Języki skryptowe Python
Wykład 2 Pierwsze kroki
Janusz Szwabiński
Plan wykładu:
Uruchamianie programów Typowanie dynamiczne Interpreter i kompilacja Narzędzia
Python w pigułce Kilka słów o składni
Uruchamianie programów
Poniżej znajduje się prosty program (skrypt) napisany w Pythonie:
In [1]:
# symbolem "#" oznaczamy komentarz (wiersz ignorowany przez interpreter Pythona)
# Lista instrumentów muzycznych
instruments = ['Saksofon', 'Perkusja', 'Gitara']
# dla każdej nazwy na liście for item in instruments:
# wypisz tę nazwę na ekranie print(item)
W powyższym przykładzie instruments to nazwa zmiennej, której przypisano listę nazw instrumentów.
Słowo kluczowe for oznacza pętlę po elementach listy w każdym powtórzeniu zmiennej instrument przypisana jest inna nazwa z tej listy.
Saksofon Perkusja Gitara
Tryb skryptowy
Przedstawiony kod został uruchomiony bezpośrednio w notatniku IPythona, który wykorzystuję do prezentacji w ramach wykładu. Inna możliwość to zapisanie programu do pliku tekstowego z rozszerzeniem .py i
uruchomienie go bezpośrednio z wiersza poleceń:
W systemach z rodziny Windows rozszerzenia plików .py, . pyw, . pyc i . pyo są przypisane automatycznie do interpretera Pythona podczas instalacji. Dlatego klikając w ikonę pliku, również go uruchomimy (pliki .pyw uruchamiane są z alternatywną wersją interpretera, który nie otwiera okna konsoli).
Tryb interaktywny
Interpretera Pythona możemy używać w trybie interaktywnym. Interpreter zachęca wtedy do podania kolejnej instrukcji za pomocą znaku zachęty, zwykle w postaci >>>. Znak zmienia się na ..., gdy interpreter wymaga od nas kontynuacji instrukcji w następnej linii.
W systemach Windows można ponadto uruchomić interpreter Pythona w trybie interaktywnym korzystając z ikony Python (command line).
Trybu interaktywnego używa się do:
obliczeń matematycznych testowania hipotez
operacji na danych i wizualizacji danych
testowania i modyfikowania wycinków kodu przed wstawieniem ich do wiekszych programów analizowania stanu obiektów w pamięci
i wielu innych
Wbudowane typy danych (wybrane)
numeryczne
int liczby całkowite
float liczby zmiennopozycyjne (rzeczywiste) complex liczby zespolone
sekwencyjne list listy
tuple krotki (tzn. listy, których nie można zmieniać)
range niezmienne sekwencje liczb, wykorzystywane w pętlach for tekstowe
str ciągi znaków Unicode zbiory
set nieuporządkowane kolekcje elementów
frozenset j.w., ale nie można zmieniać ich zawartości mapowania
dict
In [2]:
importsys
In [3]:
sys.float_info
In [4]:
sys.int_info
In [6]:
sys.maxsize
In [7]:
sys.maxsize +10 Out[3]:
sys.float_info(max=1.7976931348623157e+308, max_exp=1024, max_10_ex p=308, min=2.2250738585072014e-308, min_exp=-1021, min_10_exp=-307, dig=15, mant_dig=53, epsilon=2.220446049250313e-16, radix=2, round s=1)
Out[4]:
sys.int_info(bits_per_digit=30, sizeof_digit=4)
Out[6]:
9223372036854775807
Out[7]:
9223372036854775817
Typowanie dynamiczne
Jedną z ważnych cech Pythona jest typowanie dynamiczne
(https://pl.wikipedia.org/wiki/Typowanie_dynamiczne), które polega na tym, że typy przypisywane są do wartości przechowywanych w zmiennych dopiero w trakcie działania programu. Interpreter ustala typy na podstawie samych wartości oraz metod udostępnionych przez obiekt. W języku angielskim takie typowanie określa się czasami jako Duck Typing. Nazwa wywodzi się z tzw. testu kaczki, który przypisywany jest J. W.
