e l b ...166

© ei b er © e fta ttu n g beS £>erjogä öon S lu g u fte n b u rg . . . . 167

E e r ©r e t ó . . . . . . . . 167

R ach b em erften Slbenb bei ftra n c o n i in © a r i s ... 167

E e r © h ö n i j ... 168

R a t u r u n b E R e n f c h ...168

I ta l ie n « erfter © r u f e ... 169

R o m . . . 169

© oloffeum u n b R o tu n b a . . . 169

Sluf bem Ä a p ito l ... 169

V ia A p p i a ... 169

E e c © feu am © ra b c b e r © ecilta ERetella ... 169

L a ch iesa s o tte r r a n e a d e i C ap u - c in i a R o m a ... , 170

Sluf e in e © ie n e in b er © illa E R eb ic iS ... , i7o E ie ftu p p e lb ele u c h tu n g j u R o m 170 © o r bem ß a o fo o n . . . 1 7 1 E ie ß e tm e *. . . ...1 7 1 © in S c tto c c o = E a g in R o m . . 1 7 1 © o r R a f fa e ls © a fa th e a . . . . 171

E ie S llejanb er= S ch lach t in R e a p e l 171 E e r ß o r b e e r in I t a l i e n . . . . 1 7 2 3 n S l l b a n o ...172

3 n ben p o n tin ifc h e n S ü m p f e n . 172 V illa r e a le a N a p o l i ...1 7 2 R eap o litan ifcheS © i l b ...172

Sluf e in e n S c h m e tte r lin g , ber mich in b e t © räb erftra& e ju © o m p e ii u m f l o g ...1 72 E ie fijilianifche © eiltän je rin . . 173

© enebig ...1 7 3 Seite

II.

E e r ß o r b e e r u m e in ERenfchen;

h a u p t ...

E a § i>öd)fte u n b baS E ieffte Sluf ben E o b ...

E ie h o p p e lte n E r ä n e n beS ERen fchen . ...

E e r E ä m o n un b b er © eniuS E e r SBirbel beS S e in S . . . E r a n S J u b f ta n tia tio n ...

E e r S l b e n b ...

E i e © re n je beS ERenfchen . S3htlofophenfchi(ffal . . . . . E ie S c h a m ...

Sin bie © r b e ...

E e r S c h l a f ...

E eS ß e b e n ä ßöchfteä . . . . Sin baS © lü d ...

E e r f tü h r e r burcfjä B eben . . M ajestas h o m i n i s ...

3 e b e rm a n n inä Sllbum . . . E e r E r iu m p h b er R a t u r . E a S grö ß te £ in b e m i8 . .

© ebingteS © e rtra u e n . . Sin ben ERenfchen . . . . Sin © o l u m b u ä ...

H omo sapiens . . . . . E ie Unfterblichen . . . . E e r © röjjte . . . .

© Iu m e n unb E o m e n . . . E e r SBeg j u r © ilb u n g . . ß e b e n ö r e g e l ...

S ch ö n u n b l i e b l i c h ...

E R en fc h e n lo ä ... . , E ie ftra g e b e b in g t bie Slntto o rt

© otteS R ä tfe l . E e r etoige © apft S elb fterT enntniS E i e SB eit

© erto u n b e ru n g u n b Sluflöfung E R a h n u n g ... . . . E ie S u m m e beS ß e ö e n ö . .

£ > e ro e n * S c h ic ff a l...

E e r E r a u m a ls © ro p h e t . , 173 173 174 174 174 174 174 174 174 174 175 175 175 175 175 175 175 175 175 176 176 176 176 176 176 176 176 176 17' 17 17 17 17 17 17 17' 178 178 178 178 178

(15)

S n & a lt be3

© eite

£a& unb S i e b e ...178

Sßelt u n b Sftenftf)...178

I I I . S iu n ft. S a S © e n te u n b bie T a le n te . . 178

SKeifier u n b S3fufd)Ct . . . . 179

© e tn tff e n g fr a g e ...179

2 b e e u n b © e fia lt . . . 179

® e iä u n b iJSrofa . . . . 179

S i e b e u tfd )e © p r a d ) e ...18C 933eIt=^3ocfie . . . 181

S i e S i e g e l ... 181

S i e ^J3oefie ber f o r m e n . 181 fBjjilofopIjie unb ftu n ft . . . 181

9 ?iebetlän b ifd )e © d )u le . 181 ffiu t ein em fK em öranbt . . . . 181

S i e S e f u n b ä r e n ... 182

Slu f m a n c h e n ...182

© ru n b b e b in g u n g beä © tf)ö n en . 182 S a S $ r in ä i £ b er 9?atum ad)al)= m u n g ... 182

