Wielokulturowość w Europie
Wprowadzenie Przeczytaj
Mapa interaktywna Sprawdź się Dla nauczyciela
Targani konfliktami kulturowymi, jakie we współczesnej Europie wywołuje kryzys migracyjny,
zapominamy, że nie tylko Stany Zjednoczone są tyglem kulturowym. Jest nim także Europa. I to zarówno w wyniku nie tak dawnej jeszcze polityki kolonialnej, jak i historycznego procesu kształtowania
europejskich narodowości. To powinno nam uświadomić, że żyjemy w świecie, w którym przed
wielokulturowością nie da się uciec. Wzmacniana przez proces globalizacji stanowi wyzwanie zarówno dla rządów, jak i społeczeństw. Zobacz, jak wygląda to we współczesnej Europie.
Twoje cele
Scharakteryzujesz wielokulturowość w Europie i jej przyczyny.
Porównasz różne modele polityki wobec imigrantów w państwach Europy.
Przeanalizujesz wielowarstwowość tożsamości narodowej na przykładzie społeczeństw europejskich (Królestwa Belgii, Królestwa Hiszpanii, Konfederacji Szwajcarskiej oraz Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej).
Wielokulturowość w Europie
Źródło: licencja: CC 0.Przeczytaj
Wielokulturowość
Wielokulturowość to występowanie w określonej przestrzeni (np. w państwie, regionie, mieście) grup o różnych charakterystykach kulturowych. Odmienność ta może być warunkowana wieloma czynnikami, na przykład wyznawaną religią lub pochodzeniem etnicznym jednostek zaliczanych do innej kultury.
Skąd się bierze wielokulturowość? Czy na takie pytanie można udzielić jednoznacznej odpowiedzi?
Wielokulturowość jest zawsze konsekwencją ruchliwości przestrzennej (migracji) lub podboju jednej grupy przez inną. Czasami obie te przyczyny łączą się ze sobą. Tak jest na przykład w wypadku kolonializmu, który w drodze podboju podporządkowywał państwom europejskim kraje i ludy o różnej kulturze i organizacji społecznej. Rozpad imperiów kolonialnych nie zlikwidował jednak powiązań społecznych, politycznych i gospodarczych ani różnic kulturowych. Wywołał natomiast migracje z dawnych kolonii do krajów dawnych kolonizatorów. Wszystkie inne (poza migracjami i podbojami) zjawiska, uznawane za przyczyny wielokulturowości, mają charakter pośredni, bo są w istocie
przyczynami procesów migracyjnych. Można zaliczyć do nich na przykład różnice ekonomiczne między Północą a Południem, sytuację na rynku pracy współczesnych gospodarek Europy Zachodniej, polityki migracyjne i zagrożenia wynikające z konfliktów militarnych.
Jakie są konsekwencje wielokulturowości rozumianej jako występowanie na określonym obszarze ludzi żyjących według norm stworzonych w obrębie różnych kultur? Czy te konsekwencje można określić jako jednoznacznie negatywne lub pozytywne?
Można je ujmować w wielu różnych wymiarach: politycznym, społecznym, kulturowym, ekonomicznym.
Ich ocena jest zależna od poziomu asymilacji społecznej i integracji kulturowej między społeczeństwem przyjmującym przedstawicieli obcej kultury a przybyszami. Wpływ na te konsekwencje ma także bieżąca polityka społeczna i migracyjna oraz narracja polityczna. Konflikty w społeczeństwie wielokulturowym może wywołać nie tylko obiektywne zróżnicowanie (np. w zakresie uwarunkowanych religijnie wartości albo poziomu życia), ale i manipulowanie opinią publiczną. Wielokulturowość może być zatem zarówno źródłem rozwoju, jak i zarzewiem konfliktu. Jak każde zróżnicowanie społeczne.
