s t o w a r z y s z e n i a
rzeźników i masarzy
w Cieszynie.
Nakładem stow arzyszenia.
D rukiem F ran ciszk a K aliw ody w Cieszynie.
S T A T U T
s t o w a r z y s z e n i a r z e ź n i k ó w i m a s a r z y
W C I E S Z Y N I E .
§ 1.
Cel.
W m yśl § 114 ustaw y z 5. lutego 1907, Dz. u. p.
Nr. 26, dotyczącej zm iany i uzupełnienia ordynacyi przemysłowej, celem stow arz3^szenia je s t utrzym yw anie ducha łączności, staranie się o zachowanie i podnie
sienie godności stanu, tudzież popieranie hum anitar
nych, gospodarczych i przem ysłow o-edukacyjnych inte
resów swych członków i przynależnych (uczestników).
Popieranie interesów hum anitarnych może w szcze
gólności następować przez zakładanie kas chorych i kas względnie funduszów zapomogowych dla członków i przynależnych, jako też przez objęcie pośrednictwa w ubezpieczaniu członków w jednym z istniejących zakładów asekuracyjnych ; popieranie interesów gospo
darczych przez zaprow adzenie wspólnego urządzenia maszynowego i ulepszonych sposobów w ytw arzania, przez zakładanie składów surowca, m agazynów sprze
daży, składów wzorów, kas zaliczkowych, przez usu
wanie, względnie zapobieganie pow staw aniu takich urządzeń w przedsiębiorstwach, które utrudniają ucz
ciwe współzawodnictwo (rzetelną konkurencyę) pomię
dzy członkami stow arzyszenia; popieranie interesów przem ysłowo-edukacyjnych przez zakładanie i zasilanie przemysłowych zakładów naukowych (szkół zawodo- wyoh i uzupełniających, w arsztatów naukowych itp,),
przez urządzanie zawodowych kursów nauki dla człon
ków i przynależnych, przez urządzanie w ystaw prac uczniów i t. d.
"W szczególności należy do stow arzyszenia:
a) prowadzenie ścisłej ewidencyi członków i przy
należnych (uczestników) stowarzyszenia, staranie się o utrzym yw anie praw idłow ych stosunków między przem ysłowcam i a ich pomocnikami, zwła
szcza odnośnie do wzajemnej łączności w pracy, dalej zakładanie i utrzym yw anie gospód stowa
rzyszenia, oraz pośrednictw o w stręczeniu pracy;
b) piecza o uporządkow anie spraw dotyczących uczniów, a to, o ile ordynacya przem ysłowa nie zawiera osobnych przepisów, przez wydawanie postanowień, które m ają być przedłożone władzy do zatw ierdzenia;
co do w arunków trzym ania uczniów wo- góle, tudzież co do liczbowego stosunku uczniów do pomocników w przem yśle;
co do zawodowego i religijn o -m o raln ego kształcenia u cznió w ;
co do czasu nauki, egzaminów uczniowskich i egzaminów na czeladników ;
co do nadzoru nad przestrzeganiem powyż
szych p rzep isów ;
c) potwierdzanie świadectw nauki i w ystawianie świadectw w yzw olenia;
d) piecza o chorych u cz n ió w ;
e) nadzorowanie utw orzonych i utrzym yw anych przez stowarzyszenie przem ysłow ych zakładów naukowych i kursów nauki, jako też urządzonych i subwencyonowanych przez nie w ystaw prac uozniów i t. p.;
f) potwierdzanie świadectw pracy przynależnych do stowarzyszenia pom ocników;
g) piecza o chorych pomocników przez zakładanie kas chorych, albo przez przystąpienie do istnie
jących już kas ch o ry ch ;
h) utw orzenie sądu rozjemczego (polubownego) dla załatw iania sporów, powstałych pomiędzy człon
kami stow arzyszenia a ich robotnikam i ze sto
sunku pracy, nauki i zap łaty ;
dalej staranie się o to, aby dla załatwiania sporów pom iędzy członkami stow arzyszenia była używ aną instytucya sądu polubownego, w k tó
rym to celu może się połączyć także kilka sto
warzyszeń ;
i) powzięcie uchwał co do usuwania zwyczajów, p rak ty k i now atorstw , stojących na zawadzie rzetelnem u współzaw odnictwu pom iędzy człon
kami stow arzyszenia;
k) coroczne przedkładanie spraw ozdań co do wszyst
kich tyoli w ydarzeń w łonie stowarzyszenia, które mają istotne znaczenie dla ułożenia statystyki przemysłowej.
Oprócz regularnych sprawozdań, przepisanyoh pod k), ma stowarzyszenie władzom, ew entualnie ich organom, związkowi stowarzyszeń, jako też Iżbie han
dlowej i przemysłowej w Opawie, udzielać na ich żą
danie w yjaśnień i opinii o stosunkach zostających w związku z celem stowarzyszenia i może w tym względzie także z własnej inicyatyw y udawać się do tych publicznych organów o poparcie swych celów.
§ 2.
Nazwa, obręb i siedziba stow arzyszen ia.
Stowarzyszenie, rządzące się niniejszym statutem nosi nazwę „Stowarzyszenie rzeźników i m asarzy w Cieszynie'1 i obejmuje jako członków te osoby, które w okręgu sądowym Cieszyn wykonują samoistnie lub jako dzierżawcy przem ysły rzeźników i m asarzy (§ 3), zaś jako przynależnych (uczestników) (§ 8) wszystkich tychże robotników nie wyłączając uczniów.
Stowarzyszenie ma swoją siedzibę w Cieszynie,
§ 3.
Członkowie sto w a rzy szen ia .
Kto w okręgu stow arzyszenia prowadzi samo
istnie lub jako dzierżawca jed en lub kilka przem ysłów z pomiędzy wym ienionych w § 2, staje się członkiem stowarzyszenia ju ż przez samo rozpoczęcie przem ysłu i ma wypełniać połączone z tem obowiązki.
Stan przem ysłów należących do stowarzyszenia, tudzież każdą zmianę w tym stanie, podaje stow arzy
szeniu do wiadomości właściwa władza przemysłowa.
Osoby, które w okręgu stow arzyszenia w ykonują wymienione w § 2 przem ysły w s p o s ó b f a b r y c z n y , mogą za zgodą stowarzyszenia przystąpić do niego dobrowolnie w charakterze członków.
Dobrowolni członkowie mają równe praw a i obo
wiązki jak wszyscy inni członkowie, a robotnicy u nich zatrudnieni mają być traktow ani jako przynależni (u- czestnicy) stowarzyszenia.
Dobrowolna przynależność w charakterze członka może za obopólnem porozumieniem znowu ustać. G dyby do takiego porozum ienia nie doszło, może tak stowa
rzyszenie ja k i odnośny członek uczynić wniosek do władzy przemysłowej na uchylenie tej przynależności do stowarzyszenia (członkostwa), a władza przem ysłowa wyda orzeczenie po w ysłuchaniu obu stron.
Kto na podstawie więcej niż jednej k a rty prze
mysłowej, względnie na podstaw ie więcej niż jednego dokumentu koncesyjnego, wykonuje samoistnie albo jako dzierżawca kilka przem ysłów, które nie są złączone w jednem stowarzyszeniu, ma należeć jako członek do wszystkich stowarzyszeń, jakie istnieją dla tych prze
mysłów.
§ 4-
P raw a członków .
Przynależność do stow arzyszenia w charakterze członka uzasadnia udział w tych prawach, które przy sługują członkom na podstawie ordynacyi przem ysło
wej (ustawa z 15. m arca 1883, Dz. u. p. Nr. 39, i z 5.
lutego 1907, Dz. u. p. Nr. 26) i w edług niniejszego statutu, a w szczególności korzystanie z praw a w ybor
czego, tudzież z ogólnie pożytecznych instytucyi sto
warzyszenia.
§ 5.
O bow iązki członków.
K ażdy członek stow arzyszenia jest w ogólności obowiązany współdziałać w edług postanowień tego sta
tu tu dla osiągnięcia celów stowarzyszenia, stosować się do prawidłowo powziętych uchwał zgrom adzenia sto
warzyszenia i przełożeństw a stow arzyszenia oraz być posłusznym zarządzeniom przełożeństw a i przełożonego stowarzyszenia.
W szczególności ma każdy członek stowarzysze
nia obowiązek rozpoczęcie albo zaniechanie swego przem ysłu, miejsce w ykonyw ania przem ysłu (lokal) i każdą jego zmianę, dalej przyjęcie i uwolnienie swych robotników przem ysłowych, wliczając do nich także uczniów, bez różnicy czy daje im robotę w swoim lokalu przem ysłowym, czy poza nim, zgłosić nieza
wodnie u przełożonego stow arzyszenia w ciągu ośmiu dni po zajściu jednej z tych okoliczności, podając na
zwisko, wiek i gm inę przynależności.
