• Nie Znaleziono Wyników

Zaskarżalność orzeczeń okręgowych sqdów pracy i ubezpieczeń społecznych w świetle prawa międzyczasowego

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Zaskarżalność orzeczeń okręgowych sqdów pracy i ubezpieczeń społecznych w świetle prawa międzyczasowego"

Copied!
10
0
0

Pełen tekst

(1)

Janina Kruszewska

Zaskarżalność orzeczeń okręgowych

sądów pracy i ubezpieczeń

społecznych w świetle prawa

międzyczasowego

Palestra 21/6(234), 90-98

1977

(2)

90 J a n i n a K r u s z e w s k a N r 0 (234)

obow iązującej zasady d y sk recjo n aln eg o u zn a n ia w zasadę zupełnego n iezw iązan ia sąd u tre śc ią za w arty ch w p rzem ów ieniu stw ierdzeń.

Z pow yższych w zględów należałoby zatem postulow ać w p ro w a d ze n ie b ard z iej jednoznacznego ro zw ią zan ia k w estii p ro to k o ło w an ia przem ów ień .stron. De lege f e -

renda m ożna by proponow ać p rzy zn an ie stronom p ra w a do sk ła d a n ia z a ł ą c z ­

n i k ó w d o p r o t o k o ł ó w ro zp raw y . W nich w łaśnie, w fo rm ie m ożliw ie z w ię ­ złej, ale zarazem w sposób w yczerp u jący , sam e stro n y m ogłyby p rze d sta w ia ć s ą ­ dow i pod ro zw ag ę w y ła n ia ją c e się w sp raw ie problem y. T aki sposób d o k u m e n to ­ w an ia przem ó w ień nie pow odow ałby obciążenia sądu d odatkow ą p ra c ą p o leg ającą n a sp isy w a n iu treśc i u stn y c h w yw odów , a jednocześnie o d zw ierciedlałby w sposób w y sta rc za jąc o dokład n y zasadnicze tezy w ystąpień.

Zaskarżalność orzeczeń okręgowych sqdów pracy

i ubezpieczeń społecznych

w świetle prawa międzyczasowego1

P r z e d m i o t e m r o z w a ż a ń j e s t do p u sz c za ln o ś ć ś r o d k ó w o d w o ł a w c z y c h o d o r z e ­ c z e ń o k r ę g o w y c h s ą d ó w p r a c y i u b e z p i e c z e ń s p o ł e c z n y c h w s p r a w a c h w s z c z ę t y c h

i p r a w o m o c n i e n ie z a k o ń c z o n y c h p r z e d d n i e m 1.1.1975 r. o ra z t r y b p o s t ę p o w a n i a

p r z e d t y m i są d a m i w z w i ą z k u z u c h w a l o n y m i p r z e z S ą d N a j w y ż s z y z a s a d a m i p r a w n y m i .

Sąd N ajw yższy w składzie siedm iu sędziów SN rozw ażał skom plikow ane za g a d ­ nienie p ra w n e w zak resie m iędzyczasow ego p ra w a procesow ego, sp ro w ad za ją ce się do udzielenia odpow iedzi na dw a p y ta n ia p ra w n e o isto tn y m znaczeniu ju ry d y c z ­ nym . J a k w y n ik a z obszernego u zasad n ien ia p o d ję tej przez Sąd N ajw yższy uchw ały z d n ia 24.V II.1975 r. V P Z P 7/75,i 2 zagadnienia o bjęte ty m i p y ta n ia m i n asu w a ły szereg w ątp liw o ści i w ym agały głębokiej analizy oraz szerokiej in te rp re ta c ji dw óch zazębiających się reżym ów p o stę p o w an ia procesow ego: daw nego i now ego.

Dla dalszych rozw ażań w y d a je się celow e przytoczenie p rze d staw io n y c h Sądow i N ajw yższem u p y ta ń p ra w n y c h w fo rm ie rozw iniętej (a w ięc nie w dosłow nej fo rm ie lakonicznej), ja k o b ard ziej k o m u n ik a ty w n ej.

T reść tych p y ta ń w ow ej fo rm ie ro zw in iętej je s t n astęp u jąca .

P y t a n i e p i e r w s z e : Czy w sp raw ac h o roszczenia p rac o w n ik a ze sto su n k u p ra c y w szczętych przed dniem 1.1.1975 r. i do tego czasu p raw om ocnie nie z a k o ń ­

i U staw a z d n ia 24.X.1974 r. o o k ręg o w y ch sądach p racy i u b ezp ieczeń sp o łe c z n y c h (Dz. U. Nr 39, p oz. 231) p o w o ły w a n a będ zie w te k śc ie pracy w sk ró c ie jako „ u sta w a ”.

a Por. OSNCP 1975, nir 12, poz. 158 oraz O SPiK A 1976, nr 4, poz. 82 z g losą K azim ie­ rza P i a s e c k i e g o , s. 164. P atrz też. „P raca i Z a b ezp ieczen ie S p o łe c z n e ” 1976, nr 5, a. 62.

(3)

N r 6 (234) Z a sk a rź a ln o ść o rz e c z e ń okr. s ą d ó w p r a c y i u b e zp . społ. 91

czonych oraz w sp raw ac h o św iadczenia pieniężne z zao p atrzen ia em ery taln eg o z w y d an y m i w nich decyzjam i o rg a n u ren to w eg o p rzed dniem 1.1.1975 r. i do tego czasu p raw om ocnie n ie zakończonych, w k tó ry ch to sp raw ac h orzeczenia sądu pierw szej in sta n c ji zostały po d niu 1.1.1975 r. uchylone przez sąd d ru g iej in s ta n c ji lub przez S ąd N ajw yższy i n astęp n ie p rze k aza n e do rozpoznania o kręgow em u s ą ­ dowi p rac y i ubezpieczeń społecznych — p rzy słu g u je stronom odw o łan ie do S ąd u N ajw yższego (art. 90 § 4 ustaw y)?

P y t a n i e d r u g i e : Czy na w yp ad ek u dzielenia odpow iedzi tw ie rd z ąc ej n a p y ­ ta n ie p ierw sze — okręgow y sąd p ra c y i ubezpieczeń społecznych rozp o zn aje sp raw ę p rze k aza n ą w try b ie przewidzianym )1 w a rt. 74 § 1 ustaw y ? 3

N a p y ta n ie 'p ie rw s z e S ąd N ajw yższy udzielił dw óch odpow iedzi, u c h w a la ją c d w ie o drębne zasady p ra w n e i p o d k reśla ją c w n ic h odm ienność try b u p o stę p o w an ia w sp ra w a c h o roszczenia p rac o w n ik a ze sto su n k u p racy od try b u p o stę p o w an ia w sp ra w a c h o św iadczenia pieniężne z zao p atrz en ia em ery taln eg o , o d ręb n o ść w y n i­ k ając ą z p rzepisów obow iązujących p rzed dniem 1.1.1975 r.

