• Nie Znaleziono Wyników

Dziedziczenie wzorów linii papilarnych na opuszkach palców rąk

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2022

Share "Dziedziczenie wzorów linii papilarnych na opuszkach palców rąk"

Copied!
9
0
0

Pełen tekst

(1)

Beata Grubska

Dziedziczenie wzorów

Materiał i metody Charakterystyka materiału Listewki skórne na dłoniach i sto­

pach ludzkich tworzą charakterystycz­

ne wzory, które wykazują w popula­

cjach wielkie bogactwo i różnorodność typów oraz ogromne zróżnicowanie indywidualne szczegółów. Typy wzo­

rów listewkowych są cechami dziedzi­

cznymi, które przechodzą z rodziców na potomstwo, najczęściej komple­

ksowo jako całe zespoły cech. Dzie­

dziczenie listewek skórnych nie pozo- staje jednak w sprzeczności z zasadą indywidualności ich szczegółów. Li­

stewki skórne należą do cech morfolo­

gicznych całkowicie niezależnych od środowiska postembrionalnego. Brak wpływów o charakterze egzogennym na wzory linii papilarnych świadczyć może o pierwszorzędnej roli genotypu w indywidualnym zróżnicowaniu ich w embriogenezie. W trzecim miesiącu życia embrionalnego u płodu ludzkie­

go H. Cummins i K. Bonnevie stwier­

dzili występowanie bardzo wypukłych opuszek. Do końca trzeciego miesiąca życia płodowego granica między na­

skórkiem i tkanką łączną tworzy równą płaszcznę. W czwartym miesiącu ży­

cia płodowego zmniejsza się tempo wzrastania opuszek i skóra na skutek zmniejszonego napięcia zaczyna się fałdować. Przyczyną tego pofałdowa­

nia są wrastające w naskórek brodaw­

ki skórne, w których rozwijają się na­

czynia włosowate oraz zakończenia nerwów czuciowych. Na szczycie li­

stewek znajdują się również ujścia gruczołów potowych. Typy pofałdowa­

nia zależą głównie od grubości na­

skórka i od wypukłości opuszek. We­

dług K. Bonnevie im naskórek jest grubszy, tym poduszeczka jest bar­

dziej spłaszczona. W. Abel i J. Biegart

wiążą różne ukształtowania listewek skórnych ze stopniem uwypuklenia poduszeczki podpalcowej. Im silniej­

sze jest to uwypuklenie, tym częściej realizują się wiry i pętle, a przy słabym uwypukleniu pozostająłuki. O. Schla- ginhauffen przyjął również hipotezę, że układ listewek skórnych jest zwią­

zany ze stopniem uwypuklenia opu­

szek. Według niego zamknięte syste­

my listewek są wrażliwsze niż otwarte, co może być potwierdzeniem wysuwa­

nej sugestii, że typ wzoru kształtuje się w zależności od grubości naskórka.

Zatem wiry - wzory zamknięte - two­

rzące się w warunkach naskórka cien­

kiego - byłyby tym samym wrażliwsze.

Przekonujące są zatem sugestie, że napięcie naskórka znajduje swój wy­

raz w różnym ukształtowaniu się wzo­

rów.

W czwartym miesiącu ciąży listewki skórne na palcach, dłoniach i stopach są już całkowicie wykształcone i od tego czasu nie ulegają przemianom, a nawet regenerują się w tej samej for­

mie w przypadku zniszczenia naskór­

ka. Nauka o dziedziczeniu listewek skórnych narodziła się w ostatnich la­

tach ubiegłego stulecia, a jej pionie­

rem i twórcą był F. Galton. Sformuło­

wał on zasadę indywidualności liste­

wek skórnych i udowodnił matematy­

cznie, że wystąpienie identycznych odbitek palców u dwu osobników jest niemożliwe, gdyż prawdopodobień­

stwo takiego zdarzenia jest niezwykle małe. W 1892 roku F. Galton zapo­

czątkował badania nad dziedzicze­

niem listewek skórnych. Nie był on pierwszym badaczem, który zauwa­

żył, ze listewki skórne u spokrewnio­

nych osób często tworzą bardzo podo­

bne wzory, lecz jego dziełem było za­

stosowanie po raz pierwszy naukowej metody do analizy tego zagadnienia.