Jeżeli przem ysł zostanie wydzierżawiony, albo jeżeli będzie prow adzony przez zastępcę, to także o tem należy w ciągu tego samego czasu donieść prze
łożonemu stowarzyszenia, wymieniając dzierżawcę lub zastępcę. Podobnie należy w razie w ykonyw ania prze
m ysłu przez jaw ną spółkę handlową podać prze
łożonemu stow arzyszenia imiona i nazwiska spól- ników upraw nionych do prowadzenia przedsiębior
stwa. Zaniedbanie obowiązku zgłoszenia podlega w każdym poszczególnym w ypadku karze porządko
wej (§ 25).
Utrata członkostw a.
Przestaje się być członkiem stowarzyszenia, skoro przedsiębiorstwo przem ysłowe, którego prowadzenie było podstaw ą członkostwa, zostanie zupełnie zanie
chane i odnośne upraw nienie przemysłowe zostanie bez zastrzeżeń złożone.
Tak samo ma się rzecz w wypadkach odebrania upraw nienia przem ysłow ego przez władzę (§§ 57, 133 b i 139 ustaw y z 5. lutego 1907, Dz. u. p. Nr. 26).
§ 7.
Praw o głosow an ia i w ybieralność.
Upraw nionym i do głosowania i w ybieralnym i w stow arzyszeniu są wszyscy jego członkowie.
Od praw a głosowania i wybieralności są w yklu
czeni :
a) ci członkowie, którzy w skutek karno-sądowego zasądzenia są wykluczonym i od w ybieralności do reprezentacyi gm innej, a to przez czas, dopóki trw a to w ykluczenie;
b) ci członkowie, do których m ajątku został otw arty konkurs, podczas trw ania postępow ania konkur
sowego ;
c) ci członkowie, którym upraw nienie przemysłowe zostało przez władzę odebrane, przez taki prze
ciąg czasu, na jak i to odebranie orzeczono;
d) ci członkowie, którzy pozostają pod kuratelą z powodu niedołęstw a um ysłowego i m arnotraw stw a;
e) ci członkowie, którzy zalegają, z opłatami na rzecz stowarzyszenia, a to przez czas, dopóki za- legają (o ile zgrom adzenie stow arzyszenia na podstawie § 19, lit. v) powzięło w tym względzie odpowiednie postanowienie).
Do wybieralności na urząd sędziego rozjemczego (polubownego) jest w szczególności koniecznem ukoń
czenie 24. roku życia.
§ 8.
P rzynależn i (u czestn icy ) stow arzyszen ia.
Robotnicy (§ 73, lit. a—d ord. przem.), zajęoi u członków stow arzyszenia są przynależnym i (uczestni
kami) stowarzyszenia i jako tacy podlegają jego prze
pisom.
§ 9.
Dokum enty robotników .
Robotnicy muszą być zaopatrzeni w odpowiednie legitym acye (dokumenty), którem i są książki robotnicze.
Przedsiębiorcy przem ysłowi, którzy przyjm ują robotników bez takiej legitym acyi, stają się w innym i przekroczenia ordynacyi przem ysłowej ( § 7 9 ustaw y z 8. marca 1885, Dz. u. p. Nr. 22).
Książkę robotniczą, względnie świadectwo służ
bowe, ma przy naw iązaniu stosunku pracy lub nauki wziąć w przechowanie pracodawca za w ydaniem po
tw ierdzenia odbioru. P rzy praw idłow em w ystąpieniu robotnika ma przedsiębiorca przem ysłow y w ypełnić atram entem ru b ry ki książki robotniczej, wpis podpisać oraz wyjednać potw ierdzenie przełożonego stow arzy
szenia. Jednocześnie przedsiębiorca przem ysłow y jest obowiązany w ydać robotnikow i na żądanie świadectwo co do rodzaju i czasu trw an ia zatrudnienia, które na żądanie robotnika ma być rozszerzone także na jego zachowanie się pod względem m oralnym i na wartość jego pracy.
Na prośbę robotnika treść tego świadectwa, jednak tylko o ile dla niego brzm i pom yślnie, ma być wpisaną do książki robotniczej.
§ 10.
P rzyjm ow anie uczniów .
Uczniów przyjm ować należy na podstaw ie osobnej umowy, która ma być zaw artą pisem nie w ciągu czterech tygodni od rozpoczęcia stosunku nauki. Jeden
- 7 -
egzemplarz tej um owy należy zaraz po jej zawarciu przesłać przełożeństwu stowarzyszenia, które ma umowę zaciągnąć do przeznaczonej na to księgi protokolarnej.
Umowa o naukę jest wolną od stem pli i należytośoi.
Umowa (kontrakt) ma zaw ierać:
1. nazwisko prynoypała (naukodawcy), przem ysł, który wykonuje i miejsce jego poby tu ;
2. imię i nazwisko, wiek i miejsce zam ieszkania ucznia (term inatora);
3. o ile idzie o m ałoletniego ucznia, nazwisko, zatrudnienie i miejsce zamieszkania jego rodziców, opiekuna lub innego ustawowego zastępcy;
4. datę umowy i czas trw ania stosunku um ow nego;
5. postanowienie, że -— niezależnie od innych ustawowych zobowiązań, ciążących na obydwóch stronach umowę zawierających, — przedsiębiorca prze
m ysłowy zobowiązuje się w szczególności kształcić ucznia praktycznie w zakresie tego przem ysłu, którego się ma wyuczyć, lub dawać go kształcić przez uzdol
nionego do tego zastępcę i że uczeń ma obowiązek przykładać się pilnie do pracy w tym przem yśle;
6. w arunki przyjęcia, dotyczące zapłaty za naukę lub ewentualnej płacy, stołowania, odziewania, miesz
kania, czasu trw ania nauki, taksy egzaminacyjnej, jakoteż przypadającej na rzecz stow arzyszenia należy-
tości za zapis i wyzwolenie.
Najistotniejsze w arunki um owy ma władza gm inna wpisać do książki robotniczej.
Członkowie stow arzyszenia, którzy przy przyjm o
waniu uczniów nie trzym ają się tych postanowień, stają się w innym i przekroczenia ordynacyi przemysłowej.
§ 11.
Trzym anie uczniów .
Uczniów mogą trzym ać tylko tacy członkowie, którzy sami, albo których zastępcy posiadają dosta
teczne wiadomości zawodowe, aby uczynić zadość przepisom § 100 ustaw y z 5. lutego 1907, Dz. u. p.
Nr. 26, co do przem ysłowego kształcenia uczniów, i którzy ze w zględu na urządzenie i sposób prowadzenia swego przem ysłu zdołają rzeczywiście odpowiedzieć tem u zdaniu.
Członkom stowarzyszenia, którzy byli skazani za jakąkolw iek zbrodnię albo w ystępek popełniony z chęci zysku lub w ykraczający przeciw moralności publicznej, albo też za takie samo przekroczenie, nie wolno uczniów ani przyjm ować, ani już przyjętych dłużej u siebie trzym ać.
W ładza przem ysłow a może jednak w wypadkach, w których nie zachodzi obawa szkody lub nadużycia, udzielić takim członkom stow arzyszenia wyjątkow ego pozwolenia na przyjm ow anie uczniów.
Odnośnie do spraw tyczących się uczniów, posta
nawia się jeszcze w szczególności:
a) Czas nauki wynosi od 2 do 4 lat.
Mająca się uiszczać przez uczniów opłata (§ 15, ust. 8) za zapis (przyjęcie) wynosi 6 K, za wypis (wyzwolenie) 10 K. Uczniów, którzy sami albo któ
rych rodzice nie mają środków, może przełożeństwo stow arzyszenia uwolnić od złożenia wyżej wspo
m nianych opłat, jeżeli ich ustawowi zastępcy wniosą o to prośbę i wykażą ubóstwo.
Za należyte uiszczenie opłat uczniowskich od
powiada pryncypał.
b) P rzy przyjęciu ucznia może być w ym ówiony czas próby, podczas którego jed n a i druga strona może dowolnie się cofnąć.
Czas próby nie może przenosić 3 miesięcy i ma być wliczony do czasu nauki.
Jeżeli przy przyjęciu ucznia nie wymówiono dłuższego czasu próby, może być stosunek nauki każdego czasu rozw iązany w ciągu pierwszych czterech tygodni przez jednostronne odstąpienie którejkolw iek z obu stron.
c) P ryn cy p ał w inien troszczyć się o przemysłowe wykształcenie ucznia i nie ma odbierać mu po
trzebnego na ten cel czasu i sposobności przez
używanie do pełnienia innych czynności. (§ 76 ustaw y z 8. m arca 1885, Dz. u. p. Nr. 22).
