Monitoring jakości powietrza w województwie wielkopolskim.
Danuta Krysiak GIOŚ DMŚ RWMŚ Poznań
Poznań 2019
Państwowy Monitoring Środowiska
Państwowy Monitoring Środowiska stanowi system pomiarów, ocen i prognoz stanu środowiska oraz gromadzenia, przetwarzania i rozpowszechniania informacji o środowisku.
Oceny jakości powietrza
Ocena jakości powietrza i wynikające z niej działania odnoszone są do stref:
• aglomeracji o liczbie mieszkańców powyżej 250 tysięcy,
• miast o liczbie mieszkańców powyżej 100 tysięcy,
• pozostałego obszaru województwa.
Oceny dokonuje się z uwzględnieniem dwóch grup kryteriów:
• ustanowionych ze względu na ochronę zdrowia ludzi,
• ustanowionych ze względu na ochronę roślin.
Państwowy Monitoring Środowiska - podstawy prawne:
• ustawa – Prawo ochrony środowiska (Dz.U. 2019, poz. 1396 ze zm.),
• rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz.U. 2012, poz. 1031),
• rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 2 sierpnia 2012 r. w sprawie stref, w których dokonuje się oceny jakości powietrza (Dz.U. 2012, poz. 914),
• rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 13 września 2012 roku w sprawie dokonywania oceny poziomów substancji w powietrzu (Dz.U. 2012, poz. 1032),
• rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 13 września 2012 r. w sprawie sposobu obliczania wskaźników średniego narażenia oraz sposobu oceny dotrzymania pułapu stężenia ekspozycji (dla pyłu PM2,5), (Dz.U. 2012, poz. 1029);
• rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 06 czerwca 2018 r. w sprawie zakresu i sposobu
przekazywania informacji dotyczących zanieczyszczenia powietrza (Dz.U. 2018, poz. 1120).
Monitoring jakości powietrza – oceniane substancje
Ocena pod kątem ochrony zdrowia obejmuje:
• dwutlenek azotu NO2,
• dwutlenek siarki SO2,
• benzen C6H6,
• ozon O3,
• tlenek węgla CO,
• pył PM2,5,
• pył PM10,
• oraz oznaczane w pyle PM10:
– ołów Pb, arsen As, nikiel Ni, kadm Cd,
– WWA z uwzględnieniem benzo(a)pirenu B(a)P.
Ocena pod kątem ochrony roślin obejmuje:
• dwutlenek siarki SO2,
• tlenki azotu NOx,
• ozon O3.
Pomiary automatyczne
Analizator
Stacja
SO2 NO2 NO NOx CO O3 PM10 PM2,5 C6H6
Poznań, ul. Polanka x x x x x
Poznań, ul. Żelazna x x x x x
Poznań, ul. Dąbrowskiego x x x x x x x x x
Kalisz, ul. Wyszyńskiego x x x x x x x x
Konin, ul. Wyszyńskiego x x x x x x x x
Koziegłowy x x x x x x
Pleszew, Al. Mickiewicza x
Piła, ul. Kusocińskiego x x x x x x
Borówiec, ul. Drapałka x x x x x x
Piaski, Krzyżówka x x x x x
Pomiary manualne
Substancja
Stanowisko PM10 PM2,5 Pb As Cd Ni BaP
w PM10
Poznań, ul. Dąbrowskiego x
Poznań, ul. Chwiałkowskiego x x x x x x
Poznań, ul. Szymanowskiego x
Gniezno, ul. Paczkowskiego x x x
Kalisz, ul. Wyszyńskiego x x x x x x x
Leszno, ul. Kiepury x x x x x
Piła, ul. Kusocińskiego x x x x x x
Pleszew, Aleje Mickiewicza x x
Nowy Tomyśl, ul. Sienkiewicza x x x x
Ostrów Wlkp., ul. Wysocka x x x x x x
Tarnowo Podgórne, ul. Zachodnia x x
Wągrowiec, ul. Lipowa x x
Wyniki pomiarów pyłu PM10 z lat 2014-2018
Lokalizacja stanowiska
uśrednianie dobowe − częstość przekraczania
poziomu dopuszczalnego w roku kalendarzowym stężenie średnie dla roku [μg/m3]
2014 2015 2016 2017 2018 2014 2015 2016 2017 2018
Poznań, ul. Polanka 70 54 49 35 - 36 35 33 26 -
Poznań, ul. Dąbrowskiego 49 55 44 41 53 37 31 30 29 32
Poznań, ul. Szymanowskiego 31 33 30 32 29 26 26 27 27 28
Poznań, ul. Chwiałkowskiego Spychalskiego
73 56 51 38 45 35 33 32 30 31
Gniezno, ul. Paczkowskiego 86 60 46 46 46 36 33 31 34 32
Borówiec, ul. Drapałka ─ 32 26 22 22 ─ 26 25 23 25
Kalisz, ul. Wyszyńskiego 81 59 45 35 35 35 35 31 29 30
Ostrów Wlkp. ul. Wysocka 73 80 73 56 56 37 39 38 35 33
Konin, ul. Wyszyńskiego 46 39 30 29 29 32 29 27 28 29
Piła, ul. Kusocińskiego 60 36 36 37 37 34 27 28 29 30
Leszno, ul. Kiepury 39 28 36 39 39 29 26 27 26 26
Pleszew, Aleje Mickiewicza ─ 70 73 64 64 ─ 39 38 38 36
Tarnowo Podgórne ul. Zachodnia 41 44 33 26 26 28 29 27 26 28
Nowy Tomyśl ul. Sienkiewicza 104 83 84 56 56 42 38 40 35 40
Wągrowiec ul. Lipowa 99 66 52 49 49 41 33 33 31 34
Pył PM10 w styczniu 2019 – pomiar manualny
Wyniki pomiarów pyłu PM 2,5 w latach 2015 - 2018
Adres stacji Stężenie pyłu PM2,5 – średnie dla roku [µg/m3]
rok 2015 rok 2016 rok 2017 rok 2018
Poznań, ul. Polanka
ul.Dąbrowskiego 24 24 22 22
Kalisz, ul. Wyszyńskiego 27 27 24 24
Pleszew, Aleje Mickiewicza 34 33 31 28
• Pułap stężenia ekspozycji.