Źródła wielokulturowości współczesnej Europy
Wielokulturowość współczesnej Europy nie jest zjawiskiem nowym. Została ukształtowana historycznie w procesie wyłaniania się obecnej struktury państw. Natomiast w wyniku procesów migracyjnych zapoczątkowanych w II połowie XX wieku wielokulturowość Europy uzyskała nową jakość. Dzięki tym procesom niektóre społeczeństwa europejskie stały się istną mozaiką kultur.
Kontekst historyczny
Złożone procesy gospodarcze, polityczne i oczywiście kulturowe w państwach europejskich, począwszy od wczesnego średniowiecza, tworzyły na niektórych obszarach domkniętych granicami państw mozaikę kulturową różnych grup etnicznych, różniących się pochodzeniem, czasem zasiedlenia tych terenów, językiem, a w niektórych przypadkach również religią. Dobrą ilustracją tego zjawiska jest Sycylia z czasów
Rogera II, gdzie w jednym państwie żyli Arabowie, Grecy, ludność włoska i normańscy zdobywcy.
Europa feudalna nie była w stanie zlikwidować odrębności politycznej, a przede wszystkim kulturowej terenów wchodzących w skład ówczesnych państw. Tak było w Hiszpanii, Francji, Niemczech czy Anglii.
Podobnie wyglądało Królestwo Polskie i Wielkie Księstwo Litewskie. W niektórych krajach do dziś nie udało się zlikwidować różnic etnicznych i kulturowych. Dobrą ilustracją zróżnicowania tożsamości kulturowych w obrębie jednego kraju są Baskowie i Katalończycy w Hiszpanii, Walijczycy i Szkoci w Anglii, Walonowie i Flamandowie w powstałej w XIX wieku Belgii.
Pomiędzy władzą centralną, a niektórymi narodowościami do dziś istnieje ostry konflikt polityczny spowodowany dążeniem tych etniczności do większej autonomii lub niepodległości.
Problemy funkcjonowania tak rozumianych narodowości najczęściej jednak rozwiązywane są w ramach istniejącego ładu demokratycznego. Mimo różnic wspólnoty polityczne w poszczególnych państwach odwołują się do wspólnych kulturowych korzeni europejskich, wartości podzielanych zarówno przez dominującą większość, jak i mniejszości etniczne. Dysponują wspólnym językiem urzędowym oraz systemem instytucjonalnego państwa zapewniającego równe prawa i uczestnictwo we wszystkich wymiarach życia społecznego, ekonomicznego i politycznego. Bycie Walijczykiem, Katalończykiem czy Flamandem oznacza swobodę korzystania ze wszystkich praw obywatelskich w ramach istniejącego porządku prawnego.
Wiek XX
W dwudziestym wieku wynikająca ze zróżnicowania kulturowego sytuacja społeczna w Europie zaczęła się komplikować. W okresie międzywojennym imigranci zaczęli napływać do niektórych państw
europejskich. Przybywali z innych krajów europejskich o niższym tempie rozwoju gospodarczego, jak również z krajów pozaeuropejskich, najczęściej z kolonii. Z reguły nie nabywali pełnych praw
obywatelskich. Ich pobyt traktowany był jako pobyt tymczasowy, a ich aktywność ekonomiczna (praca) miała uzupełnić deficyt siły roboczej, będący konsekwencją ubytków demograficznych wywołanych I wojną światową i rozwojem gospodarczym krajów przyjmujących.
Demontaż systemu kolonialnego radykalnie zwiększył liczbę imigrantów w poszczególnych krajach europejskich i – co jest najistotniejsze w przypadku wielokulturowości – byli to imigranci odmienni od większości społeczeństwa kraju, do którego przybywali. Różnice dotyczyły: wyglądu fizycznego
(odmienności rasowe), języka, religii, wartości, norm, wzorów kulturowych respektowanych przez nich i podtrzymywanych również w nowym środowisku kulturowym krajów przyjmujących.