Obowiązkiem pryncypała, względnie jego za
stępcy, jest czuwać nad obyczajami i prowadzeniem się m ałoletniego ucznia w lokalu przem ysłowym i poza ni m; ma on zniewalać ucznia do praco
witości, do dobrych obyczajów i do w ypełniania obowiązków relig ijn y ch; ma on dalej zaniechać złego obchodzenia się z uczniem, chronić go przed złem obchodzeniem się z nim ze strony tow arzyszy pracy i domowników i dokładać starania, aby uczniowi nie przydzielano w ykonyw ania robót, jak przenoszenie ciężarów i t. p. w taki sposób i przez taki przeciąg czasu, iżby roboty te przechodziły jego siły fizyczne.
P ryncypał, względnie jego zastępca, jest dalej obowiązany, tym uczniom, którzy nie ukończyli jeszcze z dobrym skutkiem uzupełniającej nauki przemysłowej lub innej, co najm niej równorzędnej, pozostawiać czas potrzebny do uczęszczania, aż do zupełnego osiągnięcia celu nauki, do zakładów wym ienionych w § 99 b), ustęp 3 ustaw y z 5. lutego 1907, Dz. u. p. Nr. 26, zniewalać uczniów do uczęszczania do tych szkół i umożliwiać nadzoro
wanie regularnego uczęszczania ich do szkoły przez zgłaszanie i wym eldowanie uczniów u kie
rownika szkoły.
Jeżeli m ałoletni uczeń zachoruje albo zbiegnie, oraz w razie zajścia innych ważnych wydarzeń, ma pryncypał zawiadomić o tem natychm iast jego rodziców, opiekunów lub innych przynależnych, tudzież stowarzyszenie.
Jeżeli pryncypał z własnej w iny spowoduje dłuższą niż 14-dniową zwłokę w zawarciu umowy o naukę (zapisie) lub w yzw oleniu ucznia, popełnia przez to przekroczenie ordynacyi przemysłowej.
d) Z chwilą rozwiązania stosunku nauki ma p ry n cypał wystawić uczniowi świadectwo co do prze
bytego czasu nauki, zachowania się jego w tym
- u -
czasie i co do nabytego wykształcenia w przemyśle.
Świadectwo nauki ma przełożony stowarzyszenia potw ierdzić przez umieszczenie swego podpisu i przybicie pieczęci stowarzyszenia.
W razie rozwiązania stosunku nauki wskutek należytego jej ukończenia, ma przełożeństwo sto
warzyszenia opierając się na świadectwie nauki (Lehrzeugnis), względnie świadectwach nauki, świa
dectwie odejścia ze szkoły uzupełniającej i na świadectwie złożonego z pom yślnym wynikiem egzam inu na czeladnika (Gesellenpriifung) jakoteż na spostrzeżeniach poczynionych przez stow arzy
szenie stosownie do § 114 ustaw y z 5. lutego 1907, Dz. u. p. Nr. 26, wystaw ić dyplom na czeladnika (Gesellenbrief).
T y tu ł czeladnika (Geselle) uzyskuje się tylko przez zdanie z dobrym wynikiem egzaminu na czeladnika. R obotnik posiadający tylko świadectwo wyzw olenia nazywa się pom ocnikiem (Gehilfe).
O każdem rozwiązaniu stosunku nauki ma pryn
cypał pod rygorem kary porządkowej (§ 25) do
nieść przełożonemu stowarzyszenia najdalej w ciągu ośmiu dni po rozwiązaniu stosunku nauki, a to celem sprostowania i utrzym ania w należytej ewi- denoyi m etryki uczniów.
e) Uczeń jest obowiązany wobec pryncypała do po
słuszeństwa, wierności i dochowania tajemnicy, do pilności i przyzw oitego zachowania się, oraz musi stosownie do jego zleceń przykładać się do pracy w przem yśle.
U czeń m ałoletni podlega karności ojcowskiej pryncypała, którego opieki i pieczołowitości do
znaje.
f) Uczniowie, o ile jeszcze nie ukończyli z dobrym skutkiem uzupełniającej nauki przem ysłowej lub innej co najmniej równorzędnej, są obowiązani uczęszozać regularnie w sposób przepisany odno
śnym planem naukowym do istniejących ogólnych szkół uzupełniających (względnie na kursa przy
12
gotowawcze), tudzież do zawodowych szkół uzu
pełniających, aż do zupełnego osiągnięcia celu nauki.
Uczniom, którzy z własnej w iny nie uczynili dostatecznego postępu w nauce, albo w drodze dyscyplinarnej zostali czasowo z nauki szkolnej usunięci, może władza przem ysłowa, na podstawie doniesienia właściwego nadzorczego organu szkol
nego, przedłużyć ustanow iony statutem lub umową norm alny czas trw ania nauki.
g) A by osiągnąć głów ny cel kształcenia uczniów, ma każdy uczeń obowiązek, po ukończeniu czasu nauki poddać się egzaminowi uczniowskiemu (Lehrlingsprufung) przed przełożeństwem stowa
rzyszenia.
P rzy końcu czasu nauki mają się uczniowie poddać (§ 12) egzaminowi na czeladnika (Gesellen- priifung).
Jeżeli uczeń przed ukończeniem czasu nauki nie zda egzaminu uczniowskiego (egzaminu na czeladnika), przepisanego tym statutem , następuje przedłużenie czasu nauki. Przedłużenie czasu na
uki, mogące nastąpić wr myśl powyższego jakoteż ; w m yśl pod f) podanego postanowienia, nie może \ jednak w żadnym w ypadku wynosić więcej niż j pół roku.
li) Członkom, którzy z reguły nie zatrudniają żadnych pomocnikow nie wolno jednocześnie trzym ać wie- [ cej uczniów, niż najwyżej dwóch.
Przem ysłow cy, którzy zatrudniają pomocników mogą na każdego pomocnika trzym ać jednego dalszego ucznia, nie pow inni jednak trzym ać tak wielkiej liczby uczniów, aby przez to naukodawca j nie m ógł uczynić zadość ustaw owym obowiązkom co do ich przem ysłow ego kształcenia.
(Ta norm a może też dla poszczególnych k ateg o ry i | przem ysłu być rozm aicie ustanow iona, zw łaszcza tam , gdzie zostały utw orzone sekcye zaw odowe.)
i) Zadaniem stow arzyszenia jest w wypadkach, gdy i stosunek nauki ucznia przynależnego do stow arzy
szenia, bez jego w iny przed upływ em czasu nauki
zostanie rozwiązany, postarać się ile możności o umieszczenie ucznia u innego pryncypała nale
żącego do stowarzyszenia.
k) W w ypadkach przew idzianych w §§ 101, 102, 102 a i 103 ustaw y z 8. m arca 1885, Dz. u. p!
Nr. 22, je st stowarzyszenie obowiązane, w razia jeżeli oświadczenie ustawowego zastępcy mało
letniego ucznia nie może być na czas uzyskane, oświadczenie to zastąpić.
§ 12.
Egzam in na czeladnika.
(Obowiązuje sto w arzy szen ia dla przem ysłów rękodzielniczych
a to od 16. lutego 1908.) ’
Egzam in na czeladnika (Gresellenpriifung) ma wykazać, że uczeń (term inator) nabył wiadomości i wprawy, jakie w danym przem yśle czeladnikowi (g 104 ustaw y z !>. lutego 1907, Dz. u. p. Nr. 26) są potrzebne (§ 104 b powołanej ustawy).
Egzam in na czeladnika składa się przed komisya egzaminacyjną, w której skład wchodzi przewodniczący i 4 członków (asesorów). Z pomiędzy członków usta
nawia się jednego z grona czeladników*), którzy pra
cują w odnośnym przemyśle najmniej przez cztery lata, resztę zaś z grona przedsiębiorców przemysłowych, którzy najmniej przez trz y lata w ykonują samoistnie swój przem ysł. Przew odniczącego ustanaw ia władza przemysłowa, członków zaś wyznacza w każdym w y
padku z osobna przełożeństwo stowarzyszenia na pod
stawie dwóch list imiennych, z których jedną ułożyć ma zgrom adzenie stowarzyszenia, drugą zaś, dutyczącą czeladników, zgrom adzenie pomocników.
Uczeń, czy pomocnik, winien wnieść do przeło- żenstwa stow arzyszenia nieostemplowaną prośbę o przy
puszczenie do egzaminu na czeladnikami załączyć do swej prośby świadectwo nauki, oraz o ile był obo-
*) W edług § 104, u stęp 5 pow yższej u sta w y mogą, w ciągu pierw szych czterech, la t po w ejściu w życie ty c h przepisów także ta cy czeladnicy, k tó rz y nie złożyli egzam inu n a czela
dnika, być zapisani n a listę członków kom isyi egzam inacyjnej.
w iązany do uczęszczania do szkoły Uzupełniająceji (§ 99 b, ustęp 3 ustaw y z 5. lutego 1907, Dz. u. p. ' Nr. 26), także świadectwa uczęszczania do szkoły (fre- * kwentacyjne), zaś na wypadek, jeżeli pracow ał już c
jako pomocnik, świadectwa pracy. 1
Komisya egzam inacyjna w inna co do wyniku egzaminu wystawić bezpłatnie, wolne od stem pla świa- ® dectwo, które w razie pom yślnego w yniku należy a zaciągnąć do dyplom u na czeladnika.
