Artykuł chroniony prawem autorskim. Copyright by Dorota Raniszewska

(1)

Dorota Raniszewska --- 608 793 352 --- dorotaraniszewska@gmail.com --- http://gardenhr.com

Nikt nie idzie rano do pracy, bo ma jakiś profil osobowości. Idziemy, dzięki naszym motywacjom, albo bo musimy. Motywacja ma kluczowe przełożenie na podejmowanie działania, co z kolei przekłada się na produktywność i proaktywność. Dobre wyniki w biznesie zależą od energii, z jaką ludzie pracują, i to właśnie dlatego motywacja powinna znaleźć się na agendzie każdego Zarządu firmy a nie tylko … same wyniki czy ich brak.

Co ludzi motywuje do działania?

Od lat naukowcy poszukują i formułują odpowiedzi na to pytanie. Pojawiało się wiele teorii, napisano wiele książek.

Temat wciąż budzi wiele emocji, wręcz zażartych dyskusji i kłótni o to, kto ma rację. W ostatnich latach pojawiło się też kilka ważnych książek – które po prostu trzeba przeczytać, takich jak „Drive. Kompletnie nowe spojrzenie na motywację” Daniela Pinka (2009 r.)¹ czy „Progress Principle” Teresy Amabile i Stevena Kramera (2010 r.)². Dynamicznie rozwija się neurobiologia, która tłumaczy jak działamy – w ciele, w emocjach i w myśli.

Jest wiele dobrych i prawdziwych odpowiedzi na pytanie o motywację. Bo bardzo wiele rzeczy nas motywuje do działania. Bo jesteśmy bardzo złożonymi istotami.

„Wersja 1” motywacji to popęd, fizjologia. Żyjemy w naszym ciele z krwi i kości.

„Wersja 2” motywacji to uleganie wpływom, bodźcom zewnętrznym. Jesteśmy wciąż w relacji i w oddziaływaniu z ludźmi i ze światem. Może działać zasada kija i marchewki.

„Wersja 3” motywacji to autonomia, mistrzostwo i misja. Bo:

Najbardziej autentyczna rzecz o nas

To nasza zdolność do tworzenia, do przekraczania Aby przetrwać, przekształcać, by kochać ... ³

z: "Mental Fight", Ben Okri

Wszystkie te „wersje” motywacji są ze sobą powiązane. To co dzieje w naszym ciele i umyśle to jedna, ciągła i wzajemnie powiązana interakcja.

Co to jest motywacja?

Chęć, postawa, siła? Motywacja to jest energia ... To energia, bez energii nie ma ruchu, nie ma działania. Im więcej mamy energii, tym więcej zdziałamy. Ilość energii, jaką mamy, jest bezpośrednio związana z jakością naszego życia.

Jeśli brakuje nam energii, czujemy się chorzy, zmęczeni, znudzeni. Jeśli brakuje nam energii, w życiu zaczyna brakować nam sensu. Pomyślcie o dzieciach. To jest podejście do życia jakie chcemy mieć.

Motywacja jest jak zdrowie … Wiemy bardzo dobrze, że w życiu ważne jest nasze zdrowie i forma. I wiemy, że musimy o nie zadbać, bo inaczej je stracimy. To samo dotyczy MOTYWACJI.

Skąd bierze się motywacja?

Motywacja to nie magiczny eliksir i nie ma buteleczki, z której można się go napić. Nie ma czegoś takiego jak – nie jestem wystarczająco motywowany. To byłby język ofiary. Motywacja to tylko słowo. Ono reprezentuje reakcję biochemiczną zachodzącą w naszym umyśle. Reakcją może być entuzjazm, podniecenie. Albo obawa, strach. To te emocje prowadzą nas do działań. Jeśli brakuje nam intensywnych emocji, nie podejmujemy działań, nawet jeśli chcemy mieć wyniki.

1 Drive. Kompletnie nowe spojrzenie na motywację, D. Pink, Wydawnictwo Studio EMKA, 2011.

2 - The Progress Principle: Using small wins to ignate joy, engagement, and creativity, Teresa Amabile, Steven Kramer, Harvard Business Review Press, 2011.

3 tłumaczenie własne

(2)

Dorota Raniszewska --- 608 793 352 --- dorotaraniszewska@gmail.com --- http://gardenhr.com Na motywację do działania mają wpływ:

҉ Osobowość: nakierowana na Przeszłość, jest stosunkowo stała.

҉ Wizja-siebie: nakierowana na Teraźniejszość, jest bardzo zmienna (moja wizja mnie).

҉ Oczekiwania: nakierowana na Przyszłość, jest zmienna (wizja przyszłości).

