EGZAMIN ZAWODOWY. Rok 2021 CZĘŚĆ PRAKTYCZNA PODSTAWA PROGRAMOWA Instrukcja dla zdającego

Nazwa kwalifikacji: Przygotowywanie sprzętu, odczynników chemicznych i próbek do badań analitycznych Oznaczenie kwalifikacji: CHM.03

Numer zadania: 01 Wersja arkusza: SD

Wypełnia zdający Numer PESEL zdającego*

Czas trwania egzaminu: 180 minut. CHM.03-01-21.06-SD

EGZAMIN ZAWODOWY

Rok 2021

CZĘŚĆ PRAKTYCZNA

Instrukcja dla zdającego

1. Na pierwszej stronie arkusza egzaminacyjnego wpisz w oznaczonym miejscu swój numer PESEL i naklej naklejkę z numerem PESEL i z kodem ośrodka.

2. Na KARCIE OCENY w oznaczonym miejscu przyklej naklejkę z numerem PESEL oraz wpisz:

 swój numer PESEL*,

 oznaczenie kwalifikacji,

 numer zadania,

 numer stanowiska.

3. Sprawdź, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 10 stron i nie zawiera błędów. Ewentualny brak stron lub inne usterki zgłoś przez podniesienie ręki przewodniczącemu zespołu nadzorującego.

4. Zapoznaj się z treścią zadania oraz stanowiskiem egzaminacyjnym. Masz na to 10 minut. Czas ten nie jest wliczany do czasu trwania egzaminu.

5. Czas rozpoczęcia i zakończenia pracy zapisze w widocznym miejscu przewodniczący zespołu nadzorującego.

6. Wykonaj samodzielnie zadanie egzaminacyjne. Przestrzegaj zasad bezpieczeństwa i organizacji pracy.

7. Po zakończeniu wykonania zadania pozostaw arkusz egzaminacyjny z rezultatami oraz KARTĘ OCENY na swoim stanowisku lub w miejscu wskazanym przez przewodniczącego zespołu nadzorującego.

8. Po uzyskaniu zgody zespołu nadzorującego możesz opuścić salę/miejsce przeprowadzania egzaminu.

Powodzenia!

* w przypadku braku numeru PESEL – seria i numer paszportu lub innego dokumentu potwierdzającego tożsamość

Układ graficzny

© CKE 2020

Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu

rozpoczęcia egzaminu

Miejsce na naklejkę z numerem PESEL i z kodem ośrodka

PODSTAWA PROGRAMOWA

2019

Zadanie egzaminacyjne

Korzystając z zamieszczonej w arkuszu egzaminacyjnym procedury przygotowania odczynników i otrzymywania preparatu - wodorotlenku żelaza(III) zaplanuj realizację prac analitycznych i sporządź

dokumenty związane z:

‒ przygotowaniem 100 g roztworu chlorku żelaza(III) o stężeniu 3% (m/m) - wypełnij Tabelę 1.;

‒ przygotowaniem 100 cm³ roztworu amoniaku o stężeniu 1 mol/dm³ - wypełnij Tabelę 2.;

‒ przygotowaniem 50 cm³ roztworu kwasu azotowego(V) o stężeniu 1 mol/dm³ - wypełnij Tabelę 3.;

‒ otrzymaniem preparatu – wodorotlenku żelaza(III) - wypełnij Tabelę 4.

Wykonaj niezbędne obliczenia, dobierz sprzęt laboratoryjny i odczynniki chemiczne. Zaprojektuj etykiety niezbędne do oznaczenia roztworów chlorku żelaza(III) i amoniaku. Sporządź wykaz środków ochrony

indywidualnej i sposobów postępowania wynikających z przestrzegania zasad bhp podczas pracy z roztworem amoniaku o stężeniu 10% - wypełnij Tabelę 5.

Do wykonania zadania wykorzystaj zamieszczoną w arkuszu egzaminacyjnym procedurę, wyciągi z kart charakterystyki substancji chemicznych oraz formularze niezbędne do sporządzenia dokumentów.

