Zbieracz Literacki i Polityczny : [pismo czasowe]. T. 4, nr 22 (22 września 1837)

Nro22. R.1837. ^PIĄTEK 22 ^WRZEŚNIA.

LITERACKI I POLITYCZNY.

WYCIECZKI NAPOLEONA Na Wzór Hardn- al-R^aszyda.

( Dokończenie.)

W krótce przybyli do przej­

ścia Panoram ów, które w ów czas najzamożniejsze i najpię­

kniejsze w całej stolicy b yło.—

Pyszny alabastrów magazyn , który tam jeszcze przed kilką laty widzióemożna było , zwró­

ci! uwagę Cćsarza. Kosztowne dwa wazony w guście medycyj- skim , wystawione przed skle­

pem spodobały mu s ię , wszedł więc do sklepu dla zapytania się o cen ę, lecz zastał tylko za­

miatającą służącą, która na je­

go żądanie z powątpiewającą mi­

ną odpowiedziała, no proszę, czyż Pan dla kupienia ich pyta się? nigdy bym się tego nie do­

m yśliła, lecz kiedy ta k , to za­

dzwonię na Panią. ' V / istocie Pani sklepu zeszła nienawnie.—

Czćm że mam Panu służyć?

zapytała Cćsarza zimno.'— Ja­

każ jest cena tych dwóch wa­

zonów ?— Czy Pan je kupić chce?

— Nie inaczćj ! z oburzeniem od­

powiedział CćSarz, którego jej powątpiewanie o mało o zapo­

mnienie przybranćj roli nie przy­

prawiło. — 4 ,0 0 0 franków’, ani jednego Harda mniej. — 4 ,0 0 0 franków! powtórzył zdziwiony, i nie zadowolniony powierzcho­

wnością i postępowaniem P an i sklepu. To jest nadzwyczaj dro­

go , szczególnićj dla mnie. — Już chciał wychodzić, gdy ku­

pcowa , podparłszy sobie boki, z ironicznym uśmiechem zawo­

łała : Łatwo się lego domyśleć!

A przecież kosztują mnie 5 ,0 0 0 franków! Lecz czyż nie lepiej ze stratą sprzedać, jak z głodu umrzćć?

O,

dobrze wyjść na handlu. W sz y ­ scy się ż a lą ! W o jn a , i wojna wiecznie! Handel wcale nie i- dzie j kupcy niszczeją ! Ale mi­

mo to , trzeba jak dawnićj po­

datki opłacać! . , . . Przy pier-

W —

wsz.yeh słowach kupeowćj, twarz Cesarza przybrała wyraz niepo­

dobny do opisania. Najpićrwćj zarumienił s ię , lecz wkrótce bladość zwykła wystąpiła na no­

w o ; wargi zsiniały; oczy bły­

szczały gnićwem ; ręce na pier­

siach założył ; i ściskał dłonie.

W lej pozyeyi, zapytał się prze­

nikliwym głosem ; któryby naj­

odważniejszego mógł zm ięszać;

Czy Pani masz męża ? Gdzież on jest? , Czemu go tu nie w i­

d zę?— Niech się Pan tak nie unosi! dzięki B o g u ! mam mę­

ża ! wyszedł z rana dla odebra­

nia cokolwiek pićniędzy. Tru- dno to bowićm jest teraz! Nikt nic nić m a ! Z resztą, cóż Pan od niego chccsz? W szakże ja tu jestem ? — Dobrze P a n i, do­

brze ! Cbciałem tylko mężowi uowiedzićć iż wezmę te wazo­

n y . . . . lecz później. . . . przy- szlę po nich. — Poczćm wyszedł ze sklepu, więcej swoją pręd­

kością zmięszuny, jak nieprzy­

jemnościami które mu kupcowa nagadała, a spostrzegłszy Du- rocu który się był na ulicy zo­

sta ł, zaw ołał: Na honor! do­

stałem dziś za sw o je ! Szalona kobieta, druga JMcgera, która się do polityki m ięsza, zamiast,

swoich wazonów pilnow ać! Lecz jej' mężowi głow ę zmyć muszę, jego to bowiem wina! — W i­

dać z ląd, iż podobne wycieczki nie zawsze z korzyścią się koń­

czyły, lubo nic często się przy- 1 rafiałv! — Nasi szlachetni Szpe­

racze po przybyciu do Tuille- riów w krotce zapomnieli kup-r co wą alabastrów, i śniadanie na kredyt. — W sześć tygodni po- tć m , zaproponował Cesarz Du- rocowi podobną przechadzkę.

