Cena nwmTO 10 groigy Opłacono gołówlcg »
PISMO SPOŁECZNE, GOSPODARCZE, OŚWIATOWE I POLITYCZNE DLA WSZYSTKICH STANÓW
Nr 25 ||ZYXWVUTSRQPONMLKJIHGFEDCBA w to re k d n ia 2 8 lu te g o 1 9 3 9 11 Rok 21
Min. Siano w Warszawie
P R Z E D G R O B E M N IE Z N A N E G O ZUL1N1EKZ.A
W so b o tę o g o d z in ie 1 6 ,0 0 m in iste r h r. C ia n o z ło ż y ł w ie n ie c n a g ro b ie N ie
z n a n e g o Ż o łn ie rz a .
W c z a sie u ro c z y sto ści s k ła d an ia w ie li c a o b e c n i b y li w o je w o d a Ja ro sz ew ic z, d o w ó d c a O K 1 g e n . Iro ja n o w sk i, p . o . d y r. p ro to k u łu d y p lo m a ty c z n e g o A le k s a n d e r Ł u b ień sk i, k o m e n d an t m ia s ta p ik . M a c h o w ic z.
O b e c n y b y ł ró w n ie ż a m ab a sad o r P o l sk i w R z y m ie , g e n . W ie n ia w a D łu g o sze - w sk i. L ic z n ie p rzy b y li p rz e d sta w ic ie le k o lo n ii w ło sk ie j w sto lic y .
W c h w ili p rz y jaz d u p m in istra C ia n o w to w a rz y stw ie św ity , a m b a sa d o ra W ło c h A . d i V a le n tin o , a tta c h e m ilita ire p łk . J ó z e fa R o d re , m a rk iz a d i C o rtez z e o ra z c z ło n k ó w a m b a sa d y , k o m p a n ia h o n o ro w a w o jsk p o lsk ic h , w y staw io n a p rz e d g m ac h e m s z tab u g łó w n e g o o d d a ła h o n o ry w o jsk o w e , a o rk ies tra o d e g ra ła h y m n n a ro d o w y w ło sk i.
P o p rz y ję c iu ra p o rtu o d d o w ó d c y k o m p a n ii h o n o ro w e j w o jsk a m in . C ia n o p rz e s z e d ł p rz e d fro n te m , a n a stęp n ie z ło ż y ł w ie n ie c n a g ro b ie N iez n a n e g o Ż o ł n ie rza . P o o d d a n iu h o łd u N iez n a n e m u Ż o łn ierz o w i o rk ies tra w o jsk o w a o d e g ra
ła h y m n n a ro d o w y p o lsk i. P o u ro c z y sto śc i z ło ż en ia w ie ń c a m in iste r h r. C ia n o w p isa ł się d o k się g i p a m ią tk o w e j.
P a n a m in is tra C ia n o , o d je żd ż a ją c eg o z p la c u M a rs z a łk a P iłsu d sk ie g o , z g ro m a
d z o n a n a c h o d n ik a c h p u b lic zn o ść w ita ła g o rą c y m i w a c ja m i, w z n o sz ąc o k rz y k i n a c z eść W ło c h i m in . C ian o .
W IZ Y T Y
W g o d z in a c h p o p o łu d n io w y c h p . m i
n is ter h r, C ia n o w to w a rz y stw ie a m b a sa d o ra W ło c h A . d i V a le n tin o z ło ży ł w i
z y ty u p . m in istra B e c k a o ra z u p . p re m iera S k ład k o w sk ieg o .
O g o d z in ie 1 6 ,4 0 p . m in iste r h r. C ia
n o w to w a rz y stw ie p . m in istra S p ra w Z a g ra n ic z n y c h J . B e c k a i a m b asa d o ra A . d i V a le n tin z ło ży ł w izy tę M a rsz a łk o w i Ś m ig łe m u - R y d z o w i. P . M a rsza łek Ś m i
g ły _ R y d z p o d e jm o w a ł m in istra C ia n o h e rb a tą .
W g o d z in a c h w ie c z o rn y c h p . m in iste r h r. C ian o re w izy to w a ł p . m in iste r B e c k i p re m ie r S k ła d k o w sk i.
P rz e d g m ac h e m a m b a sa d y w ło sk ie j tłu m n ie z e b ra n a p u b lic z n o ść z g o to w ała p . m in istro w i h r. C ia n o e n tu z ja sty c z n e m a n ifestac je , w z n o szą c o k rz y k i n a c z e ść W ło c h M u sso lin ie g o i m in. C ian o .
A U D IE N C JA U P . P R E Z Y D E N T A R P . W A R S Z A W A . W c z o ra j o g o d z in ie 1 3 ,0 0 P . P re z y d e n t R z ec z y p o sp o litej p ro fe so r I. M o śc ic k i p rz y ją ł n a Z a m k u K ró le w sk im n a a u d ie n c ji M in istra S p ra w
Z a g ra n ic z n y c h , C a rillo P e ssen ti P o d e sta M . B e rg a m o .