Procedura przygotowania odczynników i otrzymywania wodorotlenku żelaza(III)

Odczynniki:

Stosować odczynniki cz.d.a. i wodę destylowaną.

Przygotowanie roztworu chlorku żelaza(III) o stężeniu 3% (m/m)

Wykonanie zadania polega na obliczeniu masy FeCl3.6H2O i objętości wodypotrzebnych do przygotowania 100 g roztworu o stężeniu 3% (m/m).

Obliczoną ilość FeCl3.6H2O należy odważyć w naczynku wagowym, przenieść ilościowo do zlewki, dodać odpowiednią ilość wody destylowanej i wymieszać.

Roztwór przelać do butelki i opisać etykietą.

Przygotowanie roztworu amoniaku o stężeniu 1 mol/dm³

Wykonanie zadania polega na obliczeniu objętości 10% roztworu amoniaku o gęstości 0,958 g/cm³, potrzebnej do przygotowania 100 cm³ roztworu o stężeniu 1 mol/dm³.

Obliczoną ilość roztworu amoniaku o stężeniu 10% należy odmierzyć pipetą, przenieść ilościowo do kolby miarowej, uzupełnić wodą destylowaną do kreski, zamknąć korkiem i wymieszać.

Roztwór pozostawić w kolbie i opisać etykietą.

Przygotowanie roztworu kwasu azotowego(V) o stężeniu 1 mol/dm³

Wykonanie zadania polega na obliczeniu objętości roztworu kwasu azotowego(V) o stężeniu 5 mol/dm³ potrzebnej do przygotowania 50 cm³ roztworu o stężeniu 1 mol/dm³.

Do kolby miarowej należy wlać wody destylowanej do około połowy pojemności. Następnie należy odmierzyć pipetą obliczoną ilość roztworu kwasu azotowego(V) o stężeniu 5 mol/dm³, przenieść ilościowo do kolby miarowej, uzupełnić wodą destylowaną do kreski, zamknąć korkiem i wymieszać.

Roztwór pozostawić w kolbie i opisać etykietą.

Otrzymywanie preparatu - wodorotlenku żelaza(III)

Do zlewki o pojemności 150 cm³ odmierzyć cylindrem miarowym 30 cm³ roztworu chlorku żelaza(III) o stężeniu 3% (m/m). Następnie mieszając, wlewać powoli 32 cm³ roztworu amoniaku o stężeniu 1 mol/dm³.

Wytrąca się czerwonobrunatny, galaretowaty osad.

Badanie właściwości preparatu – wodorotlenku żelaza(III)

Do pozostałego w probówce osadu dodawać kroplami roztwór kwasu azotowego(V) o stężeniu 1 mol/dm³ i obserwować zachowanie się osadu.

Dane do obliczeń:

MFe = 56 g/mol, MCl = 35,5 g/mol, MH = 1 g/mol, MO = 16 g/mol, MN =14 g/mol Gęstość wody destylowanej = 1 g/cm³

Wyciąg z kart charakterystyki substancji chemicznych

Chlorek żelaza(III)-woda(1/6), cz.d.a.

Klasyfikacja substancji lub mieszaniny: H302,H315, H318, Piktogramy

zagrożenia

Hasło ostrzegawcze NIEBEZPIECZEŃSTWO Zwroty wskazujące

rodzaj zagrożenia

Działa szkodliwie po połknięciu. Działa drażniąco na skórę. Powoduje poważne uszkodzenie oczu

Zwroty wskazujące środki ostrożności

W PRZYPADKU KONTAKTU ZE SKÓRĄ: Umyć dużą ilością wody z mydłem.

W PRZYPADKU DOSTANIA SIĘ DO OCZU: Ostrożnie płukać wodą przez kilka minut.

Wyjąć soczewki kontaktowe, jeżeli są i można je łatwo usunąć.

Nadal płukać. Zasięgnąć porady/ zgłosić się pod opiekę lekarza.