Wiek XXI
Wspólnota europejska i kraje stowarzyszone są nadal atrakcyjnym celem migracji. Przy tym wyraźnie należy oddzielić dwa strumienie migracji.
Pierwszy to przepływy w obrębie Unii Europejskiej obywateli państw członkowskich, którzy zgodnie z wewnętrznymi przepisami mają prawo pobytu w dowolnie wybranym kraju wspólnoty i możliwość korzystania z rynku pracy, zabezpieczeń społecznych, systemu instytucjonalnego. W niektórych państwach mogą uczestniczyć również w wyborach na poziomie lokalnym. Polityka w stosunku do tej kategorii imigrantów musi spełniać standardy unijne, czyli zapewniać dostęp do zasobów, jakimi to społeczeństwo dysponuje.
Drugi to napływ imigrantów spoza UE oraz obecność w tych społeczeństwach osób i zbiorowości kulturowych tworzonych przez kolejne pokolenia wcześniej przybyłych imigrantów. Według Eurostatu w styczniu 2018 roku na terytorium UE mieszkało 22,3 mln imigrantów spoza Unii Europejskiej. Krajami najbardziej atrakcyjnymi dla imigrantów były w tym czasie: Wielka Brytania, Niemcy, Francja, kraje Beneluksu i Włochy.
W Niemczech w 2018 roku było 1 476 410 Turków (czyli 13,5% imigrantów). Polacy w tym samym czasie stanowili 7,9%
imigrantów (860 145). Podobnie jest w Wielkiej Brytanii, gdzie drugą, po Hindusach, populacją imigrantów są Polacy (w 2015 było tam 776 603 Hindusów i aż 703 050 Polaków). Biorąc pod uwagę te dane, rozważ inne, poza wymienionymi w lekcji, wymiary wielokulturowości. Czy potrafisz na przykład znaleźć kontekst, w którym Polaków połączysz z jednej strony z Anglikami i Niemcami, a z drugiej z Hindusami i Turkami?
Źródło: licencja: CC 0.
Polityka wobec przedstawicieli obcych kultur
Wyzwaniem dla społeczeństw przyjmujących imigrantów, a przede wszystkim rządów tych państw było zdefiniowanie polityki w stosunku do „innych”, „obcych”, różniących się pod względem wyglądu
fizycznego, ubioru, kompetencji językowych i kulturowych – przybyszów spoza krajów europejskich.
Politykę w stosunku do imigrantów warunkowały wewnętrzne regulacje prawne i rozwiązania instytucjonalne poszczególnych państw, na przykład dotyczące obywatelstwa, ale również
i międzynarodowe konwencje dotyczące praw człowieka. Niezwykle złożonym dylematem i zarazem wyzwaniem dla polityki w stosunku do imigrantów jest respektowanie i otaczanie opieką państwa przyjmującego odrębności kulturowej zbiorowości imigranckich. Kryzys migracyjny, jaki jest udziałem krajów europejskich w latach 20. XXI wieku, dowodzi, że na poziomie UE trudno wypracować jednolite stanowisko wobec rosnącej liczby imigrantów usiłujących znaleźć dla siebie lepsze warunki egzystencji w krajach unijnych.
Europejskie państwa przyjmujące imigrantów realizowały różne, zmieniające się w czasie polityki integracyjne w stosunku do przybyszów. Wynikały one z wcześniejszych doświadczeń państw migracyjnych: USA, Kanady, Australii. Ponadto państwa europejskie też miały własne doświadczenia wynikające z istnienia wielonarodowych państw i przepływów ludności pomiędzy krajami europejskim oraz metropoliami kolonialnymi. Najogólniej rzecz ujmując, polityka integracji imigrantów może być realizowana przez kraje przyjmujące w dwóch wariantach:
obiektem polityki są jednostki, z ich indywidualnymi charakterystykami: płeć, wykształcenie, rasa, przynależność etniczna;
obiektem polityki są zbiorowości, grupy o odrębnych cechach kulturowych; w tym wypadku mamy do czynienia z respektowaniem wielokulturowości w polityce integracyjnej.