P ig n o
P R Z Y JA Ź Ń W Ł O S K O - P O L S K A W A Ż N Y M F A K T O R E M P O K O JU
W E U R O P IE
W A R S Z A W A , Z o k a z ji p o b y tu m in i
s tra S p ra w Z a g ra n ic z n y c h W ło c h w W a rsz a w ie p o lsk o _ w ło sk ie T o w a rz y s
tw a K u ltu ry w R z y m ie p rz e sła ło p o d a d rese m p . m in istra J . B e c k a d e p e sz ę tre śc i n a stę p u ją ce j: „ P o lsk o -W ło sk ie lo w a rz y stw o K u ltu ry p rz e sy ła ż y c z e n ia p m y śln o śc i sz lac h e tn em u n a ro d o w i p o l
sk ie m u o ra z w y ra zy sw ej n ie zło m n e j w ia ry w d a lsz y p o m y śln y ro z w ó j sto su n k ó w p o m ię d z y W ło c h a m i i P o lsk ą, k tó ry c h n ic n ie d z ie li a w szy stk o łą cz y ".
(— ) V E L P E
Konflikt pomiędzy polskimi
a niemieckimi studentami w Gdańskn
ją c s ię p iz e u s ię w z ię c id k ro k o w , k tó re z a p e w iiu y o y s tu u e iito m E o iaK o m b e z p ie _ c z e tisiw o o s o o is te i m o ż n o ść s w o b o d n e
g o o a o y w a n ia s tu d ió w . R ó w n o c z e śn ie b e n a t W o in e g o M ia s ta p ro te s to w a ł p rz e c iw re z o lu c ji w ie c u s tu d e n tó w P o la k ó w .
G D A Ń S K . W z w ią z k u z k o n flik te m w a ł w S e n a c ie W o ln e g o M ia sta d o m a g a p o m ię d z y p o lsk im i a n ie m ie c k im i stu
d e n ta m i P o lite c h n ik i G d a ń sk ie j n a tle z a jśc ia w jed n e j z k a w ia rń w e W rz e sz c z u , p o lsc y stu d e n ci z w o ła li w d n iu 2 4 b m . w iec m a n iie stac y jn y .
R e z o lu c je te g o w iec u z o sta ły p o c z y ta n e za o b ra źliw e p rz e z n ie m ie c k ic h stu d e n tó w , k tó rz y z a rea g o w a li n a n ie w ।
d n iu n a stę p n y m p rz e z u su n ię c ie p rz e m o j W so b o tę w g o d z in a c h p o łu d n io w y c h c ą stu d e n tó w p o lsk ic h z sa l w y k ła d o - stu d e n c i n ie m ie c cy p o d e sz li w w ięk sz ej w y ch . Z a rz ą d p o lsk ie j B ra tn ie j P o m o cy lic zb ie p o d D o m A k a d e m ic k i w e W rz e sz . p ro te sto w a ł u re k to ra i p o z o sta je z n im c z u p o d G d a ń sk ie m , z a m ie szk a ły p rz e z w p e rtra k tac ja c h , co d o lik w id a c ji in -'
c y d e n tu .
K o m isa rz g e n e ra ln y R . P . p ro te sto -
Pozbawienie praw redaktora
wypiera prasę polską w Niemczech
Z d n ie m 15 lu te g o 1 9 3 9 ro k u p rz e sta ł w y c h o d zić w R ie m cz e ch ty g o d n ik k a to lic k i w ję z y k u p o lsk im w y d a w a n y p rz e z a rc h id ie c ez ję w ro c ła w sk ą p t. ,,P o sła n iec N ie d z ie ln y a c z y te ln ik o m p o le co n o ab o n o w a n ie n ie m ie ck ie g o „ B istu m sb la tt E rz d ió z e se B re sla u ",
„ J e s t t ju ż d ru g i w y p ad e k w ty m ro k u z a m k n ię c ia p ism a k a to lic k ie g o w ję z y k u p o lsk im n a te re n ie R z e sz y . P rz y p o m in a m y , ż e w sty c z n iu 1 9 3 9 ro k u p rz e s ta ł w y c h o d z ić „ G lo s sw . F ra n c isz k a ", w y d a w a n y p rz e z O jc ó w F ra n c isz k a n ó w n a G ó rz e św . A n n y .
„ P o słan ie c N ie d z ieln y " p rz e sta ł c h o d z ić n a sk u te k o d e b ra n ia p ra w a k o n y w a n ia z a w o d u re d a k to rsk ie g o k s.
R o c h o w i S c h e itz y , k tó ry o d la t 15 p is
m o to re d a g o w a ł. P o n ie w a ż ż a d n e m u in n e m u n ie d a n o je d n o c z e śn ie p ra w a re d a
stu d en tó w P o la k ó w , p rz y c z y m m ięd z y o b u g ru p a m i stu d e n tó w d o sz ło d o b ó jk i.
P o licja g d a ń sk a ro z d z ie liła w a lc z ąc y c h , sp y c h a ją c stu d en tó w p o lsk ic h n a p o d w ó rz e D o m u A k a d e m ic k ie g o , stu d e n tó w n ie m iec k ich z a ś — p o z a o b rę b d o m u . S tu d e n c i ci ro z e sz li się.
K o m isa ria t g e n e ra ln y d o k o n a ł n a ty c h m ia st stan o w c ze j in te rw e c ji w se n a cie W o ln e g o M ia sta , u z y sk u jąc o d w ic e p re z y d en ta H u th a p o n o w n e w y ra ź n e z a p e w n ien ie. że w ła d z e g d a ń sk ie p rz y w ró c ą p e łe n p o rz ą d e k i że u c z y n ią w sz y stk o ,
a b y z a p o b ie c d a lsz y m z a jśc io m .
w y - w y -
g o w a n ia d a le j „ P o sła ń c a N ie d zie ln eg o ", p ism o , n ie p o sia d ają c re d a k to ra a u to m a ty c zn ie się z lik w id o w a ło .