Grdyby egzam in w ypadł niepom yślnie, ma komi
sya egzaminacyjna, o ile chodzi o uczniów, wyznaczyć) z uwzględnieniem postanow ień § 99 b, alinea 7 ustawy!
z 5. lutego 1907, Dz. u. p. Nr. 26, term in do po-i wtórzenia egzam inu (najpóźniej w pół roku).
Pomocnikowi przysłużą praw o dodatkowego zło- c żenią egzaminu i pow tarzania go najwcześniej col 11 pół roku.
Pomocnikom, którzy ukończyli praw idłow o czas nauki jeszcze przed 16. lutego 1908, przysługuje prawo poddawania się dobrowolnie egzaminowi na czeladnika, j-
Za przyzw oleniem stow arzyszenia m ogą zdawać egzamin na czeladnika przed kom isyą egzaminacyjną stowarzyszenia, na swą prośbę także wymienieni w § 104 b, astęp 6 powyższej ustaw y uczniowie prze- f mysłów rękodzielniczych, którzy odbyli naukę w ja- kiemś przedsiębiorstwie fabrycznem , albo u pryncy- pała nienależącego do stowarzyszenia, albo wreszcie;
w jakiemś po m yśli § 14 b, ustępu 2 powyższej ustawyl równorzędnem zatrudnieniu w zakładzie, nie podpada- jącym pod przepisy ordynacyi przemysłowej.
Sposób postępowania przy egzaminie, zakres E i rodzaj m ateryału egzam inacyjnego, oraz wysokośa z taksy egzaminacyjne] mającej się uiścić przez ucznia, określa osobny regulam in egzam inacyjny, k tóry wyda 0
polityczna władza krajowa. s
Uczniowie, którzy sami, albo których rodzice niej mają środków, mogą w m iarę postanow ień § 11, lit. a t być uwolnieni od uiszczenia taksy egzaminacyjnej. l Koszta egzaminu ponosić będzie stowarzyszenie! n którem u też przypadają taksy egzam inacyjne. d
-
u
-- 15 -
!J (Gdyby stow arzyszenie nie p o sta ra ło się o w prow adzenie ) w życie egzam inów n a czeladnika, natenczas uczniom przy-
należnym do tego stow arzyszenia w olno zdaw ać egzam in na czeladnika przed inną, zaw odow o w łaściw ą kom isyą egzam ina- z cyjną, utw orzoną w edług przepisów u sta w y z 5. lutego 1907,
Dz. u. p. Nr. 26.
U Na pod staw ie w zajem nego porozum ienia się m ogą też j stow arzyszenia sam e postanow ić, że ich uczniow ie m ają zdawać
egzamin przed kom isyą u tw o rzo n ą dla danego przem ysłu ręko- )' dzielniczego p rzy jednem z ty c h stow arzyszeń.)
y Odebranie praw a trzym ania uczniów . I-
Członkom stowarzyszenia, którzy stali się winnym i J ciężkiego naruszenia obowiązków względem powierzo- o| nych im uczniów, lub co do których zachodzą okolicz
ności, które pod zwględem m oralnym czynią ich nie- s zdolnymi do trzym aniu uczniów, ma być niezależnie od innej kary, jak a będzie nałożona w edług ordynacyi przemysłowej lub powszechnego praw a karnego, ode- j brane prawo trzym ania uczniów raz na zawsze lub na c pewien czas oznaczony.
W szczególności może być pryncypałow i odebrane prawo trzym ania uczniów raz na zawsze albo na pewien j oznaczony przeciąg czasu w tym w ypadku, gdyby r. z wyniku egzam inu na czeladnika w ypływało, że na e pryncypała spada wina za nieodpow iedni postęp ucznia, y Odebranie praw a trzym ania uczniów nastąpi po
wysłuchaniu stowarzyszenia.
Członkom, którzy zatrudniają u siebie uczniów może władza przem ysłow a na wniosek stowarzyszenia c zabronić równoczesnego trzym ania młodocianych ro- li botników w tedy, jeżeli w skutek trzym ania młodo- 8 ciannych robotników obchodzone są przepisy odno
szące się do uczniów.
P rzepisy co do odebrania w drodze karnej prawa a trzym ania uczniów, zawiera § 133 a) ustaw y z 6 lutego 1907, Dz. u. p. N r. 26. W m yśl tych postanowień i. ma odebranie praw a trzym ania uczniów i młodocia
nych robotników raz na zawsze lub na pewien ozna-
- \ie -
ezony Czas dotknąć w szczególności tych przem ysłow
ców, którzy, pomimo poprzedniego dw ukrotnego uka
rania naruszają nadal przepisy co do przyjmowania uczniów, którzy ponoszą winę dłuższej ja k czternasto- j dniowej zwłoki w zaw arciu um owy o naukę (w zapi
sie) lub w w yzw oleniu uczniów, albo wreszcie, którzy swym uczniom nie pozostawiają czasu potrzebnego do uczęszczania do zakładów naukowych, wymienionych w § 11, lit. f.
§ 14.
P ośrednictw o pracy.
Stowarzyszenie ma zaprowadzić stosowne urzą-l dzenia dla stręczenia pracy w przem ysłach w niemi zastąpionych.
Bliższe postanow ienia co do prowadzenia tej in-|
stytucyi pośrednictw a pracy, oraz co do organów,!
którym ma być poruczone spraw owanie czynności,;
będą wydane w osobnym statucie, k tó ry ma być uchwalony przez walne zgrom adzenie stowarzyszenia, po poprzednim porozum ieniu się ze zgromadzeniem pomocników, i przedłożony do zatw ierdzenia polity-j cznej władzy krajowej.
(O ile stow arzyszenie n ależy do zw iązku, k tó ry za jm u je;
się pośrednictw em p racy po m yśli § 116, u st. 6 u sta w y z 5. lu - ‘ tego 1907, Dz. u. p. Nr. 26, je s t ono uw olnione od obowiązku utw orzenia odrębnej in sty tu c y i p ośrednictw a pracy; ta k samo m a się rzecz w ty m w ypadku, gd y stow arzyszenie pośrednictw o pracy odda w ręce jak ieg o ś zakładu istniejącego ju ż dla pu
blicznego stręczenia pracy.)
§ 15-
Dochody sto w a rzyszen ia .
Pieniądze potrzebne na pokrycie w ydatków sto
warzyszenia — z w yjątkiem jednak wkładek na rzecz kas chorych przy stow arzyszeniu utworzonych — będą, j o ileby nie w ystarczały odsetki z m ajątku stowarzy- | szenia, rozłożone na członków stowarzyszenia (§ 3) i w formie opłat (wkładek). Co do wysokości tej opłaty, j jak i co do sposobu jej rozdziału (repartyoyi) pomiędzy I
J
poszczególnych członków stow arzyszenia będzie po
wzięta corocznie na rok nadchodzący uchwała na tem zgromadzeniu stowarzyszenia, na którem będzie za
twierdzony roczny budżet.
P rzytem może być w zięta za podstaw ę wym iaru opłaty wysokość rocznego podatku zarobkowego, przy-
’ pisanego każdem u poszczególnemu członkowi stowa
rzyszenia od tego (tych) przem ysłu (ów), którego (ych) prowadzenie uzasadnia należenie do stowarzyszenia w charakterze członka.
Po ustanow ieniu przez zgrom adzenie stow arzy
szenia kw oty, jaka ma być zebraną, rozdzieli przeło- żeństwo stow arzyszenia opłatę w edług uchwałowej podstawy (skali) w ym iaru na poszczególnych członków i pobierze te opłaty.
K ażdy do stow arzyszenia nowo wstępujący członek ma uiścić taksę w stępną (inkorporacyjną) w kwocie 40 K i wykazać jej złożenie ju ż przy zgłoszeniu przemysłu,
| względnie przy wniesieniu prośby o udzielenie konce- syi przemysłowej. Jeżeli upraw nienia przemysłowego nie uzyska, stow arzyszenie je s t obowiązane zwrócić mu zapłaconą taksę.
Po rozpoczęciu przem ysłu nie będzie zwróconą i zapłacona ju ż raz praw idłowo taksa wstępna, z drugiej jednak strony należytość ta może od jednego i tego samego członka stow arzyszenia być tylko raz żądaną.