Osobowość w jakimś stopniu oczywiście ma wpływ na naszą motywację. Ale dużo większy wpływ na naszą motywację, na naszą energię do działania tu i teraz mają inne rzeczy. Jakie? A mianowicie nasz punkt widzenia a propos:

҉ kim jesteśmy

҉ co potrafimy a czego nie

҉ co możemy a czego nie

҉ nasza wiara w szanse powodzenia

҉ nasza wiara w wyniki naszych działań.

Ten punkt widzenia nadpisuje naszą osobowość i wpływa na naszą motywację. Na ten punkt widzenia mają wpływ nasze doświadczenia, nawet te z wczoraj….

A to prowadzi do kolejnej rzeczy a mianowicie efektywności w pracy: WYNIKÓW. Bo Motywacja przekłada się na działanie > Działanie przekłada się na produktywność > Produktywność przekłada się na proaktywność >

Proaktywność przekłada się na zyski.

Co jest nam do tego potrzebne? Strategia? Tak, jeśli mówimy o Zarządach firm. Bo bez dobrej strategii Zarząd nie osiągnie sukcesu. Na niższych szczeblach jednak strategia nie ma takiego przełożenia na motywację. Na niższych szczeblach bez umiejętności nie wykonasz dobrze pracy. „Czy ja to umiem zrobić?. „Czy ja wiem jak i co?” „Czy mam niezbędne informacje i narzędzia?”.

Ale same umiejętności to nie wszystko. Bo praca bez energii przypomina pracę kornika. Trwa długo, nie wnosi nic nowego i zżera trzon od środka – jak kornik zżera drzewo. Ludzie pozbawieni energii i entuzjazmu zaczynają narzekać, niszcząc energię organizacji od środka.

Jak szefowie wpływają na motywację?

Jak to się dzieje, że pierwszego dnia przychodzi nowa osoba do pracy z entuzjazmem i traci ten entuzjazm już pierwszego dnia? A więc, przypomnij sobie Twój najlepszy lot samolotem. Wchodzisz na pokład, wita Cię stewardesa, wręcza Ci gazetę, potem rozdaje poczęstunek. Po osiągnięciu wysokości przelotowej osobiście wita Cię kapitan, podaje Ci najważniejsze informacje na temat lotu: dokąd lecisz, z jaką prędkością, jakie są warunki pogodowe. Po wylądowaniu, zanim opuścisz pokład samolotu, kapitan osobiście dziękuje Ci za wspólny lot, potwierdza miejsce, do którego dolecieliście, informuje Cię o warunkach pogodowych na miejscu. Na koniec zaprasza Cię ponownie do wspólnego lotu. Kiedy opuszczasz pokład, kapitan we własnej osobie, stojąc w drzwiach swojej kabiny, żegna Cię z uśmiechem na twarzy.

Pomyśl, jakie to było doświadczenie. Czy Twoja firma jest pokładem samolotu a jej szef zasługującym na podziw kapitanem?

Jakie doświadczenie ma w Twojej firmie pracownik? Z jakimi emocjami wraca do domu. Czy to był kolejny dzień zachwytu czy rozczarowania? Bo motywacja jest zmienna. I można są stracić. Jednego dnia jest nagły wzlot a drugiego lecimy na łeb i na szyję. Każde pojedyncze nawet wydarzenie może zmienić nasze nastawienie do zadania.

Bardzo ciekawe badania i świetnie opisane zaprezentowali T. Amabile i Steven Kramer w książce „The Progress Principle”. Razem przeprowadzili szereg badań, które pokazują, że głównym motywatorem na co dzień i w każdej chwili jest doświadczanie postępu.

(3)

Postęp to ważny motywator w pracy na co dzień. Każde, choćby najmniejsze udane COŚ działa jak pigułka energii, jak mini zastrzyk adrenaliny. Ciekawe ilu menedżerów – niedostępnych albo pozamykanych w swoich gabinetach – zdaje sobie z tego sprawę. … że tak bardzo motywuje nas postęp. Każdy mały krok „do przodu” zachęca do kolejnego kroku do przodu. Tak dzieci uczą się chodzić, choć nigdy wcześniej tego nie robiły. Każde pozytywne coś pomaga nam iść dalej. Udało się dogadać, ustalić, nowy pomysł został zatwierdzony, ktoś dostarczył na czas, i tak dalej. … że tak bardzo demotywuje nas przeszkoda. Napotykając na trudności, wytracamy energię. Im więcej przeszkód ludzie pokonują, aby wykonać pracę, tym szybciej tracą zapał. Kiedy pojawia się rozczarowanie, zmęczenie, zła emocja, brakuje efektów – motywacja zjeżdża w dół. Nie dogadaliśmy się, nic nie ustalono i tkwimy w miejscu, odrzucony pomysł, ktoś nie zrobił i musimy czekać, i tak dalej.