Porównywał on częstość zgodnych wzorów na palcach u rodzeństwa z częstościami zgodnych wzorów w kontrolnej serii osobników niespo- krewnionych. Stwierdził on, że czę­

stość zgodnych wzorow u rodzeństwa jest większa, niż należałoby tego teo­

retycznie oczekiwać. W serii kontrol­

nej teoretyczna i rzeczywista liczba zgodności była bardzo podobna. Ta analiza F. Galtona po raz pierwszy wykazała, że typy wzorów listewko­

wych są cechami dziedzicznymi. Za­

początkował on również w dermato- skopii metodę liczenia listewek skór­

nych. Jest to metoda dokładna i obie­

ktywna, umożliwiająca stosowanie matematycznych metod do badania zmienności i dziedziczności tej cechy.

Celem niniejszej pracy jest analiza ilościowa i jakościowa oraz proces dziedziczenia wzorów występujących na opuszkach palców w czterech ro­

dzinach (tab. 1). Przeprowadzone analizy są niejako próbą rozszerzenia i pogłębienia dotychczasowych opra­

cowań zagadnienia zróżnicowania i dziedziczności listewek skórnych na opuszkach palców rąk.

Podczas opracowania materiału po­

służono się systemem klasyfikacji wzorów M. Lestrange zmodyfikowa­

nym przez Z. Bocheńską (1964) i E.

Rogucką (1968). W klasyfikacji tej wy-

linii papilarnych na opuszkach

palców rąk

(2)

u 5 Tabela 1

A

Rodzina I

A A A

T

Palec I Palec II Palec IV Palec V

P

L

Córka L

WL2 WL2 WL2 WL2 Lr L W1 W1 Lr |_M Matka

|_M L Lr L L L L W1 WL2

r

A A A A A A

A A A A

L

R

WL2 L L T L W1 L L

Syn L

LM lr |_M L A L L lr lr L L

Lr WL2

WL2 WL2 W1 W1

w1

L

W1

Rodzina II

w w

Palec IV Palec V Palec II Palec III

Palec I

L L

W2

Córka L L

L2 T A L L L

L T L L

Matka

W2E w

1 w

1 w1 w1 LM

w

1 w1 L L

W1

W1 L L L L L L L L

WL

2

L L L

L L

L L L

L L

L/r

Syn

w1 w

1

w

1

w

1

WL2 L L L L

Lm W1

w

1 L L

L L L L

L

WL2 L L LR L L L L L L

Rodzina 111

r

Palec I Palec II Palec III Palec IV

P L

P L P L

L L L L L

Córka L

Lr Lr |_M

L L L L L

Matka L

L L L L L L

L L L L

W1 W1

L L L

L L

|_M LR

L L

L L L L L L

Syn

Lr

W1 W1 w1 L L

L L L L

Ojciec

Lr WL2

WL2 W1 W1

WL2 WL2 L

WL2 L L L W1 L L L L

L W7

Typy wzorów występujące na opuszkach palców rąk w badanych rodzinach Types of patterns occurring on finger tips m hands of examined families

Brak palca

różnione są wzory podstawowe, formy pośrednie i kierunek wzoru (ryc. 1).

Do wzorow podstawowych i pośred­

nich należą.

A-luk,

W2 - wir dwucentryczny, T - namiot,

- wir dwucentryczny eliptycz­

ny,

L - pętlica,

WL2 - wir dwupętlowy, Lr - pętlica rakietowa, r - pętla gamma,

j Ojciec j Dziadek

(ojciec ojca)

P WL2

Dziadek (ojciec matki) Dziadek

(ojciec ojca) Dziadek

(ojciec matki) Dziadek

(ojciec ojca)

Babcia (matka matki) Babcia (matka ojca) Babcia (matka matki) Babcia (matka ojca) Babcia (matka matki) Babcia (matka ojca)

P WL2

P WL2

L WL2

L WL2

P WL2

L WL2

P WL2 L

WL2

L WL2

P W1

P W7

p

w7

L W7

L

iT

p L*

P W7 L

W1

Palec III

Palec V W2

P

W2E

W2E

w2

w2

W2E W2E

w

2

w

2

L W2

W

2E

i Ojciec

w*

Ryc. 1. Klasyfikacja wzorów listewek skórnych na członach opuszkowych palców rak (wg M Lestran- gc, 1953 - w modyfikacji Z Bocheńskiej i E. Roguc- kiej, 1968)