Z tych dwóch rozwiązań wynikają praktyki integracyjne poszczególnych państw, które prezentujemy poniżej jako modele integracji.
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Słownik
asymilacja
(z łac. assimilatio, od silimils – podobny) przystosowanie się do życia w innej, obcej grupie przez przyjęcie jej kultury i przyswojenie sobie cech właściwych tej grupie
denizens
termin określający osobę mającą pozwolenie na pobyt w danym kraju i tym samym prawa do pracy, zasiłku, bezpłatnej opieki zdrowotnej, a w niektórych krajach do uczestnictwa w wyborach lokalnych integracja społeczna
sytuacja, w której imigranci o określonych cechach (płeć, wykształcenie, wiek) zajmują w kraju przyjmującym podobne lub identyczne miejsce jak inni jego obywatele o tych samych cechach społecznych
ius domicili
cudzoziemiec nabywa prawo do obywatelstwa po określonym prawnie czasie nieprzerwanego pobytu w danym kraju
ius soli
prawo ziemi: prawo do obywatelstwa nabywa dziecko z samego faktu urodzenia się w danym państwie ius sanguinis
prawo do obywatelstwa przysługuje dziecku, którego przynajmniej jedno z rodziców było obywatelem tego państwa
kultura dominująca
kultura większości społeczeństwa zróżnicowanego etnicznie, religijnie mniejszość etniczna
zbiorowość zamieszkująca terytorium zajmowane przez inny naród, o odrębnym pochodzeniu, języku, kulturze, a często również religii
mul kulturalizm
podejście w polityce w stosunku do imigrantów, zakładające możliwość podtrzymywania i kultywowania rodzimych kultur w kraju przyjmującym
transnarodowość
uczestnictwo w życiu społecznym, ekonomicznym, codziennym więcej niż jednego kraju, dzięki tworzeniu sieci nieformalnych instytucjonalnych powiązań imigrantów tak z krajem pochodzenia, jak i z krajem przyjmującym
Mapa interaktywna
Polecenie 1
Zapoznaj się z prezentacją, zwracając uwagę na polityczne i kulturowe czynniki budowania tożsamości oraz charakter procesów (konfliktowy, pokojowy) uzgadniania relacji między zbiorowościami zaliczającymi się do odmiennych narodowości w obrębie jednej wspólnoty politycznej, a następnie wykonaj polecenie.
Wielowarstwowość tożsamości narodowej w wybranych krajach europejskich
Mapa polityczna współczesnej Europy nie pokrywa się 1 do 1 z mapą zbiorowości o odmiennych tożsamościach narodowych. Obok krajów o jednolitej strukturze narodowościowej, jak Polska (96% ludności deklarującej narodowość polską) czy Finlandia (blisko 93% ludności pochodzenia fińskiego), w wielu krajach współżyją ze sobą zbiorowości przyznające się nie tylko do odmiennej kultury, ale i odmiennej narodowości. Przyczyny tego stanu rzeczy, poza XX- wiecznymi procesami migracyjnymi, tkwią w odległej historii – w czasach feudalnych. Tak jest w Hiszpanii, Belgii, Wielkiej Brytanii, we Włoszech, Francji, na terenach dawnej Jugosławii i na Ukrainie.
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Oprac. na podst. Paweł Zawada, Kwes a baskijska , e-polityka.pl; Jacek Pawlicki, Mały wielki naród na wojnie z Hiszpanią.
Co musicie wiedzieć o Katalonii?, newsweek.pl.