Motywacja ludzi balansuje non stop, cały dzień, cały rok, … całe życie. Praca i całe nasze wewnętrzne życie zawodowe – tam gotuje się nasza motywacja. Udało się – nie udało. Poszło – nie poszło. Dowieźli – nie dowieźli. I albo nam rosną skrzydła albo ręce opadają.

Pomyśl: „Co ja robię, aby moja praca mi wychodziła?”. „Co robię, aby moim ludziom wychodziło?” – na co dzień, każdego nowego dnia, w każdych okolicznościach, … w różnych okolicznościach …??? Co robię, aby nam się udawało??? To nie są pytania o pieniądze. To są pytania o to, po co w ogóle są ludziom potrzebni kierownicy, przełożeni, prezesi, … w dużym stopniu, aby pomagać w usuwaniu przeszkód na drodze do celu.

Motywacja i pieniądze

Wielu menedżerów wierzy i deklaruje, że ludzi motywują przede wszystkim pieniądze. Tak samo jak pieniądze mogą zniszczyć podstawy do tego, aby w pracy mieć motywację. Jeśli ludzie dostają na rękę tak mało, że wciąż myślą, czy starczy im do końca miesiąca, albo co zrobić, jak dorobić, aby dzieciom kupić i podręczniki do szkoły i prezent na urodziny, to jak ci ludzie mają się koncentrować na pracy samej w sobie? Jak mają się bezgranicznie oddać pracy, jeśli nie mają pewności jutra? Albo jak czują się ludzie, i jaką mają motywację na co dzień, jeśli warunki pracy są mierne, zaplecze socjalne kiepskie, a wymagania wciąż większe? Jeśli wierzysz, że pieniądze motywują, to nie twórz systemów, które demotywują. Rozważ takie myśli:

- Jaka w Twojej firmie jest korelacja między systemem wynagradzania a rotacją pracowników, absencjami i wynikami w biznesie.

- Czy Twój system motywacyjny działa tak, że kiedy przychodzi dzień wypłaty, ludziom wypłaca się pieniądze czy działa tak, że się ich nie wypłaca…

Jeśli pieniądze mogą motywować, to znaczy, że mogą też demotywować.

Czy pieniądze motywują czy nie? Jasne, że tak! Cały świat stoi na pieniądzu. Wielu ludzi przedkłada pieniądze ponad inne rzeczy w życiu – rodzinę, zdrowie, radość, samorozwój, uczciwość… Ale to nie oznacza, że wszyscy ludzie pracują głównie dla pieniędzy i że wyłącznie pieniądze ich zmotywują. To nie oznacza, że ludzie będą mieli energię, motywację, wiarę w powodzenie, tylko dlatego, że im zapłacimy. To nie oznacza, że pieniądza załatwią sprawę motywacji. BO LUDZIE TO NIE AUTOMATY NA MONETY. Każdy ma odmienne wewnętrzne siły, które go napędzają do działania.

Sztuka motywacji – czyli 9 motywatorów

Sama wiedza o motywacji jest bardzo ważna. Ale to nie wszystko. Chodzi o to, aby każdy człowiek w organizacji był zmotywowany. Ogólnofirmowe systemy czy praktyki zarządzania są podstawą, ale indywidualne uwalnianie energii to już sztuka, bo motywacja to energia, która podąża w różnych kierunkach, z różnym natężeniem u różnych osób.

Przeprowadziłam szereg indywidualnych „audytów” motywacji wykorzystując Motivational Maps (MM)⁴ . W MM 9 motywatorów, które każdy człowiek ma ale w innej sekwencji jeśli chodzi o ich natężenie. Co daje całkowitą liczbę

4 Mapy Motywacji (Motivational Maps) to narzędzie diagnostyczne on-line, które po raz pierwszy wprowadza język i pomiar motywacji. Możliwe staje się zarządzanie motywacją, zarówno w odniesieniu do osób indywidualnych jak i do

(4)

kombinacji 9! (9x8x7x6x5x4x3x2x1). Czyli 362 880. To potencjalna liczba profili motywacyjnych. Do tego nasilenie każdego z motywatorów może być inne, a zatem liczba kombinacji co do faktycznych poziomów motywacji jest bardzo wysoka. Stąd trudno stereotypizować ludzi pod kątem motywacji. Wspomnianych 9 motywatorów to:

Bezpieczeństwo (Defender): Lubisz stabilność, bezpieczeństwo i przewidywalność? Czy to może być Twój główny motywator w pracy?

Przynależność (Friend): Ludzie to Twój świat. Lubisz być w zespole i Twoja praca musi odbywać się wśród innych.

Uznanie (Star): Jesteś dobry w tym, co robisz i chcesz, aby inni to wiedzieli? Być docenionym za Twoje osiągnięcia.