S ie alten 9Zaturbid)tex unb bte n e u e n ... 183

©oelfjeS 3?etf)tfertißung . . . . 182

© d jillei in feinen äftbetifdjen Sluf* f a f c e n ... 182

S ie d alS S ta m e n b id jle r - . . . 182

(Sinem llr fp r ü n g lid je n , . . . 183

© oetfjeä J ö i o g r a p l j i e ...183

X r o f t ... 183

©oet&eä © e l r b u n g e n ... 184

U nfterblidte unb Ü n b e g ra b c u e . 184 SR idjtfdjnur...184

Sin ben S i d ) t e t ...184

Sin einen © djriftfteller . . . . 184

Sftonolog eines SJiobelliägerS. . 184

Seffing unb feine 9?ad)foIget . 185 © diiUet unb S ta p rle rn . . . . 185

Sluf einen SIbfolutiften beSSBerfeä im S r a m a ... 185

Sluf einen biel g eb ru d te n SljrieuS 185 © ij a le jp e a r e ...185

S I rio f t...186

fpiaten ... 186

S e r alte © leim . . . 186

8SirtUDjen’ S3DrtTätä . . . 186

Slllegorie unb © tjm bol . . . 186

S i e beutfdie S ite ta h ir . . . . 186

£ ite r a tu r = e p o d ) e n ...187

© in S ia rt in g o l i o ... 187

SRad) b e rS e f tü re eineg beutfdjen Sid)ter=>9?etroIogS . . . 187

© r u n b t r r t u m ... 187

S S tlb e r p o e fie ... 187

Sßol)I ¡ u m e r l e n ...187

S frie g S ied jt...187

© u te r S R a t ... 188

in fto tifd je r S i ü d b l i d ... 188

S e r D i le tta n t . . . 188

S iet ffiritifer a ls S e m iu rg . . . 188

© in p!)iIofD pf)ifd)er9Inalt)tilei bet f i u n f t ... 188

1 . S e tle S I X © eite S i e fto m ö b te . . . 183

S i e m o b ern e Stom öbie « • • . 188 S floberne5lnaIt)febe32Igam em non 183 S e m S e u fe l fein fftedjt im S r a m a 189 S a n unb ft-arbe . . . 139

S ie S i tu a t io n b e i S id jte rS . . 189 S i d f t e r l o S ... 189

S roft fü r beutfd)e S luiore n . 1S9 ¡R'unft unb SIflertunft . . . . 183

Öluf bie mobetnen ftram ofen mtb iiire bentfdjen © en o jjen . . . 189

S u r ö e b e ra ig u n g . . . 190

S ie $ o r m . ... 190

Sin b ie Sicaliften 190 I V . ® e f cf) i d) t e . 2 e ^ ig c tS ta n b p u n ftb e x ® e fd )ic b tc 190 S3oIitifd)e © itu a tto n . . 190

S e n S t a a t s m ä n n e r n . . . 190

U n je re S e i t u n b bie ber Stteuääüge 190 g rie b tic b b e r © t o f i e ... 190

©in © tfab ru ng S faö 191 ffierfebiebener ® aju« . . . 191

S u e r t r a g e n ... 191

S e r jüngfte S a g unb bie SBelt 191 SJIobeme ©taatsbÜbungen . . . 191

9 iu r m e i t e r ... . 1 9 1 S ib e riu S ' S ln tm o rt . . . 192

S i e £<rteif)eit b er t r e f f e . . . . 192

S e r U n g a r u n b feine 2Infpriid)c a n S e u ifd jla n b . . . 192

V. © tl ji f d j e ä . v. U n f e h l b a r ...„ . 192

© elb ftre m id jtu n g in b e t ©elbft- e r t j a l t u n g ... - 192

Sluf e in en SJfenfdjenfeinb . . • 192 S e r fdjlim m fte © g o ift. • ■ 193 © t^ ifiie r g m p e r a tiü . . . . 193

£öd)fteä K rite riu m ber S ilb u n g 193 P i e t ä t ...193

S e r if e f ü r SEunft un b £ e b e n . 193 ©efetj unb * ß f l i d ] t ... 193

S a ä ©efefc . . . . . . 193

£ ü g e u n b S ö a f j t ^ e i t ...194

V I . i ß e r f ö n li d je S . Slud) e in m a l bem 9B id)t eine SInt« h j o r t ... 194

Httein f i r r b e e r ... 194

© elb ftiritil m ein e r S r c m e n . . 194

Slbleünung ...194

f ß r o p i j e j e i u n g ... 195

S e m Ißropfjeten J u r S ln ttro rt . 195 fie p te t S B u n fd )... 195

STCeine neuen ©ebidjte - • . . 195 S u fjofjet ^ B r e t ö ... 195

Sin bie © ö t t e r ... 195

C o nditio sine q u a n o n . . . 196

S tn ö lf 3faf)re fp ö te r . . . 196

V I I . S u n t es. S a S U rte il b er 5 t e u n ^ e ■ ■ ■ l 06 S e n © erftan b in ©l)ren . . . . 196

(16)

S e i t e

SRnboleon . . . . 1 9 6

Sllcpimiit u n b 55aprt i . . 196

S a t e i o i ...197

(Stob im " K e in ... . 1 9 7 ® e t ® e n i u O ... 197

Siecfcpiebene fio n fe q u e tije n . i )7 ® ai, g e u e t . ...197

I jro in m e r C b ru rfi . . . . 197

(rtn <£ib u n b (eine ä lu a e g u n a . 197 g a ta l e 8 (ei u e u j ... 197

® e t SPraftiter f ü n d i t ...198

S a f. ' b e ( ü b b e ... 19b ® a? iB a te tu n fe r ...198

© in ® a t t » n ...198

© in iE ; o Ieoni[u,er S ’ n a to r im S ian tb eo n 198 ©■"e rbmifct)e © o u rtifan e u n b oic S 3 o Iije i... 198

Sluf eine ¡Beilaoo” "! . . 198

© ine S ln tto o rt fonbetn leid jen . . 19«

® a6 rän.tfepe *Bantbr.-n . . . . 199

Sin ein en SB injer bei (Pom peji 199 S r a u u u n b f P o e fid ...199

SluOiebe . . . 199

© afa r u n b fein S c p n e ib e r . . . 199

U n te r m e in ¡Bilb bon ffljfjl . . 199

® ie i i ö p l e ...201

Sip nen fto lj b e t S i J I t t t . . . -200

© b tiftine a u f b en t ® all . . . . 200

s in e in e n g ü n g l i n g ...200

SB ergel.l.f'er S d u n f c p ...200

O r i g i n a l i t ä t ...200

® er -eutfepe SRime ... 200

X 3n&at! bei 1. Seile« Seite S c p a u f p i e l e t i r i m ... 200

X ie S B e t l c p e n ...201

3 m p tL g e n , teil tm n e in e n . . 201

3cp u n b b e t S S l i n b e ...201

® te S o n n e u n b m ein 8 i n b . . 201

I c j i u n b J to iu u te n ta r . . . . 01

3 m g rü p lm g ...201

liiia tn u n g . 201 ®aO ( I r g e p e i n i m O ...202

S po fefpeateO X e fta m e n t . 202 iRaupe u n b ® im e tte tlin g . . . ® ie S i a c p t i g a i l ...202