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Belgia
Konflikt między Walonami (dominacja języka francuskiego) a Flamandami (dominacja języka niderlandzkiego) ma obecnie wymiar polityczny. Rzecznikami niepodległości Flandrii były początkowo skrajnie prawicowe, antyimigranckie
ugrupowania. Obecnie jest nim Nowy Sojusz Flamandzki, odcinający się od skrajnej prawicy i zmierzający do konfederacji w ramach Belgii. Mimo ostudzenia zapędów niepodległościowych w 2010 r. w wyniku kryzysu politycznego
(wielomiesięczny brak rządu) i tak nie doszło o mało co do rozpadu Belgii. Źródła podziałów mają charakter historyczny i obracają się wokół tożsamości językowej.
„Belgia stała się niezależnym państwem w 1830 r., wyzwalając się spod dominacji holenderskiej. Oficjalnym językiem urzędowym został wtedy francuski (…). W 1898 r. belgijski król Leopold II uznał niderlandzki za drugi obowiązujący język, tym samym przyznając Flamandom prawo do komunikowania się w zrozumiały dla siebie sposób. Przez długie lata francuskojęzyczni Walonowie dominowali niemal na każdym polu. Elity intelektualne mówiły po francusku (…) [obecnie]
Flamandowie są bogatsi i mają władzę polityczną, francuskojęzyczni Belgowie kontestują obowiązek uczenia się w szkole języka niderlandzkiego, ponieważ uważają, że sensowniejsza i bardziej przydatna jest znajomość angielskiego,
hiszpańskiego czy rosyjskiego".
Źródło: Anna Pacześniak, Belgia podzielona, polityka.pl [online, dostęp: 02.04.2020].
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Szwajcaria
„Nasza narodowa tożsamość jest zbudowana właśnie na różnorodności (…). W Szwajcarii wszyscy mamy świadomość, że to wielojęzyczność i podjęty wspólnie wysiłek, by być częścią politycznego projektu, jakim jest federacja, składają się na unikatowość tego kraju. I sukces, jaki osiągnął on w ciągu dwóch ostatnich stuleci – podkreśla prof. Grin. (…) Jest to różnorodność nie tylko językowa, ale również polityczna (niezależność poszczególnych kantonów) czy religijna. Obejmuje ona także edukację – w Szwajcarii jest 26 ministerstw edukacji (tyle, ile kantonów) i nie ma tutaj choćby wspólnej listy lektur szkolnych. Szwajcarska tożsamość wiąże się z pojęciem narodu jako aktu woli i budowana jest nie na wspólnym języku i kulturze, które są różne, lecz na historii. A łączą ją wspólne mity i wartości, np. federalizm czy demokracja bezpośrednia”.
Źródło: Iwona Aleksandra Hałgas, Szwajcarska wieża Babel, tygodnikprzeglad.pl [online, dostęp: 02.04.2020].
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Ćwiczenie 1
Wyszukaj odpowiednie materiały i uzupełnij prezentację opisem procesu kształtowania się tożsamości narodowej i kulturowej oraz wynikającego stąd separatyzmu dla wybranego regionu Europy nieuwzględnionego w prezentacji (Bawaria, Lombardia i Wenecja, Bretania, Sycylia, Korsyka).
Sprawdź się
Ćwiczenie 1
Wskaż kraj europejski, który charakteryzuje się jednolitością w zakresie deklarowanych przez obywateli tego państwa tożsamości narodowościowych.
Finlandia Hiszpania Belgia
Wielka Brytania
輸
Ćwiczenie 2
Wskaż cechy, które pozwalają odróżnić od siebie przedstawicieli różnych kultur.
przynależność etniczna język
płeć wiek
wykonywany zawód wysokość zarobków
輸
Ćwiczenie 3
Zdecyduj, które stwierdzenia są prawdziwe, a które fałszywe.
醙
Stwierdzenie Prawda Fałsz Wielokulturowość
współczesnej Europy wynika z różnic kulturowych pomiędzy
poszczególnymi krajami Unii Europejskiej.
□ □
„Mul kul ” to termin, który od czasów feudalnych jest stosowany w Europie dla określenia wielokulturowości.