F a k t te n je szc z e ra z p o tw ierd z a słu sz n o ść sta n o w isk a Z w ią z k u P o la k o w w N ie m c z e c h , ż e u staw a p ra so w a w sto su n k u d o p ra sy p o lsk ie j d a je m o ż n o ść p o śre d n ieg o lik w id o w a n ia p ism p o lsk ich p rz e z o d o ie ra n ie p ra w re d a k to rsk ich re d a k to ro m p ism . N a k o n iec z n o ść w y łą c z ę
lia z a te m p ra sy p o lsk ie j sp o d u sta w y p ra so w e j w sk a zy w a ł Z w ią ze k P o la k ó w w N ie m c ze c h n ie je d n o k ro tn ie i ró w n ie ż w m e m o ria le z d n ia 2 c z e rw c a 1 9 3 8 ro k u
sp ra w ę tę p o ru szy ł. ---- --- 7 - ~ --- 7
P rz y m u so w e z lik w id o w a n ie się „ P o - ż y w y c h k w ia tó w , sp o w ity ch w stęg a m i o sła ń ca N ie d z ie ln e g o " L u d P o lsk i w N ie- b a rw a ch n a ro d o w y c h b u łg a rsk ic h .
m c z e c h p rz y jm u je z e sm u tk ie m , w id z ą c: O g o d z in ie 1 8 ,0 0 w a u li u n iw e rsy te tu w ty m d a lsz y ciąg a k c ji w y p ie ran ia ja g ie llo ń sk ie g o je d en z c z ło n k ó w d e le g a - ję z y k a p o lsk ie g o .
Lczeni buigaiscy w Folsce
K R A K Ó W . W p ią te k p rz y b y li z War
sz a w y d o A ra k o w a c z ło n k o w ie d e le g a cji u n iw e rsy tetu so n jsk ie g o z re k to re m p ro - ie so re m d r. A le k se m S ta n isz e w e m n a c z e le . W p ią te k p rz e d p o łu d n iem u d a li się o n i n a W aw el, g d z ie w k ry p c ie p o d W ie żą S re b rn y ch D z w o n ó w p o o d d a n iu h o łd u p a m ię c i M a rsza łk a Jó z e fa P iłsu d 'sk ie g o z ło z y li u Je g o tru m n y w ią z an k ę
L u d n o ść p o lsk a R zeszy n ie m iec k ie j o d c zu w a p o stę p o w an ie w ład z n ie m ie c k ic h ja g k o w y so ce k rz y w d z ą ce m n ie jsz o ść n a ro d o w ą p o lsk ą , z w ła szc z a w p rz e ciw staw ie n iu d o sz e ro k iej sw o b o d y ja k ą cieszy się p ra sa n ie m iec k a w P o lsce, g d zie w sto s n k u d o w y d a w n ic tw w ję z y k u n ie m ie c k im w y c h o d z ą c y c h w o b rę b ie P a ń stw a P o lsk ie g o ja k i im p o rto w a n y c h
N iem iec sto su je się w ie lk i lib era liz m . = . X =
z
Podpisanie paktu
antykomunistycznego przez Węgry
B U D A P E S Z T .
te leg ra fic z n a d o n o si, iż z o k a z ji p o d p isa ł
W ę g iersk a a g e n c ja w e w n ę trz n y c h p a ń stw , k tó re p o d p isa ły u k ład .
cji, p ro f, d r B o ry s Jo c o w , p ro fe so r lite
ra tu r sło w ia ń sk ich u n iw ersy te tu w S o fii, w y g ło sił w y k ła d n a te m a t: „ M ic k ie w ic z [i B u łg a ria ."
* Uznanie rządu narodowego w Hiszpanii przez Francję
P A R Y Ż , P re m ie r D a la d ie r o św ia d c z y ł w Iz b ie , ż e n a p o n ie d z ia łk o w y m p o sie d z e n iu ra d y m in istró w z a m ie rz a p ro p o n o w a ć u z n a n ie p rz e z F ra n c ję d e ju re h isz p a ń sk ie g o rz ą d u n a ro d o w e g o .
Układ francusko-hiszpański został podpisany w Burgos
B U R G O S . /M in ister S p ra w Z a g ra n ic z n y c h g en . Jo rd a n i se n a to r B e ra rd p o d p i sa li w so b o tę u k ła d sk ła d a ją c y się z 3 -c h d o k u m e n tó w .
n ia p a k tu a n ty k o m in te rn o w sk ieg o p rz e z Z a g ran ic zn y c h W ło ch h r, C ian o .
P . m in . C ian o to w arz y szy ł m in. J ó z e f B eck .