® ie j i t a n f p e i t ...202

® a8 g l i e d e r t e g e u e t . 201 Stuf einen b e t t l e t . . . . 203

SReine S ä n g e r i n ... 203

StB id) ein n to te n S io g el f&nb . 2( I Slbam u n b b e t g r u c p tle r u . . . 20 :1 S luigletcpung ... n o i ® e t b e tjo tg e n e f ta tfe r . . . a o j V I I I . © e r e t m t c . S 3 a ra 6 e l...204

® ie tragifepe S u n f t (12 . g e b r u a r 1850, S B i e n ) ... 205

® ie öoetifdje S i j e n j ...205

©in iR eifeabentsui in ® eut[dj= 206 laijb . 206 Stuf eine S ä n g e r in (1. 3 u n i 1857, S B ie n ) ...206

S p rü c h e ...207

Sin - (6. SRai lb 5 7 , to e i m a t ) . ¡¡„u ff ie b ff ite I I . 9lu3 bem Sßacbl u (1857— 1863) . . . 209

in cptonologifiper g o lg e . ® e t ¿ a u b e r p a in (SB ien, 6. S e p t . 1 8 5 7 ) ... 211

$ e n u n b k n e e p t (SBien, 20. Stob. 1 8 5 7 ) ... 212

® e r “ü n r, (SBien, 4. ® e j. 1857) 213 ® e t ¿ o .i le n n t ben SBeg (SBien, 7. ® e j. 1 8 5 7 ) ... 216

© in SBalb (Süllen, 14. ® e¡. 1857) 219 ® e r S ititfien fira u fi (SBien, 14. 3 u n ’ 1858) . . 222

® e t ÍB iir en SRarie SB ittgenftein (;» i[(p e n SB eim ar u n b 3 e n n , 28. 3 u n i 1 8 5 8 ) ... 223

® a s © epeim nis b e t S ip ö n p e it (Sflien, 2. 3 u n i 1859) . . . 224

® te i Scp tu eftern c 3 u li 1859) . 225 ¿ u m S d )i(Iet= 3 u b ilä u m SBien, 11. Stob. 1 8 5 9 ) ... 226

S c b a u ’ id) n t bie tieffte g e r n e . 227 Sen. bao S i e t (SBien, 2 5. S(pri( 1860) . . . . 229

® e r lepte Siau m (SBien, 28. S(ug. 1860 ) ... . . 229

Stuf ® o t «on (B eriitpingen (SBien, 23. g e b r u a r 1861) . . . . 230

Sin S e in e SR ajeítát, 8 b n ig SBil b elm I . aon ig te u b e n (® m un= ben, 30. 3 u ! t 1 8 6 1 ) ... 230

Sin g r e u u b £ a SRocpe ( ® m u n b tn , i Slug. 1 8 6 1 ) ... 233

S io rü b e t iS o b e n b ac b , 10. C It. 1861 ) ... 234

í )a lt .licpt j u feft (SBien, 1 1 . SíoP. 1 8 6 1 ) ... 234

SBaO ift baS f ü t ein g ta u e n b ilb (SBien, 11. g e b r . 1862) . . 234

SJtoiog ju m 2 o . g a r u a r 1862 (SBier g c 5 r. 1 8 6 2 ) ... 235

SReinet - o r p t e t S p tifttn e inO © ebetbutf) (SBien, D ftem 1862) 238 Sino bem SB icnet SStaiet (SBien, 6 . SRai 1 8 6 2 )... 238

(17)

S n h a lt b «

©eite

© e rlo te n unb g e fu n b e n (E reS b en ,

S e p t . 1 8 6 2 ) ... 239

Sluf ein feljr fchöneä iungeS ERäb= chen (SBien, 15. C ft. 1862) . . 240 © a te r u n b © o h n (SBien, C Ito b e r 1862 ) ... 241

E io D e tia n (SBien, 3. ERai 1863) 243 © pilog üum E im o n bon S itte n (SBien, 2 3 . ERai 1863) . . . . 245

ß in b e (© m u n b e n , 2 7 . $ u n t 1863) 246 E e r © ra m m e (© m u n b e n , in jd)W eren ß e ib e n , 22. ftu li 1863) 247 SBenn bie Rofen ewig b lü h te n (© m u n b e n , ^ u li 1863) . . . 249

ß u ftig tr itt ein fd )ö n et K nabe (© a b e n bei SBien, 6 . © e p t. 1 8 6 3 ) ... 249

© in gried)ifd)et K aifer (© a b e n bei SBien, 18. © ep t. 1863) . . 251

SBohin fo flin l, bu iu n g eá K in b ? (S a b e n b e i SBien, 19. © e p t. 18 6 3 )... 252

R e u e © p i g r a m m e. R a p o le o n un b © t a p ä ...2 55 E u bift a l l e i n ...255

