• Nie Znaleziono Wyników

Skarb halsztacki z miejscowości Rzeszotkowo, pow. Siedlce

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Skarb halsztacki z miejscowości Rzeszotkowo, pow. Siedlce"

Copied!
5
0
0

Pełen tekst

(1)
(2)

SKARB HALSZTACKI Z MIEJSCOWOŚCI RZESZOTKOWO, POW. SIEDLCE

W czerwcu 1960 r. prof. Józef M i k u l s k i z Siedlec zawiadomił Dyrek-cję Państwowego Muzeum Archeologicznego w Warszawie o odkryciu bliżej nieokreślonego zespołu przedmiotów zabytkowych, wydobytych podczas orki na polu Edmunda Kozaka w miejscowości Rzeszotkowo, w powiecie siedlec-kim. Przedmioty te przekazane zostały przez odkrywcę do Liceum Ogólno-kształcącego im. B. Prusa w Siedlcach, skąd przejęto je do zbiorów Państwo-wego Muzeum Archeologicznego w Warszawie.

W wyniku inspekcji przeprowadzonej na miejscu odkrycia okazało się, że znalezione przez E. Kozaka zabytki stanowią część skarbu kultury łużyc-kiej. Według E. Kozaka podczas głębokiej orki traktorem na podmokłej, tor-fiastej łące, na głębokości około 30 cm natrafiono na kilka przedmiotów wyko-nanych z brązu oraz na bardzo liczne paciorki ze szkliwa. Odkrywca nie potrafił określić, czy zabytki znajdowały się w jakimś naczyniu, czy też zostały złożone bezpośrednio w ziemi. Na podstawie relacji świadków odkrycia omawiany skarb składał się z dwóch identycznych nagolenników brązowych, jednej szpili brązowej z nałożonym na nią paciorkiem z brązu, kilku cienkich spiralnych zwo-jów wykonanych z drutu brązowego oraz dużej ilości paciorków szklanych. Niestety, część wydobytych przedmiotów zaginęła i mimo usilnych starań nie udało się ich odnaleźć. Szczegółowa penetracja pobliskich pól nie dała również żadnych rezultatów.

Na zachowany inwentarz skarbu z Rzeszotkowa, składają się następujące zabytki: 1) 1 lity nagolennik brązowy, wykonyny ze sztabki okrągłej zwi-niętej w 1 i 1/3 zwoju (tabl. VI, rye. 1). Grubość sztabki 1, 8 cm. Oba końce nagolennika mają guziczkowate zakończenia. Na powierzchni zewnętrznej występuje ornament ryty, składający się z grup kresek poprzecznych oraz ukośnych, krzyżujących się na przemian. 2) Szpila brązowa z główką wężyko-wato rozwidloną o zakończeniach spiralnie skręconych. Długość szpili 15 cm (tabl. VI, ryc. 2). 3) 1 paciorek brązowy ostro profilowany do nakładania na szpilę o średnicy około 0,9 cm (tabl. VI, ryc. 3). 4) 11 paciorków z niebieskiego szkliwa, zdobionych białą linią falistą o średnicach od 1,3 cm do 1,8 cm (tabl. VI, ryc. 4). 5) 2 paciorki ze szkliwa barwy jasnozielonej o średnicy 1,9 cm (tabl. VI,

(3)

SKARB Z RZESZOTKOWA 233

r y c . 5). 6) 2 p a c i o r k i b a r w y c i e m n o n i e b i e s k i e j o ś r e d n i c y 0,9 c m i 0,7 c m ( t a b l . V I , r y c . 6).