N a śn ia d a n iu w y d a n y m n a Z a m k u p rz e z P a n a P re zy d e n ta R . P . p ro f. M o ś
c ic k ie g o i P a n ią M a rię M o ścick ą, d la S p ra w Z a g r. M in istra W ło c h h r, C ia n o i h r. E d d y C ia n o , w k tó ry m w z ią ł u d z ia ł M a rsza łek P o lsk i E d w a rd Ś m ig ły _ R y d z , o b e c n i b y li ze stro n y w ło sk ie j: a m b a sa
d o r Italii w W a rsz a w ie b a ro n D i V a len tin o o ra z b a ro n o w a D i V a le n tin o , a m b a
sa d o r G in o B u tti, d y re k to r d e p artam e n tu p o lity c zn e g o S p ra w . E u ro p , i Ś ró d - ziem n . w e w ło sk im M in iste rstw ie S p ra w Z a g ra n ic z n y c h h r. L e o n a rd o V ite tti, M i
n iste r p e łn o m o c n y , d y re k to r d e p . o g ó ln e g o h r. V itte rio E m a n u el B o n a re lli D i C a ste lb o m p ia n o , m in . p e łń , sz e f p ro to k u łu d y p l. w ło sk ie g o M in iste rstw a S p ra w
W ę g ry , m in iste r sp ra w z a g ra n ic z n y c h W ę g ier C sa k y w y g ło sił p rz e m ó w ie n ie, w k tó ry m o św ia d c z y ł, iż p rz y łą c ze n ie się W ę g ie r d o p a k tu a n ty k o m in tern o w sk ie g o o d p o w ia d a ło n ie ty lk o tra d y cji, sięg a ją c ej w stec z o la t 2 0 d o w a lk W ę
g ie r z b o lsz e w iz m em , a le ró w n ież u c z u cio m sz c z ere j p rz y ja ź n i w sto su n k u d o N ie m ie c , W ło ch i Ja p o n ii.
O b ro n a p rz e c iw k o k o m in te rn o w i, k tó re g o d z ia łaln o ść ro z c ią g a się n a c a łą k u lę z ie m sk ą, m o g ła b y ć z o rg a n iz o w a n a je d y n ie n a p o d sta w a c h m ięd z y n a ro d o w y c h . P a k t a n ty k o m in te rn o w sk i. k ló ry n ie je st sk ie ro w a n y p rz e c iw k o ja k ie m u k o lw iek p a ń stw u , p o w in ie n b y ć u w a - iź a n y ty lk o ja k o sa m o o b ro n a p rz e c iw k o
। n ie le g a ln e m u m ie sz a n iu się d o sp ra w P rz e d fro n te m su łta ń sk iej stra ży p a ła c o w e j w C a sa b la n c a .
„G Ł O S Nr. 25
Str. 2
i i imiiii ——r wr w m.inrtww—u
Jaskrawe naruszenie Zakupy żyta na rezerwę
umowy z Polską przez Niemcy zbożową wzmożą sięZYXWVUTSRQPONMLKJIHGFEDCBA
W iad o m o ści n a d c h o d z ą c e z P ru s W sc h o d n ich w sk a zu ją , ż e ro z p o c z ę ły się ta m n o w e re p re s je w sto su n k u d o lu d n o śc i p o lsk ie j. J a k d o n o si ,,G a ze ta O l
sz ty ń sk a z d n ia 2 2 lu te g o 1 9 3 9 ro k u , w c z a sie a m a to rsk ie g o p rz e d sta w ie n ia p o l
sk ie g o w O lszty n ie z ja w iła się w n ie d zie lę n ie sp o d z ie w a n ie p o lic ja , k tó ra o b sa d zi ła w szy stk ie w e jśc ia , a w ięk sz y o d d z ia ł w k ro c z y ł n a sa lę .
P rz e d sta w ie n ie z o sta ło p rz e rw a n e.
W śró d o b e c n y c h z a p a n o w a ło p rz y g n ę b ie n ie i z d e n e rw o w a n ie . O fic e t d o w o d z ą
c y o d d z ia łe m ro z p o c z ą ł le g ity m o w a n ie z e b ran y c h . C i, k tó rz y n ie p o sia d a li p rz y so b ie le g ity m ac y j Z w ią z k u P o la k ó w w N ie m c z e ch , z o stali z a trz y m a n i, m im o , ż e c z ło n k o w ie z a rz ą d u Z w iąz k u P o la -
R y n e k z a g ran ic zn y n a ż y to n ie w y k a z •! z m ia n . C e n a w y n o si 1 5 .7 5 z ł Ira n co G d ań sk . Ję c z m ie ń je st c h ę tn ie p o sz u k iw a n y . o statn io n o to w a n o g o o 2 0 g r w y ż ej. O b e c n ie o sią g a się fra n c o G d a ń sk k ó w rę c z y li, iż z a trz y m a n i są rz e c zy w iś- 1 0 5 fh — 1 8 .0 0 , 1 1 0 fh — 1 8 .3 0 , 1 1 4 1 1 5 c ie c z ło n k a m i Z w ią z k u P o la k ó w , a ty lk o - 1 8 .6 0 .
z a p o m n ie li z a b ra ć z e so b ą le g ity m a c ji.; N a ry n k u k ra k o w sik m trw a ją z a k u p y P o lic ja z a rz ą d ziła p rz e rw a n ie p rz e d ż y ta n a re z e rw ę z b o żo w ą p rz y c e n ie sta w ie n ia i n a k a z a ła w sz y stk im o b e c n y m 1 4 ,7 5 z ł fra n c o W a rsz a w a , co sta n o w i o p u sz c z e n ie sa li, z a b ie ra ją c z e so b ą z a
trz y m a n y c h .
n a jw ż sze n o to w a n ie g iełd o w e . W o b e c z b liż a ją c y c h się św ią t p sz e n ica je st b a r
d z ie j p o sz u k iw a n a i is tn ie je w ię k sza c h ę ć k u p n a. Z a p sz e n ic ę je d n o litą p ła c i się 2 1 , a z b iera n ą 2 0 .2 5 — 2 0 .5 0 J e d n o lita c iesz y się w ięk sz y m p o p y te m . O w ie s w z a n ied b a n iu p rz y c e n ie 1 4 .7 5 fra n c o W a rsz a w a . P o u ru c h o m ie n iu n a stę p n y c h m a g az y n ó w w z m o ż ą się z a k u p y n a re z e rw ę .