N ależy p o dkreślić, że p rzepis a rt. 90 § 4 u staw y , d o którego odnoszą się p y ta n ia praw ne, nie czyni pod ty m w zględem żadnej d y feren c ji i o b ejm u je sw oją tre śc ią n o rm aty w n ą obie k ateg o rie spraw , na co w sk az u je pow ołanie w treśc i tego p r z e ­ pisu p a r a g ra fu 1 i 2 tegoż a rt. 90 ustaw y.

N ależy ró w n ież zw rócić uw agę n a to, że zasady o k re śla ją c e p o stęp o w an ie m ię ­ dzyczasow e w sp raw ac h o roszczenia p rac o w n ik a ze sto su n k u p racy (art. 90 § 1) oraz w sp raw ac h o św iadczenia pieniężne z zao p atrz en ia em ery taln eg o (art. 90 § 2) stosuje się ta k ż e w sp raw ac h o św iadczenia p ieniężne z ty tu łu w y p a d k u p rz y p ra c y l choroby zaw odow ej, należne od uspołecznionego zak ład u pracy, jeżeli p rzed dniem 1.1.1975 r. zapadło orzeczenie kom isji rozjem czej albo jeżeli zap ad ła decyzja j e d ­ nostki n ad rz ęd n ej nad zakładem pracy, gdyby k om isja rozjem cza nie b y ła w łaściw a (art. 91).

Sąd N ajw yższy w zw iązku z p y ta n iem p ierw szym uchw alił, ja k stw ierdzono w y ­ żej, dw ie różne zasady p ra w n e o ra z zasadę trze cią w odpow iedzi na p y ta n ie d r u ­ gie. Isto ta tych zasad je s t n astęp u jąca :

I. Z a s a d a p i e r w s z a : w sp raw ac h o roszczenia p raco w n ik a ze sto su n k u pracy, w k tó re j orzeczenie sądu pierw szej in sta n c ji zostało uchylone przez sąd dru g iej in sta n c ji lu b przez Sąd N ajw yższy po d n iu 1.1.1975 r., p rz e k aza n y ch do ro zpoznania okręgow ym sądom p ra c y i ubezpieczeń społecznych — n a p o d sta w ie art. 90 § 4 u sta w y p rzy słu g u je stronom odw ołanie do S ądu N ajw yższego.

II. Z a s a d a d r u g a : w sp raw ac h o św iadczenia pieniężne z za o p a trz e n ia em ery taln eg o , p rzek azan y ch do ro zpoznania okręgow ym sądom p rac y i ubezpieczeń społecznych w w a ru n k a c h , o jak ich mowia w yżej — n a podstaw ie art. 90 § 4 u s ta ­ w y odw o łan ie nie p rzysługuje.

3 P rzep is art. 74 u sta w y zg o d n ie z jeg o treścią n o rm a ty w n ą m a og ra n iczo n y z a się g d zia ­ łan ia. P rzep is te n ok reśla try b p ostęp ow an ia przed o k ręg o w y m i sądam i pracy i ubezjrieczeń w razie p r zejęcia przez ta k i sąd do rozpoznania sp ra w y p rzed staw ion ej m u przez k o m isję rozjem czą lub przez k o m isję od w o ła w czą do spraw pracy na p o d sta w ie art. 263 k .p ., je ż e li jest to c e lo w e ze w zględ u na w y stę p u ją c e w sp ra w ie p ow ażn e w ą tp liw o śc i p raw n e. W ty m w y p a d k u przed o k ręg o w y m sąd em pracy i u b ezp ieczeń sp o łec zn y ch spraw a to c z y s ię w e ­ dług p rzep isó w k od ek su p ostęp ow an ia c y w iln e g o z o g ra n iczen ia m i w y n ik a ją c y m i z teg o ż art. 74 § l u sta w y .

(4)

92 J a n i n a K r u s z e w s k a N r 6 (234)

III. Z a s a d a t r z e c i a : sp ra w y o roszczenia p rac o w n ik a ze sto su n k u p ra c y o b jęte zasadą pierw szą ro zp o zn ają okręgow e sądy p ra c y i ubezpieczeń społecznych w try b ie art. 74 ustaw y.

Ad I. Te skom plikow ane zagadnienia p ra w a m iędzyczasow ego, zw łaszcza w sk u te k lakonicznej treśc i art. 90 § 4 u sta w y , sp ro w ad za ją się w uproszczonym u ję ciu do stw ierd zen ia i uzasadnienia, że okręgow e sądy p racy i ubezpieczeń społecznych, k tó re zgodnie z a rt. 271 § 1 k.p. i art. 2 § 1 u sta w y są o rganem pow o łan y m do rozpoznaw ania odw ołań od orzeczeń zakładow ych i p o w ia to w y ch k om isji r o z je m ­ czych, p o w ia to w y ch k o m isji odw oław czych do sp ra w p racy oraz o rganów o rz e ­ k ając y ch w sp raw ac h o św iadczenia pieniężne z ubezpieczenia społecznego, mogą orzekać ja k o sąd pierw szej in sta n c ji także w innych w jrp ad k a ch poza w y m ie n io ­ nym i w art. 272 § 2 k.p. i w a rt. 2 § 2 u sta w y oraz że w ty c h w y p ad k a ch od orzeczeń tych sądów p rzy słu g u je odw ołanie do S ąd u Najw yższego.

Z c h a ra k te ru p ra w a m iędzyczasow ego w ynika, że je st ono p ra w e m szczegól­ nym , którego sk u tk i o graniczone są do ok resu przejściow ego m iędzy daw n y m a now ym reżym em p raw n y m , pod w zględem czasow ym ściśle określonym . D latego też norm y p ra w a m iędzyczasow ego o p ie ra ją się z reg u ły na dotychczasow ym s ta ­ nie p raw n y m , m a jąc na celu zachow anie zasady jedności procesu (art. 90 § 1 i 2 oraz art. 91) z uw zględnieniem ak tu aln o ści nowego reży m u p raw n eg o (art. 90 § 4). Ze w zględu na ten c h a ra k te r p ra w a m iędzyczasow ego u zasad n ien ie w y ją tk ó w w y in ­ te rp re to w a n y c h z jego przepisów , odbiegających od zasad i try b u p o stę p o w an ia procesow ego obow iązującego po upływ ie o k resu przejściow ego, w y m ag a rów nież p rze d staw ie n ia zasad i try b u postępow ania procesow ego obow iązującego przed dniem 1.1.1975 r., tj. w ed łu g daw nego reżym u praw nego.