Fig. 1. ofpiUlernsofderiiiiil ridgcs on Jhigcr lip iii hand< (accordntg ro M. Lcstrange, 1953 - ntodifi- cation by Z Bocheńska and E. Rogucka. 1968)

(3)

RodzinaIV

Córka

L L L L

L L L

Córka L

L L L L

L L A

L L L

L L

L L

WL2 L W1 L L L L L L

L

L L L

L L

L

L

A A A L

A A A L

A

Tabela 2

Wartość 1 Analizawartości liczbowych wgWendta 2

3 4 5

6

7

Tabela 3

Córka

39

43 42

32 46 37

58

49 42

40 51

61 40 45

46

55 63

47

10 45 54 45

62 43 49

Wskaźnikintensywnościwzorów w badanychrodzinach lndex of patiem intensity inexaminedfamilies

Wartości liczbowe wzorów na opuszkach palcówrąkwg G.G. Wendta Numerical values of patterns on fingertipsinhands, accordingto G.G. Wendt

- gdy mamydo czynieniazpętląo bardzo małej liczbie listewek i trzeba rozstrzygnąć jednoznacznie, czyjest to pętla o wartości 3 czy 4,

- wprzypadkuwirów, gdy sąwątpli­

wości, czy są one asymetryczne o wartości 6, czy owartości7.

W ww.przypadkach liczono listewki leżące na przecięciu linii łączącej cen­ trum trójpromienia icentrum wzoru.

Wskaźnikiem intensywności wzo­ rów- IMW - nazywamy sumęwartości liczbowych na 10palcach rąk danego osobnika. Termin ten zastosowali po raz pierwszy H. Cummins iK.Stegger- da w 1935 roku dla wskaźnika zwią­

zanego z liczbątrójpromieni.

Metodę oznaczenia różnych typów wzorów wartościami liczbowymi za­ leżnie od ich stopnia skomplikowania wprowadził do analizy listewek skór­ nych G. Geipel. (M. Woron, Z. Orczy- kowska-Swiątkowska,1988), F.Keiter zaśzastosował pięć oznaczeń zuwz­ ględnieniem form pośrednich (A=1, L=3,W=5).Wartościamitymi oznaczał wzory na poszczególnych palcach, następnie sumował te wartości, aby uzyskaćjednącharakterystykęliczbo­ wą dla każdego osobnika.

Metodę wartości liczbowych udo­

skonalili K. Brodhage i G.G. Wendt wyróżniając cztery formyprzejściowe międzyzasadniczymi typami wzorów.

System wartości liczbowych G.G.

Wendta został wykorzystany w niniej­

szej pracy. Wzory na palcach rąk oz­ naczono wartościami liczbowymi na podstawie definicji poszczególnych kategorii od 1 do 7, zamieszczonymi w pracyG.G. Wendta (tab.2).

W dwóch przypadkach, przy ozna­

czaniuwartości liczbowych, potrzebne jest liczenie listewek:

Syn Matka Matka

Babcia (matka matki) Babcia (matka ojca) Ojciec Dziadek

(ojciec matki) Dziadek

(ojciec ojca)

L L

L L

Ojciec Babcia (matkamatki)

Dziadek (ojciec matki)

Babcia (matka ojca)

Dziadek (ojciec ojca)

L L

Palec IV L L WL2

L L Palec II

P T

PalecIII P L

L

15

L

15

Rodzina1 66

Palec V P L

Wartość IMW Rodzina II

60

RodzinaIII 50

Rodzina IV 37,46 L

W7

L

15 r

15

Palec I

P I

15 i

L

15

p L W1

L

w7 W7

L

Lr

W2

Lm- pętlica muszlowa, L/r - wzórzłozony, W1 - wir jednocentryczny, Wat - wir atypowy.

Ww - wir wielospiralny.