Władza (Director): Dyrektor lubi mieć kontrolę nad ludźmi i nad zespołami oraz uwielbia podejmować wszystkie decyzje. Ale co się dzieje, kiedy nie ma poczucia kontroli?

Materialne dobra (Builder): Budowniczego motywują pieniądze i materialne zadowolenie. Czy to Ci pasuje do Ciebie? Ale to jest właśnie to, co motywuje Budowniczego i go/ ją demotywuje?

Ekspertyza (Expert): Uwielbiasz się uczyć. Chcesz być mistrzem w swoim zawodzie?

Tworzenie (Creator): Wszyscy wiemy, że twórcy są zmienni i są, ale co ich demotywuje?

Niezależność (Spirit): Lubisz uprawiać swój własny ogródek? Nie znosisz procedur, papierów oraz szefów nad Twoją głową!

Misja (Searcher): Czy praca pozwalająca realizować wyższe cele liczy się bardziej niż pieniądze? Czego poszukujesz?

Wiesz? Czy twój szef to wie?

Jak to działa w praktyce? Poniżej przykład fragmentu Mapy Motywacji z komentarzem:

Ta osoba to Twórca. Ma motywację do takich zadań w pracy, kiedy może tworzyć nowe rozwiązania. Wynik przekraczający 30 punktów oznacza, że tworzenie jest jej potrzebne do bycia zmotywowanym jak woda jest potrzebna rybie do życia. Drugim motywatorem jest Niezależność. Ta osoba nie lubi, kiedy szef stoi jej nad głową i ją kontroluje. Będzie miała motywację do zadań, jeśli będzie mogła działać samodzielnie i niezależnie. Daj jej zadanie i powiedz: przyjdź za miesiąc, jak zrobisz. Nie znosi procedur, papierów ani reguł. Trzecim motywatorem jest Misja – czyli potrzeba wyższego sensu, działań z misją, poprawiających jakość życia lub funkcjonowania innych. Te pierwsze trzy są dominujące dla motywacji tej osoby.

Ostatnim w rankingu motywatorem jest Władza czyli nadzorowanie, kontrola, bycie tu i teraz aby działać.

Ta osoba chcąc niezależności, zmiany i tworzenia – jednocześnie nie ma potrzeby sprawowania władzy czy kontroli.

Będzie naturalnie twórcza, otwarta na zmiany, szybka w działaniu. Nie lubi status quo. Świetnie sprawdzi się jako konsultant lub twórca nowych produktów czy usług. Nie koniecznie jako menedżer czy specjalista ds. obsługi klienta. Nie będzie się dobrze czuć w roli menedżera ale już w roli wewnętrznego twórcy, inspiratora, nauczyciela – owszem tak.

Co z tego wynika? Bardzo wiele! Można skutecznie zatrudniać i awansować ludzi w zgodzie z ich naturalnymi motywatorami. Można stwarzać ludziom takie warunki oraz tak z nimi współpracować, aby uwalniać ich wewnętrzną, zespołów i organizacji. Motivational Maps w roku 2012 i ponownie w 2013 zostały wpisane do The HR Innovations Catalogue, katalogu najbardziej innowacyjnych narzędzi HR prowadzonego przez Human Resource Mining &

Distribution Co.

(5)

naturalną motywację do działania i osiągania. Motywacją można zarządzać w sposób dopasowany do osoby. Czy motywacja pojedynczych osób – każdego pracownika - ma znaczenie? Oczywiście, że tak! BO jeśli ważne są umiejętności i motywacja, to rachunek jest prosty:

Załóżmy, że Twoje umiejętności oceniasz 9/10 (9 na 10, gdzie 10 oznacza najwyżej), a motywację 5/10 (5 na 10).

Jeśli wyniki, które osiągasz to iloczyn umiejętności i motywacji, to:

9/10 x 5/10 = 45% !!! czyli przy bardzo wysokich umiejętnościach ale niskiej motywacji (energii do działania, wierze w powodzenie, …) wynik jest mierny.

Pomyśl, jaki mógłby być zysk Twojej firmy jeśli wszyscy Twoi pracownicy mieliby wysoki poziom umiejętności i motywacji!

Warszawa, 26 marca 2014.

*****

O Autorce: Dorota Raniszewska

Międzynarodowy doradca, coach, trener. Ekspert w dziedzinie Motywacji i Rozwoju. Jedyny w Polsce i wyłączny licencjonowany konsultant Motivational Maps. Działa pod marką Garden HR „Motywacja, Relacje, Firma z Pasją” oraz OFF WORDS. Blogerka, autorka licznych artykułów branżowych, prowadzi własny blog (http://gardenhr.com) w obszarze motywacji i zarządzania. Certyfikowany Trener i Certyfikowany Międzynarodowy Coach Points-of-You.

Więcej o Motivational Maps na: http://motivationalmaps.pl/