Członkowie, którzy odnośnie do tego samego przemysłu zostali z pewnego stowarzyszenia wyłączeni i do niniejszego wcieleni, mają być uwolnieni od po
nownego uiszczania taksy wstępnej aż do wysokości kwoty, wpłaconej do dotychczasowego stowarzyszenia.
Od ponownego uiszozania tej należytości uwol
nieni są dalej ta k ż e : wdowa, oraz upraw nieni do dzie
dziczenia descendenci (zstępni) członków stow arzysze
nia — o ile pierwsza ju ż przedtem z własnej winy nie była rozwiedzoną, zaś descendenci aż do osią
gnięcia pełnoletności, — jeżeli te osoby na podstawie karty przemysłowej, opiewająoej na nazwisko zmarłego członka, wykonują dalej przem ysł.
Następnie pobiera stow arzyszenie opłaty za zapis i wyzwolenie uczniów (§ 11).
Ustanowienie wysokości wszystkich należytości poprzednio wym ienionych następuje przez zgrom a
dzenie stowarzyszenia, w ym aga jednak jeszcze (z w y
jątkiem wysokości wkładek) zatw ierdzenia politycznej władzy krajowej, która może je zniżyć, jeżeliby się okazały niestosunkowo wysokiemi.
Z rocznego w pływ u z taks w stępnych mogą być najwyżej trz y czwarte części użyte na bieżące w y
datki stowarzyszenia, reszta zaś ma być złożoną na procent. K apitał ten tw orzy część m ajątku stow arzy
szenia a można użyć tylko procenta z tych pieniędzy na bieżące w ydatki stow arzyszenia. Przychodu z opłat od uczniów należy przynajm niej w połowie używać na takie cele, które popierają wykształcenie uczniów lub w innym kierunku, z wyjątkiem ubezpieczenia na w ypadek choroby, wychodzą na ich korzyść.
W ym ienione przychody stowarzyszenia będą ścią
gane w drodze adm inistracyjnej.
§ 16.
Prow adzenie spraw sto w arzy szen ia.
Spraw y stow arzyszenia załatw iają:
a) zgrom adzenie stow arzyszenia;
b) przełożeństwo stow arzyszenia, które się składa z w ydziału stow arzyszenia pod kierownictwem przełożonego;
o) przełożony stowarzyszenia.
§ 17.
Zgrom adzenie sto w arzyszen ia.
Zgrom adzenie stow arzyszenia składa się z w szyst
kich członków upraw nionych do głosowania.
Członkowie w ykonują praw o głosowania oso
biście, pełnomocników nie dopuszcza się na zgrom a
dzenie stowarzyszenia.
- 18 -
W ydziałow i zgrom adzenia pomocników przysłu
guje prawo w ydelegow ania na zgrom adzenie stowa
rzyszenia 2 zastępców, ' którzy są upraw nieni brać udział z głosem doradczym w obradacłi nad tym i przedmiotami, które dotykają interesów pomocników (czeladników), jakoteż wypowiadać odnośne życzenia.
§ 18.
Zwołanie i regulam in czyn n ości zgrom adzenia sto w a rzy szen ia .
Członków stow arzyszenia (względnie delegatów) zwołuje na zgrom adzenie stow arzyszenia przełożony, zaś pierwszy raz po utw orzeniu stowarzyszenia, jako
też później, ilekroóby zwołanie przez przełożonego lub jego zastępcę nie mogło być uskutecznione, władza przemysłowa, za pomocą pisemnego zawiadomienia (zaproszenia) z podaniem przedm iotów obrad (porządku dziennego).
Zgrom adzenie stow arzyszenia ma się odbywać przynajmniej raz w ro k u ; należy je także w tedy zwołać, jeżeli to uzna za potrzebne przełożony stowarzyszenia lub wydział, albo też jeżeli tego zażąda czwarta część członków.
Zaproszenie ma zawierać miejsce i czas odbycia się zgromadzenia.
O zwołaniu, zarządzonem przez przełożonego, należy zawiadomić władzę przem ysłową, jakoteż komi
sarza ustanow ionego dla stowarzyszenia (§ 127 ustawy z 5. lutego 1907, Dz. u. p. Nr. 26), najmniej trzy dni naprzód, podając im jednocześnie do wiadomości porządek dzienny.
Przew odnictw o i kierow nictw o na zgromadzeniu stowarzyszenia spoczywa pierw szym razem, aż do wy
boru przełożenego, oraz w tych wypadkach, w których zgromadzenie stow arzyszenia zwołała władza prze
mysłowa, w ręku delegata tej władzy, zresztą zaś w ręku przełożonego, lub w razie przeszkody w ręku jego zastępcy.
- 19 -
Ażeby zgrom adzenie stow arzyszenia było zdolnem do powzięcia uchwał (miało kom plet), konieczną jest, o ile w niniejszym statucie nie m a innych dalej idących postanowień, obecność przynajm niej 20 procent upra
wnionych do głosowania członków (delegatów).
G dyby zwołane zgrom adzenie stowarzyszenia nie miało kom pletu, potrzebnego do powzięcia uchwał, członkowie (delegaci), którzy na nie przybyli, są po upływ ie godziny czekania upraw nionym i do pro
wadzenia obrad nad przedm iotam i znajdującym i się na porządku dziennym , oraz do powzięcia ważnych uchwał, o ile do uchwalenia poszczególnych spraw ustaw a lub statu t nie przepisuje obecności pewnej oznaczonej ilości członków.
O ile ordynacya przem ysłowa, względnie statut, nie zawierają odm iennych postanowień, uchwały za
padają bezwzględną (absolutną) większością głosów.
§ 19.
Zakres działania zgrom adzenia stow arzyszen ia.
Do zakresu działania zgrom adzenia stow arzy
szenia należy:
a) stanie na straży i rozpatryw anie interesów prze
mysłowców należących do stowarzyszenia, o ile do celów stowarzyszenia należy popieranie tych interesów, oraz powzięcie uchwał w tym względzie;
b) w ybór przełożeństwa stowarzyszenia, dalej wybór członków sądu rozjemczego (polubownego) oraz przew idzianego w § 116, ustępie 3 ustaw y z 5. lu
tego 1907, Dz. u. p. Nr. 26, w ydziału dla po
średnictw a w pracy ze stanu przemysłowców;
następnie w ybór członków ze stanu przemysłowców do zarządu, w ydziału nadzorczego i na walne zgro
madzenia kasy chorych stow arzyszenia; wreszcie wybór przedstaw icieli (delegatów) stowarzyszenia na walne zgrom adzenie Związku stowarzyszeń;
0) sprawdzanie i zatw ierdzanie zamknięć rachunko
wych i prelim inarzy rocznych, dotyczących gospo
darki stowarzyszenia, tudziez oznaczanie kwoty, jaka ma być zebraną za pomocą rozkładu na
członków ;
d) systemizowanie płatnego personalu kancelaryjnego;
e) powzięcie uchwał co do zakładania i zmiany ustroju zakładów naukowych, oznaozonych w § 114, lit. e) powołanej ustaw y, dalej powzięcie uchwał co do zakładania, przekształcania i rozwiązywania kas chorych stow arzyszenia w m yśl §§ 121 do 121 i), tejże ustaw y, jakoteż co do przystąpienia do innych kas c h o ry c h ;
f) powzięcie uchwał co do uregulow ania w stowa
rzyszeniu spraw, dotyczących uczniów, a w szcze
gólności co do czasu nauki, egzam inu uczniowskiego i egzam inu na czeladnika;
g) uchwały zasadnicze co do zakładania w łonie sto
warzyszenia instytucyi dla celów nauki, pracy, zapomogowych i gospodarczych, jakoteż co do przeistaczania i zwijania takich instytucyi, dalej co do przystępow ania do istniejących ju ż in sty tucyi tego rodzaju;
li) powzięcie uchw ały w spraw ie zaprowadzenia egza
m inu m ajsterskiego (mistrzostwa M eisterpriifung) w przem ysłach rękodzielniczych, oraz co do od
nośnego regulam inu egzam inacyjnego;
1) powzięcie uchwał co do statu tu stowarzyszenia i jego zm ian;
k) powzięcie uchwał co do statu tu utworzonych przy stow arzyszeniu osobnych kas choryoh dla uczn iów ;
1) powzięcie odpowiednich postanowień co do po
czątku i końca dziennego czasu pracy, co do przerw w pracy, co do czasu i wysokości w yna
grodzenia robotników , oraz co do term inu w y
powiedzenia (§ 21);
m) powzięcie uchwał w sprawach wym ienionych w
§§ 115 b), 115 h), 115 k) i 115 u) powołanej
ustaw y (zaprowadzenie przym usu asekuracyjnego dla członków, utw orzenie kasy chorych dla prze
prowadzenia przym usowego ubezpieczenia, uchwa
lenie statutu kasy chorych i zniesienie przymusu ubezpieczania się), jakoteż powzięcie postanowień co do uiszczania za ubogich członków z funduszu zapomogowego (§ 115 w, powołanej ustawy) wkła
dek do kasy wymienionej w § 115 h), powołanej u sta w y ;
n) powzięcie uchwał co do przystąpienia do jednej z kas utworzonych po m yśli § 1 1 5 h) powołanej ustawy, względnie^ do kasy związkowej (§ 130 d, ustęp 2 powołanej ustaw y), tudzież uchwalenie w ystąpienia z tych kas (§ 115 u, powołanej ustawy);
o) powzięcie uchwał w spraw ach wym ienionych w § 115 x) powołanej ustaw y (zakładanie dobro
wolnych kas chorych i zapomogowych, oraz przed
siębiorstw gospodarczych dla członków, tworzenie funduszów zapomogowyoh, jakoteż m ateryalne po
pieranie tych urządzeń);
p) powzięcie uchwały co do utw orzenia i statutu instytucyi stow arzyszenia dla pośrednictw a pracy, względnie co do przekazania tego pośrednictw a związkowi stow arzyszeń lub publicznem u zakła
dowi stręczenia pracy (§ 116 powołanej ustawy);
cj) powzięcie uchwały co do tego, czy przy więcej niż 500 członkach zgrom adzenie stowarzyszenia m a być utworzone z delegatów (§ 17);
r) powzięcie uohwały co do tego, czy pewne czyn
ności stowarzyszenia mają być przekazane mężom zaufania (§ 28);
s) powzięcie uchw ały co do przystąpienia do dobro
wolnego związku stow arzyszeń, tudzież co do w ystąpienia z n ie g o ;
t) rozporządzanie m ajątkiem należącym do stow arzy
szenia; ten m ajątek, ja k i przychody z niego mogą byó używane tylko na cele stow arzyszenia;
u) powzięcie postanow ień co do uw alniania wdów i upraw nionych do dziedziczenia descendentów
(zstępnych) właściciela jakiegoś wolnego prze
mysłu, od ponownego niszczenia taksy wstepnej (§ 15)] .