P o dstaw ow ym założeniem , z którego Sąd N ajw yższy w yw odzi u ch w alo n e zasady praw ne, je st zasada d w u in sta n cy jn o ści, k tó ra obow iązyw ała przed dniem 1.1.1975 r. w edług daw nego reż y m u p raw n eg o i k tó ra została u trz y m a n a w now ym reży m ie w yodrębnionego postęp o w an ia procesow ego p rzed o rganam i p ow ołanym i do ro zp o ­ zn aw an ia sporów pracow niczych w edług now ych zasad postęp o w an ia i o rzekania, ale ze zm ianam i w za k resie postępow ania sądowego.

W uzasad n ien iu u ch w ały S ąd N ajw yższy ek sp o n u je isto tn e różnice zachodzące m iędzy d aw n y m a now ym postępow aniem d w u in sta n cy jn y m „w pionie sp ra w z z a ­ k resu p ra w a p ra c y ”, k tó re r z u tu ją na in te rp re ta c ję przepisów p ra w a m iędzycza­ sowego, w szczególności zaś a rty k u łu 90 § 4 u staw y.

Z asada d w u in sta n cy jn o ści w pionie sp ra w z za k resu p ra w a p ra c y vcyraża się w tym , że sp raw ę o roszczenia praco w n ik ó w ze sto su n k u p ra c y ro zp o z n aje w p ie r w ­ szej in sta n c ji o rg a n społeczny (kom isja rozjem cza lu b odw oław cza do s p ra w pracy), a w d rugiej in sta n c ji (odw oław czej) okręgow y są d p rac y i ubezpieczeń społecz­ nych (art. 272 k.p. i a rt. 2 § 1 ustaw y). Od zasady tej istn ie je jeden, om ów iony ju ż wyżej w y ją te k , m a jąc y zastosow anie w tedy, gdy sąd p ra c y i ubezpieczeń społecz­ nych p rz e jm u je do rozpoznania spraw ę p rze d staw io n ą przez o rg a n społeczny (art. 271 § 2 k.p. i a rt. 2 § 2 ustaw y), a ponadto d ru g i w y ją te k przew id zian y w a rt. 277 § 3 k.p., gdy w ra z ie u chylenia praw om ocnego orzeczenia w try b ie re w iz ji n ad z w y ­ czajnej Sąd N ajw yższy p rze k a z u je sp raw ę do ponow nego ro z p a trz e n ia o k ręg o ­ w em u sądow i p ra c y i ubezpieczeń społecznych. W w y p ad k u p ierw szym (art. 271 § 2 k.p. i a rt. 2 .§ 2 ustaw y) stro n o m p rzy słu g u je odw ołanie do S ąd u N ajw yższego, n ato m ia st w innych sp raw ac h od orzeczeń tego sąd u okręgow ego odw ołanie nie p rzy słu g u je (art. 273 k.p.) poza w y ją tk ie m przew idzianym w a rt. 68 u staw y , jeżeli Sąd N ajw yższy uch y la z rew iz ji nadzw yczajnej orzeczenie kom isji rozjem czej. Sąd N ajw yższy u za sa d n ia tu d w u in sta n cy jn o ść postęp o w an ia sądow ego tym , że w razie

(5)

N r e (234) Z a sk a rż a ln o ść o r z e c z e ń okr. s ą d ó w p r a c y i u b e zp . spoi. 93

p rzejęcia przez okręgow y sąd p rac y i ubezpieczeń społecznych sp raw y do rozpo­ znania nie istn ie je orzeczenie o rg an u przek azu jąceg o w rozum ieniu a rt. 13 ust. 1 ustaw y.

Sąd N ajw yższy ek sp o n u je rów nież w u zasad n ien iu różnice, ja k ie zachodzą m ię ­ dzy try b e m p o stęp o w an ia przed o rg an a m i o rze k ają cy m i o roszczenia praco w n ik ó w ze sto su n k u p ra c y a try b e m postęp o w an ia o św iadczenia pieniężne z zaop atrzen ia em erytalnego. W pierw szym w y p ad k u po u c h y len iu orzeczenia kom isji rozjem czej przez sąd orzeczenie to nie istn ieje, n ato m ia st w d ru g im w y p ad k u pozostaje n ad a l w mocy decyzja o rg an u orzekającego po u chyleniu orzeczenia sądu pierw szej in ­ stancji przez sąd rew izy jn y . Od decyzji te j p rzy słu g u je w ów czas odw ołanie do okręgovcego sąd u p rac y i ubezpieczeń społecznych ja k o dru g iej instancji.

N ato m iast w sp raw ach o roszczenia praco w n ik ó w ze sto su n k u pracy nie m ożna, jak stw ierd za Sąd N ajw yższy, n a w e t hipotetycznie założyć, że orzeczenie o k ręg o ­ wego sądu p rac y i ubezpieczeń społecznych w y d an e w try b ie art. 90 § 4 u staw y ma c h a ra k te r orzeczenia dru g iej in stan c ji, od k tórego nie p rzy słu g u je odw ołanie, gdyż w ów czas całe postępow anie ograniczałoby się tylko do jednej in stan c ji, co w sposób oczyw isty n aru szało b y zasadę d w u in sta n cy jn o ści p rzy ję tą w ustaw ie.

Ja k o d odatkow e p rze słan k i u z a sa d n iają ce tezę p ierw szą uchw ały odnoszącą się do roszczeń praco w n ik ó w ze sto su n k u p rac y Sąd N ajw yższy w ym ienia celowTość kontroli in sta n c y jn e j, g w a ra n tu ją c ą praw idłow ość ro zstrzy g n ięcia spraw y, oraz b ra k w treśc i § 4 art. 90 u sta w y k la u zu li w yłączającej zask arżaln o ść tego orzeczenia. Wprawrdzie w przepisie tym b ra k rówmież „specjalnej w zm ianki o dopuszczalności zaskarżenia orzeczenia sądu p ra c y i ubezpieczeń społecznych”, jed n ak że nie z a ­ chodziła p o trzeb a jej zam ieszczenia, poniew aż zaskarżalność ta w ynika z ogólnych założeń ustaw ry.