3 u r © r i n n e r u n g ... 255

E ie © re n je be3 © ergebend . . 255

E a ä $ a a r in ber © u p p e . . . 255

E o p p e lte © if c r f u d ) t ...256

© hriftuä unb feine Slpoftel . . 256

E e r SRenfch u n b bie © ü te r beö ß e f i e n ä ...256

3 b e a l u n b ß e b e n ...25 6 ßiteratur=@ ef(hiii)tfchrei& cr . . . 256

© re n je ber K u n f t ...256

Sin bie fte in b e beä R e u e n . . 256

P hiloB ophus te u to n ic u s . . . . 257

E a 3 © t e x b e n ... 257

© re n je beä E e n l e n s S ...257

© oetfjeä © e n i u 3 ... 257

E a ä © a ra b ie ä fteljt o ffe n . . . 257

Slm ot u n b £ p m e n ...257

Sin bie © j a f t e n ...257

E a ä E e j e n n i u m ...258

ß o rb e e r un b © e t ü d c ...258

E i e g a tb e ber H o ffn u n g . . . 258

Sin b e n E r a g i f e r ...2 58 ß e id )te r b e rje ih t b i r ...258

T O u tte r u n b E in b . . . S llp b a b e tifc B e ê S S er^eichnië unb Uberfcbriften . . . © eite S p t o n . ' ...258

E e r E i c h t e t ... 258

K ain u n b irim m e l u n b © rbe 259 © hübe £ a r o I b ... 259

f i a r a ... . 259

© hriftian u n b © onrab . . . . 259

© a x i f i n a ...259

ß u j i f e t ...259

E o n 3 u a n ... 259

S B äh d ein © e m itte r . . . 260

Sluf baä R ib e lu n g e n lie b . . . . 260

Sin m ein e $ r a u ... 260

E a b ib u n b © o l i a t h ...261

£ a lt e b a ä © l ü d ... 261

© rafp rad je a u ä ERüncfjen . . . 261

E a S 3 b o I ber U rfprünglichen . . 262

E R a r f t r u f ...262

E e c © r f o l g ... 262

C p h e lia in b er ß i te r a t u r . . . 262

$ r a g e ...262

E e r © h e m a n n ... 262

© in m al m ieber bor R a ffa e ls E R a b o n n a ...262

R e i jt bid) ber g o lb ene SIpfel . 262 SlUe b e rn e in e n b e n © e ifie t . . . 262

© o ll fid) bte ERenfchheit . . . 263

S lu f eine regenfterenbe E ic h te rin 263 E u g e n b n e n n t i h t ’3 ...263

© eild jen ging id) j u fuchen . . 263

Unterschieb ber ß e fie n ä a lle r . . 263

Sluf b er R eife e m p fa n g ' ich ■ ■ 263 ERit C p h e l t e n ... 263

K ägchen, bu w arft ... 263

„£>öre ben R i c h t e r ! " ... 264

© hafefpeareS Clue i l e n ...264

E t e R em efrä ... . 264

fteho b ah bor b er aB foluten K ritif 264 R e a n b e r u n b baä R e u e E e fta = m e n t; K a p ite l: Sluferftehung 264 R eW ton alö © r e i ä ...264

© arn h a g e n ä E a g e b u d ) ...264

fJ3hibiaä h ä tte ben 3 e u 8 . . . 264

R ie B egreift ber K lein e . . . . 265

SBifct i | r , w o ra n bie ERoral . 265 S B unbern m u ß ich mid) feh t . . 265

ßieBlich i f t ' ä ...265

U nfer © e b a tte r, ber S to rd ) . . 265

S in n e r K ö n i g ...265

1. Seiles X I ©ine Ö iene berfud)t ba3 ERäbd)en 2(55 ... 267

© e b ie fite nacfi "Infangen ...325

(18)
(19)

Cebensbilb.

E b r i f t i a n S S rie b rid ) ¡ö e b b e l ift a m 18. ?Tiär^ 1813 in bem © taritfleden ffieffelburen in

9

?

0

Tberbitbmarfche t, einem S e il beS b a m d s ju S ä n e m a r l gehörigen Soerjogtumä S o li ein, ge boren. (Sr t r a t bet ältefte S o b n beä E h e p a a rs ®lauS {Jriebricb uttb ülntje M a rg a re te Sebbel, benen 1815 noch ein jroeiteS $ in b , S o b a n n , geboren tourbe. S e r SSater, ber haS TOaurerbnnbtoer! er*

le rn t batte, flam m te a u s SOletbocf in Süberm ibm aricben, too er 1789 geboten tr a t. S ie ÜJtuiter, jm ei tra b te ä lte r, w a r a n Sßeffelburener ¡<iinb au§ ber g a m ilie © q u b a rt.

3

n ber ‘¡Dlaurerfamilie m ar bie

2

lrm u t hmmifd). ©ie bei büfierte unb »erbitterte baS © em iit bes SSaterS, b'ffen unbebilf*

lidje, fdjm etfällige fllatur bem Seben nidjr getoadEtfer tt tr. S e r freubenfeinblicbe SJtann n a n n te feine Sfinber feine Sklölfe; bie Slrm ut batte bie S te lle feiner Seele eingenom m en, w enn er aucb utfbtiinglicb ein berjenSguter, treu er unb rooblmeinemKr HJiaun w ar. S o bat ber S ofm fbäter im Sagebucb bon ibm er*

jä b lt. S ie ÜJtutter fud^te ibren ® inbern unb nam entlich ibrem S iebling E b riftian g rie b rid j bie beflemmenbe Sltmofpbäre in bem fleinen SäuSdicn, baä fie ibrem fOlann m it in bie Ehe gebracht b atte, fo biel wie ögiidj j u erhellen.

3

n ih r m ar mob'l, wie S eb b el, ber bon ih r feinen Csäbäorn, fein Ülufbraufen erbte, fbäter gem eint bat, eine ülljnung feines innerften SBefenS lebenbig, baS ibn ju föefierem beftim mte a ls ju m fftacbfolger bes SBaterS im iärglichen jftaarerbanbroert.