Rileyowi (źródło: Wikipedia (https://en.wikipedia.org/wiki/Duck_typing)):
When I see a bird that walks like a duck and swims like a duck and quacks like a duck, I call that bird a duck.
Warto wspomnieć również o tym, że typowanie w Pythonie jest silne
(https://pl.wikipedia.org/wiki/Typowanie_silne), tzn. interpreter wykonuje automatyczną konwersję jedynie między typami, które są silnie ze sobą powiązane (np. int i long int). Wszelkie operacje między
niekompatybilnymi typami mogą się odbyć jedynie po jawnej konwersji zmiennej lub zmiennych do jednego typu.
In [9]:
1+3
In [10]:
1+3.0
In [11]:
"Hello"+" world"
In [12]:
"Hello"*3 Out[9]:
4
Out[10]:
4.0
Out[11]:
'Hello world'
Out[12]:
'HelloHelloHello'
In [13]:
"Hello"+3
Dla porównania zobaczmy, jak ten ostatni przykład będzie wyglądał w JavaScripcie:
O takim języku mówimy, że jest słabo typowany.
--- ---
TypeError Traceback (most recent ca ll last)
<ipython-input-13-888f0e761d75> in <module>() ----> 1"Hello"+3
TypeError: Can't convert 'int' object to str implicitly
Interpreter i kompilacja
Kod źródłowy jest parsowany i tłumaczony do kodu bajtowego (ang. bytecode) Pythona, czyli ciągu instrukcji do wykonania zapisanych w formacie binarnym. Kod bajtowy można przenosić między różnymi systemami operacyjnymi i uruchamiać bez wyjściowego pliku źródłowego.
Kod bajtowy jest domyślnie zapisywany na dysku. Dlatego przy następnym uruchomieniu programu nie ma konieczności ponownego parsowania skryptu i kompilowania go. W ten sposób skrócony zostaje czas uruchomienia programu.
Kod bajtowy przechowywany jest w plikach .pyc (wersja normalna) lub .pyo (wersja zoptymalizowana).
Wersja zoptymalizowana wymaga uruchomienia interpretera z flagą -O.
Narzędzia
Istnieje bardzo dużo narzędzi, które ułatwiają programowanie w Pythonie. Można wśród nich znaleźć programy zastępujące powłokę, edytory wspierające składnię czy też zintegrowane środowiska programistyczne (ang. Integrated Development Environments, IDEs).
Zamiast powłoki
Do pracy interaktywnej, zamiast oryginalnej powłoki Pythona, możemy użyć programów PyCrust (w nowszej wersji Py (http://www.wxpython.org/py.php)) lub IPython (http://ipython.org/) .
PyCrust to graficzna powłoka, która między innymi oferuje uzupełnianie składni, podgląd przestrzeni nazw i historię poleceń. Po włączeniu programu do projektu WxPython w najnowszych dystrybucjach można go znaleźć pod nazwą Py.
IPython ma możliwości podobne do PyCrust, jednak może pracować w trybie tekstowym. Powłoka oferuje m.in. kolorowanie składni, uzupełnianie składni, historię. Do wersji 3.0 IPython oferował również uruchamiane w przeglądarce WWW notatniki, które pozwalały na mieszanie wykonywalnego kodu źródłowego z tekstem o dość zaawansowanym formatowaniu. Od wersji 4.0 IPython to głównie powłoka interaktywna Pythona, a cała funkcjonalność związana z notatnikami została przeniesiona do projektu Jupyter (https://jupyter.org/).
Edytory tekstowe
Decydując się na pracę z Pythonem w trybie "skryptowym", potrzebujemy w zasadzie tylko edytora
tekstowego. Dobrze, gdyby wspierał on składnię Pythona. W systemach linuksowych możemy korzystać z praktycznie każdego edytora w trybie tekstowym (np. vi, emacs, nano) lub graficznym (gedit, kate, geany).
Ostatni ze przedstawionych powyżej edytorów, Geany, dostępny jest również w wersjach dla Windows i Mac OS. Innym edytorem dostępnym pod Linuksem i na Windows jest SciTE (http://www.scintilla.org/SciTE.html).