U zasadnienie powyższe, przedstaw ione wt podstaw ow ych przesłankach, spotkało

się częściowo z kry ty czn y m i uw agam i, n ato m ia st p ierw sza i trzecia zasada p r a w ­ na — z ap ro b a tą. 4

K ry ty czn e uw agi odnoszące się do u zasad n ien ia tezy pierw szej uchw ały in sp i­ ru ją w zięcie pod uw agę innych p rze słan e k u za sa d n ien ia , k tó re je d n a k też prow adzą do tego sam ego w niosku, a m ianow icie, że w sy tu a cji przew idzianej w § 4 a rt. 90 u staw y od orzeczenia okręgow ego sądu p ra c y i ubezpieczeń społecznych p rzy słu g u je odw ołanie do S ądu N ajw yższego ja k o są d u dru g iej in stan c ji. Zgodnie w ięc z d y s­ pozycją a rt. 90 § 1 i 2 u sta w y p o stępow anie sądow e w sp raw ach o roszczenia p r a ­ cow nika ze sto su n k u p~acy, ja k rów nież w sp raw ach o św iadczenia pieniężne z z a ­

4 K. P i a s e c k i : G losa, O SPiK A 1976, nr 4, s. 164. A u tor, ap rob u jąc pierw szą i trzecią zasadę p raw n ą u ch w a lo n ą przez Sąd N a jw y ższ y (co do d ru giej zasad y praw nej n ie w y p o w ia ­ da się), p od k reśla, że zasada d w u in sta n cy jn o ści nie zo sta ła p od n iesion a do rangi zasady k o n sty tu c y jn e j, m oże w ię c on a u lec o g ra n iczen iu do jed n e j in sta n cji, co m iało m iejsce na m ocy art. 16 § 2 lit. b u staw y z dnia 20.V I.1950 r. o zm ian ie p rzepisów p ostęp ow an ia w spra­

w ach c y w iln y c h (Dz. U. Nr 38, poz. 349'), zgod n ie z k tórym to a rty k u łe m orzeczen ia sądów w o jew ó d zk ich n ie p o d legają d alszem u zaskarżen iu . Zm iana sy ste m u trzy in sta n cy jn eg o na d w u in sta n c y jn y w y łą c z y ła w p ew n y ch sy tu a c ja c h dalsze za sk a r żen ie w y ro k ó w sądów w o je ­ w ód zk ich . A u tor p od k reśla rów nież, że Sąd N a jw y ższ y w y łą c z y ł ze sw ojej a rg u m en ta cji istn ie n ie w rzec z y w isto śc i lu k i w u sta w ie, tj. braku p rzep isu o d op u szczaln ości zaskarżenia orzeczeń ok ręg o w eg o sądu p racy i u b ezp ieczeń sp o łec zn y ch w spraw ach p rzek azan ych po u ch y len iu w y r o k u przez Sąd N a jw y ższy , i p op rzestał na stw ie r d z e n iu , że za m ieszczen ie tego p o sta n o w ien ia w art. 90 § 4 b yło zb ęd n e w o b ec p rzy jętej zasad y d w u in sta n cy jn o ści. G dyby p rzyjąć to u zasad n ien ie za w y sta rcz a ją ce , to istn ie je lu k a w sp raw ie zasad i tryb u, w ed łu g k tórych Sąd N a jw y ższ y m a działać jako sąd drugiej in sta n c ji. W tym zak resie Sąd N a j­ w y ższy z a sto so w a ł w p ow ołan ej u ch w a le a n a lo g ię stw ierd za ją c, że rów n ież w spraw ach p rzek azan ych ok ręg o w em u sąd ow i pracy i u b ezp ieczeń sp o łe c z n y c h na p od staw ie § 4 art. 90 ob o w ią zu je tryb p o stęp o w a n ia p rzew id zian y w art. 74 u staw y.

(6)

94 J a n i n a K r u s z e w s k a N r 6 (234)

o p atrz en ia em erytalnego, p raw om ocnie nie zakończonych przed w ejściem w życie u sta w y (podobnie ja k i w sp raw ac h o św iadczenia p ieniężne z ty tu łu w y p adków p rzy p racy , o k tó ry ch m ow a w a rt. 91) „toczyć się będzie w edług dotychczasow ych p rzep isó w ”. 5 6 * T ak w ięc m iędzyczasow e p o stęp o w an ie sądow e bazuje n a dotychcza­ sow ych p rzepisach procesow ych p o stę p o w an ia sądow ego. W ko n sek w en cji w ięc w sp raw ac h , o k tó ry ch m ow a w a rt. 90 § 1 i 2 o :a z w a rt. 91 u staw y, jeżeli o rze­ czenie sąd u pierw szej in sta n c ji zostało po w ejściu w życie u staw y uchylone przez sąd d ru g iej in sta n c ji lub przez S ąd N ajw yższy, postępow anie toczyć się będzie przed okręgow ym sąd em p rac y i ubezpieczeń społecznych jako sądem pierw szej in stan cji. J a k w iadom o, sąd rew iz y jn y w raz ie uchy len ia zaskarżonego w yroku p -ze k azu je sp raw ę zgodnie z a rt. 388 § 1 k.p.c. do ponow nego ro zpoznania sądow i pierw szej, a nie dru g iej in stan c ji. N ie w y m ag a uzasad n ien ia, że zarów no na g r u n ­ cie dotychczasow ych przepisów ja k i n a g ru n cie a rt. 90 § 4 u sta w y w y ro k uchylony przez sąd d ru g iej in sta n c ji lu b przez S ąd N ajw yższy p rz e sta je istnieć, w obec czego orzeczenie w y d an e po u c h y len iu w y ro k u przez okręgow y sąd pracy i ubezpieczeń społecznych je st w yrokiem w y d an y m w pierw szej instancji. Skoro zatem u sta w a dopuszcza w o k resie stosow ania p ra w a m iędzyczasow ego do tego, żeby sąd p racy i ubezpieczeń społecznych o rzek ał w pierw szej in stan c ji, a postępow anie przed ty m sądem toczyło się „w edług p rzep isó w niniejszej u sta w y ”, to płynie stą d logicz­ ny w niosek, że w tym w y jątk o w y m w y p ad k u sąd ten nie spełnia fu n k c ji o rganu odw oław czego. W k onsekw encji w ięc w y jątk o w o „w edług przepisów niniejszej u sta w y ” — od ponow nie w y d an y ch orzeczeń tych są d ó w przysługiw ać będzie od­ w ołanie do S ądu N ajw y ższeg o .8 P rzepis art. 90 § 4 u sta w y stanow i n ie w ą tp liw ie

le x specialis w sto su n k u do zasad i try b u postęp o w an ia obow iązującego przed

okręgow ym i sąd am i p rac y i ubezpieczeń społecznych w sp raw ach w szczętych po d niu 1.1.1975 r.