Definicje wzorów Wszystkie łuki bez trójpromienia tuki namiotowe ztrójpromieniem

Pętle przechodzące w łuki, tj. pętle z najwyżej dwoma dającymisię policzyćlistewkami

Pętle, którychnie ujętow punkcie 3 i 5

Pętlemuszelkowe i rakietki przechodzące w jednocentryczne i dwucentryczne wiryoraz podwójne pętle, jednak jeszcze bez

możliwościpoliczenia listewekpo drugiej stroniewzoru Jednocentryczne i dwucentryczne wiry,wktórych liczba listewekpo jednej stronie wzoru wynosinajwyżej połowę wartości drugiej strony

(wiry asymetryczne)

Wiry jednocentryczne idwucentryczne, jeżeli niepasują do punktu6.

Tu zalicza się teżwiry atypowe z więcej niż dwoma trójpromieniami

(4)

Klasa

S C M

10-19 20-29

30-39 1 1 2

40-49 2 1 3 1 5 3

50-59 1 1 1 1 1

60-70 2 1 2

Dziedziczenie wzorów

B 1

Tabela 4 Zróżnicowanie wskaźnika intensywności wzorów w badanym materiale

Discrimination of pattern intensity index in examined materiał

Wyniki badań

nad dziedziczeniem wzorów

Najczęściej u obu pici występuje przedział IMW 40-49 (tab. 3, 4). Róż­

nice u obu pici w częstościach wystę­

powania w poszczególnych klasach są małe. Jest to zgodne z wynikami uzyskanymi przez G.G. Wendta. Z otrzymanego rozkładu liczebności osobników w poszczególnych klasach wynika, że wskaźniki IMW dzieci mają wartości w przybliżeniu zgodne z war­

tościami wskaźników IMW rodziców.

Wnioski G.G. Wendta uzyskane na podstawie obliczonych przez niego wskaźników potwierdzają, ze wskaź­

niki IMW dzieci mogą mieć wartości nie więcej niż 25 jednostek poza war­

tościami wskaźników IMW u rodziców (nad wyższą lub pod niższą). Tylko u około 5% dzieci wskaźniki IMW są wię­

ksze o 10 jednostek od wskaźników rodziców.

Badania przeprowadzone przez Z.

Orczykowską-Świątkowskąi M. Wero­

na nie w pełni potwierdziły wnioski G.G. Wendta, różnica bowiem między wskaźnikami dzieci i rodziców w dwóch przypadkach przekroczyła gra­

nice wyznaczone przez Wendta. Jed­

nak w obu seriach zaznaczyły się po­

dobne prawidłowości. Zróżnicowanie wskaźnika intensywności wzorów w

Analiza jakościowa wzorów wg Wendta w badanych rodzinach

skonalszy środek identyfikacji czło­

wieka.

U płodu listewki skórne wraz z mi- nucjami są już w czwartym miesiącu ciąży całkowicie wykształcone i pozo-

stopniu chromosomy płci X. Zdaniem tego autora minucje dermatoglifów rę­

ki ludzkiej (szczególnie palców) są dziedziczone przez potomstwo w do­

statecznie wysokim stopniu, aby mo­

gły być włączone do grupy najpoważ- stają niezmienione do końca życia osobniczego (zwiększają tylko swoje wymiary). Stwierdzono, że ukształto­

wanie się dermatoglifów uwarunkowa­

ne jest głównie genotypem, czyli ze­

społem wszystkich genów danego or­

ganizmu warunkujących jego właści­

wości dziedziczne.

Historycznie rzecz ujmując niewiele było badań poświęconych genetyce listewek skórnych i ich minucji, a wyni­

ki w większości przypadków były sprzeczne ze sobą. Przykładem po­

wyższego mogą być wyniki uzyskane przez S Ókrósa (1965), Ch. Steffensa (1965) i M. Okajimę (1966). S. Ókrós uważał, że dziedziczenie minucji ro­

dziców jest tak znaczne, że na tej pod­

stawie można ustalić ojcostwo, Ch.

Steffens natomiast zajął zupełnie inne stanowisko; godząc obu badaczy przyjął wariant częściowego dziedzi­

czenia minucji. Warto zaznaczyć, że metody badań stosowane przez po­

wyższych uczonych mają dziś znacze­

nie historyczne.

W rodzinie I na palcu wskazującym prawej ręki u ojca i syna występuje minucja w postaci oczka. U ojca wy­

stępuje ono na czwartej pętli liczonej od centrum wzoru pętlicy ulnarnej. U syna występuje ono na 14 linii liczonej od centrum wzoru do środka minucji oczka, we wzorze określonym jako pętlica mała radialna.