□ □
Kolonializm jest jednym ze źródeł współczesnej wielokulturowości w Europie
Wschodniej.
□ □
Kolonializm jest jednym ze źródeł współczesnej wielokulturowości w Europie
Zachodniej.
□ □
Obiektem polityki integracyjnej stosowanej w krajach europejskich wobec imigrantów mogą być zarówno
osoby, jak i całe zbiorowości.
□ □
Jedną z przyczyn wielokulturowości jest ruchliwość przestrzenna
ludności.
□ □
Ćwiczenie 4
Połącz w pary określenia związane z polityką imigracyjną i definicje tych określeń.
przystosowanie się do życia w innej, obcej grupie przez przyjęcie jej kultury i przyswojenie sobie cech właściwych tej grupie, prawo ziemi: prawo do obywatelstwa nabywa dziecko z samego faktu urodzenia się w danym państwie, sytuacja, w której imigranci o określonych cechach (płeć, wykształcenie, wiek) zajmują podobne lub identyczne miejsce w kraju przyjmującym jak inni jego obywatele o tych samych cechach społecznych, żadna z definicji nie pasuje do pojęcia, prawo krwi: prawo do obywatelstwa przysługuje dziecku, którego przynajmniej jedno z rodziców było obywatelem tego państwa, cudzoziemiec nabywa prawo do obywatelstwa po określonym prawnie czasie nieprzerwanego pobytu w danym kraju
asymilacja integracja ius domicili ius soli ius sanguinis mul kulturalizm
醙
Ćwiczenie 5
Zapoznaj się z danymi zamieszczonymi w tabeli oraz na wykresie i wykonaj polecenie.
Źródło I
Kontynent, z jakiego pochodziły osoby, którym wojewoda dolnośląski udzielił zezwolenia na pracę w latach 2010–2016
Lata Ogółem Europa (w %) Azja (w %) Afryka (w %) Pozostałe (w %)
2010 1719 44,6 50,1 1,1 4,2
2011 2135 53,3 40,8 1,8 4,1
2012 1961 54,7 37,9 1,8 5,6
2013 1940 59,6 31,2 2,9 6,3
2014 1998 64,2 28,2 3,15 4,45
2015 3388 78,4 16,0 2,15 3,45
2016 10880 91,9 5,7 1,0 1,4
Źródło: Cudzoziemcy pracujący w Polsce – statystyki, gov.pl [online, dostęp: 13.01.2020].
Źródło II
Oprac. na podst. Dane meldunkowe Wydziału Spraw Obywatelskich Urzędu Miejskiego Wrocławia. Stan na sierpień 2017 r., wcrs.wroclaw.pl.
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Wskaż, jakie konsekwencje dla jednorodności polityki integracyjnej samorządu Wrocławia w latach 2010–2020 w kontekście wielokulturowości mają przedstawione powyżej dane.
難
Ćwiczenie 6
Zapoznaj się z fragmentem tekstu i wykonaj polecenie.
Scharakteryzuj przyczyny przedstawionych w tekście faktów.
難
Turcja okiem nieobiektywnym
Turcy zamieszkują głównie trzy dzielnice Berlina Zachodniego – Kreuzberg, Neukölln i Mi e. Są największą grupą cudzoziemców w niemieckiej stolicy
i stanowią największe skupisko Turków poza Turcją. Jest ich tutaj zarejestrowanych prawie 100 000!!! Jeśli doda się do tego „obywateli Niemiec z tureckimi korzeniami”
(czyli kolejne tureckie pokolenia, urodzone już w Niemczech) oraz osoby
o podwójnym obywatelstwie, śmiało można stwierdzić, że Berlin zamieszkuje około 200 000 Turków – to ponad 5% populacji (i dla porównania tyle, ile łącznie
mieszkańców liczy np. Toruń, Kielce czy Sosnowiec). W całych Niemczech liczba ta szacowana jest natomiast na 4‑5 milionów. Skąd tylu Turków akurat w Berlinie?