Ad II. M otyw acja dru g iej zasady p raw n ej u chw alonej przez Sąd N ajw yższy opie­ r a się w p ra w d zie też n a zasadzie dw u in stan cy jn o ści, jed n ak że prow adzi do zgoła odm iennych w niosków , a to ze w zględu na odm ienny try b postępow ania w s p r a ­ w ach o św iadczenia pieniężne z za o p atrz en ia em ery taln eg o w p o ró w n a n iu z t r y ­ bem p o stęp o w an ia w sp raw ac h o roszczenia p rac o w n ik ó w ze sto su n k u pracy. W sp raw ac h tych, ja k w iadom o, w y d ają decyzje o rg an y rentow e, p rzy czym n ie ­ k tó re z tych decyzji m ogą być zask arżo n e do w yższych organów ren to w y c h w t r y ­ bie ad m in istra c y jn y m , a in n e w p ro st do sądu, ja k np. odw ołania od u sta le ń k o ­ m isji le k a rsk ie j do sp ra w in w alid ztw a i za tru d n ien ia. Jeżeli organem w łaściw y m do rozpoznania odw ołania je s t o rg an o rzek ający (rentow y), to dopiero od orzeczenia tego o rg an u p rzy słu g u je odw ołanie się do sądu. U staw a o okręgow ych sądach p rac y i ubezpieczeń społecznych — poza u n o rm o w an iam i zaw arty m i w art. 96 i 97 — n ie zm ieniła postęp o w an ia p rzed o rg an a m i orzekającym i w tych spraw ach. Z asadnicza n ato m ia st zm iana n a s tą p iła w try b ie postępow ania sądow ego, gdyż przed dniem 1.1.1975 r. p rzy słu g iw a ła od orzeczenia okręgow ego sądu ubezpieczeń re w iz ja do S ąd u N ajw yższego (art. 8 i 14 p ra w a o sądach ubezpieczeń społecz­ nych). O becnie zaś zgodnie z a rt. 2 ust. 1 uistawy, okręgow y sąd p racy i ubezpieczeń społecznych je s t o rganem odw oław czym , gdyż n a d a l pozostaje w m ocy orzeczenie

5 w o d n iesien iu do roszczeń ze sto su n k u p racy (art. 90 § l) sto so w a n ie p rzep isów do­ ty c h c z a so w y c h zostało ogran iczon e n a stęp u ją c y m zastrzeżen iem : „chyba że p rzep isy u sta w y sta n o w ią in a c z e j” .

6 P or. F. R u s e k : Z agad n ien ia u stroju i p o stęp o w a n ia przed sąd am i p racy i ubezp ieczeń sp o łec zn y ch , „N o w e P ra w o ” 1975, nr 1, s. 3 i n ast.

(7)

N r 6 (234) Z a sk a rź a ln o ść o rz e c z e ń okr. s ą d ó w p r a c y i u b e zp . spoi. OS

(decyzja) o rg a n u o rzekającego (rentow ego). W konsek w en cji więc, w sy tu a cji p r o ­ cesow ej przew id zian ej w § 4 a rt. 90 u sta w y od orzeczenia okręgow ego sądu p ra c y i ubezpieczeń społecznych odw ołanie, ja k stw ie rd z a S ąd N ajw yższy, n ie przysługuje.

W niosek pow yższy w za k resie p ra w a m iędzyczasow ego na gruncie art. 90 § 4 u sta w y nie w y d aje się je d n a k uzasadniony, ja k k o lw iek ogólne i lakoniczne s fo r­ m u łow anie tego przepisu, z b ra k u bliższych ok reśleń , pozw ala na w yciągnięcie różnych w niosków o p a rty c h na różnych koncepcjach, u ściślających jego dyspozycje.

P u n k te m w yjściow ym stan o w isk a innego od zajętego przez Sąd N ajw yższy je s t — podobnie ja k p rzy u z a sa d n ien iu zasady p ierw szej uchw ały — to, że p o ­ stępow anie w szczęte p rzed dniem 1.1.1975 r. i do tej d a ty praw om ocnie nie z a k o ń ­ czone toczy się w ed łu g przepisów dotychczasow ych, co w y n ik a w odniesieniu do sp ra w o św iadczenia p ieniężne z z a o p atrz en ia em ery taln eg o z art. 90 § 2 ustaw y. W y ją te k od tej zasady stanow i art. 90 ust. 3 u staw y , k tó ry odnosi się w yłącznie do p o stęp o w an ia p rzed o rg an am i ren to w y m i, a w ięc do spraw , k tó re stosow nie do przepisów dotychczas o b ow iązujących nie podlegały rozpoznaniu okręgow ego sądu ubezpieczeń społecznych, jeżeli po dniu 1.1.1975 r. zostało w y d an e orzeczenie przez o rg an re n to w y (o rzek ający ) w ro zu m ien iu a rt. 13 p k t 1 ustaw y.