W y m i e n i o n e p r z e d m i o t y , oprócz szpili, należą do g r u p y z a b y t k ó w n a j -częściej w y s t ę p u j ą c y c h w s k a r b a c h k u l t u r y ł u ż y c k i e j , s p o t y k a n y c h n a t e r e n i e K u j a w1 oraz w m i ę d z y r z e c z u W i s ł y i B u g u2. L i t e n a g o l e n n i k i t y p u s t a n o m i ń -skiego, analogiczne d o e g z e m p l a r z a o d k r y t e g o w R z e s z o t k o w i e , zalicza się do p ó ł n o c n e j o d m i a n y t e g o r o d z a j u z a b y t k ó w i d a t u j e się z w y k l e n a o k r e s h a l s z t a k i D3. P o d o b n i e p a c i o r k i ze s z k l i w a z d o b i o n e b i a ł ą l i n i ą f a l i s t ą o r a z p a c i o r k i z ciemnoniebieskiego szkliwa p o t w i e r d z a j ą d a t o w a n i e całego zespołu n a okres h a l s z t a c k i . N a l e ż y j e d n a k d o d a ć , że o s t a t n i o w Polsce ś r o d k o w e j o d k r y t o w miejscowości P a t r z y k ó w p o w . P a j ę c z n o c m e n t a r z y s k o k u l t u r y ł u ż y c k i e j , d a t o w a n e n a p o d s t a w i e c e r a m i k i n a I V o k r e s e p o k i b r ą z u , p r z y c z y m j e d n a z popielnic (grób n r 2) zawierała 124 p a c i o r k i z niebieskiego sikli-w a4. W y s t ę p o w a n i e p a c i o r k ó w z niebieskiego szkliwa w zespołach z I~V o k r e s u e p o k i b r ą z u w s k a z y w a ł o b y n a o wiele wcześniejsze u ż y w a n i e t e g o t y p u o z d ó b n a n a s z y c h ziemiach, niż t o do t e j p o r y p r z y j m o w a n o . J e d n a k ż e b r a k w i ę k s z e j ilości o b i e k t ó w a n a l o g i c z n y c h do o d k r y t e g o n a c m e n t a r z y s k u w P a t r z y k o w i e g r o b u n r 2 nie pozwala obecnie jeszcze n a przesunięcie chronologii p a c i o r k ó w z ciemnoniebieskiego szkliwa n a I V albo V o k r e s e p o k i b r ą z u .

Oprócz w y m i e n i o n y c h z a b y t k ó w , n a l e ż ą c y c h do c h a r a k t e r y s t y c z n y c h in-w e n t a r z y k u l t u r y ł u ż y c k i e j , in-w s k a r b i e z R z e s z o t k o in-w a z n a j d u j e się r ó in-w n i e ż p r z e d m i o t , dla k t ó r e g o nie z n a m y bliskich analogii. M a m y n a m y ś l i szpilę b r ą z o w ą o szczególnie u k s z t a ł t o w a n e j w ę ż y k o w a t e j główce. W s p o m n a n i a szpila o d b i e g a w y r a ź n i e od z n a n y c h , szczególnie n a t e r e n i e W i e l k o p o l s k i , t y p o w y c h dla o k r e s u h a l s z t a c k i e g o szpil b r ą z o w y c h z t a r c z k a m i s p i r a l n y m i i — w y d a j e się — n a l e ż y j ą t r a k t o w a ć j a k o i m p o r t wschodni. R e a s u m u j ą c , n a p o d s t a w i e z a b y t k ó w c h a r a k t e r y s t y c z n y c h d a t u j e m y całość s k a r b u z R z e s z o t k o w a p o w . Siedlce n a k o n i e c o k r e s u h a l s z t a c k i e g o .

A HALLSTATT HOARD FROM RZESZOTKOWO, SIEDLCE DISTRICT S u m m a r y

A hoard from Rzeszotkowo, Siedlce, district consists of eighteen objects. These are: one bronze cuisse of the Stanomin. type, richly ornamented with groups of shallowly engraved

1 B. C h o m e n t o w s k a , Brązowy skarb halsztacki z miejscowości Ginetówka pow. Grójec, „Światowit", t. X X I I I , Warszawa 1960, s. 515.

* J. A n t o n i e w i c z , Skarb halsztacki znaleziony w miejscowości Kisielsk pow. Łuków „Wiadomości Archeologiczne", t. X X V I , z. 1—2. Warszawa 1959, s. 54.

* J. K o s t r z e w s k i , Studien über die ältere Eisenzeit in Polen, „Acta Archaeologica" vol. X X I X (1958), oraz mapka 1 (na s. 82).

(4)

r y c . 5). 6) 2 p a c i o r k i b a r w y c i e m n o n i e b i e s k i e j o ś r e d n i c y 0,9 c m i 0,7 c m ( t a b l . V I , r y c . 6).