211S bierfäbriger fimabe rourbe E b riftia n fffriebricb in b;e fo- genannte Slippfcbule geftecft, bon ber £>ebbel in ben „9lufjeich*

n u ngen auS meinem ßeben" ein feffelnbeS SSilb gejeichnet bat.

9I1S ber fO tarltfleien Söeffeiburen b a n n bie feit langem notroen*

bige SSoliSfcbule erhalten batte, fanb Sebbel in beren S eiter, bem

8

ebrer ffrranj E b riftia n Setbleffen, einen geiftigen W o h ltäter, bem

(20)

er lebenslang feine ‘Jk m fb arfeit beroabrt bat. 33etbleffen gab ber geiftigen SRegfamfeit feines beften S ch ü lers fßabrung, inbem er ibn bie p a a r oergilbten 9?ücf>er feiner befcbeibenen S ib lio tb ef lefen tiefe.

3)ie iftot ju S a u fe m ar inäroifdjen nocfe geftiegen. 2)ie m itie batie ib r SäuScben raum en müffen, ba ber S a te r bei feiner Ö eicat eine S ü rg fd ja ft übernom m en batte, u n b ber auS bem ¿ncbt»

bauS iurücftebrenbe © laubiger feine Wnfprücbe jefet ia ttb tü tig ein«

trieb. S o ianfen bie SebbelS noch tiefer in ein S ro le ta rie rb a fe in . 33er oerbiffene S a te r b ran g b arauf, bafe ber unnüfee, o e n rä u m te

3

unge fo batb toie möglich m it ©etb oerbienen balf. ®r fteltte ben S m ötfiäbrigen beim S a u m it an unb liefe ficb onn ifem

2

ebm unb S te in e ju trag en .

33a ftrrb am 18. IRooember 1827 SilauS g r itb r id j, unö bie Sßitroe mufete, um n u r bie S egräbniS toften beden ju tö n n en , ficb bes fRotloenoigfun entäufeern. Wber fü r ibren Wlteften bedeutete ber £ o b bes S a te rS bie fVreilaffung auS b ir S o lle , in fcer ber Wlte feinen S o b n batte feftbulten loollen. 3)enn burcb S e rm itt«

lu n g fEetbleffens iam ber D ierjehnjährige © briftian ^rteb ricb a ls SaufBnrfcbe tn baS ö a u S beS StircbfpielOogts 3 . 55?obr, in bem er junäcbft gegen ben b aren S u n g e r gefibüfet mar.

Webt S a b re oerbradbte Sebbel in ben 3)ienften beS £itcb=:

fbieloogtS, ber bie grofeen S a le n ie beS j u n g e n balb erfan n te, ibm Schreibarbeiten ü b ertru g unb ibn allm ählich ju feinem S e fr e iä r aufrücten liefe, obne ibn freilich a u s ber ©efinbeftellung heraus«

iubeben. ©r mufete nacb rote oor m it bem ft'utfdjer © briftoüb S ieoerS in einem Serfcblaa u n ter ber fEreppe fcblafen. iOtobr bradjt" bem jun g en Sebbel Die S eanuentugenbeu D rbnungSliebe unb © enauigieit Bei, liefe ibn auch feine S ib lio tb e t

6

enufeen unb glaubte roobl burcb biefe Serbienfte feine W usbeutung beS jun g en DKenfdjen roettäumacben. 3)iefer batte ficb m u Der S eit fo brandf*

b a r erroiefen, bafe ÜRobt feinen eigentlichen S chreiber entlaffen unb öebbel bie meiften amtlichen jju n ttio n e n ü b ertrag en tonnte.

fBaburcb betam Sebbel a llerd in g s ©elegenbeit, in bie ÜKannig*

faltig teit beS menfcblicbeH £ u n S unb Ire ib e n S belehrende Slicfe ju tun. WlS reifer XTCann fpraaj Hebbel im S a b r 1852 ficb über biefe $ erio b e feines SebenS auS unb m etnte im ö in b lic t auf feine S e a m te n tä tig fe it:

„fß atü rlid j roufete iih baS bamuiS niebr su febäfeen unb be­

griff nicht, rote eS je m a ls oorteilbafte f o l g e n fü r midf haben tö n n e ; ich fühlte mich im böcblten © rabe unglüctlicb, rocil ich nach höherer roiifenfdmttlicber WuSbilbung bürftete, machte auch die abenteuerlihften Serfucbe, mich auS Der mich b rü d en b tu Sage su

X I V £ebeti«6i(b

(21)

befreien, fab aber alle m ißlingen. 93alb roanbte ich mich a n einen berühm ten S ich ter um ¡oilfe, batb entfdjioß ich mich, a u fs © erate*

moßl m it einem lungen HJtufifer in bie SSelt ju geben, balb füblte icb micb berfucht, nticb einem © djaufbielertrubp anäufdjließen, oocß baS eine blieb obne © rfolg, unD bem anberen fteltten ficb ö in b er*

niffe unbefiegbarer Sirt entgegen. Ü brigens fa n n feiner, ber in einer g roßen, an 33ilDungSmitteln überreichen © rabt aufmuchS, ficb eine SSarftellung babon m aajen, mie einem ftrebenben ©eift, einem ermacbenben S a lc n t in ber Ginöbe eines bitbmarfifcben SDtaritflecienS, ben bie S h iltu r n u r m ftJtaiulaturgeftalt b erü h rt, ju m u te ift. SebeS fbuib, baS ber