Skoro — zgodnie z założeniem U staw odaw cy — do dalszego postępow ania w tych sp raw ac h toczącego się po d niu 1.1.1975 r. sto su je się przepisy dotychczasow e, a czynności doko n an e przed tą d a tą są skuteczne, jeżeli odp o w iad ają przepisom dotychczasow ym — to zasad a pow yższa sto su je się rów nież do p o stępow ania o d ­ w oław czego, k tó re się kończy dopiero z chw ilą u p raw o m o c n ien ia się orzeczenia w ydanego w to k u in sta n c ji przed o rg an am i u stan o w io n y m i przez ustaw ę. S y tu ac ja procesow a po u ch y len iu zaskarżonego o rzeczenia przez sąd rew izyjny, a w ięc przez sąd dru g iej in sta n c ji, je s t an alogiczna do sy tu a cji, ja k a istn ie je po uchyleniu o rze­ czenia o roszczenia praco w n ik ó w ze s to s u n k u pracy. T ak w jed n y m ja k i w d r u ­ gim w y p ad k u o b jęty m u norm ow aniem a rt. 90 § 4 u sta w y n a s tę p u je po u chyleniu w y ro k u p rze k aza n ie do ponow nego rozp o zn an ia okręgow em u sądow i p racy i u b e z ­ pieczeń społecznych, albow iem w obu tych w y p ad k ach w yrok uchylony nie istnieje, a sąd, k tó re m u sp ra w a została przekazana, m oże b y ć w yłącznie sądem pierw szej in ­ stan cji, skoro p o stęp o w an ie w to k u in sta n c ji toczy się w edług dotychczasow ych przepisów . W y e ksponow ana przez Sąd N ajw yższy różnica, ja k a zachodzi w p rz e p i­ sach p o stęp o w an ia odw oław czego w sp raw ac h o roszczenia pracow ników ze sto ­ su n k u p ra c y w p o ró w n a n iu z p rzep isam i o św iadczenia pieniężne z zaop atrzen ia em ery taln eg o , n ie p rze k szta łc a p o stęp o w an ia odw oław czego, toczącego się w edług dotychczasow ych przepisów , w p o stępow anie je d n o in sta n cy jn e . S y tu ac ja procesow a p rzew id zian a w § 4 a rt. 90 u sta w y odnosi się do uchy len ia w y ro k u sądu pierw szej in sta n c ji przez sąd d ru g iej in sta n c ji albo przez S ąd N ajw yższy, a nie do u ch y le­ nia decyzji o rg a n u ren to w eg o , k tó ra ty lk o w zw iązku z u chyleniem w y ro k u p ie rw ­ szej in sta n c ji m oże być uchylona, jeżeli sąd rew iz y jn y na m ocy a rt. 388 § 2 k.p. zniesie dotychczasow e postępow anie. N orm a § 4 art. 90 u sta w y je st no rm ą p ra w a m iędzyczasow ego, reg u lu jące g o p o stęp o w an ie sądow e, a w ięc postępow anie toczące się przed o rg an a m i sądow ym i, po d niu 1.1.1975 r. w sp raw ac h w szczętych przed tą datą, a nie przed innym i org an am i o rzekającym i.

S k o .o S ąd N ajw yższy, ja k w y n ik a z pierw szej tezy uchw ały, uznał, że okręgow y sąd p rac y i ubezpieczeń społecznych — w sy tu a c ji procesow ej przew idzianej w § 4 a rt. 90 u sta w y — je st sądem p ierw szej in sta n c ji, w obec czego od orzeczenia tego sąd u w ydanego po u chyleniu w y ro k u przez sąd dru g iej in sta n c ji lub przez S ąd N ajw yższy p rzy słu g u je stronom odw ołanie, to n ie uzasadnione w ydaje się,

(8)

96 J a n i n a K r u s z e w s k a N r 6 (234)

z pow odów w yżej przytoczonych, uznanie, iż o d w ołanie to nie p rzy słu g u je w s p r a ­ w ach o św iadczenia p ieniężne z z a o p atrz en ia rentow ego. K oncepcja p rz y ję ta przez Sąd N ajw yższy p rzecin a p o stęp o w an ie procesow e w jed n ej i tej sam ej sp raw ie n a dw ie części, po d leg ające różnym reżym om p raw n y m . Do chw ili u ch y len ia o r z e ­ czenia przez są d rew iz y jn y p o stępow anie toczy się w edług przepisów d o ty c h cz a­ sowych. Po u chyleniu orzeczenia po stęp o w an ie p rze k szta łc a się w je d n o in s ta n c y j­ ne, chociaż sąd, k tó rem u sp ra w a została p rze k aza n a, orzeka w pierw szej in sta n c ji, a postępow anie przed tym sądem toczy się w edług niniejszej u staw y, a w ięc w y ­ ją tk o w o ta k ja k przed sądem p ierw szej in stan c ji, od którego orzeczeń z reg u ły p rzy słu g u je odw ołanie, jeżeli z m ocy odpow iedniego p rzepisu nie je s t ono w y łą ­ czone.

W ydaje się, że u zasadniona je s t ta k a in te rp re ta c ja , k tó ra godzi podstaw ow e z a ­ łożenia p o stępow ania toczącego się w sp raw ac h w szczętych przed dniem 1.1.1975 r. i do tej daty praw om ocnie nie zakończonych w edług dotychczasow ych przepisów (art. 90 § 1 i 2 oraz a rt. 91 u staw y ) z zasadą w yrażo n ą w art. 90 § 4 u staw y, iż postępow anie przed okręgow ym i sądam i p rac y i ubezpieczeń społecznych, po u chyleniu orzeczenia pierw szej in stan c ji, toczyć się będzie „w edług przepisów n i ­ niejszej u sta w y ”.

P rzytoczone w yżej założenia i zasady m ożna określić j^ k o g eneralne, poniew aż m a ją one zastosow anie w m yśl przepisów u sta w y do dalszego p o stępow ania przed okręgow ym i sąd am i p racy i ubezpieczeń społecznych w okresie m iędzyczasow ym — bez w zględu na rodzaj sp ra w i roszczeń będących przedm iotem tego p o stę p o ­ w ania.

Zgodnie z a rt. 94 ustaw y, k tó ry w p ro w ad ził zm ianę art. 24 lit. a u sta w y z dnia 15.11.1962 r. o Sądzie N a jw y ż sz y m 7, Sąd N ajw yższy rozpoznaje m.in. odw ołania od niepraw om ocnych orzeczeń okręgow ych sądów p ra c y i ubezpieczeń społecznych w ydanych w pierw szej in stan c ji, je st w ięc o rganem odw oław czym w try b ie p o stę ­ p ow ania in stan c y jn eg o w sp o rac h ze sto su n k u p racy w szerokim tego słow a z n a ­ czeniu.

D ruga zasada u chw alona przez S ąd N ajw yższy o niedopuszczalności odw ołania od orzeczeń sądów pracy i ubezpieczeń społecznych w sp raw ach o św iadczenia pieniężne z za o p atrz en ia rentow ego stosuje się do sp ra w o św iadczenia pieniężne z ty tu łu w ypadków przy p ra c y i chorób zaw odow ych, należn e p racow nikow i od uspołecznionego zak ład u pracy, ja k to stanow i u ch w ała sk ła d u siedm iu sędziów SN z dnia 23.IV.1976 r. V P Z P 1/76.8 W u za sa d n ien iu tej uchw ały S ąd N ajw yższy podkreśla, że a rt. 91 u sta w y n ie odsyła do a rt. 90 § 1, k tó ry p"zew iduje stosow anie w okresie p rzejściow ym do sp ra w o roszczenia praco w n ik ó w ze sto su n k u p rac y przepisów kodeksu postęp o w an ia cyw ilnego. Z pow yższego Sąd N ajw yższy w y p ro ­ w adza w niosek, że art. 91 u sta w y n a k a zu je stosow ać w p ro st do sp ra w w nim w y ­ m ienionych p rzepisy § 2 i 4 a rt. 90 u staw y , a w ięc ta k i try b postępow ania, ja k i je st w ym ieniony w § 2 a rt. 90. U zasadnia to a k tu aln o ść zasady p ra w n e j uchw alonej w odniesieniu do roszczeń praco w n ik ó w o św iadczenia pieniężne z zao p atrzen ia em ery taln eg o oraz do roszczeń p rac o w n ik ó w o św iadczenia pieniężne z ty tu łu w ypadków p rzy p rac y i chorób zaw odow ych, n ależne od uspołecznionego zakładu pracy.