Bardzo dobrym edytorem dla programistów pod Windowsem jest Notepad++ (http://notepad
plus.sourceforge.net/br/site.htm). Jeśli spodoba się nam ten edytor, a pod innymi systemami chcielibyśmy mieć podobny, można pomyśleć o zainstalowaniu Notepadqq (http://notepadqq.altervista.org/wp/).
IDE
Zintegrowane środowiska programistyczne (ang. Integrated Development Environment) to pakiety oprogramowania oferujące wiele narzędzi przydatnych programiście od edytorów z kolorowaniem i uzupełnianiem składni, poprzez przeglądarki kodów źródłowych, zintegrowaną powłokę po debugger (lub przynajmniej nakładkę graficzną na niego). Poniżej znajdują się wybrane IDEs dla Pythona:
Idle (https://docs.python.org/2/library/idle.html) PyScripter (http://code.google.com/p/pyscripter/)
SPE (http://pythonide.blogspot.com/) (Stani's Python Editor) Eric (http://ericide.pythonprojects.org/)
PyDev (http://pydev.org/) (plugin do Eclipse)
Budowanie pakietów binarnych
Jeżeli myślimy o dystrybucji programów napisanych w Pythonie, warte uwagi mogą okazać się programy służące do budowania pakietów binarnych, złożonych z kodu bajtowego, interpretera i wszystkich
potrzebnych zależności. Stworzenie takiego pakietu umożliwia uruchomienie naszego programu na komputerze bez zainstalowanego Pythona. Dodatkowo (do pewnego stopnia) chroni kod źródłowy.
Wśród tego typu aplikacji mamy do wyboru m.in.:
py2exe (tylko dla Windows) cx_Freeze (przenośne)
Platformy programistyczne (ang. frameworks)
Platformy programistyczne to szkielety do budowy aplikacji. Definiują strukturę aplikacji oraz ogólny
mechanizm jej działania, a także dostarczają zestawy komponentów i bibliotek ogólnego przeznaczenia do wykonywania określonych zadań.
Najbardziej znane platformy dla Pythona:
aplikacje webowe: Django, TurboGears, Zope i web2py GUI: wxPython, PyGTK i PyQt
obliczenia naukowe: NumPy i SciPy przetwarzanie obrazów: PIL
wizualizacje 2D: Matplotlib i SVGFig
wizualizacje 3D: Visual Python, PyOpenGL i Python Ogre mapowanie obiektoworelacyjne: SQLAlchemy i SQLObject
Python w pigułce
Liczby całkowite
Zacznijmy od prostych działań na liczbach całkowitych:
In [14]:
2+2
In [15]:
(50-5*6)/4#w pythonie 2.7 wynik byłby całkowity!!!
In [16]:
(50-5*6)//4
In [17]:
7/3# w pythonie 2.7 wynik będzie 2
In [18]:
-7/3
In [19]:
7//3 Out[14]:
4
Out[15]:
5.0
Out[16]:
5
Out[17]:
2.3333333333333335
Out[18]:
-2.3333333333333335
Out[19]:
2
In [21]:
szer =10 wys =30.0
pole = szer * wys print(pole)
In [22]:
type(szer)
In [23]:
type(wys)
In [24]:
a = b = c =0 print(a, b, c)
In [25]:
a, b, c =1, 2, 3# pythonowy idiom print (a,b,c)
In [26]:
9**2
In [27]:
_/3# _ to ostatni wynik
Funkcje użytkownika
Możliwości Pythona możemy rozszerzać, definiując własne funkcje:
300.0
Out[22]:
int
Out[23]:
float
0 0 0
1 2 3
Out[26]:
81
Out[27]:
27.0
In [28]:
defsilnia(x):
if x<=1: return1
return x*silnia(x-1)
In [29]:
silnia(4)
In [30]:
silnia(17)
In [31]:
silnia(100)
I jeszcze raz, informacja systemowa dotycząca typu całkowitego:
In [39]:
sys.maxsize
W przeciwieństwie do Pythona 2.7, w wersji 3.5 nie mamy największej liczby w typie int. Jest ona w praktyce ograniczona jedynie możliwościami komputera. Powyższa liczba stanowi maksymalny rozmiar sekwencji i odpowiada największej możliwej do przedstawienia liczbie naturalnej w typie int w Pythonie 2.7.