v) powzięcie postanow ień co do tego, czy członkowie, którzy zalegają z w kładkam i na rzecz stow arzy
szenia, mają być w ykluczeni od brania udziału w głosowaniu i od w ybieralności w stow arzy
szeniu (§ 7);
w) uchwalenie listy osób mającej służyć za podstawę do ustanow ienia członków (asesorów) komisyi egzaminującej na czeladników, z grona przedsię
biorców przem ysłow ych (§ 104 b), ustęp 4 po
wołanej ustaw y);
x) powzięcie uchw ały jeżeli i w jakiej wysokości ma byó przełożonem u stow arzyszenia i innym funkcy- onaryuszom udzielone odszkodowanie za jejich pracę.
Potrzebne przedłożenia wnosi na zgromadzenie przełożeństwo stowarzyszenia, które też co roku winno przedkładać spraw ozdanie ze swych czynności ze szczególnem uwzględnieniem spraw stowarzyszenia, tyczących się uczniów.
§ 20.
Zakres działania zgrom adzenia sto w a rzy szen ia odnośnie do hum anitarnych i gospodarczych
in sty tu cy i stow arzyszen ia.
Założenie w ym ienionych w § 1, ustęp 2 (§114, ustęp 2 ustaw y z 5 lutego 1907, Dz. u. p. Nr. 26), dobrowolnych kas chorych i zapomogowych, tudzież gospodarczych przedsiębiorstw dla członków jakoteż utworzenie funduszów zapomogowych może byó uchwa
lone przez zgrom adzenie stow arzyszenia — po dokła- dnem wym ienieniu tego przedm iotu w porządku dzien
nym zgrom adzenia i po poprzedniem należytem ogło
szeniu go wraz z porządkiem dziennym — tylko większością trzech czwartych głosów wszystkich obecnych członków.
- 24 -
Popieranie m ateryalne tych urządzeń z funduszów stowarzyszenia, jakoteż udział tego ostatniego w inte
resach przedsiębiorstw gospodarczych może zgroma
dzenie stowarzyszenia uchwalić podaną w pierwszym ustępie większością głosów tylko w tedy, jeżeli przy głosowaniu zostanie protokolarnie stw ierdzoną obec
ność oznaczonej ilości członków stow arzyszenia w sto
sunku poniżej podanym. Ten ostatni ustanaw ia się przy ilości członków:
do stu, na pięćdziesiąt procent, (50 członków na 100) od stu do pięciuset, na czterdzieści procent, jednak obecnych ma być najmniej pięćdziesięciu członków,
od pięciuset do tysiąca, na trzydzieści procent, jednak obecnych ma byó najmniej dw ustu członków, zaś powyżej tysiąca członków na dwadzieścia procent, jednak obecnych ma być najmniej trzy stu członków.
D la powyższych postanow ień je s t m iarodajną ta liczba członków, jaką stowarzyszenie posiada w dniu zwołania zgromadzenia.
Jeżeli na takie zgromadzenie stow arzyszenia nie zejdzie się liczba członków stowarzyszenia, potrzebna do powzięcia uchwał, to należy w ciągu 4 tygodni zwołać nowe zgromadzenie z ty m samym porządkiem dziennym, które pod wyżej wym ienionemi ogranicze
niami może powziąć ważne uchwały, jednak tylko w tedy, jeżeli zostanie stw ierdzona (skonstatowana) obecność pewnej stosunkowej liczby członków, a mia
nowicie przy ogólnej liczbie członków do 500 obecność trzydziestu procent, (30 członków na 100), przy więk
szej liczbie członków obecność dwudziestu procent (20 członków na 100).
Na te postanow ienia musi się w yraźnie wskazać przy tem nowem zw ołaniu zgromadzenia.
Uchwały stow arzyszenia co do przedm iotów wymienionych w ustępie 2, podlegają zatw ierdzeniu politycznej władzy krajowej.
- 25 -
Do brania czynnego udziału w przedsiębiorstwach gospodarczych wym ienionych w ustępie 1 nie może żaden członek ani przynależny (uczestnik) stowarzy
szenia byó zniew olonym wbrew swej woli, wyjąwszy wypadek, gdy tego rodzaju zakłady będą utworzone albo nakazane ze względów publicznych.
W ym ienione w ustępie 1 kasy chorych i zapomo
gowe będą zakładane podług przepisów ustaw y z dnia 16. lipca 1892, Dz. u. p. Nr. 202.
§ 21.
Unormowanie stosunku pracy w drodze układu.
Zgrom adzenie stow arzyszenia może w porozu
mieniu ze zgrom adzeniem pomocników ustalić w ramach przepisów ustaw owych postanow ienia co do początku i końca dziennego czasu pracy robotników i co do przerw (przestanków) w pracy, jakoteż co do czasu i wysokości płacy robotników, i co do term inu w y
powiedzenia (§ 19, lit. 1).
Unorm owanie ma nastąpić w edług poszczególnych gałęzi zatrudnień (względnie sekcyi zawodowych).
Układ taki podlega zatw ierdzeniu politycznej władzy krajowej i ma być wyw ieszony w lokalach poszczególnych przedsiębiorstw.
Uchwała w tej mierze musi tak na zgrom adzeniu stowarzyszenia, jak i na zgrom adzeniu pomocników zapaść większością dwóch trzecich części głosów. Taką samą większością głosów może tak jedno, jak i drugie zgromadzenie oświadczyć, że odstępuje od tych po
stanowień, o ile nie zostały powzięte na pewien z góry oznaczony przeciąg czasu. Odnośną uohwałę należy podać do wiadomości politycznej władzy krajowej.
O ile członkowie stow arzyszenia nie zawrą ze swymi robotnikam i w drodze umowy albo regulam inu robotniczego w tej mierze odmiennych układów, mają powyższe postanowienia dla obu stron obowiązującą moc praw ną i wykluczają o ty le zastosowanie prze
pisów zaw artych w § 77 ordynacyi przemysłowej.
26 -
§ 22.
Fundusz zapom ogow y.
(Jeżeli zgrom adzenie sto w arzy szen ia na p odstaw ie § 20, ustęp 1, pow eźm ie w ty m w zględzie uchw ałę.)
Jeżeli zostanie utw orzony fundusz zapomogowy, stanowi tenże część m ajątku stow arzyszenia i dotowa- nym jest z przychodów stowarzyszenia, jakoteż ze spe- cyalnych zasiłków. Do tego funduszu w pływ ają także kary pieniężne (grzywny), nałożone na członków sto
warzyszenia na podstawie § 25 oraz na podstawie § 37.
Fundusz zapomogowy służy w ogólności do po
pierania tych celów hum anitarnych, na jakie stowa
rzyszenie działalność swą rozciąga.
D la regularnej dotacyi funduszu zapomogowego m°g% być pobierane za zezwoleniem władzy przemysło
wej osobne opłaty.