W y m i e n i o n e p r z e d m i o t y , oprócz szpili, należą do g r u p y z a b y t k ó w n a j -częściej w y s t ę p u j ą c y c h w s k a r b a c h k u l t u r y ł u ż y c k i e j , s p o t y k a n y c h n a t e r e n i e K u j a w1 oraz w m i ę d z y r z e c z u W i s ł y i B u g u2. L i t e n a g o l e n n i k i t y p u s t a n o m i ń -skiego, analogiczne d o e g z e m p l a r z a o d k r y t e g o w R z e s z o t k o w i e , zalicza się do p ó ł n o c n e j o d m i a n y t e g o r o d z a j u z a b y t k ó w i d a t u j e się z w y k l e n a o k r e s h a l s z t a k i D3. P o d o b n i e p a c i o r k i ze s z k l i w a z d o b i o n e b i a ł ą l i n i ą f a l i s t ą o r a z p a c i o r k i z ciemnoniebieskiego szkliwa p o t w i e r d z a j ą d a t o w a n i e całego zespołu n a okres h a l s z t a c k i . N a l e ż y j e d n a k d o d a ć , że o s t a t n i o w Polsce ś r o d k o w e j o d k r y t o w miejscowości P a t r z y k ó w p o w . P a j ę c z n o c m e n t a r z y s k o k u l t u r y ł u ż y c k i e j , d a t o w a n e n a p o d s t a w i e c e r a m i k i n a I V o k r e s e p o k i b r ą z u , p r z y c z y m j e d n a z popielnic (grób n r 2) zawierała 124 p a c i o r k i z niebieskiego sikli-w a4. W y s t ę p o w a n i e p a c i o r k ó w z niebieskiego szkliwa w zespołach z I V o k r e s u e p o k i b r ą z u w s k a z y w a ł o b y n a o wiele wcześniejsze u ż y w a n i e t e g o t y p u o z d ó b n a n a s z y c h ziemiach, niż t o do t e j p o r y p r z y j m o w a n o . J e d n a k ż e b r a k w i ę k s z e j ilości o b i e k t ó w a n a l o g i c z n y c h do o d k r y t e g o n a c m e n t a r z y s k u w P a t r z y k o w i e g r o b u n r 2 nie pozwala obecnie jeszcze n a przesunięcie chronologii p a c i o r k ó w z ciemnoniebieskiego szkliwa n a I V albo V o k r e s e p o k i b r ą z u .

Oprócz w y m i e c i o n y c h z a b y t k ó w , n a l e ż ą c y c h do c h a r a k t e r y s t y c z n y c h in-w e n t a r z y k u l t u r y ł u ż y c k i e j , in-w s k a r b i e z R z e s z o t k o in-w a z n a j d u j e się r ó in-w n i e ż p r z e d m i o t , dla k t ó r e g o nie z n a m y bliskich analogii. M a m y n a m y ś l i szpilę b r ą z o w ą o szczególnie u k s z t a ł t o w a n e j w ę ż y k o w a t e j główce. W s p o m n a n i a szpila o d b i e g a w y r a ź n i e od z n a n y c h , szczególnie n a t e r e n i e W i e l k o p o l s k i , t y p o w y c h dla o k r e s u h a l s z t a c k i e g o szpil b r ą z o w y c h z t a r c z k a m i s p i r a l n y m i i — w y d a j e się — n a l e ż y j ą t r a k t o w a ć j a k o i m p o r t wschodni. R e a s u m u j ą c , n a p o d s t a w i e z a b y t k ó w c h a r a k t e r y s t y c z n y c h d a t u j e m y całość s k a r b u z R z e s z o t k o w a p o w . Siedlce n a k o n i e c o k r e s u h a l s z t a c k i e g o .

A HALLSTATT HOARD FROM RZESZOTKOWO, SIEDLCE DISTRICT S u m m a r y

A hoard from Rzeszotkowo, Siedlce, district consists of eighteen objects. These are: one bronze cuisse of the Stanomin. type, richly ornamented with groups of shallowly engraved

1 B. C h o m e n t o w s k a , Brązowy skarb halsztacki z miejscowości Ginetówka pow. Grójec, „Światowit", t. X X I I I , Warszawa 1960, s. 515.

* J. A n t o n i e w i c z , Skarb halsztacki znaleziony w miejscowości Kisielsk pow. Łuków „Wiadomości Archeologiczne", t. X X V I , z. 1—2. Warszawa 1959, s. 54.

* J. K o s t r z e w s k i , Studien über die ältere Eisenzeit in Polen, „Acta Archaeologica" vol. X X I X (1958), oraz mapka 1 (na s. 82).

(5)

234 JACEK MIŠKIEWICZ

nes on the outer surface, one bronze pin with the head of thin flattened wire, one bronze bead for a pin and fifteen beads fo blue and green vitreous substance, among them some ornament-ed with white serpent lines.

These objects, particularly the cuisse of the Stanomin type and the blue beads ornamen-ted with waving lines, are typical of the late phase of the Lusatian culture (Hallstatt D). The finds of this type occur most frequently in hoards discovered in Couyavy as well as in Pod-lasie and in Northern Masovia. On the basis of parallels, the finds described in this article are

dated to the Hallstatt D period.