B e z p ra w n y te n k ro k p o z o sta je w ja sk ra w e j sp rz ec z n o ści z d u c h e m u m o w y p o lsk o - n ie m ie c k ie j, d o ty c z ą ce j m n ie jszo śc i n a ro d o w y c h , k tó rą P o lsk a tra -
Terminy wniosków
o odznaczenia
k tu je w s to s u n k u d o m n ie jsz o śc i n a ro d o w e j n ie m ie c
k ie j n a d z w y c z a j to lera n c y jn ie .
P r u s y W s c h o d n ie i w a ro w n ią
są o n e ró w n o cz e śn ie p o m o ste m d o k ra jó w są sie d n ic h , p rz y c z y m z z a d o w o le n ie m w y lic z a ró ż n e im p rez y (T a rg i k ró le w ie ck ie , w y m ia n ę m ło d z ie ż y sz k o l
n e j z k ra ja m i są sia d u ją c y m i i tp .), św ia d c z ą c e, o ż y w o tn o śc i i św ie tn ie z a p o w ia d a jąc e j się p rz y sz ło śc i te g o k ra ju .
pomostem
C z a so p ism o ,,\o lk u n d R e ic h " o fi
c ja ln y o rg a n p a rtii n a ro d o w o _ s o c ja li
sty c zn e j w n u m e rz e , p o św ię c o n y m c a ł
k o w icie z a g a d n ie n ia m P ru s W sc h o d n ic h i o b sz aru n a d b a łty c k ie g o , z a m ie sz c z a a rty k u ł, w k tó ry m z w ra c a u w a g ę n a ro lę i z n a c ze n ie P ru s W sc h o d n ic h .
P re zy d e n t P ru s W sc h o d n ic h , G a u le ite r E rich K o c h , w y ra z ił się n ie d aw n o , ź e P ru s y W sc h o d n ie to n ie ty lk o p ro b le m g o sp o d a rcz y i p o lity c z n y , a le p rz e d e w sz y stk im p ro b le m p sy c h o lo g icz n y . T rz e b a z n a ć P ru s y W sc h o d n ie , p o w iad a a u to r a rty k u łu , ż e b y z ro z u m ie ć n a le ż y c ie tre ść ty c h słó w . M ie sz k a ń cy P ru s W sc h o d n ic h , m ó w i a u to r d a le j, p o sia d a -!
ją w w y so k im sto p n iu ro z w in ię ty , in sty n k t, in sty n k t w łaśc iw y w sz y stk im ' m ie sz k a ń c o m p o g ra n ic z a. S ą o n i św ia d o m i sw y c h w ielk ic h , sp e c y fic z n y c h z a d a ń i z d a ją so b ie d o sk o n a le sp ra w ę z d o
n io sło śc i sw e j ro li. Ż a d n a in n a p ro w in c ja n ie m ie c k a n ie b y ła w c ią g u m in io n y c h w ie k ó w te re n e m ty lu z m ag a ń i ty lu w a lk k rw a w y c h , co P ru s y W sc h o d n ie i b o d aj n ig d z ie b o h a te rstw o N iem c ó w n ie p rz e ja w iło się ta k w sp an ia le , ja k w łaśn ie w te j n a jb a rd z ie j n a w sch ó d w y su n ięte j z iem i n ie m ie ck ie j.
P o d k re śliw sz y ro lę P ru s W sc h o d n ic h ja k o w a h i o c h ro n n e g o n ie m c z y z n y n a
W sc h o d z ie, a u to r a rty k u łu z a zn a c za , ź e Ł y ż w ia rsk ie m istrzo stw a E u ro p y w Z a k o p a n e m . jlisto p a d a 1 9 3 9 r.
J a k się d o w ia d u je A g e n c ja „ Is k ra " ,j O rg a n iz a c je sp o łe cz n e i z a w o d o w e , w m y śl u stalo n y c h p rz e z p re z esa R a d y, z a m ie rz a ją c e w y stąp ić z w n io sk a m i o M in istró w , g en . S ła w o j - S k ła d k o w sk ie -' o d z n a cz e n ie sw y c h c z ło n k ó w ty m o rd e - g o z a sad n a d a w a n ia o d z n a c z e ń w 1 9 3 9 r. jre m , w in n y o d p o w ie d n ie w n io sk i p rz e - o rd e r .,O d ro d z e n ia P o lsk i" b ę d z ie n a d a -(s ła ć d o p o sz c z e g ó ln y c h m in iste rstw z a w a n y w z o re m la t u b ie g ły c h , w d n iu i p o śre d n ic tw e m sw y c h z a rz ą d ó w g łó w - Ś w ię ta N iep o d leg ło ści, t. j. w d n iu lljn y c h n a jp ó ź n ie j d o d n ia 1 c z e rw c a r. b .
