Klasy samodzielnie kończą rozdział IV „Polska po II wojnie światowej”. Uczniowie wykonują wszystkie ćwiczenia z zeszytu ćwiczeń z zakresu stron 68-85 (włącznie z podsumowaniem rozdziału). W zeszycie przedmiotowym uczniowie zapisują odpowiedzi do poniższych tekstów źródłowych.
Tekst źródłowy 1
W maju 1947 rozpoczęła się bitwa o handel. Po dwóch latach wszystkie hurtownie i 38 % sklepów detalicznych było w rękach państwa. Rząd stworzył przedsiębiorstwo Miejski Handel Detaliczny.”
Prywatnym właścicielom odbierano sklepy wraz z wyposażeniem i znajdującymi się w nich towarami, bez odszkodowania. Przeważnie zamykano je na dłuższy czas, bo MHD nie miał przygotowanego personelu.
Dobrze, że przekupki nadal intensywnie zwoziły produkty żywnościowe ze Stargardu, bo byśmy z głodu poumierali” – wspominał kierowca PKS ze Szczecina. Reforma rolna, a następnie tworzenie spółdzielni rolniczych spowodowały braki żywności. Przed głodem miał uchronić kraj import żywności. W 1948 roku Polska kupiła za granicą żywność za 100 mln dolarów. Dla porównania przed wojną wywóz produktów rolnych stanowił ok. 40% polskiego eksportu. Rząd wprowadził dostawy obowiązkowe. Rolnicy bronili się przed kontyngentami, zaniedbywali uprawę roli i hodowlę zwierząt. Bili inwentarz i sami zjadali, nie dostarczając mięsa do miast. Rozpoczęły się rekwizycje jak za czasów okupacyjnych. Mięso i tłuszcze stały się towarem poszukiwanym. Cukier wydawano tylko pracującym na kartki. Mimo tych problemów, w celach propagandowych w styczniu 1949 roku zniesiono reglamentację żywności.
Brakowało nie tylko żywności, ale i podstawowych produktów przemysłowych. W sklepach brakowało nawet gwoździ, chociaż huty i przemysł metalowy przekraczały plany produkcji. Priorytetem byli odbiorcy inwestycyjni: Ministerstwo Komunikacji oraz przemysł kupowały dwie trzecie produkcji hut. Państwowe zakłady, zmuszane do wykonywania planów ilościowych, ze źle zarządzanymi i opłacanymi pracownikami już na początku 1947 r. stały się deficytowe. W partyjnych dyskusjach pojawiły się pomysły, aby wprowadzić przepisy wymagające podniesienia jakości produkcji. Zastępca ministra Przemysłu i Handlu tak tłumaczył jesienią 1948 r. „okresowe trudności”.
Pytania do tekstu źródłowego nr 1.
1. Jak nazywa się okres w dziejach Polski opisywany w tekście?
2. Wyjaśnij i porównaj pojęcia:
- nacjonalizacja i prywatyzacja gospodarki - hurtownia i sklep detaliczny
- import i eksport
- szafowanie i reglamentacja towarów - kontyngent i wolny rynek
3. W jakich 3 dziedzinach polskiej gospodarki tamtego okresu były problemy opisane w tekście 1?
4. Uporządkuj przyczyny i skutki problemów polskiej gospodarki opisane w tekście 1
kierowanie większości produkcji przemysłowej na potrzeby przemysłu, a nie ludności, reglamentacja żywności, tworzenie przedsiębiorstw państwowych, import żywności, nacjonalizacja gospodarki, reforma rolna, niewydajna gospodarka, złe zarządzanie i opłacanie pracowników, przejadanie przez rolników owoców ich pracy.
Tekst źródłowy nr 2
13 listopada 1956 r. wręczono wysokie odznaczenia polskie doradcom radzieckim, pracującym w wojsku, i podziękowano im za dalszą współpracę. Po kilku dniach polska delegacja partyjno-rządowa udała się na rozmowy do Moskwy. […] I sekretarz uzyskał zgodę na anulowanie dużego zadłużenia Polski wobec ZSRR za maszyny i urządzenia dla inwestycji Planu Sześcioletniego oraz wcześniej udzielone kredyty gotówkowe.
Podstawą do anulowania zadłużenia stały się pretensje Polski z tytułu prawie darmowych dostaw do ZSRR węgla […] oraz tranzytowych przewozów przez nasze terytorium. Uzyskano także znaczny nowy kredyt na zakupy. Rosjanie zgodzili się na repatriację Polaków z Rosji i rozpoczęcie rokowań w sprawie zasad pobytu wojsk radzieckich w Polsce. […] Repatriację rozpoczęto prawie natychmiast […] W grudniu 1956 r.
podpisano układ regulujący status armii radzieckiej w Polsce.
Pytania do tekstu źródłowego nr 2
1. Kto sprawował w omawianym czasie funkcję głowy państwa polskiego i jak nazywała się ta funkcja?
2. Wskaż w tekście konkretne sprawy z dziedzin (polityka wewnętrzna, polityka zagraniczna, polityka gospodarcza, polityka społeczna) wypisując je do zeszytu.
3. Jakie były przyczyny wydarzeń opisanych w tekście?
4. Na czym polegała słabość polsko-radzieckich kontaktów gospodarczych? Odpowiedź uzasadnij.