Stosować środki ochrony indywidualnej - rękawice ochronne odporne na działanie chemikaliów, okulary ochronne, ubranie ochronne.

Chlorek żelaza(III), roztwór 3% (m/m)

Piktogramy zagrożenia

Hasło ostrzegawcze UWAGA Zwroty wskazujące

rodzaj zagrożenia

Działa drażniąco na oczy.

Zwroty wskazujące środki ostrożności

W PRZYPADKU DOSTANIA SIĘ DO OCZU: Ostrożnie płukać wodą przez kilka minut. Wyjąć soczewki kontaktowe, jeżeli są i można je łatwo usunąć. Nadal płukać.

Stosować środki ochrony indywidualnej - rękawice ochronne odporne na działanie chemikaliów, okulary

ochronne, ubranie ochronne.

Kwas azotowy(V), roztwór 5 mol/dm

Klasyfikacja substancji lub mieszaniny: H290, H314, H331 Piktogramy

zagrożenia

Hasło ostrzegawcze NIEBEZPIECZEŃSTWO Zwroty wskazujące

rodzaj zagrożenia

Może powodować korozję metali. Powoduje poważne oparzenia skóry oraz

uszkodzenia oczu. Działa toksycznie w następstwie wdychania. Działa żrąco na drogi oddechowe

Zwroty wskazujące środki ostrożności

PRZYPADKU KONTAKTU ZE SKÓRĄ (lub włosami): Natychmiast zdjąć całą zanieczyszczoną odzież. Spłukać skórę pod strumieniem wody.

W PRZYPADKU DOSTANIA SIĘ DO DRÓG ODDECHOWYCH: Wyprowadzić lub wynieść poszkodowanego na świeże powietrze i zapewnić mu warunki do swobodnego oddychania.

W PRZYPADKU DOSTANIA SIĘ DO OCZU: Ostrożnie płukać wodą przez kilka minut. Wyjąć soczewki kontaktowe, jeżeli są i można je łatwo usunąć. Nadal płukać.

Natychmiast skontaktować się z OŚRODKIEM ZATRUĆ lub lekarzem.

Przechowywać w zamkniętym pojemniku

Stosować środki ochrony indywidualnej - rękawice ochronne odporne na działanie chemikaliów, okulary ochronne, ubranie ochronne.

Używać tylko z odpowiednią wentylacją. Zastosować lokalną wentylację wyciągową.

Amoniak, roztwór 10%

Klasyfikacja substancji lub mieszaniny: H314, H335, H400 Piktogramy

zagrożenia

Hasło ostrzegawcze NIEBEZPIECZEŃSTWO Zwroty wskazujące

rodzaj zagrożenia

Powoduje poważne oparzenia skóry oraz uszkodzenia oczu. Może powodować podrażnienie dróg oddechowych. Działa bardzo toksycznie na organizmy wodne.

Zwroty wskazujące środki ostrożności

Unikać uwolnienia do środowiska.

W PRZYPADKU POŁKNIĘCIA: Wypłukać usta. NIE wywoływać wymiotów.

W PRZYPADKU DOSTANIA SIĘ DO OCZU: Ostrożnie płukać wodą przez kilka minut. Wyjąć soczewki kontaktowe, jeżeli są i można je łatwo usunąć. Nadal płukać.

W przypadku narażenia lub złego samopoczucia: Natychmiast skontaktować się z OŚRODKIEM ZATRUĆ lub lekarzem

Stosować środki ochrony indywidualnej - rękawice ochronne odporne na działanie chemikaliów, okulary ochronne, ubranie ochronne.

Używać tylko z odpowiednią wentylacją. Zastosować lokalną wentylację wyciągową lub dygestorium.

Amoniak, roztwór 1 mol/dm

Klasyfikacja substancji lub mieszaniny: H314, H335, H400 Piktogramy

zagrożenia

- Zwroty wskazujące rodzaj zagrożenia

Powoduje poważne oparzenia skóry oraz uszkodzenia oczu. Może powodować podrażnienie dróg oddechowych. Działa bardzo toksycznie na organizmy wodne.