ANDRZEJ NIEWĘGŁOWSKI

K U R H A N Y Z WCZESNEGO I ŚRODKOWEGO OKRESU LATEŃSKIEGO W MIEJSCOWOŚCI PIASTÓW W PO W. PRZASNYSZ

Nierównomierne zbadanie i poznanie poszczególnych, często sąsiadujących ze sobą obszarów naszego kraju jest jednym z podstawowych braków naszej wiedzy. Stan ten ogromnie utrudnia ogólniejszą, szczególnie przestrzenną, interpretację źródeł archeologicznych, stawiając pod znakiem zapytania, a czę-sto uniemożliwiając postawienie takich czy innych wniosków o charakterze syntetycznym. Sytuacja taka zachodzi szczególnie w odniesieniu do tak słabo zbadanego obszaru, jakim jest Mazowsze północne, sąsiadujące z dość dobrze poznanym terenem Warmii i Mazur.

Jednym z problemów czekających na rozwiązanie jest zagadnienie roz-graniczenia od południa zasięgów bałtyckiej kultury kurhanów wschodnio-pruskich i kultury pomorskiej w końcu okresu halsztackiego i we wczesnym i środkowym okresie lateńskim. Problem ten w miarę rozwoju badań, a nie-kiedy także i w zależności od tendencyjnego ujęcia poszczególnych niemieckich badaczy, różnie był stawiany w nauce, jednakże dotychczas nie został on ostatecznie rozwiązany1. W tym stanie rzeczy każde, chociażby nawet przy-padkowe odkrycie warte jest szczegółowego omówienia. Zajmiemy się bliżej jednym z tego rodzaju odkryć.

W połowie marca 1957 r. konserwator zabytków na województwo war-szawskie został zawiadomiony o odkryciu dokonanym we wsi Piastów, gromada Krzynowłoga Mała, pow. Przasnysz (dawniej wieś ta nazywała się Pajki).

1 E. P e t e r s e n , Die frühgermanische Kultur in Ostdeutschland und Polen, Berlin 1929

s. 117, mapa tabl. 36; J. K o s t r z e w s k i , Dwa cmentarzyska kultury pomorskiej w Dę-bówku Nowym w pow. wyrzyskim i w Waszkowie III w pow. morskim, „Wiadomości Archeolo-giczne", t. X I I (1933), s. 87—«8 ; 'C. E n g e l , Vorgeschichte der altpreussischen Stämme, Kró-lewiec 1935, s. 226, 273—274; C. E n g e l i W . L a B a u m e , Kulturen und Völker der Früh-zeit im Preussenlande, Królewiec 1937, s. 105—106; J. A n t o n i e w i c z , Zagadnienie wczesnożelaznych osiedli obronnych na wschód od dolnej Wisły i w dorzeczu rzeki Pregoły, „Wiadomości Archeologiczne", t. X X (1954), s. 327—-364; J. K o s t r z e w s k i , Stosunki między kulturą łużycką i bałtycką a zagadnienie wspólnoty językowej bałtosłowiańskiej, „Slavia Antiqua", t. V (1956), s. 53—54.

Cytaty

Powiązane dokumenty

Долі непересічної, складної і правдивої як органічної частки не тільки покоління шістдесятників, але й часів незалежності, що знаходилося

posługiwania się dwoma odmianami językowymi, które mają różny prestiż (umownie określany jako ‘wysoki’ i ‘niski’) i są używane w różnych sytuacjach i sferach życia

na Wydziale Historycznym Uniwersytetu Gdań- skiego odbyła się Ogólnopolska Konferencja Studentów Historyków Wojskowości, zorganizowana przez Naukowe Koło Historyków UG oraz

Jej celem było podsumowanie dotychczasowego zaangażowania Polski w misje i operacje pokojowe, określenie perspektyw takiej działalności, przybliżenie problemów misji pokojowych

Międzynarodowych Spraw Kościelnych, Acta Consilii pro Publicis Ecclesiae negotiis,.. odnowiony i poszerzony Regulamin Synodu

zawartych w Dekrecie Gracjana Prawo Kanoniczne : kwartalnik prawno-historyczny 23/3-4,

• AFL (trzepotanie przedsionków) • AT (częstoskurcz przedsionkowy) • ST (częstoskurcz zatokowy) UMIAROWIENIE • AVRT • AVNRT BEZ ZMIAN ?????? FALA MIGOTANIA f = AF FALA

Obecnie postuluje się jednak, że dostępne wyniki badań, w tym przedstawiane na łamach niniejszej pracy – wyniki badania ACCOMPLISH (Avoiding Cardiovascular events