* ' j N a to m ia st n a d a w a n ie o d z n ac z e ń —
--- s -s— „ K rz y ż a Z a słu g i" n ie z o stało w b ie ż ąc y m O b lic zo n e n a e fe k t p ro p a g a n d y sło -1 ro k u o g ra n ic zo n e d o je d n e g o term in u , w a K o c h a n ie m o g ą z m ie n ić fa k tu , ż e w z w ią z k u z ty m z a rz ą d y g łó w n e o rg a n ie ta k ró ż o w o p rz e d sta w ia się p rz y sz- n iza c y j sp o łe c z n y c h i z a w o d o w y c h b ę d ą ło ść P ru s W sc h o d n ic h w świetle rzeczy- m o g ły p rz e d k ła d a ć w n io sk i, d o ty c z ąc e
wistości. W c a le n ie ró ż o w o ’ W istn ie - te g 0 o d z n a c z e n ia b e z o g ra n ic z e n ia te r- ją ce j sy tu a c ji. A le o ty m n ie b ę d z ie m y m m u , w o d n ie sie n iu je d n a k d o o d z n a- je szc z e o b e c n ie m ó w ić . c z e ń , z w iąz a n y c h z d n ie m 11 listo p a d a , n ie p ó ź n iej, n iż d o d n ia 1 5 w rz e śn ia rb .
Wozimy i premiujemy wodę
Z a w a rto ść w o d y w n a sz y m ż y c ie w a h a się o k o ło 17 — 1 8 p ro c .
\/y w ó z ż y ta w y n o si p a rę s e t ty się c y
; to n .
W y w o ż ąc ż y to o ta k w y so k ie j z a w a rto śc i w o d y p rz e w o z im y i p re m iu j e-
; m y w y w ó z w o d y . N a d w y ż k a z a w arto śc i w o d y w y n o si d o 4 p ro c ., c z y li, ż e w o d y w y w o z im y k ilk a n aśc ie ty się c y to n ro c z
n ie. Z a p rz e w ó z w o d y d o p o rtó w o d b io rc z y ch p ła c im y p a rę s e t ty ię c y z ło ty c h o ra z o p ła c am y p re m ię w y w o z o w ą , k tó re j k w o ta ju ż sięg a m ilio n ó w . C z y s łu sz n y m je st p rz y ta k o g ra n ic z n y c h ś ro d k a c h p o p ie ra n ia w y w o zu p re m io w a ć w y w ó z w o d y i p ła c ić z a je j p rz e w ó z ?
K u ltu ra sa d o w n ic z a w sta ro ż y tn o śc i
C g ró d i o g ro d n ic tw o , to n a jsta rsz a k u l
tu ra ja k a z a is tn iała n a z iem i. W e d łu g p o d a n ia b ib lii, sa m E ó g z a ło ż y ł p ie rw szy o - g ró d n a m ie sz k an ie d la c z ło w ie k a . P o d a n ie b ib lijn e m ó w i te ż o d rz ew a ch o w o c o w y c h , k tó re ro sły w ra ju . B ę d z ie te ż p o ż y te cz n ie z a p o z n a ć się z h is to rią sa d o w n i
c z ą w staro ż y tn o ści, je j ro z w o je m o ra z p o ż y tk ie m , ja k i lu d z k o ść z d rz e w o w o c o - w y c h o d z a ra n ia sw e g o istn ie n ia c z e rp a ła , p rz e z n a c z a ją c o w o c z a je d en z g łó w n y ch p o k a rm ó w . D z isiejsza n a u k a o sa d o w n ic
tw ie o ra z o o w o c a ch m a je d y n ie n a c e lu p rz y p o m n ie n ie , ja k d u ż e z n a cz e n ie p o sia d a o w o c d la z d ro w ia c z ło w ie k a . Je st to ty m w a ż n ie jsz e , g d y ż d z isie jsz a n a u k a i w ie d za o o w o c a c h je st o p a rta n a b a d a n ia c h la b o ra to ry jn y c h , c h e m ic z n y c h i k li
n ic z n y c h . A le w ró ć m y d o te m a tu . N a j
sta rsz e n ie w ątp liw ie w ia d o m o śc i o sa d o w n ic tw ie z a w arte są w k się g a c h M o jż esza . V 7 k się d ze 3 -c iej w ro z d z ia le X IX M o jż e sz u c z y o p ie lę g n o w an iu d rz ew o w o c o w y c h w sp o só b n a stę p u ją c y : P o sad z iw sz y d rz e w a, n a leż y je o b c ią ć, p o c z y m p rz ez 3 la ta n ie ch ro śn ie w sp o k o ju , n ie ty k a ln e, w c zw a rty m ro k u n ie w p ln o o w o c ó w z ry w a ć , d o p ie ro w p ią ty m ro k u w o ln o z n ie g o p o - ż y tk o w a ć . Ż y d zi te ż d z isiaj p ie lęg n u ją z w ie lk im p ie ty zm e m d rze w a o w o c o w e — m a n ą d la d rz ew o w o c o w y c h b . d u ż y k u lt.