8

u fa ll bahin berfcfjlägt, ift ein G re ig n iS ; aus bem Siebe, baS ein burchreifenber ¡oanbmerfSi- uurfche fingt ober »feift, erfü h rt m an bie © fiften j eines großen S ichterS , öon bem m an b is b a h in nichts m ußte, ja fogar ber D rgelfaften fom m t, Oes begieitcnben S e jte S megen, m it in Se*

tracbt. ©in djaralteriftifcheS fBeiftnel biene a ls 33eroeiS ©S ging in SBeffelburen bie X ra o itio n , baß ber ip aubtbaflor im S3efife beS

©oethefchen S a u ft fei. Diiemanb oon u n s ju n g en S eutcn magte, ihn um baS Such äu b itten , benn ec m ar fo u n n a h b a r mie ber fßabft, aber er ftanb alS ö ü te r eines folcgen ©djaßeS bobbeit ßod) in un^

feren l u g e n . ©ineS Ib e n b S fag t m ir einer m einer föefannten ju b e in ö : ich habe. fe it S a u ft! S i bitte ih n bringenb um SDtit*

teiiung. ©S fa n n nicht fein, er h at ihn feibft n u r auf Umioegen fü r eine 9tacf)t erhalten u n b m u ß ihn um nächften SJtorgen g a n j in Der S rü ß e ju rü d lie fe rn , meil ber $ a f to r b an n bon einer Schul*

infßeftionSreife mieberfehrt. Sch berfbreche ihm alles lötögliche.

fßichtS bu, er roill feibft lefen. I m ©nbe fchlage ich ihm bor, ihn um ben fßreis beS 23udjeS in ein frauS j u begleiten, in bem feine Siebfte m ohnt, u nb baS er eben beshalb auS (Schüchternheit nie allein }u betreten m agt. fDaS h ilft, er fchlägt ein, aber ich m u ß mich berbflichten, menigftenS orei © tunoen ju bleiben, ©o fiße ich Den« m ein fBuch mie ein<> S euerfohle in Oer Solche, bis elf U hr bei Seuten, bie m ir menigftenS in bem ÜKoment äußerft gleichgültig m aren, unD la n n etmaS oor SPiitternacht ben S a u ft a n fan g en . ’I b e r eine foldje Ibgefchloffenheit bon ber ganzen SBelt h a t, fo fchmer fie auch sn ertrag en ift, nichtsbeftomeniger auch ihre SSorteile, unb mahrlich, ich möchte jeßt, mo ich bie S reffier*

an ftalien beS © taatS a u s eigener In fc h a u u n g fenne, m einen ein*

fam en u n b allerbingS etmaS m üßfeliaen © ntm idlungSgang nicht m it bem gemöfmlichen oertaufchen. ©S fchabet a n uno fü r fidj gar nichts, roenn bie ©äfte in ber äriu rje l äiemlich lange jurücfgehal*

ten m erbcn; baS gibt hinterher n u r einen um fo hcäftigeren ©chuß.

U n t bcrnn ift es unglaublich, maS ber SDtenfch, ber gejtoungen ift,

SeBcccsbilb X V

(22)

fid) ber SESeit u n m itte lb a r gegenüberaujtellen. ih r m it eigenen K räften ab}ugeroinnen o erm ag ."

¡pebbel entm idelte fid) in Diefen acfjt f a h r e n }u erftaunlicber geiftiger © elbftänoigfeit. © ein öidjtextfcöeö l a t e n t biürjte auf, befonbers a ls ibm bureb U bianb unb E. X . 91. ipoffmann baS Seben a ls bic C u e lle a lle r D idjtfunft aufgegangen mar. 3 n bem in g rte b rid jfta b t erfd&cintnben „ D itb m a tfe r u n i' Eiberftebter 93oien" brachte er bie erften E n eu g n iffe feiner fJSoefie a n Me ßffentlicbfeit. E in biibungSeifriger g reunbeS freiS umgab ibn, unb Spebbel febeint tn ibm eine fiibtenöe jJiolie gefpielt }u b ab ;n . 3 n feinem 17. 3 a b r erm ab te audj bie Dbeaterlcibenfcbaft. $ i e SB anbertruppe ber 23itme Schul} m ar im ¿S in ter 1 8 3 0 auf 1831 in SEBeffelburen eingefefjrl, unb ipebbel freunbete fid? m it Den S d ja u fü ie le rn an. E r baebte fogav b a ra n , fid? felbft ber 93übne }u Derfcbreiben, unb u n tern ah m im S o m m e r 1831 eine fReife nach H am b u rg , um ficb Don bem D ljeateroireftor S eb ru n p rü fe n }u laffen. E nttäufcbt lehrte ipebbel heim, aber er hatte tn Spam*

b ürg eine anbere fü r fein Seben fotgenfebmere 93etanntfchaft an*

g e tn ü p ft: m it ber 3 d ?riftftellerin uno fftcbattrice SImalie Schoppe geb. ¿Seife. E r febiefte ih r g ro b e n feiner S n rit, bie fie in ihre

„fWeuen fßarifer ¿ to b e b lä tte r" au fn ah m , fie faßte ^n tereffe fü r ihn, erfunbigte fid) nach feinen äSerbältniffen unb bemühte fid), , feinen fehnlicbften 9Bunfcb, bon SBeffelburen loSiufom m

1

, ju er*

füllen. ¿ a d ) langem aufreibenbem ¿o ffen unb SB ancn tarn enb*

iid) im ^ a h r 1834 bie E rlöfung. S e in e oaterlänbijibe fRoman}e

„ D ie Schlacht bei ¡pem m ingftebt" hatte ihm neue hilfsbereite g re u n b e erm orben. „ S ie follen ftubieren," febrieb ülm alie ©djoppe im 3 u l i 1834 a n ¡pebbel. „Sich bin faft au ß er m ir oor fjreube!