Liczby zmiennoprzecinkowe
In [32]:
7/3 Out[29]:
24
Out[30]:
355687428096000
Out[31]:
9332621544394415268169923885626670049071596826438162146859296389521 7599993229915608941463976156518286253697920827223758251185210916864 000000000000000000000000
Out[39]:
9223372036854775807
Out[32]:
2.3333333333333335
In [33]:
7.0/3
In [34]:
float(7)
In [35]:
x =1.1*10**308
In [36]:
2*x
In [37]:
y =2*x
In [38]:
1/y
Kilka informacji systemowych o liczbach zmiennoprzecinkowych:
In [37]:
importsys sys.float_info
Liczby zespolone Out[33]:
2.3333333333333335
Out[34]:
7.0
Out[36]:
inf
Out[38]:
0.0
Out[37]:
sys.float_info(max=1.7976931348623157e+308, max_exp=1024, max_10_ex p=308, min=2.2250738585072014e-308, min_exp=-1021, min_10_exp=-307, dig=15, mant_dig=53, epsilon=2.220446049250313e-16, radix=2, round s=1)
In [40]:
1j *1J
In [41]:
complex(1,2)
In [42]:
complex(1,2)*complex(2,1)
In [43]:
(1+2j)*(2+j) #nie do końca jak na papierze
In [44]:
(1+2j)*(2+1j)
In [45]:
a =1.5+0.5j
In [46]:
a.real Out[40]:
(-1+0j)
Out[41]:
(1+2j)
Out[42]:
5j
--- ---
NameError Traceback (most recent ca ll last)
<ipython-input-43-ce6b82197b42> in <module>() ----> 1(1+2j)*(2+j)#nie do końca jak na papierze NameError: name 'j' is not defined
Out[44]:
5j
Out[46]:
1.5
In [47]:
a.imag
In [48]:
float(a)
In [49]:
abs(a) #sqrt(a.real**2 + a.imag**2)
Wbudowana pomoc Out[47]:
0.5
--- ---
TypeError Traceback (most recent ca ll last)
<ipython-input-48-93d25633ffc4> in <module>() ----> 1float(a)
TypeError: can't convert complex to float
Out[49]:
1.5811388300841898
In [50]:
help(a)
Help on complex object:
class complex(object)
| complex(real[, imag]) -> complex number |
| Create a complex number from a real part and an optional imagin ary part.
| This is equivalent to (real + imag*1j) where imag defaults to 0.
|
| Methods defined here:
|
| __abs__(self, /) | abs(self) |
| __add__(self, value, /) | Return self+value.
|
| __bool__(self, /) | self != 0 |
| __divmod__(self, value, /) | Return divmod(self, value).
|
| __eq__(self, value, /) | Return self==value.
|
| __float__(self, /) | float(self) |
| __floordiv__(self, value, /) | Return self//value.
|
| __format__(...)
| complex.__format__() -> str |
| Convert to a string according to format_spec.
|
| __ge__(self, value, /) | Return self>=value.
|
| __getattribute__(self, name, /) | Return getattr(self, name).
|
| __getnewargs__(...) |
| __gt__(self, value, /) | Return self>value.
|
| __hash__(self, /) | Return hash(self).
|
| __int__(self, /) | int(self) |
| __le__(self, value, /) | Return self<=value.
|
| __lt__(self, value, /) | Return self<value.
|
| __mod__(self, value, /) | Return self%value.
|
| __mul__(self, value, /) | Return self*value.
|
| __ne__(self, value, /) | Return self!=value.
|
| __neg__(self, /) | -self
|
| __new__(*args, **kwargs) from builtins.type
| Create and return a new object. See help(type) for accurat e signature.
|
| __pos__(self, /) | +self
|
| __pow__(self, value, mod=None, /) | Return pow(self, value, mod).
|
| __radd__(self, value, /) | Return value+self.
|
| __rdivmod__(self, value, /) | Return divmod(value, self).
|
| __repr__(self, /) | Return repr(self).
|
| __rfloordiv__(self, value, /) | Return value//self.
|
| __rmod__(self, value, /) | Return value%self.