W rodzinie III u ojca i syna na kciuku lewej ręki występuje podobny układ centrum wzoru oraz minucje w postaci rozwidlenia drugiej pętli pętlicy ulnar­

nej. Wymienione wyżej minucje w po­

staci oczka i rozwidlenia są typowymi cechami dziedziczonymi przez dzieci.

Badania nad dziedziczeniem minu­

cji przeprowadzone przez Cz. Grze- szyka doprowadziły do stwierdzenia, że wpływ na obecność i rozmieszcze­

nie poszczególnych typów minucji ma-

D 1 Liczebność osobników

O

Obecność listewek skórnych na chwytnych powierzchniach palców i dłoni znana była już społeczeństwom pierwotnym, ale prace zajmujące się dziedziczeniem dermatoglifów mają zaledwie stuletnią tradycję. Franci­

szek Galton pierwszy stwierdził dzie­

dziczenie linii papilarnych.

Z upływem czasu problematyką dziedziczenia linii papilarnych zajmo­

wało się coraz więcej badaczy, spo­

śród których zasługują na uwagę: Z.

Karl, K. Brodhage, G G. Wendt, G.

Geipel, A. Timinaseff, K. Bonnevie, H.H Newman, S.B. Holt, L.S. Penro- se, a w Polsce: T. Mydlarski, Z. Orczy- kowska-Świątkowska, K. Zajączko­

wska, E. Rogucka, Z. Szczotkowska, Z. Bocheńska, Cz. Grzeszyk, D. Lo- esch, S. Marcinkiewicz, W. Buchwald.

Do pierwszych, którzy przeprowadzili badania nad dziedziczeniem minucji, zaliczani są: H. Gruneberg i H.H. New­

man.

Minucje są to drobne szczegóły li­

stewek skórnych, które dzięki nie­

zmienności (w ontogenezie), indy­

widualności i niezniszczalności (bez

naruszenia skóry właściwej) odgrywa- ją głównie autosomy oraz w niewielkim badanych rodzinach wskazuje na du- ją niezwykle doniosłą rolę jako najdo-

że podobieństwo stopnia komplikacji wzorów u dzieci i ich rodziców. Jako­

ściowo wzory są do siebie zbliżone, o czym świadczy liczba osobników w poszczególnych klasach.

(5)

Córka Matka

Matka x Ojciec Syn

Rodzina II

Ojciec Matka

Córka Syn

Matka x Ojciec

Rodzina III

Ojciec Matka

Córka

Matka x Ojciec Syn

Częstości występowania wzorów u dzieci w zależności od kombinacji tych cech u rodziców Frequency of pattern occurrence in children depending upon combination ofthose characteristics in theirparents

Rodzina I

niejszych cech antropologicznego do­

chodzenia ojcostwa i macierzyństwa.

Dotychczas przeprowadzone badania potwierdziły dziedziczny charakter

cech dermatoglificznych. Dla żadnej z cech dermatoglificznych nie ustalono jednak modelu dziedziczenia. Rezul­

taty badań wskazują, że układ listewek Babcia x Dziadek

(rodzice matki)

Babcia x Dziadek (rodzice matki)

Babcia (matka matki)

skórnych zdeterminowany jest przez większą liczbę genów nie dających się indywidualnie identyfikować.

Babcia x Dziadek (rodzice ojca)

Babcia x Dziadek (rodzice ojca) LxL

Lx L AxL Lx W Lx W

W W W W W

L

L_

L_

L

L_

L, L, L.

L

L_

L L.

L.

L

LxW Lx W Lx W Lx W Lx W

_L T T L L

L L_

A L L

Ax W AxW Ax W Ax W AxW

L L L W W W

W L W W

w w w w L

W L W W L

L L W W

L

L L T W L

Wx L WxL Wx L Wx W LxL

L L L L W

Wx W LxL Lx L WxL LxL

Lx W Wx L WxW Wx W LxL

LxL LxL WxL WxL

Lx L

L L W W L prawa

_____l_

__ ll_

__III ___ IV _ V lewa _____l_

__ ll_

____III IV V

W x Lr Wx A LxL WxLm -| LM x L WxL WxL LR x L Wx l_R LrxL

LxL LxL Lx W LrxW

LmxL

Wx L WxL LxLm Wx W LxL

LxW Lx W LxL L x Lr Lx W

AxW AxW Ax L A x brak

AxLr

LxL LxLR LxL LxL LxL

L L L Lr L prawa

____l_

____ll_

III IV V lewa

_l_

____ ll_

___III IV

V

Lx W TxLm TxL LxW LxL

W L L

L

L L L

L?