Lecz dla mocnego zimna odło­

żono takową na inny raz. — D obrze, rzekł Napoleon , lecz właśnie przyszło mi na myśl co się leż z ową bistoryą w Chińs­

kich łazienkach zrobiło?— W Istocie, Najjaśniejszy Panie! z żulem wyznać muszę iż zupeł­

nie o tein zapomniałem. Lecz natychmiast ehcę to zapomnie­

nie wynagrodzić. — Bardzo słu­

sz n ie , i to godnym sposobem!

Rozumiesz mnie ? — Przy tej o- kuzyi, każ także powiedzieć m ę­

żowi kupeowćj w azonów , aby mi zalargowane wazony osobi­

ście dostawił. I ja także mam zapomnienie wynagrodzić; zo- baczemy jak się to uda. — O

godzinie dziesiąte j zrana, słu ­ żący, któremu W ielki Marszałek

— M ~

dał polecenie, wszedł do k aw iar- ni przy Chińskich łazienkach będącej i rz e k ł: Proszę P a n i, c z y i nie t u , przed sześcią ty­

godniami dwóch Panów w sza­

firowych surdutach było, któ­

rzy zjadłszy śniadanie, pienię­

dzy do zapłacenia nie mieli?-—

T a k , mój P a n ie , z lr wożona właścicielka kawiarni rzekła, po­

znała bow iem , iż pytający libe- ryą dworską miał na Sóhie. —

T o więc był Cesarz 1 W ie lk i Marszalek Pałacu. Mogęż się teraz z kelnerem widzićć który w ten czas za nich zapłacił?-—

Bardzo dobrze m ój Panie ! — natychmiast go zawołam . — P ani domu prawie ot! zmysłów odchodząc zadzwoniła. P o w ta ­ rzając c ią g le , iź jć j się utopić p rzy jd zie , jeżeli je j do Cesarza dla błagania u nóg jego prze­

baczenia nie puszczą. Służący za przybyciem kelnera oddał mu rulon zdO siątdukatam izośw iad- czeniem w imieniu Marszalka : I ż jeżeli by on , lub kto z jego fam ilii w zględów jakich potrze­

b o w a ł, śmiało się do niego u- dae może. — Kelner ten zowiąc się D arg ens, nie zaniechał ko­

rzystać z obietnicy W ie lk ie g o

Marszałka, i za pośrednictwem

tcgóJ, został służącym dworu

cesarskiego. Uzyskał Oft zaufa­

nie Józefiny, która go poź.uiej, w czasie rozwodu doM alm aison w zię ła .— (Nakoniec atoli szcze- gólnićjszem przezuaczeniem lu­

dzi ow ego’ czasu roku 1814 ,

[

z dwiema wazonami które Cesarz przed sześcią tygodniami targo­

w a ł , natychmiast «(«!;«ł się do

zamku. Gdyż Cćsarz go .ocze­

kuje!— O N ie b a ! zawołał ku­

piec. Czyż mnie zastrzelić ka­

ż ę ? . . . A zwracając się do żo­

ny, która , nieporuszona stała , rz e k ł: Ju ż j a sobie to myśla- łe m , tyś pewnie podług chwa­

lebnego zwyczaju o polityce ro­

zprawiała — i przed kim jeszcze?

przed Cćsarzem. T y nigdy tw ego

;ęzvea powściągnąć niómoźesje, 'iiiino moje eołlzięńne p ftrS ljjo- g i ! — A l i , mój Boże ! cóż się ze mną s t a n i e ! . . , T rw o g n ta k przejęła biednego kupca, iż ce­

sarski służący zaledwie go u- spokoić zdołał. O e błoną wszy z pierwszego przestrachu, udał się z wazonami do Tuillcriów ,

gdzie stanąwszy przed Cćsarzem, zaledwie na nogach utrzymać się zdołał. Znaleziono Pana prze­

cież ! nakazującym tonem razem pokonywajcym uśmićcb zawołał Napoleon. Cieszę s ię , zw idze­