|
| __rmul__(self, value, /) | Return value*self.
|
| __rpow__(self, value, mod=None, /) | Return pow(value, self, mod).
|
| __rsub__(self, value, /) | Return value-self.
|
| __rtruediv__(self, value, /) | Return value/self.
|
| __str__(self, /) | Return str(self).
|
| __sub__(self, value, /) | Return self-value.
|
| __truediv__(self, value, /) | Return self/value.
|
| conjugate(...)
| complex.conjugate() -> complex |
Biblioteka standardowa
In [51]:
importmath#importujemy moduł matematyczny z biblioteki standardowej | Return the complex conjugate of its argument. (3-4j).conjug ate() == 3+4j.
|
| --- ---
| Data descriptors defined here:
| | imag
| the imaginary part of a complex number |
| real
| the real part of a complex number
In [52]:
dir(math) #zawartość modułu
Out[52]:
['__doc__', '__loader__', '__name__', '__package__', '__spec__', 'acos', 'acosh', 'asin', 'asinh', 'atan', 'atan2', 'atanh', 'ceil', 'copysign', 'cos', 'cosh', 'degrees', 'e',
'erf', 'erfc', 'exp', 'expm1', 'fabs', 'factorial', 'floor', 'fmod', 'frexp', 'fsum', 'gamma', 'hypot', 'isfinite', 'isinf', 'isnan', 'ldexp', 'lgamma', 'log', 'log10', 'log1p', 'log2', 'modf', 'pi', 'pow', 'radians', 'sin', 'sinh', 'sqrt', 'tan', 'tanh', 'trunc']
In [53]:
help(math.ceil)
In [54]:
math.pi
In [55]:
math.cos(math.pi/2) #powinno być zero
Help on built-in function ceil in module math:
ceil(...) ceil(x)
Return the ceiling of x as an int.
This is the smallest integral value >= x.
Out[54]:
3.141592653589793
Out[55]:
6.123233995736766e-17
In [56]:
math.e
In [57]:
math.log(math.e) #logarytm naturalny
In [58]:
math.sqrt(8)
In [59]:
math.sqrt(-8)
In [60]:
importcmath cmath.sqrt(-8) Out[56]:
2.718281828459045
Out[57]:
1.0
Out[58]:
2.8284271247461903
--- ---
ValueError Traceback (most recent ca ll last)
<ipython-input-59-d928edca9d4e> in <module>() ----> 1math.sqrt(-8)
ValueError: math domain error
Out[60]:
2.8284271247461903j
In [61]:
dir(cmath)
Listy
In [4]:
numbers = [1, 2, 3, 4, 5] Out[61]:
['__doc__', '__file__', '__loader__', '__name__', '__package__', '__spec__', 'acos', 'acosh', 'asin', 'asinh', 'atan', 'atanh', 'cos', 'cosh', 'e', 'exp', 'isfinite', 'isinf', 'isnan', 'log', 'log10', 'phase', 'pi', 'polar', 'rect', 'sin', 'sinh', 'sqrt', 'tan', 'tanh']
In [5]:
numbers[3]
In [6]:
numbers[1:3]
In [7]:
numbers.append(6)
In [8]:
numbers
In [9]:
squares = [i**2for i in numbers]
In [10]:
squares
Pętle
In [11]:
for i in numbers:
print(i,i**2)
Wyrażenia warunkowe Out[5]:
4
Out[6]:
[2, 3]
Out[8]:
[1, 2, 3, 4, 5, 6]
Out[10]:
[1, 4, 9, 16, 25, 36]
1 1 2 4 3 9 4 16 5 25 6 36
In [12]:
for i in numbers:
if(i%2==0):
print(i)
Zbiory
In [13]:
z1 =set('banan') z2 =set('ananas')
In [14]:
print(z1,z2)
In [16]:
z1 | z2
In [17]:
z1 - z2
In [18]:
z1 & z2
In [19]:
z1 ^ z2
Łańcuchy znaków 2
4 6
{'b', 'a', 'n'} {'s', 'a', 'n'}
Out[16]:
{'a', 'b', 'n', 's'}
Out[17]:
{'b'}
Out[18]:
{'a', 'n'}
Out[19]:
{'b', 's'}
In [20]:
tekst ="To jest przykład zdania w języku polskim."