|_M

LxL WxL Lx W LrxLr LxL

L W L

Li

L LM

L L L W

L L W L*

L

L L L L Lr

Lr

A L

|_M L

L L W

Li

L W_

W

Li

W i R

w

L W

L W

W L W [_M

Babcia x Dziadek (rodzice ojca) )

Ojciec

prawa ____l_

____ll_

___ m_

___IV

y

lewa ____ l_

____jl_

___lll_

B

(6)

Rodzina IV

F

Matkax Ojciec Córka Córka

Matka Ojciec

L

Analiza dziedziczenia wzorów na opuszkach palcówrąk

Z analizy tabeli wynika, że w przy­

padkach gdy rodzice należą do tych samych kategorii cech (LxL, Wx W), u dzieci dominują wzory tej samej ka­ tegorii courodziców.

Sytuację taką obserwujemywrodzi­ nie I Na palcach III i V prawej i lewej rękiurodziców występują pętlice. Pęt­ lice obserwujemy także na III palcu prawejręki ucórki oraz V palcu prawej ręki iIII, Vpalcu lewej ręki u syna.

W rodzinieII pętlice występująna V palcu prawej ręki oraz liii palcu lewej ręki uobojga rodziców. Wzory tedzie- Na podstawiebadań rodzin można stwierdzić podobieństwa i różnice mię­ dzy rodzicami i dziećmi. Dane te do­

starczają informacji o dziedziczeniu cech dermatoglificznych oraz o czę­ stościach realizowania się u potom­

stwacechfenotypowo odmiennych.

Badania współzależności między cechamijakościowymi wzorów dzieci irodzicówprzeprowadzono za pomo­ cą tabel asocjacji (tab.5).

W tabelach zostały przedstawione częstości pojawiania się określonych typów wzorów u dzieci wzależności od kombinacji tych cech u rodziców

Częstośćpojawiania się określonych typów wzorow u dzieci w zależności od kombinacjiwzorow u rodziców

dziczą się na tych samych palcach zarówno u córki, jak i u syna z wyjąt­

kiem I palca lewej ręki u córki, na którym wystąpił wir. W rodzinie tej u rodziców matkipętlice występująna V palcu prawej ręki i III, V palcu lewej ręki Pętlice na tychpalcach obserwu­

jemytakże u matki.

U rodziców ojca pętlice występują na palcuII, III, V prawej ręki oraz wszy­

stkich palcach lewej ręki. U ojca pętlice obserwujemyna palcach II, III iVpra­

wej ręki oraz I,IIiIIIlewej ręki, Wrodzime IIIpętlice u rodziców wy­

stępują na palcachI. II i V prawej ręki oraz I, IV i V lewej ręki Na tychsamych palcachwystępują oneu córki orazu syna. U rodziców matki pętlicewystę­

pują na III i IV palcu lewej ręki i dzie­ dziczą się na tychpalcachumatki. U rodziców ojca pętlice występują na V palcu prawej ręki oraz I, II i V palcu lewej ręki. Na tych samych palcach występują one u ojca.

W rodzinie IVpętlice występują na wszystkich palcach oburąk u rodziców z wyjątkiemII palca lewej ręki. U oby­ dwu córek na większości wyżej wy­ mienionychpalców odziedziczonezo­ stały pętlice po rodzicach. U rodziców matkipętlice występująna palcach III i V prawej ręki oraz I, III, IV i V lewej ręki. U matki występująone na tych samych palcach co ujej rodziców. U rodziców ojca pętlice występują na palcachIII i V prawej ręki orazV lewej ręki. Napalcachtych u ojcawystępują takżepętlice.

Babcia x Dziadek (rodzicematki)

Wzórwirowyw rodzinie II występuje u rodziców matki na palcach IV prawej i lewej ręki. Niedziedziczysię jednak u córki. Urodzicówojca wzór wirowy występuje na palcach I prawej ręki.