nia g o . —A dobywszy zbiórka, osiem biletów tysiąc frankowych podał je drżącemu kupcowi,-—

dodając krótko brzmiącym to­

nem : który mu tak był właści­

wym w chwili gdy komu wyrzut jaki robie chciał, Nie dawno byłem w handlu W aepana, tar­

gowałem wazony; żona W a e ­ pana żądała za nie 4 ,0 0 0 fran­

ków mimo to, jak twierdziła iż ją 5 ,0 0 0 kosztują, chociaż to jest jawnem kłamstwem, lecz oto jest 8 ,0 0 0 . W e ź je W a ć ­ pan, 4 ,0 0 0 za wazony, a czlć- ry tysiące jako wynagrodzenie dla siebie, za gniew który we mnie żona Waćpana obudziła, a który mogłeś drogo przypła­

cić. Powiedz jej W aćp an , iż­

by na przyszłość więcej o go­

spodarstwie jak o polityce my- śła ła ! Gdyż inaczćj, każę ją i W aepana w B iećtre zamknąć!

Teraz idź W aćpan; wszystko mu już powiedziałem.

POWIASTKA.

M ićj serce « i patrzaj w serce.

fiom antycznwć.

t

Za dawnych czasów wtym wyrazie Babka wyobraźnia na­

sza malowała kobietę podeszłą, poważną, — czasami zrzędną, czasami nazbyt pieszczącą, — lecz zawsze w ogromnym czć- pku , w staroświeckiein krześle niedaleko kominka, zokularami, które jeżeli nie na n o sie , to w gockićj spoczywały książce — a najczęściej opowiadającą stare dzieje : o powietrzu morowem , i o szarańczy. — Dzisiaj ! . . . o dzisiaj — wszystko inaczej. — Dzisiaj babunia jest to istota do określenia trudna; ziemnowodne stw orzenie, stojące na granicy dwóch wieków, zrywające kwia­

ty z kraju , który opuszcza , a- by nićmi ubarwić kraj, do któ­

rego przechodzi.— Dzisiaj ba­

bunia jest sobie kobietą, która nie tańczy, tylko poloneza, któ­

ra miasto kwiatków wplecionych w e w łosy, nosi je na kapelu­

szu , lub Czćpku; lecz której myśli nie cierpią innćj odmiany,

— 441

p r ó c z w s lF o jir na głowie. ~ N iegdyś babunia bywała samo­

władną panią domu; karciła pu­

stoty małych whucłL^ów , wska­

zywała im drogę moralności i c n o ty ; słowem rządy jej podo­

bne były do pastuszego kija, który- choć czasem udcrzyj czę- śeićj jednakże broni od szkody.

— D z i s i a j . . . . jest niby to sa­

mo , tylko że serce przeszło na prawą stronę, jak pewien do­

wcipniś powiedział.

i i.

Pani kasztelanowa P . . *» by­

ła wzorem babuń dziewtętoa- stego svickn i najeharaktęrysty- cznićjszyni portretem m lo d ć js ta ­ r u s z k i. . U ni ej to nieśmiertelna młodość wcale niebyła urojeniem, ani śmiesznością. Czy to natu­

ra lepiej się z nią obchodziła,

««iź. z drugłćm i, czy sztuka le- pićj dla niej kłam ała, niż dla innych fcóbiźt? . . . tego niewićm;

lo tylko- pBOna , że Pani kaszte­

lanowa tak zapodziała rachubę lat św aięb , że jeżeli która z jej lówieńniczek zazdrośiiycb, za­

puszczając się w przeszłość ze sponmienia do spom nienia, z epoki do ep ok i, wyrachowała jej lat pięćdziesiąt, wszyscy w żyw e oczy kłamstwo jćj zadali.

•— Pięćdziesiąt la t ! 'e ty podo­

bna! , . . . — Ależ jćj wnuczka ! ależ jćj wnuczka ! , . , przeeież Anielka ma lat czternaście, cho­

ciaż jeszcze lalkami się b a w i, i u b ić r a s ię ja k dziecko.. « , . — Nikt tyin dowodom , choć ja - siiym , niedawał wiary. Zgoła, Czy Pani kasztelanowa m iała, lub n ić , lat pięćdziesiąt, nie nić mogło zdradzić tej tajemnicy, n ic! —-prócz niestety! jednej A n ielk i, która na nieszczęście z każdym dniem r o sła ! prócz tej Anielki , która jak żyjąca metryka, zadawała kłamstwo oczom wszy sl k ie b jej c zei cielów!