D ie ä ift ra b ita le ipiife, alleä anoerc m äre S tü d ro e rt gero efen ___

¿ l e i n Sier} ift fo boll fjreube, a ls fei m ir ein großes © lü d be*

gegnet, — S ie liegen m ir am S?er}en unb febmer, bc m ir b ish er nichts fü r © ie gelingen mollte . . . üllfo fDlut gefaßt, m ein S r e u n b ; eS roirb n u n alles ju m allerbeften gehen — Eok b at es fo gem ellt, u n b eS follte nicht anberS tom m en. 3üjre ©cbladjt bei ¡öem mingftebt hat. S h n e n biefe fjreunbe erm orben. Sfffut, Spoff*

n u n g , f^reubigieit, m ein teu rer fjre u n b ." 9lm 14. »Irebruar 1835 fiebelte fcebbel nad) H am burg über.

ES g a lt, bie S d ju lte n n tn iffe nacb}ubolen, b im it er in georb*

n eter SBeife ein Särotftubium ergreifen tonnte. Slber ber m angel*

hafte llncerricbt, ben ihm ein reiferer S ch ü ler beS S o an n eu m S erteilte, fruchtete nicht, 9ln oen *5reitifdjen, bie i m bie Schoppe auSgem irtt batte, fühlte er ficb !reu}ungtüdlidj. D ie bemütigenbe ülbbängigteit Don SEohltütertt, bie fein roahreS äBefen nicht

X V i ßcbenä&itb

(23)

ertan n ten , Bohrte peinigend in ihm nn b oerg ällte ihm bie S reube, fiep geiftig roeiterentroidein su dürfen.

2tber halb nach ber W ntunft in H am burg m ar ihm auch ein D roft gemorben. ©r hatte ©üfc S enfing bei ihrem S tic fo a te r ^3iefe, hei bem Hebbel eingesogen m ar, fennen geiernt. S ie m ar am 18. iDftober 1804 geboren, alfo faft n eu n S a b re ä lte r a ls Hebbel.

S ie gab ih m Siebe, er gab ig r S reu n b fd jaft, unb baS feltfame S er*

BaltniS io ltte beiden noch tiefe S d jm e rse n bringen. S ie beriet feine U nbebolfenbeit im S c rfe b r m it ber S k t t , fie ioibmete ficb ihm m it m ütterlicher S o rg f a lt unb fam feinem Siefen m it anfebmiegen*

bem S erftän b n iS entgegen. S b te © üte, H ingebung unb Dpferfreu*

b ig teit begiücEte ihn, ohne feine Seibenfcbaft su entfeffeln. ©r bat fie, bie er in einem feiner S rie fe auS Stüncben freim ütig genug

„nicht bie ©rfte in S d jö n b ett unb S u g e n b " g e n a n n t pat, nie d arü b er im S t e i f e t gelaffen, bafe fie ihm nid)t baS m ar, toaS baS SJeib bem S la n n e fein tarn t, aber er uefe fie b afü r teilnebm en a n ben gebeimften fRegun&en feines in n e re n SebenS, am lübnften Wnffcbtoung feiner ©ebanfen.

©in S a h t blieb fiebbel in H am burg. @r fab, bafe eS Oergeb*

liebe SRübe m ar, fid) noch auf eine ^Reifeprüfung oorsubereiten.

©r fefele eS burcb, bafe ihm ber fReft feiner S tu b ie n g e lb e r auSge*

safelt mürbe uno maPpte ficb m it ein p a a r H am b u rg er ©enoffen, bie u n iö erfitätS rcif roaren, am 27. 9R äts 1886 auf bie fReife. 2ln*

fang W orit tr a f er in Heidelberg ein. H ier hörte er ein p a a r recbtsroiifenfdjaftlicbe S o rlefu n g en , fucfjte feine S ilb u r.g nadb allen S e ite n su erroeiiern, üertiefte ficb Ogt allen in ©oetbe u nb Sbafe*

foeare. S e in e S p r it gem innt üollere ¡Eöne, Ocn nooelliftifcben S er*

fueben, m it benen er ftcb fdron tn H am b u rg eifrig befebäfttgt b atte, gelingt ihm bie fnaOpe unb öacfenbe © rjä b lu n g „ W n n a " . ISaS S ebtn unb T reib e n der S tu d e n te n ift nicptS fü r ihn. S e i aufeerfter S p a rfa m te it februmpfen feine SDiittel bebentlicfe sufam*

m en , fo baß er ficb emfcbliefeen mufe, Don ©life ein D arlehen ansunebm en. S m S au f beS H eidelberger SentefterS batte er ge*

m e rtt, unb D bibaut, ber grofet fRedjtSlebrer ber Heidelberger Uni*

ü e rfü ä t, beftätigte e§ ihm , bafe er su ettoaS anderem a ls sum S u rifte n gefebaffen fei: er fafete m ehr u nb m ehr ben ©ntfdjlufe in ? Wuge, fidj auSfcpliefelidj literarifd^en W rbeiten su mibmen unb m it ionen fein ¿eben su triften. S o n einem neugeroom tenen S re u n b aus? S a p e rn , ber fid) Hebbel entbufiaftifd) angefcbloffeit batte, ©mil fRouffeau auS WnSbad), hörte er, bafe m a n in S iänchen noch billiger leben tönne a ls in H eidelberg, unb fo entfcblofe ficb Hebbel nach S tüneben m eitersnsieben, baS ihm auch fonft nach Dielen fRidjtnngen bin m ehr oerfprad).