7 J5z. U. Nr 11, poz. 54.

8 Por. OSNCP 1976, nr 11, poz. 234 oraz „Służba P ra co w n icza ” 1§76, nr 9, s. 30. Zasada p raw n a objęta p ow ołan ą u ch w ałą od n osi się w y łą c z n ie do in te r p r e ta c ji art. 91 u sta w y na p o d ­ sta w ie p op rzed n iej u ch w a ły z dnia 24.V II.1975 r. V PZ P 7/75, OSNCP 1975, nr 12, p cz. 158.

(9)

N f 6 (234) Z a sk a rż a ln o ść o r z e c z e ń okr. s ą d ó w p r a c y ł u b ez p . spoi. 9 7

U zasadnienie sta n o w isk a odm iennego od przedstaw ionego wyżej ze w zględów w nim przytoczonych odnosi się rów n ież do sp raw , o k tó ry ch m ow a w a rt. 91 u staw y . P o d staw o w ą p rzesłan k ą tego odm iennego stan o w isk a je st dyspozycja art. 90 § 2 i a rt. 91, k tó ra podobnie ja k dyspozycja a rt. 90 § 1 u sta w y obejm u je w yłącznie postęp o w an ie sądow e p raw om ocnie n ie zakończone przed dniem 1.1. 1975 r., a nie p o stęp o w an ie p oprzedzające odw ołanie do sądów ubezpieczeń sp o ­ łecznych, ja k rów n ież dyspozycja art. 90 § 4 u sta w y , k tó ra odnosi się do sp raw w ym ienionych w a rt. 90 § 1 i 2 oraz w art. 91 u staw y . D yspozycja art. 90 § 4 u sta w y n o rm u je rów nież w yłącznie postępow anie sądow e przed sądam i p racy i u b e z ­ pieczeń społecznych po u chyleniu w y ro k u przez sąd dru g iej in sta n c ji lub przez Sąd N ajw yższy, nie czyniąc żadnej d y feren c ji w ty m p ostępow aniu w zależności od k ateg o rii sp ra w o b ję ty ch tą dyspozycją.

Ad III. T rzecia zasada p raw n a, dotycząca try b u p o stępow ania przed o k ręg o ­ w ym sądem p ra c y i ubezpieczeń społecznych o rze k ają cy m w pierw szej in stan c ji w sy tu a cji procesow ej p rzew idzianej w § 4 art. 90 u sta w y — n asu w a pew ne w ą t­ pliwości.

Ja k k o lw ie k p y ta n ie p ra w n e dotyczyło try b u p o stę p o w an ia przed okręgow ym sądem p rac y i ubezpieczeń społecznych, to je d n a k S ąd N ajw yższy uznał, że try b postęp o w an ia przed ty m i sądam i łączy się z try b e m p o stępow ania przed S ądem N ajw yższym , ja k o ro zpoznającym odw ołania od orzeczeń p ierw szo in stan cy jn y ch tych sądów. S ąd N ajw yższy w yszedł z założenia, że p rzepisu § 1 art. 74 u sta w y nie m ożna analizow ać w o d erw an iu od § 2, k tórego treść stanow i w skazów kę i n ­ te rp re ta c y jn ą d la praw id ło w ej w y k ład n i § 1 a rt. 74. Z ałożenie pow yższe n ie budzi w ątpliw ości. N ato m iast p o w sta je w ątpliw ość tej treści, czy w obec w yraźnego o g ra ­ niczenia dyspozycji a rt. 74 § 1 i 2 u sta w y do try b u p o stępow ania przed o k ręg o ­ w ym i sąd am i p ra c y i ubezpieczeń społecznych m ożna stosow ać — w raz ie p r z e ­ j ę c i a przez te sądy do ro zpoznania sp raw y p rzed staw io n ej do rozpoznania przez organ o rze k ają cy ze w zględu na w y stę p u jąc e w sp ra w ie pow ażne w ątpliw ości — try b p o stęp o w an ia przew id zian y przez a rt. 74 na w y p ad e k p r z e k a z a n i a s p r a ­ wy po uch y len iu w y ro k u przez sąd rew izy jn y . S tosow anie try b u postępow ania określonego w a rt. 74 u sta w y per analogiam S ąd N ajw yższy uzasadnia b rak ie m w yraźnego przepisu, k tó ry by w skazyw ał, w ja k im try b ie SN rozpoznaje odw o­ ła n ia okręgow ych sądów p rac y i ubezpieczeń społecznych w szczególnych w y p a d ­ k ach przew id zian y ch w a rt. 90 § 4 u staw y. S ąd N ajw yższy stw ierdza, że b ra k rów nież p rzep isu o k reślająceg o try b p o stępow ania S ąd u N ajw yższego rozpoznającego o d w ołania od pierw szoinstancyjm ego orzeczenia okręgow ego sądu p rac y i u b ezp ie­ czeń społecznych po u ch y len iu w p o stępow aniu z rew iz ji nadzw yczajnej orzecze­ nia ko m isji rozjem czej (art. 68 ustaw y).

Z pow yższych zatem w zględów S ąd N ajw yższy stw ierd za, że przepis § 1 art. 74 — podobnie ja k § 2 — z n a jd u je zastosow anie w e w szystkich w ypadkach, w k tó ry ch okręgow y sąd p ra c y i ubezpieczeń społecznych rozp o zn aje sp raw ę ja k o sąd p ie rw ­ szej in stan c ji.