Stosować środki ochrony indywidualnej - rękawice ochronne odporne na działanie chemikaliów, okulary ochronne, ubranie ochronne.

Czas przeznaczony na wykonanie zadania wynosi 180 minut.

Ocenie podlegać będzie 5 rezultatów:

‒ Tabela 1. Przygotowanie roztworu chlorku żelaza(III) o stężeniu 3% (m/m)

‒ Tabela 2. Przygotowanie roztworu amoniaku o stężeniu 1 mol/dm³

‒ Tabela 3. Przygotowanie roztworu kwasu azotowego(V) o stężeniu 1 mol/dm³

‒ Tabela 4. Otrzymanie preparatu – wodorotlenku żelaza(III)

‒ Tabela 5. Wykaz środków ochrony indywidualnej i sposobów postępowania

Tabela 1. Przygotowanie roztworu chlorku żelaza(III) o stężeniu 3% (m/m)

Obliczenia niezbędne do przygotowania 100 g roztworu

Dane

Masa molowa FeCl

6H

O Masa molowa FeCl

Obliczenia

Wyniki obliczeń należy podać z dokładnością do całości

Masa odważki FeCl

6H

O ………. Objętość wody destylowanej ………

Projekt etykiety, którą należy opisać przygotowany roztwór

Należy podać nazwę lub wzór, stężenie, informację o zagrożeniach, datę wykonania – datę egzaminu

Wykaz sprzętu laboratoryjnego niezbędnego do przygotowania roztworu

Dla sprzętu miarowego należy podać pojemność

Tabela 2. Przygotowanie roztworu amoniaku o stężeniu 1 mol/dm³

Obliczenia niezbędne do przygotowania 100 cm

roztworu

Masa molowa amoniaku

Gęstość roztworu amoniaku o stężeniu 10%

Obliczenia

Wynik obliczeń należy podać z dokładnością do całości

Objętość roztworu amoniaku o stężeniu 10% ………

Projekt etykiety, którą należy opisać przygotowany roztwór

Należy podać nazwę lub wzór, stężenie, informację o zagrożeniach, datę wykonania – datę egzaminu

Wykaz sprzętu laboratoryjnego niezbędnego do przygotowania roztworu

Dla sprzętu miarowego należy podać pojemność

Tabela 3. Przygotowanie roztworu kwasu azotowego(V) o stężeniu 1 mol/dm³

Obliczenia niezbędne do przygotowania 50 cm

roztworu

Objętość roztworu kwasu azotowego(V) o stężeniu 5 mol/dm

………

Wykaz sprzętu laboratoryjnego niezbędnego do przygotowania roztworu Dla sprzętu miarowego należy podać pojemność

Wykaz prac związanych z przygotowaniem roztworu (czynności, które należy wykonać)

Tabela 4. Otrzymywanie preparatu - wodorotlenku żelaza (III)

Wykaz sprzętu laboratoryjnego niezbędnego do otrzymania preparatu

Dla naczyń miarowych należy podać pojemność i ilość sztuk

Wykaz odczynników chemicznych niezbędnych do otrzymania preparatu

Lp. Nazwa Wzór chemiczny Stężenie Ilość [cm

]

1.

2.

Równanie reakcji zachodzącej podczas otrzymywania preparatu w formie cząsteczkowej

Wykaz prac związanych z otrzymaniem preparatu (czynności, które należy wykonać)

Rodzaj użytego sączka do oddzielenia strąconego osadu od roztworu Należy wybrać sączek spośród podanych:

twardy średni miękki

Do oddzielenia osadu wodorotlenku żelaza(III) od roztworu należy użyć sączka ………

Tabela 5. Wykaz środków ochrony indywidualnej i sposobów postępowania (podczas pracy z roztworem amoniaku o stężeniu 10%)

Wykaz środków ochrony indywidualnej

Wykaz sposobów postępowania wynikających z przestrzegania zasad bhp

Należy wymienić co najmniej 3 sposoby postępowania