• Wskaźnik średniego narażenia dla miast > 100 tys. mieszkańców i aglomeracji.
• Krajowy wskaźnik średniego narażenia dla miast > 100 tys. mieszkańców i aglomeracji.
• Krajowy cel redukcji narażenia.
Wskaźnik średniego narażenia na pył PM2,5 [µg/m3] Poznań Kalisz Polska
dla roku 2018 23 25 22
dla roku 2017 24 26 22
dla roku 2016 25 28 22
dla roku 2015 25 28 23
dla roku 2014 25 28 25
dla roku 2013 25 30 25
dla roku 2012 26 30 26
dla roku 2011 26 31 27
Wyniki pomiarów metali i BaP w pyle PM10 w 2018 roku
Stanowisko Ołów Kadm Arsen Nikiel Benzo(a)piren
µg/m3 ng/m3
Poznań, ul. Chwiałkowskiego 0,01 0,4 2 3 3
Piła, ul. Kusocińskiego 0,01 0,3 1 2 3
Leszno, ul. Kiepury 2
Gniezno, ul. Paczkowskiego 0,01 4
Kalisz, ul. Wyszyńskiego 0,02 0,5 2 9 3
Tarnowo Podgórne, ul. Zachodnia 0,01
Wągrowiec ul. Lipowa 3
Ostrów Wlkp., ul. Wysocka 0,01 0,4 2 2 3
Nowy Tomyśl, ul. Sienkiewicza 0,4 3 2
Przebieg serii pomiarowych benzo(a)pirenu na wybranych stacjach
w województwie wielkopolskim
Wyniki pomiarów substancji gazowych w 2018 roku
Adres stacji Mierzone zanieczyszczenia [µg/m3] [mg/m3]
NOx NO2 NO2 SO2 SO2 SO2 benzen CO
okres uśredniania 1 rok
30
1 godz.*
200
1 rok
40
1 godz.*
350
doba*
125
1 rok
20
1 rok
5
8 godz.*
10000
Poznań, ul. Polanka 99 21 14 9 2
Poznań, ul. Dąbrowskiego 118 24 18 11 1 3
Koziegłowy, os. Leśne 68 18 13 8 1 2
Piła, ul. Kusocińskiego 75 14 16 8
2
Konin, ul. Wyszyńskiego 71 14 27 13 1
Kalisz, ul. Wyszyńskiego 75 17 61 32 2
Piaski - Krzyżówka 13 45 10 18 11 5
Borówiec ul. Drapałka 17 61 14 13 8 4
pomiary pod kątem ochrony roślin pomiary pod kątem ochrony zdrowia
* w tabeli podano wartości maksymalne
Klasyfikacja stref w roku 2018 z uwzględnieniem kryteriów określonych w celu ochrony zdrowia
Nazwa strefy
Symbol klasy strefy dla poszczególnych substancji NO2 SO2 CO C6H6 pył
PM2,5
pył
PM10 BaP As Cd Ni Pb O3 aglomeracja
poznańska A A A A A C C A A A A A
miasto Kalisz A A A A A C C A A A A C
strefa
wielkopolska A A A A C C C A A A A A
Klasyfikacja stref w roku 2018 z uwzględnieniem kryteriów określonych w celu ochrony roślin
Nazwa strefy Symbol klasy strefy dla poszczególnych substancji
NOx SO2 O3
strefa wielkopolska A A A
Pomiary i klasyfikacja stref dla ozonu pod kątem ochrony zdrowia w roku 2017
Modelowanie dla 2017 roku - dwutlenek siarki
Modelowanie dla 2017 roku - dwutlenek azotu
Modelowanie dla 2017 roku - pył PM10
Modelowanie dla 2017 roku - pył PM2,5
Modelowanie dla 2017 roku - benzo(a)piren
Reprezentatywność stacji pomiarowych i obszary przekroczeń
Obszary przekroczeń w Poznaniu - benzo(a)piren - rok
Poziom informowania i poziom alarmowy substancji
Substancja Okres uśredniania wyników pomiarów
Poziom informowania [µg/m3]
Poziom alarmowy [µg/m3]
Dwutlenek azotu jedna godzina --- 400*
Dwutlenek siarki jedna godzina --- 500*
Ozon jedna godzina 180 240*
Pył PM10 doba 200 300
Substancja Okres uśredniania wyników pomiarów
Najwyższe stężenie w 2018 roku [µg/m3] Poznań, ul. Dąbrowskiego Poznań, ul. Polanka
Dwutlenek azotu jedna godzina 142 138
Dwutlenek siarki jedna godzina 26 18
Ozon jedna godzina 155 ---
Pył PM10 doba 126 ---
Poziom informowania i poziom alarmowy PM10 – projekt rozporządzenia
Substancja Okres uśredniania wyników pomiarów
Poziom informowania [µg/m3]
Poziom alarmowy [µg/m3]
Pył PM10 doba 200 300
Substancja Okres uśredniania wyników pomiarów