Źródło: Turcja okiem nieobiektywnym, 25.03.2019 r., dostępny w internecie: innaturcja.blogspot.com [dostęp 13.01.2020 r.].
“
Ćwiczenie 7
Przyjrzyj się grafice i wykonaj polecenie.
Źródło: licencja: CC 0.
Wykaż związek, jaki istnieje między ideą wyrażoną w grafice a ideą wielokulturowości.
難
Ćwiczenie 8
Zapoznaj się z materiałem prasowym i wykonaj polecenie.
Odwołując się do powyższego tekstu, wykaż, że wielokulturowość we współczesnej Europie może być czynnikiem integrującym społecznie.
難
Dzielnica Czterech Świątyń
Dzielnica Czterech Świątyń znajduje się w centrum Wrocławia, w bezpośrednim sąsiedztwie Rynku. Tworzy ją obszar ograniczony ulicami Kazimierza Wielkiego, św.
Mikołaja, Pawła Włodkowica i św. Antoniego. Nie jest to dzielnica w tradycyjnym, urbanistycznym rozumieniu tego pojęcia, niemniej jednak wyjątkowy charakter miejsca sprawił, że od 1995 roku obszar jest nazywany Dzielnicą Czterech Świątyń, Czterech Wyznań czy też Dzielnicą Wzajemnego Szacunku. O jej unikatowym charakterze decydują wspaniałe zabytki architektury sakralnej. W odległości zaledwie 300 metrów znajdują się: prawosławny sobór Narodzenia
Przenajświętszej Bogurodzicy, kościół św. Antoniego z Padwy – świątynia rzymskokatolicka, Synagoga pod Białym Bocianem oraz ewangelicko‑augsburski kościół Opatrzności Bożej. W celu umocnienia współpracy między wyznaniami została powołana Rada Dzielnicy Wzajemnego Szacunku, która działa od 1996 roku.
W 2005 roku świątynie zostały połączone ścieżką kulturową, zaś obszar, na którym się znajdują, ujęto w miejscowym planie zagospodarowania. Dzielnica została wpisana do rejestru zabytków i uznana za pomnik historii. Natomiast 29 listopada 2012 w miejscu, gdzie ulica Kazimierza Wielkiego łączy się ze św. Antoniego została odsłonięta Kryształowa Planeta. Rzeźba, której autorką jest wrocławska artystka Ewa Rossano, stała się kolejnym z symboli Dzielnicy.
Źródło: Dzielnica Czterech Świątyń, 25.09.2013 r., dostępny w internecie: wrocław.pl [dostęp 13.01.2020 r.].
“
Dla nauczyciela
Autor: Dorota Czarny
Przedmiot: wiedza o społeczeństwie Temat: Wielokulturowość w Europie
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres rozszerzony Podstawa programowa:
Zakres rozszerzony
IV. Aspekty etniczne życia społecznego.
Uczeń:
7) przedstawia wielowarstwowość tożsamości narodowej na przykładzie społeczeństw europejskich (Królestwa Belgii, Królestwa Hiszpanii, Konfederacji Szwajcarskiej oraz Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej).
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;
kompetencje obywatelskie.
Cele operacyjne:
Uczeń:
charakteryzuje wielokulturowość w Europie i jej przyczyny;
porównuje różne modele polityki wobec imigrantów w państwach Europy;
przedstawia wielowarstwowość tożsamości narodowej na przykładzie społeczeństw europejskich (Królestwa Belgii, Królestwa Hiszpanii, Konfederacji Szwajcarskiej oraz Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej).
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
lekcja odwrócona.
Metody i techniki nauczania:
burza mózgów;
prezentacje;
mapa mentalna;
dyskusja;
rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych.
Formy zajęć:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.