Z wymienionego funduszu można zwłaszcza po
kryw ać całkowicie lub częściowo wkładki, któreby mieli płacić będący w niedostatku członkowie na rzecz kas istniejących ewentualnie po m yśli § 115 h) ustawy z dnia 5. lutego 1907, Dz. u. p. Nr. 26, o czem w każdym w ypadku z osobna rozstrzyga przełożeństwo stowa
rzyszenia na podstawie zasad ustalonych przez zgro
madzenie stowarzyszenia.
§ 23.
P rzełożeństw o sto w arzyszen ia.
Przełożeństw o (starszyzna) stow arzyszenia składa się z przełożonego (starszego) stow arzyszenia, jego zastępcy (podstarszego) i z w ydziału stowarzyszenia, w którego skład wchodzi 4 członków i 2 zastępców!
Przełożonego stow arzyszenia i jeg o zastępcę wy
biera zgrom adzenie stow arzyszenia bezwzględną (ab
solutną) większością głosow. Jeżeli ta większość nie zostanie osiągniętą,_ to przy ściślejszym wyborze mają się w ybory ograniczyć do tych dwóch osób, które otrzym ały względnie największą ilość głosów. W razie
- 27 -
równości głosów rozstrzyga los, kto ma wejść do ściślejszego wyboru, względnie, kto przy tym wyborze ma być uw ażany za w ybranego.
0 tem, kto został w ybrany przełożonym stowa
rzyszenia i jego zastępcą, należy donieść władzy przemysłowej.
Członków w ydziału i ich zastępców w ybiera zgromadzenie stow arzyszenia ze swego łona w ten sposób, ażeby odpowiednio uwzględnione b y ły wszyst
kie zastąpione w stow arzyszeniu rodzaje przem ysłów (sekcye zawodowe). W ybór ma nastąpić po m yśli po
stanowień drugiego ustępu.
W ybór może byó przez władzę przem ysłową uznany za niew ażny, jeżeli został dokonany wbrew przepisom ustaw y albo jeżeli w ybrany jest ustawowo wykluczonym od wybieralności (§ 7), w którym to wypadku należy natychm iast zarządzić nowy wybór.
Z w yboru należy spisać protokół, który ma być podpisany przez przełożonego i skrutatorów oraz prze
jrzany (zawidowany) przez komisarza fungującego z ram ienia władzy. Praw o nieprzyjęcia w yboru na członka przełożeństw a stow arzyszenia mają tylko te osoby:
a) które liczą przeszło 60 lat wieku lub z powodu słabowitości nie mogą objąć m a n d a tu ;
b) które udowodnią, że ich interesa zawodowe w y
m agają nieodzownie od czasu do czasu dłuższej ich nieobecności w stałem miejscu zamieszkania;
c) które piastow ały właśnie urząd członka przeło- żenstwa.
Urzędowanie członków przełożeństw a stow arzy
szenia trw a trz y lata, po upływ ie których mogą byó znowu w ybrani.
Uchwałą przełożeństw a stowarzyszenia może być pomocnikom przyznane zastępstw o w wydziale stowa
rzyszenia.
Na posiedzenia w ydziału stowarzyszenia, które będą urządzane w m iarę potrzeby, ma przewodniczący zwoływać wszystkich członków wydziału.
- 28 -
Do ważności uchwał potrzebną je s t obecność najmniej trzech członków w ydziału, a nadto prze
łożonego lub jego zastępcy. U chw ały zapadają więk
szością głosow j w razie równości głosów rozstrżyga- jącym jest głos przewodniczącego. Z w yniku obrad należy sporządzić zwięzły (sum aryczny) protokół, który ma być podpisany przez przewodniczącego.
U rząd członków w ydziału je s t bezpłatny. Jednak mogą im byó zwrócone konieczne w ydatki, poczynione w interesie stowarzyszenia, tudzież w ynagrodzone dłuż
sze stra ty czasu.
§ 24.
Postępow anie przy w yborach.
W szystkie w ybory mają się odbywać za pomocą kartek głosowania. K artki głosowania mają upraw nieni do w yboru oddawać osobiście na odnośnem zgrom a
dzeniu wyborczem.
Za legitym acyę służy okazanie k arty przem ysło
wej, dekretu koncesyjnego albo także zaproszenia do wyboru.
P ro testy przeciwko dokonanym wyborom należy wnosić w term inie 14-dniowym do władzy przem ysło
wej pierwszej instancyi.
W razie potrzeby można w ybory przeprowadzać równocześnie także w kilku lokalach wyborczych.
W tym w ypadku będą upraw nieni do w yboru przy
dzieleni w edług miejscowej przynależności lub w alfa
betycznym porządku.
§ 25.
Zakres działania p rzełożeń stw a stow arzyszen ia.
Do zakresu działania przełożeństw a stow arzy
szenia należą wszystkie spraw y, które nie są zastrze
żone zgrom adzeniu stowarzyszenia, względnie które nie są przydzielone sądowi polubownem u (rozjemczemu), organom kasy chorych stowarzyszenia (§ 121 ustaw y
z 5. lutego 1907, Dz. u. p. Nr. 26), albo specyalnym funkcyonaryuszom kasy dla członków stow arzyszenia [ (§ 115 1 powołanej ustawy).
W szczególności ma przełożeństwo stowarzyszenia nadzorować instytucye stowarzyszenia dla celów nauki, pracy, zapomogowych i gospodarczych i przedkładać co do ich stosunków zgrom adzeniu stowarzyszenia
; regularnie sprawozdania.
Dalej ma przełożeństwo stow arzyszenia: zawia
dywać pod kierow nictw em przełożonego majątkiem stowarzyszenia po m yśli uchwał zgromadzenia stowa
rzyszenia ; nadzorować przestrzegania ustawowych i statutow ych przepisów dotyczących uczniów, miano
wicie co do trzym ania i kształcenia uczniów ; przed
kładać zgrom adzeniu stow arzyszenia corocznie sprawo
zdanie z czynności, ze szczególnem uwzględnieniem spraw dotyczących uczniów (§ 19); wystawiać świa
dectwa wyzwolenia i dyplom y czeladnicze (§ 11);
udzielać pozwolenia na przystąpienie do stowarzyszenia poszczególnych właścicieli przedsiębiorstw prowadzo
nych fabrycznie (§ 3); w ysyłać czterech członków stowarzyszenia z głosem doradczym na zgromadzenie pomocników (§ 120 ustaw y z 5. lutego 1907, Dz. u. p.
Nr. 26); rozstrzygać w sprawach korzystania po myśli
§ 22 z istniejącego ew entualnie funduszu zapomogowego przez członków w niedostatku będących; uwalniać od uiszczenia opłat za zapis i wyzwolenie uczniów (§11, lit. a ) ; wnosić rekursa niezastrzeżone wyraźnie zgro
madzeniu stow arzyszenia (§ 33); przyjm ować i od- prawniać personal kancelaryjny (§ 32); oraz udzielać przewidzianego w § 120 a), ustęp 1 ustaw y z 5. lutego 1907, Dz. u. p. Nr. 26, przyzw olenia na zwołanie zgromadzenia pomocników.
Przełożeństw u stow arzyszenia przysługuje także prawo nakładania na członków i uczestników (przy
należnych) stow arzyszenia w razie naruszenia prze
pisów stowarzyszenia, odpowiedni cli kar porządkowych, jako to nagany i kar pieniężnych (grzywien) aż do 20 K a to w następujących wypadkach : Jeżeli członek stowarzyszenia nie doniesie przełożeństwu stowarzy-
- 29 -
szema do dni ośmiu (§ 11) o rozpoczęciu, wydzierżawieniu lub zaniechaniu swego przem ysłu, o zmianie lokalu przemysłowego (§ 5), o przyjęciu i odpraw ieniu uczniów lub pomocników (§ 11); nie zastosuje się do prawidłowo powziętych uchwał zgrom adzenia stow arzyszenia lub przełożeństwa pomimo poprzedniego zawezwania lub upom nienia; nie zastosuje się do zarządzeń wydanych przez przewodniczącego w tegoż zakresie działania;
nie zjawi się mimo pisemnego zaproszenia ńa zgro
madzenie stow arzyszenia; zachowuje się w sposób obrażający lub w yw ołujący zgorszenie na zgromadzeniu stowarzyszenia albo wobec przełożeństw a pomimo przy
wołania go do porządku, o ile nie ma miejsca ściganie sądow o-karne; nie zastosuje się do ustawowych prze
pisów co do trzym ania uczniów i pomocników, o ile ukaranie nie należy do kom petencyi w ładzy przem y
słowej ; odmawia przyjęcia w yboru bez uspraw iedliw io
nego powodu albo wzbrania się sprawować nadal fun- kcyi na siebie przyjętej.