S a d , sz c ze g ó ln ie j w c z a sie k w itn ie n ia , sz a
n u ją ja k św ią ty n ię . N ie n o to w an ą jest, rz ec z ą, a ż e b y Ż y d u sz k o d z ił lu b z n isz c zy ł d rz e w k o o w o c o w e. Ż y d z i z n a ją z d ro w o t
n ą i h ig ie n ic zn ą w a rto ść o w o c ó w — sp o ż y w a ją je te ż n a jw ię ce j. W ta lm u d z ie je st m o w a o o g ro d z ie o w o c o w y m i ró ż o w y m k o ło Je ro z o lim y , k tó re g o b e z sp e cja ln e g o z e z w o le n ia n ie w o ln o b y ło n ik o m u p rz e
stą p ić. S łu ż y ł o n ja k o m ie jsc e m o d litw y . D ru g im n ie w ą tp liw ie n a jsta rsz y m ź ró d łem o k u ltu rz e sa d o w n ic z ej, to p ra s ta re k ro n i
k i ja p o ń sk ie i c h iń sk ie, g d z ie z n a cz e n ie i w a rto ść sa d o w n ictw a i o w o c ó w są w ie lo k ro tn ie p o d k re śla n e . D rz ew a o w o co w e są ta rn n ie z w y k le sz an o w a n e i c e n io n e , a w iśn ia u z n a n a ja k o d rz e w o św ięte i n a ro d o w e . P e rsja je st k ra je m o p ra sta re j k u l
tu rze sa d o w n ic ze j. S ta m tąd c z e rp a li n a u k ę o k u ltu rz e sa d o w n ic tw a G rec y . C y ru s, k ró l P e rsó w n a k a z a ł d rz e w a m i o w o c o w y m i o b sa d z ić w szy stk ie g o ściń c e, łą c z ąc e m ia sta i k ra je. P e rsja sp rz ed a w a ła te ż w ty m c z a sie o w o c e k ra jo m są sie d n im . ! W G re c ji k u ltu ra sa d o w n icz a sta ła te ż n a b a rd z o w y so k im p o z io m ie.
K se rk se s, k ró l P e rsó w , w y ru sz y w sz y n a ■ G re c ję w ro k u dS O p . C h r., z o b a c z y w sz y » d rz e w k o o w o c e o k ry te d o ro d n y m o w o - j c e m , z w ic k ie j ra d o śc i o z d o b ił je w z ło - ( te k o sz to w n o ści i w y p raw ił u c z tę d la sw y c h d w o rz a n .
S o lo n , sła w n y p ra w o d a w c a i m ą d rz eć g re ck i (6 4 0 —5 6 0 p . C h r.), o c e n ia ją c d o n io sło ść sa d o w n ic tw a d la k ra ju , z a g ro z ił szk o d n ik o m d rz e w o w o c o w y c h i z ło d zie jo m o - w o c ó w k a rą śm ie rci. G rec y p ra c o w a li te ż w iele n a d u sz la ch e tn . d rz e w o w o c o w y c h .
IJip p o k rate s, sła w n y le k a rz n a 5 0 0 la t p . C h r., w y n a laz ł n a jp o p u larn ie jsz y d o d n ia d z isie jsz eg o sp o só b u sz la c h etn ien ia d rz ew , o c zk o w an ie (o k u liz a cja ). Z a ró w n o w P e rsji ja k i w G rec ji h o d o w a n e są w sz y stk ie z n a n e n a m d z isia j g a tu n k i d rz e w o w o co w y ch , a w ięc ja b ło n ie , g ru sz e , śli
w y , w iśn ie, b rz o sk w in ie , k a sz ta n y ja d a l
n e , o rz e c h y itp . Z k a ż d e g o g a tu n k u z n a - ;
n o p o k ilk u o d m ian . |
R z y m ia n ie , k tó rz y c a łą sw ą k u ltu rę z a w d z ię cz a ją G re k o m , ró w n ie ż i w ie d z ę s a d o w n ic z ą c z erp a li z G re cji. B io rą c d o n ie w o li je ń có w g re c k ic h , z m u sz a li ic h d o w y k o n a n ia u sie b ie ty c h w sz y stk ic h d z ieł s tu ż-i o ra z k u ltu ry , ja k ie w G re cji w id z ie
li. R z y m ia n ie k u p o w a li te ż o d w o d z ó w ta k ic h o g ro d n ik ó w -n iew o ln ik ó w , p lą c ąc n ie k ied y p o 4 0 d o 6 0 ty s. se ste rcó w z a m isto ra -o g ro d n ik a. G łó w n e o g ro d y i sad y rz y m s k ie' b y ły te ż d z ie łe m o g ro d n ik ó w g re ck ic h . G d y p e w n e g o ra z u g łó w n y w ó d z rz y m sk i L u c u łlu s, k tó ry ró w n o c z eśn ie b y ł sław n y m sm ak o sze m , z o sta ł z a sz c zy c o n y w iz y tą C e za ra i P o m p e ju sz a (1 0 0 — 4 4 la t p . C h r.), u rz ą d z ił n a ic h c z eść w sp a n ia łą u c z tę, k tó ra k o sz to w a ła g o 1 0 0 .0 0 0 s e s te r
c ó w , n a k tó re j p o d a ł w sp a n iałe o w o c e ze sw o jeg o o g ro d u .