+ frpbbel T. b

Sebenäbilb X V II

(24)

I m 12 S ep tem b er 1836 ging er m it feinem ¡oam burger S re u n b IRenbtorf auf bie äBanberfdjaft. © tra ß b u rg , S tu t t g a r t , S ü o in g en w aren bie micßtigften In äieh u n g S p u n tre . S n © traß * bürg belebten © ebanlen a n ©oetbe bie © tim m u n g öebbelS, in S tu t tg a r t m ürbe bie SSerbittDung m it bem SU orgenbiait uno bcffen fRebafteur

2

)r. ö e r m a n n ioauff enger g e fn ü p ft: ioebbelä i

8

or*

fcblug, a u s fb iü n é e n Sorrefponicenten fü r baS fW orgenbtatt

511

liefern, m ürbe gern angenom m en, Spier befucßte er auch © uftao

©djmab, ber ihm eine ©mpfeßlung a n U blanb in S ü o in g e n m it*

gab. S n T ü b in g en m ürbe ber fw éberehrte SJieifter U ßlano auf*

g e fü g t, oeffen p e río n lié e ©rfcfjeinung i p n id jt roerig en ttä fcfjte.

S n Sütünéen tr a f fcebbel am 29. © eptem ber ein. ® rei S a b re reidbfter in n e re r G ntroidlung bat et hier barbenb, faft ßungernb b erbradjt. 3)er ©tuOiofuS ju r is mürbe abgelegl, a ls S ite r a t nahm Öebbel ben Süm pf m it ben m ibrigften U m ftänben au f. 2)a ihm , mie er bei feinen I r t i t e l n fü r baS fö torgenblaü m erfte, bie feber- flinfe journaliftifcbe B egabung m angelte, m ußte er ficfj Darein T’.nben, Daß biefe © innafm teguetie n u r fp'irtid) floß. S n ber ö a u p t*

facße hielt tbn oie © üte ©tifenS über äßaffer, ber er in föriefen bon höchftem 38ert feine in n eren S u ftän b e a n b e rtra u te . $ ie f e föriefe uno fein Sagcbuch finb bie Seugniffe bafür, m it welchem ruftlofen ©ifer er a n ber lu S b ilb u n g feines S ü n ftlertu m S ar*

beitete, böllig fich feibft überlaffen. ©r hörte sm ar ‘S orlefungen bon © djelling u n b © örreS, aber er blieb auch in SJiümhen ber lu t o b ib a t t, ber e r ffhon im m er gemefen m ar.

I m 31. 'D eiem b tr 1836 fcörieb er in fein T agebuch:

„ I m ©chtuffe biefeS 1836ften SaßreS m ag ich m ir fagen, b aß baS heran rü d en b e l8 3 7 fte m ehr, mie irgenb ein borßerge*

aangeneS, ©ntfcheibunq fü r mich m it fich -libren m uß. lu fte r*

lid) h an b elt eS fich um S e g rü n b u n g einer © siftenj butch literarifche

“ö eftreb u n g en ; auch innerlich ta n n biefcr jmifchcn ü b erflu ten b er S ü lle unb gräßlicher Scerp hin uno her fchroanfenbe u n b gleich bem eines Jru n ie n o o lb S auf* unb abfteigenbe S u fta n b nicht lange m ehr fortbefteben. ©ine © rfahrung bon S3ebeutung giaube ich über mich feibft im lepten S a h r g e m a l t ju hoben, nämlich bie, baß eS m ir burcßauS unmöglich ift, etmaS ju fchreiben, maS fich nicht roirflich m it m einem geiftigtn Sehen aufS innigfte beriet*

tet. ©benfaltS fü h l’ ich m i é jeßt — baS m ar früher n i é t ber S a li — bom S n n e rfte n h erau s ju m $ i é t e r bcftim m t; i r r t ’ i é b e n n o é b a rin , fc m ä rt m ir m it bem l a t e n t jugleich jebe S ä h ig te it, baS in ber S u n ft SSürbige unb © em ié tig e íu eríennen berfagi, benn baS S eugniS , m i é r e b lié um ben íw éften SRaßftab bem üht unb biefen ftreng a n bie D ofum ente m eines poetifcpen

X V III fiebenSbilb

Cytaty

Powiązane dokumenty

Dementsprechend geht es im folgenden nicht um Übersetzungskritik im engeren Sinne (also um die Frage, ob eine Übersetzung ‚gelungen’ sei oder nicht), sondern um

D ñ i appénfaíúnt m agnus/Mif¿# ricors/dem éns, EIohím qüocp íuftt appenía fottís/iüdex/ili* dicator.lftorú preterea fingulis aliadebentur cognomina: q u g ' quidem funt

Bähe Setigfeif... gebt bod) fort m it biefem

Badania w tym za- kresie prowadzone przez Marka Cummingsa (Bethesda, USA), Carollee Howes (Los Ange- les, USA) oraz autorkę (Berlin, Niemcy) wy- kazały, że przywiązanie

wenn du, bey meinem Flehen taub, mich an ein nenes Ufer nicht verpflanzen will t, ich hier verwai t er terben oll, o laß, o laß doch meinen Liebling nur

http://rcin.org.pl.. Na- miętności duchowne nie zamieniły nas zupełnie na austryaków. Zwycięztwo pod Morgarten jest owo- cem ohydnej kradzieży i niegodnego napadu. Ci ludzie

B ełk o cze zaś stojąc w miejscu spokojnie, lub chodzi, opisując nieforem ne łuki; czasem, zaś pod w pływ em n iezw yk łej ekscytacyi drepcze, okręcając się

Als der Polenherzog uns rief, zur Hilfe gegen die Preußen, da sandtest du Herrn Hermann Balk an die Weichsel, da baute er Burgen, Thorn, Kulm, Marienwerder, Elbing, den ganzen