Poziom informowania [µg/m3]
Poziom alarmowy [µg/m3]
Pył PM10 doba 100 150
W przypadku ryzyka wystąpienia w danej strefie przekroczenia poziomu alarmowego, dopuszczalnego lub docelowego substancji w powietrzu GIOŚ RWMŚ powiadamia właściwy
zarząd województwa. Zarząd województwa przygotowuje i przedstawia projekt uchwały w sprawie planu działań krótkoterminowych, a sejmik województwa, w drodze uchwały określa plan działań krótkoterminowych.
W przypadku ryzyka wystąpienia w danej strefie przekroczenia poziomu alarmowego, dopuszczalnego lub docelowego substancji w powietrzu GIOŚ RWMŚ powiadamia wojewódzki
zespół zarządzania kryzysowego o przekroczeniu poziomów zobowiązujących do podjęcia działań określonych w planach działań krótkoterminowych.
Ryzyko wystąpienia przekroczenia poziomu
alarmowego, dopuszczalnego lub docelowego
Udostępnianie informacji o stanie jakości powietrza
Informacje o stanie jakości powietrza znajdują się w:
- Raporcie o stanie środowiska w województwie wielkopolskim, - Ocenach rocznych zamieszczanych na stronie internetowej, - bieżących komunikatach dotyczących przekroczenia poziomu
dopuszczalnego, informowania, alarmowego oraz ryzyka przekroczeń.
Udostępnianie informacji o stanie jakości powietrza/ WCZK
www.powietrze.poznan.wios.gov.pl www.powietrze.gios.gov.pl
Udostępnianie informacji o stanie jakości powietrza
Z kategorią indeksu jakości powietrza powiązana jest informacja dotycząca skutków zdrowotnych oraz narażenia wrażliwych grup społeczeństwa.
Kategoria Informacja zdrowotna
Bardzo dobry Jakość powietrza jest zadowalająca, zanieczyszczenie powietrza nie stanowi zagrożenia, warunki idealne na aktywności na zewnątrz
Dobry Jakość powietrza jest wciąż zadowalająca, zanieczyszczenie powietrza stanowi minimalne zagrożenie dla osób narażonych na ryzyko*, warunki bardzo dobre na aktywności na zewnątrz
Umiarkowany Jakość powietrza jest akceptowalna, zanieczyszczenie powietrza może stanowić zagrożenie dla osób narażonych na ryzyko*, warunki dobre na aktywności na zewnątrz
Dostateczny
Jakość powietrza jest średnia, zanieczyszczenie powietrza stanowi zagrożenie dla osób narażonych na ryzyko* które mogą odczuwać skutki zdrowotne, pozostałe osoby powinny ograniczyć spędzanie czasu na
zewnątrz zwłaszcza gdy doświadczą takich symptomów jak kaszel lub podrażnione gardło
Zły Jakość powietrza jest zła, osoby narażone na ryzyko* powinny unikać wyjść na zewnątrz, pozostała populacja powinna je ograniczyć, nie zalecane są aktywności na zewnątrz
Bardzo zły
Jakość powietrza jest niebezpiecznie zła, osoby narażone na ryzyko* powinny bezwzględnie unikać wyjść na zewnątrz, pozostała populacja powinna ograniczyć wyjścia do minimum, wszelkie aktywności na
zewnątrz są odradzane
*Osoby starsze i dzieci, osoby z chorobami serca oraz dróg oddechowych, astmatycy i inne grupy szczególnie podatne na negatywne skutki zanieczyszczenia powietrza.
PM10 [µg/m3] 0–20
21–60
61–100
101–140
141–200
>200
Udostępnianie informacji o stanie jakości powietrza
Krótkoterminowe prognozy zanieczyszczenia powietrza ozonem, pyłem PM10, NO
2i SO
2Prognoza zanieczyszczenia powietrza ozonem na dziś, jutro, pojutrze - animacja godzinowa
Prognozy krótkoterminowe dla województwa wielkopolskiego przedstawia portal http://powietrze.gios.gov.pl/pjp/maps/forecast/provinces/114