Przebieg zajęć:
Przed lekcją
1. Podczas wcześniejszej lekcji nauczyciel tworzy 6 grup 3–4‑osobowych, każda wybiera wśród siebie lidera. Losują kartki, na których znajdują się nazwy państw europejskich (Królestwo Belgii, Królestwo Hiszpanii, Konfederacja Szwajcarska, Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, Francja i Niemcy).
2. Zadaniem grup jest przygotowanie prezentacji poszczególnych państw pod względem
wielowarstwowości tożsamości narodowej, przyczyn migracji, modeli polityki wobec imigrantów. Mogą wykorzystać w tym celu zasoby e‑materiału, mapę interaktywną oraz inne dostępne źródła informacji.
Sposób prezentacji jest dowolny.
Faza wstępna
1. Nauczyciel przedstawia uczniom temat i cel lekcji. Na dzisiejszej lekcji poznamy wielowarstwowość tożsamości narodowej państw europejskich oraz różne modele polityki stosowane wobec imigrantów.
2. Na wstępie uczniowie metodą burzy mózgów mają wyjaśnić pojęcie „wielokulturowość”. Po fazie twórczej następuje weryfikacja pomysłów, która tworzy zarys mapy mentalnej (będzie uzupełniona po prezentacji poszczególnych grup).
3. Osoby, które nie biorą udziału w prezentacji, w parach lub indywidualnie wynotowują z każdej prezentacji:
kulturowe czynniki budowania tożsamości;
charakter procesów integracyjnych;
modele polityki, jakie przyjęły poszczególne państwa.
Faza realizacyjna
1. Nauczyciel prosi poszczególne grupy, aby przygotowały się do prezentacji. Uczniowie ustalają między sobą kolejność występów.
2. Następuje prezentacja państw europejskich przygotowanych według ustalonych kryteriów.
3. Nauczyciel wyznacza czas na prezentację każdej z grup.
4. Po wszystkich prezentacjach nauczyciel prosi, aby osoby, które nie brały w nich udziału, przedstawiły swoje spostrzeżenia dotyczące poszczególnych państw. Najistotniejsze wiadomości po wspólnej dyskusji zapisywane są na tablicy (mapa mentalna).
5. Prowadzący poleca, aby uczniowie w parach przeanalizowali mapę interaktywną, wyjaśnili, jaki model integracji wprowadziły Stany Zjednoczone i porównali go z poznanymi modelami państw europejskich – dyskusja.
6. Uczniowie wykonują wskazane przez nauczyciela ćwiczenia interaktywne, a następnie wspólnie omawiają udzielone przez siebie odpowiedzi.
Faza podsumowująca
1. Jako podsumowanie uczniowie mają za zadanie w parach napisać dwa wnioski do lekcji.
Wskazane/chętne osoby odczytują swoje spostrzeżenia, a najtrafniejsze zostają zapisane na tablicy –
uczniowie zapisują je do zeszytu jako notatkę z lekcji.
2. Osoby, które przygotowywały prezentacje, zostają ocenione przez nauczyciela.
Praca domowa:
Wykonanie ćwiczeń pozostałych lub wybranych przez nauczyciela.
Na podstawie poznanych wiadomości napisz, do których państw europejskich wyjechało najwięcej Polaków i w jakim okresie. Uzasadnij, jakie były powody ich migracji.
Materiały pomocnicze:
Cudzoziemcy pracujący w Polsce – statystyki, gov.pl.
Dzielnica Czterech Świątyń, wrocław.pl.
Turcja okiem nieobiektywnym, innaturcja.blogspot.com.
Stephen Castles, Mark J. Miller, Migracje we współczesnym świecie, Warszawa 2011.
Marian Golka, Imiona wielokulturowości, Warszawa 2010.
Patrick Savidan, Wielokulturowość, Warszawa 2012.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:
Mapy interaktywne można wykorzystać do tworzenia map mentalnych na lekcji – praca w grupach.
Mapa interaktywna może służyć jako wprowadzenie do tematu o wielokulturowości.