A le R z y m ian ie ta k ro z w in ę li k u ltu rę sa d o w n ic z ą , ż e z a p o cz ą tk o w a li p ę d z e n ie o - w o c ó w w sz k la rn iac h . O c z y w iście , że z a m iast sz y b u ż y w a li p rz eź ro cz y ste g o k a m ie
n ia łu sz cz k o w e g o . M o ż n a so b ie w y o b ra
z ić, ja k m o z o ln a , a ró w n ie ż k o sz to w n a m u - siała to b y ć p ra c a. R z y m ian ie te ż p o p u la ry z o w a li i ro z p o w sz e c h n ia li sa d o w n ic tw o . Ita lię c a łą z a m ie n ili w p rz ep ię k n y o g ró d . K a ż d y R z y m ian in m ia ł p rz y sw y m d o m u sad (p o m ariu m ). R z y m ian ie te ż u c h o d z ą z a o jc ó w k u ltu ry sa d o w n ic z ej i o g ro d n i
c z ej w E u ro p ie. P o e ta i p isa rz rz y m sk i V c rg iliu s w II k sięd z e „ G e o rg ik i“ u c z y p ie lę g n a c ji d rze w o w o c o w y c h -i u p ra w y w in a .
U c z o n y rz y m sk i P lin iu sz (u m . 7 0 1. p o C h r.), w je d n e j z k sią g „ H isto ria n a tu ra lis "
p o d a je 2 5 o d m ian ja b ło n i, 3 6 o d m . g ru sz, 8 o d m . c z ere śn i. T e n ż e u c z o n y p o d a je , ż e p ie rw sz a c z ere śn ia d o R z y m u z o sta ła s p ro w a d z o n a z G rec ji w ro k u 73 p rz e d C h ry stu se m . R ó w n ie ż w P o lsc e sa d o w n ic tw o b y ło c en io n e i ro z w ijan e ju ż d a w n o . Ś w ia d
c z ą o ty m n a z w y w ie lu m ie jsc o w o śc i, k tó re n a z w ę sw ą w z ięły o d d rz ew o w o co w y cŁ ta m ż e n a w ie lk ą sk alę h o d o w a n y c h , n . p G ru szó w , O rze c h o w ice , Ja b ło n k ó w , Ś liw - n ik , S a d y , W in n ik i, W in n a G ó ra itp .
W a k ta c h g ro d z k ich m ia sta B ie c za z ro k u 1 8 1 2 c zy ta m y : „ w ed łu g istn ie ją cy c h u- staw n o w o że ń cy m a ją z a d o ść u c zy n ić p rz ep iso m i p rz ed ślu b em z asad z ić vi sw o im o g ró d k u 6 d rz e w e k o w o c o w y c h ".
A c h , ja k d o b rz e b y ło w k rz e sić tę p ię k n ą i p o ż y te c z n ą tra d y c ję . P o d o b n o je sz c z e d z iś w n ie lic zn y c h z re s z tą o k o lic a c ł n ie k tó rz y d u sz p a ste rze p o d trzy m u ją te r p ię k n y z w y cz a j. — N a sz n e s to r o g ro d n i c tw a p ro f. d r. Ja n k o w sk i, o p isu ją c o ro z w o ju k u ltu ry o g ro d n ic z ej w P o lsc e, p o d n ió sł, ż e n a jw ię k sz y w p ły w n a ro z w ó j k u l tu ry o g ro d n ic z ej w y w ie ra ły d w o ry i d u c h o w ie ń stw o p rz ez sw e w sp a n ia le i w z o ro w o p ie lęg n o w a n e o g ro d y i sad y . A le n a stę p n ie w y ra ził u b o le w an ie i ż a li się, żt o d d z ia ły w a n ie to je st c o ra z n ik le jsz e D w o ry p o d u p a d a ją, a n a p le b a n ia ch sta rz y p io n ie rzy k u ltu ry o g ro d n ic z e j, sę d z iw p ro b o szc z o w ie w y m iera ją p o w o li. M ło d z z a ś n a stęp c y n ie z d ra d za ją d la k u ltu ry o g ro d n ic z e j z a m iło w a n ia, a sa d y i o g ro d y p le b an ijn e c h y lą się k u u p a d k o w i. N o w y c l i m ło d y c h p ro b o sz cz ó w c z ę ście j m o ż n t sp o tk ać n a p rz e ja z d a ch a u to m o b ile m , ja l p rz y p ie lę g n o w an iu o g ro d u .
N ie w ątp liw ie ty c h k ilk a w ia d o m o śc i d o ty c z ąc y c h k u ltu ry sad o w n ic z ej, p rz y c z y n i się d o g łę b sze g o p o z n a n ia , z ro z u m ie n ia i u k o c h a n ia k u ltu ry sa d o w n ic z e j.
K u ltu ra o g ro d n ic z a i sa d o w n ic z a , tc b a rd z o s ta ra k u ltu ra , a le z a w sz e m ło d a a k tu a ln a , b o d o ty c zy sp raw n a jw aż n ie j sz y c h , a ty m i są z d ro w ie p o k o le n ia, b o g a c tw o , p ię k n o i k u ltu ra n a sze g o p ię k n e g o k o c h a n e g o k ra ju . K u ltu rę tę ro z w ija ć — to o b o w iąz e k w szy stk ic h .