In te r p r e ta c ja pow yższa w odniesieniu do try b u p o stęp o w an ia przed okręgow ym i sądam i p ra c y i ubezpieczeń społecznych objętego p y ta n ie m d ru g im w y d aje się być niezgodna z dyspozycją a rt. 72 u staw y , k tó ry sta n o w i gen eraln ie, że w sp raw ac h nie u reg u lo w a n y ch n in ie jsz ą u sta w ą sto su je się do p o stępow ania przed o k ręg o ­ w ym i są d am i p ra c y *i ubezpieczeń społecznych p rzep isy w ym ienione w treści tego a r ty k u ł u .9 * 7

9 P o r . F . R u s e k : o p . c it., s. 14.

(10)

N r 6 (234)

98 W s p o m n i e n i a p o ś m i e r t n e

N asu w a się tu jeszcze u w ag a ogólna, że p rzepisy p ra w a in te rte m p o ra ln e g o z r e ­ guły n ie n a ru s z a ją p ra w stro n w procesie, ja k ie n abyły one pod rzą d em daw nego reży m u p raw n eg o obow iązującego w dacie wszczęcia sporu przed w łaściw y m i o r ­ ganam i, a w y jątk o w o ty lk o w tedy, gdy przepis szczególny stanow i inaczej.

•fSPOMJI/IE/l/M P O Ś M I E S t T W E

Adw. Ś w ię to s ła w M ic h a ł K ra w c z y ń s k i

W d n iu 10 m a rc a 1977 r. zm arł w K ielcach ad w o k a t Ś w iętosław M ichał K ra w ­ czyński, były dziekan R ady A dw okackiej w K ielcach, znak o m ity p ra w n ik , u k o c h a ­ ny przez w szystkich kolega, członek Z w iązku L ite ra tó w Polskich, odznaczony: 1971 r. — n a g ro d ą lite ra c k ą m iesięcznika sp o łeczn o -k u ltu raln eg o „ P rz e m ia n y ”, w 1972 r. — n a g ro d ą m ia sta K ielc za tw órczość lite ra c k ą , w 1974 r. — O dznaką zasłużonego działacza k u ltu ry , w 1974 r. — o d zn ak ą „Za zasługi dla K ielecczyzny” i w 1975 r. — dyplom em u zn a n ia w ra z z m edalem z okazji X X X -lecia Zrzeszenia P ra w n ik ó w P olskich.

Ś w ięto sław M ichał K raw czy ń sk i urodził się w Ł azach koło Z aw iercia w dniu 3 m a ja 1913 r. Po ukończeniu w 1931 r. gim nazjum ty p u klasycznego i złożeniu egzam inu dojrzałości, w stą p ił n a W ydział P ra w a U n iw ersy te tu W arszaw skiego, k tó -y ukończył w 1936 r., uzy sk u jąc ty tu ł m a g istra praw . Od 21.IX. 1936 r. do 29.VI.1937 r. był w S zkole P o dchorążych R ezerw y A rty le rii we W łodzim ierzu W ołyńskim , a n a stę p n ie służył w 22 PA L w P rzem yślu.

W 1937 r. został w p isan y na listę a p lik an tó w adw okackich w K ra k o w ie pod p a tro n a te m adw . L u c ja n a G ierow skiego w K ielcach, ale n a sk u te k zm iany u staw y o u s tro ju a d w o k a tu ry p rzy ję to go n a ap lik a c ję sądow ą w K ielcach.

Do czynnej służby w ojskow ej — w zw iązku z ów czesnym zagrożeniem w o jen ­ nym — został pow ołany w sie rp n iu 1939 r. K am p a n ię w rześniow ą odbył ja k o do­ w ódca p lu to n u VI b a te rii 22 P A L z P rzem y śla — w ra n d z e plutonow ego p o d c h o rą ­ żego. 22 w rześn ia 1939 r. d o sta ł się do niew oli w okolicy R aw y R uskiej i od tej chw ili p rze b y w a ł w różnych sta la g a c h aż do k w ietn ia 1945 r.

P o w yzw oleniu był w la ta c h 1946— 1947 obrońcą sądow ym w sp raw ac h k arn y c h p rzed S ąd am i Z arząd u W ojskow ego S tan ó w Zjednoczonych A m eryki w N iem czech w W etzlar, G iessen i okolicy. D oskonała znajom ość p ra w a oraz języka angielskiego, p ełn y życzliw ości sto su n ek do ludzi i w n ik liw e za zn a ja m ian ie się z ich losem s p r a ­ w iły, że na ty m sta n o w isk u zrobił w iele dobrego dla P olaków (drukow ano w spo­ m n ie n ia adw. K raw czyńskiego z tego ok resu w „P ale strz e ” — n r 3 1974 r.). W obo­ zie W e tz lar z a w arł zw iązek m ałżeński z P olką, k tó ra — ró w n ie ja k on w obozach je n iec k ic h — p rzeszła k ilk u le tn ią g ehennę w obozach p rac y w Niem czech.

Ś w ięto sław K raw czy ń sk i p o w rócił do P o lsk i 20 m a rc a 1947 r., a w czerw cu tego sam ego ro k u został re a k ty w o w a n y ja k o a p lik a n t adw o k ack i w K ielcach. W sty cz­ n iu 1949 r. został w pisany na listę a d w o k a tó w Izby A dw okackiej w L u b lin ie z sie­

Cytaty

Powiązane dokumenty

error of 0.2 m outweighs the benefit of a fine LOD, and our results indicate that in two of the three considered spatial analyses, an LOD1 acquired with σ ¼ 0:2 m is a much

S ym etrycznie w stosunku do kościoła, po dwóch przeciwnych stronach rynku, stały dwa najw iększe zajazdy. Zam ykały one kompozycję ustaw ionego na osi rynku

W os­ ta tn ic h czasach w zrosła znacznie ilość zm iękczaezy

Actions that the insurance company should initiate to increase the customer satisfaction level: 1 – improve quality, 2 – provide discounts and bonuses, 3 – expand the product range,

Za zło uznaje on „te cechy życia zbiorowego, które w żaden sposób nie dadzą się pogodzić z uznawanymi i akceptowanymi powszechnie wartościami

469 kpc przewiduje, że sąd uzna za niedopuszczalne podjęcie przez powoda pracownika, ubezpieczonego w danej sprawie czynności materialno-dyspozycyjnej obejmującej zawarcie

Do właściwości sądów rejonowych, bez względu na wartość przedmiotu sporu, należą sprawy z zakresu prawa pracy o ustalenie istnienia stosunku pracy, o uznanie

Pomijając już fakt, że na tem at owych „przemian“ można dow iedzieć się więcej z korespondencji Przybyszewskiego niż z owych wspom inków Boya, które Zimand