Oh ! czemuż nie może o d d a lić

jej gdzieś za światy, wyprzW s ię , zapomnieć, że miała jaką wnuczkę , jaką A n ielkę! —- N ie­

było sposobów nojzawibtzyEb , najromantyczniejszych, nad kló- remiby nieprzemyśli wala czynna głow a kasztelanowej. W ypra­

wić ją na w ie ś , zaniedbać w y­

ch ow an ie,— nic małym, podle­

gało trudnościom , cóżby na to powiedziały złośliwe języki ? — Zmusić do przyjęcia ślubów za­

konnych — Amelka nić miała powołania — a zmuszać broni­

ły i>y w ład ze, i sąd świata by ją potępił: Sąd św iata, przed kió-

rym drżała* jedynie, bó zdanie św iata było suuiieńiem kaszte­

lan ow ej. —— P różne rachuby!— <

nićm ogąc się pozbyć A n ie lk i, cóż pozostało kasztelanowej, j e ­ śli nie najdłużej p rzeciągał jej dzieciństw o, skazać ją na w ie­

czną zabawę z lalkam i, i na po­

kuty za złe stąpien ie, lub u- kfon ; a kiedy czasem w dzie­

cku odezw ało się czucie m łodćj d ziew czyn y, kiedy promień du­

szy i rozumu zapow iadał blizką w iosn ę w schodzącą dla n i e j . » » . o b ! w tedy zryw ała się burza mroźna i g r o ź n a , aby zniszczyć ten rozwijający się kwiatek,

n i.

Pew nego w ieczora— a był to feralny w ieczór dla kasztelano­

w ej, ciotka jej stolnikow a bra­

cki wska , starusżka Sjedćindzie.

sięeiołetn ia, która na p ersw azję sw ćj sioStrsEeufey w yrzekła się wszyslkicfa przym iotów Starości

— i nawet po kryjomu za ż y w a ­ ła tab aczk ę, rozgadaw szy się niechcący ( co miała także su ­ row o zakazane) o dobrych sta ­ rych c z a sa c h , natrąciła coś o dworskim balu z pićrwszych lat panow ania S tan isław a A u gu sta.

P ierw szy ten w ypadek, przejął śm iertelną dreszcz;} kasztelano- w ę , lecz d r u g i, kiedy Amelka

w eszła n le w o ła n a , nim jeszcze'' g e śc ie w izy to w i opuścili salony, jak sztyletem przebił jej serce.

— T raiezne to dw a w yp ad k i!

Z p ierw szego zręcznie w yw inęła się k asztelan ow a, śm iejąc się z całej duszy z krótkiej pamięci sw ej cinIk i , i dodając, że w te­

d y b d w o umiała chodzić. — L ecz Am elka ! Am elka ! — Co za z g r o z a ! jeden z czcicielów k asztelan ow ej, c z y i nie zrobił u w a g i, ż« niebieskie oko dzie­

w częcia nabiera w y r a z u , a dru­

gi j że kibic jej w ychodzi z dzie­

cinnej iiiezgrahuośfił — K aszte­

lanowa zadrżała na tę m y śl, że A m elka od tej chw ili nie ju ż ofiary z cu k ierk ó w , lecz inne 1 lobiy od bićrae zacz nie. —ss N igd y żaden w ó d z , na < .wen przed w y- daniem b itw y n iep rzyjacielow i, który m a i lepsze stanow isku*

i św ieższe siły , nicprzepędził g o r s z e j, taiSzołołćjsźi^ n ocy, jak nasza k a s z t e l a n o w a . T r z e b a się p ozb y ł Am cłfci— o trzeba!

— gdzież sposoby ? M yśl jej ska­

kała z jed nego celu w d ru g i, wra­

c a ła , w iró w -,'a , topiła się i nie n ić m ogła w ydostać; — C óż począć? Cóż p o c z ą ć ? ! . . . .

(Dalszy ciąg nastąp i .)