In [21]:
tekst.split()
In [22]:
slowa = tekst.split()
In [23]:
'&'.join(slowa)
Operacje na plikach
In [24]:
f =open('mojplik.txt','w')
In [25]:
f.write('Pierwszy wiersz.\n')
In [26]:
f.write('Drugi wiersz.')
In [27]:
f.close()
In [28]:
f =open('mojplik.txt','r') for line in f:
print(line) f.close() Out[21]:
['To', 'jest', 'przykład', 'zdania', 'w', 'języku', 'polskim.']
Out[23]:
'To&jest&przykład&zdania&w&języku&polskim.'
Out[25]:
17
Out[26]:
13
Pierwszy wiersz.
Drugi wiersz.
Formatowanie wyjścia
In [29]:
template ='{0}{1}{0}'
In [30]:
template.format('abra','cad')
In [31]:
coord = (3,5)
'X: {0[0]}; Y: {0[1]}'.format(coord)
Kilka słów o składni
Program (skrypt) w Pythonie składa się z wierszy, które zawierają sekwencje elementów języka. Ze wzgledu na czytelność kodu źródłowego najczęściej umieszcza się jedno wyrażenie w jednym wierszu. Czasami jednak zdarzają się sytuacje, kiedy lepiej takie wyrażenie rozciągnąć na wiele linii kodu. W tym celu używamy:
ukośnika wstecznego \ (ang. backslash), jeżeli wyrażenie nie zawiera nawiasów lub dzielimy je pomiędzy nimi
nawiasów, jeżeli wyrażenie ich wymaga
In [63]:
a =7*3+ \ 5/2
print(a)
In [65]:
b = [1,2,3, 4,5,6] print(b) Out[30]:
'abracadabra'
Out[31]:
'X: 3; Y: 5'
23.5
[1, 2, 3, 4, 5, 6]
In [66]:
c =range(1, 11) print(c)
Znak # oznacza początek komentarza. Tekst pojawiający się po tym znaku aż do końca linii będzie ignorowany. Wyjątek stanowią komentarze funkcjonalne:
informacja o kodowaniu znaków w kodzie źródłowym, np.:
# -*- coding: utf-8 -*-
informacja o programie interpretującym kod, np.:
#!/usr/bin/env python
Bardzo ważnym elementem Pythona są wcięcia w kodzie nie tylko zwiększają czytelność całego programu, ale definiują zawartość bloków kodu.
range(1, 11)
In [67]:
#pętla po liczbach od 1 do 99 for i inrange(1,100):
#jeśli reszta z dzielenia równa 0:
if i%3 ==0:
#wyświetl na ekranie print(i, '/3 =', i/3)
Dla danego bloku głębokość wcięcia musi być stała. Jednak do dobrych praktyk należy używanie zawsze tej samej głębokości wcięcia. Należy również unikać naprzemiennego używania tabulatorów i spacji do wcięć, ponieważ to rodzi problemy przy przenoszeniu kodu między różnymi systemami operacyjnymi. Najlepiej jest używać edytorów, które zamieniają tabulatory na określoną liczbę spacji w "locie".
3 /3 = 1.0 6 /3 = 2.0 9 /3 = 3.0 12 /3 = 4.0 15 /3 = 5.0 18 /3 = 6.0 21 /3 = 7.0 24 /3 = 8.0 27 /3 = 9.0 30 /3 = 10.0 33 /3 = 11.0 36 /3 = 12.0 39 /3 = 13.0 42 /3 = 14.0 45 /3 = 15.0 48 /3 = 16.0 51 /3 = 17.0 54 /3 = 18.0 57 /3 = 19.0 60 /3 = 20.0 63 /3 = 21.0 66 /3 = 22.0 69 /3 = 23.0 72 /3 = 24.0 75 /3 = 25.0 78 /3 = 26.0 81 /3 = 27.0 84 /3 = 28.0 87 /3 = 29.0 90 /3 = 30.0 93 /3 = 31.0 96 /3 = 32.0 99 /3 = 33.0