Nagana ma być udzieloną pisemnie lub ustnie.
W szystkie udzielone nagany i nałożone grzyw ny należy zapisywać do mającego się prowadzić wykazu (rejestru) kar porządkowych.
G rzyw ny nałożone jako k ary porządkowe będą w razie potrzeby ściągane w drodze administracyjnej*
i w pływ ają do kasy stow arzyszenia, względnie do funduszu zapomogowego, jeżeli tak i istn ieje ."
«r- 30 -
§ 26.
W spólne obrady p rzełożeń stw a sto w a rzy szen ia z w ydziałem pom ocników.
Przełożeństw o stow arzyszenia i w ydział pomoc
ników m ogą na wniosek jednej lub drugiej strony w szczególnie ważnych sprawach, obchodzących obie strony, schodzić się na wspólne obrady (§ 119 i) ustaw y z 5. lutego 1907, Dz, u. p. Nr, 26).
Zakres d ziałania przełożonego stow arzyszen ia.
Przełożony lub w razie przeszkody jego zastępca zastępuje stowarzyszenie na zewnątrz, kieruje i ma nadzór nad całym tokiem czynności, oraz podpisuje wszelkie pisma ze stowarzyszenia wychodzące.
Przełożony załatw ia bieżące sprawy stowarzyszenia;
odbiera wszelkie, wystosowane do stowarzyszenia albo do przełożeństwa, rozporządzenia władz i inne pisma jakoteż załatw ia wszystkie sprawy, które nie wyma
gają powzięcia uchw ały; zwołuje zgromadzenie sto
warzyszenia i przełożeństwo stowarzyszenia na obrady, kieruje niemi i przew odniczy na nich, wreszcie zajmuje się w ygotowaniem i przeprowadzeniem uchwał po
wziętych przez zgromadzenie, albo przez przełożeństwo.
Jeżeli przełożony sądzi, że nie może wziąć na siebie odpowiedzialności za pew ną uchwałę zgromadzenia stowarzyszenia albo przełożeństwa, to zawiesza (systuje) taką uchwałę i przedkłada ją natychmiast, względnie po wysłuchaniu zgrom adzenia stowarzyszenia, do roz- strzygnięcia władzy.
Przełożony ma potw ierdzać według § 80 d) ustawy z 8. m arca 1885, Dz. u. p. Nr. 22, wpisy do książki robotniczej co do wszystkich uczestników (przynależnyoh) stowarzyszenia, ma dalej na polecenie władzy przem ysłowej rozpisać i przeprowadzić wybór przełożonego i zastępcy przełożonego zgromadzenia pomocników, jeżeli te miejsca nie są obsadzone, i ma zwołać pierwsze ogólne zgromadzenie kasy chorych stowarzyszenia (§ 121 li) ustaw y z 5. lutego 1907, Dz. u. p. Nr. 26). Przełożony ma władzę dyscyplinarną nad personalem kancelaryjnym stowarzyszenia, za którego czynności jest odpowiedzialnym (§ 32).
§ 28.
M ężowie zaufania.
(D la sto w arzy szeń o obszerniejszym okręgu, jeżeli zgro
madzenie stow arzyszenia n a podstaw ie § 19, lit. r), powzięło w ty m w zględzie uchw ałę.)
§ 27.
Dla pośredniczenia m iędzy stowarzyszeniem a członkami i uczestnikam i (przynależnymi) stowarzy
szenia ustanawia się mężów zaufania.
Tym że porucza się odnośnie do przydzielonego im okręgu:
1. utrzym yw anie w ewidencyi odnośnych członków i przynależnych (uczestników) stow arzyszenia;
2. zapisywanie uczniów do stow arzyszenia;
3. współdziałanie p rzy zaw ieraniu umów o naukę;
4. potw ierdzanie świadectw pracy.
Mężowie zaufania odpowiadają osobiście za su
mienne w ykonyw anie poruczonycli im ozynności.
Przełożeństw o stow arzyszenia i mężowie zaufania odbywają w m iarę potrzeby co pewien przeciąg czasu wspólne posiedzenia, na których mężowie zaufania zdają relacyę ze spraw stow arzyszenia odnośnie do I poruczonego sobie okręgu.
Do w yboru i czasokresu urzędow ania mężów zaufania mają analogiczne zastosowanie postanowienia odnoszące się do przełożeństw a stow arzyszenia (§ 23).
Przydzielenie okręgów poszczególnym mężom zaufania należy do przełożeństw a stowarzyszenia.
Osoby w ybrane na mężów zaufania, należy podać do wiadomości w ładzy przem ysłowej i ustanowienie mężów zaufania każdym razem w odpowiedni sposób ogłosić.
§ 29. '
Udział poszczególnych osób stojących poza stow a
rzyszeniem w zgrom adzeniach stow arzyszenia.
W zgrom adzeniach stowarzyszenia, jakoteż w obradach przełożeństw a (nie wyłączając wspólnych posiedzeń przełożeństw a z wydziałem pomocników lub mężami zaufania) m ogą w poszczególnych wypadkach, obok organów powołanych do tego na m ocy swojego urzędowego stanowiska (instruktorów stowarzyszeń, komisarzy stow arzyszeń i i.), brać udział bez prawa głosowania także pewne poza stowarzyszeniem stojące osoby, zaproszone przez przełożeństwo stowarzyszenia, o ile udział tych osób w obradach stowarzyszenia okaże się pożądanym.
82 -
§ 30.
S ek cye zaw odow e.
Członkowie z należących do stowarzyszenia kate- goryi przem ysłu mają utw orzyć własne sekcye zawo
dowe (fachowe).
O tem, czy ma być utw orzona pewna sekeya zawodowa, rozstrzygają członkowie danej kategoryi przemysłu bezw zględną większością głosów.
Sekcye zawodowe, które w inny służyć stowa
rzyszeniu rądą i pomocą, mają na celu strzeżenie i popieranie specyalnych interesów swych członków.
K ażda z tych sekoyi zawodowych wybiera przewodniczącego i
zastępcę przewodniczącego.
Do wyborów mają analogiczne zastosowanie po
stanowienia, tyczące się w yboru przełożeństwa sto
warzyszenia (§ 23).
Przew odniczący lub w razie jego przeszkody zastępca przewodniczącego kieruje zgromadzeniami sekcyi zawodowej i prowadzi jej sprawy.
W pływ ające pisma będą przez przełożeństwo stowarzyszenia przydzielane poszczególnym sekcyom zawodowym do zaopiniowania i przedłożenia wniosków;
podobnież m ogą sekcye zawodowe na wezwanie prze
łożeństwa dawać swe oświadczenia.
D okum enty potrzebne do zapisu lub wyzwolenia uczniów należy przydzielić wprzód do rozpatrzenia sekcyi zawodowej.
W nioski i uchw ały sekcyi zawodowej ma prze
wodniczący sekcyi przedłożyć przełożeństwu stowa
rzyszenia, które co do nich ma wydać dalsze potrzebne zarządzenia.
Każdej sekcyi udziela stowarzyszenie po stw ier
dzeniu potrzeby koniecznych funduszów na opędzenie jej wydatków.
-
u
-- 34 -
§ 81.
In stytu cya sądu polubow nego.
Opierająca się na postanowieniach § 114, lit. h) (drugie zdanie) ustaw y z 5. lutego 1907, Dz. u. p.
Nr. 26, instytucya sądu polubownego złożonego jedynie z członków stowarzyszenia, ma na celu godzić spory pomiędzy członkami stowarzyszenia.
Ow sąd polubow ny tw orzy się w ten sposób, że każda ze stron spór wiodących ustanaw ia dwóch sędziów polubownych z pośród członków stowarzyszenia, a ci znow ze swej strony wybierają bezwzględną większością głosow jednego z członków stowarzyszenia na prze
wodniczącego. Jeżeliby nie osiągnięto bezwzględnej większości głosów, m ianuje przewodniczącego sądu przełożony stowarzyszenia. U tw orzony w ten sposób sąd polubow ny rozstrzyga bezwzględną większością głosów.
§ 32.
Personal pom ocniczy (k an celaryjn y) stow arzy
szenia.
. System izow any przez zgrom adzenie stowarzy
szenia personal kancelaryjny podlega władzy dyscypli
narnej przełożonego, k tó ry za jego czynności jest od
powiedzialnym.
Przyjm ow anie i odpraw ianie personalu kancela- ryjneg ° następuje przez przełożeństwo stowarzyszenia przy uw zględnieniu postanow ień, względnie umów jakie obowiązują odnośnie do poszczególnych stosun
ków służbowych.
Do kierowania czynnościami kancelaryjnem i (biu- rowemi) i prowadzenia czynności kasowych moga być ustanowione tylko osoby godne zaufania, posiadające odpowiednie ogólne wykształcenie i p raktyczna zna
jomość rzeczy.