Dziedziczy się on natym palcu także u ojca.

W rodzinie IIIwzórwirowy występu­ je u rodziców ojca na palcach III i IV prawej ręki. Wzór ten występuje na tych samych palcach uojca.

Wzórwirowyw rodzinie IV występu­ je u rodzicówmatki na palcu IV prawej ręki. U córki występuje na tym palcu pętlica. Jeżeli rodzice należą do dwóch kategoriisąsiednich (AxL, Lx W), wówczas wzory u dzieci najczęś­

ciej występują w jednejzkategorii ro­

dziców.

W rodzinie I, II i IV występuje kom­ binacja wzorów A x L na opuszkach palców u rodziców U dzieci nabada­

nych opuszkach palców obserwujemy wówczas pętlice.Wyjątek w tymprzy­ padku stanowi rodzina II. Na palcach II i III prawej rękiobserwujemy umatki namiot, au ojca- pętlicę. U córki na obu badanych palcach występuje wir.

Tentypwzoru na wyżej wymienionych palcach może świadczyć o odziedzi­ czeniu go po babce (matce matki).

Mimowystępowania wzorów A x L - wir u córki występujena palcuIII lewej ręki.

We wszystkich czterech badanych rodzinach 47 razy wystąpiła kombina­

cja wzorów L x W u rodziców. W 16 przypadkach u dzieci wystąpił na ba-

Babcia x Dziadek (rodzice ojca) prawa

____l_

____ll_

___III ___IV ___V lewa ____l_

____ll_

___III iv v

Lx L Ax L LxL Lx L LxL

_L L_

L L

j_

L.

£

L

L

T.

L.

L L

L L WL2

L

k

A L L L

L x A LxA LxL LxA Lx L

WL2x A W1 x A

LxA L x A LxL LxLr

LxL LxL LxLm

LxL

Li

T L L L

L L L W1

L

LR L L L

LxL Lx W1

LxLr

LrxLr

Lx L Lx W2 LrxW' Lx WR W2E x W1

LxL

(7)

Tabela 6

Ojciec Matka

Matka x Ojciec Córka Syn

19

13

=

Rodzina II

Ojciec Matka

Córka Syn

Matka x Ojciec

10

Badanie współzależności między cechami ilościowymi wzorów dzieci i ich rodziców

Examination of interdependence between quantitative characteristics of patterns of children and of their parents Rodzina I

liwe typy wzorów, z tym że najwięcej dzieci należy do kategorii pośredniej.

Kombinacja wzorów A x W u rodziców występuje w rodzinie I i IV. W rodzinie I występuje ona u rodziców na palcu II lewej ręki. U córki na tym palcu obser­

wuje się wzór wirowy, natomiast u sy­

na wzór pętlicowy. Kombinacje A x W danych palcach wzór wirowy, a w 28 przypadkach wzór pętlicowy. W jed­

nym przypadku w rodzinie IV przy kombinacji u rodziców wyżej wymie­

nionej matka odziedziczyła luk.

W dwóch przypadkach w rodzinie II u matki na palcach II i III prawej ręki wystąpił namiot.

W przypadku gdy rodzice należą do dwóch skrajnych kategorii A x W, wów­

czas dzieci wykazują wszystkie moż-

dzieci w różnych kombinacjach kate­

gorii rodziców są w większości cech typowe dla poligenicznego sposobu dziedziczenia. Przemawiają za tym statystycznie istotne nadwyżki katego­

rii dzieci zgodnie z kategoriami rodzi­

ców oraz niedobory w kategoriach znacząco odmiennych od kategorii ro- występujątakże na palcach I, II prawej ręki oraz wszystkich palcach lewej ręki u rodziców ojca. U ojca na wszystkich wyżej wymienionych palcach dziedzi­

czne są pętlice, z wyjątkiem II palca lewej ręki, na którym jest łuk.

W rodzinie IV kombinacje wzorów A x W występują na palcach I i II lewej ręki u rodziców ojca. U ojca na wyżej wymienionych palcach są pętlice.

Rozkład kategorii badanych cech

Babcia x Dziadek (rodzice matki)

Babcia x Dziadek (rodzice matki)

dziców. W związku z tym można po­

wiedzieć, że dzieci wykazują istotną zależność od rodziców w zakresie ty­

pów wzorów na opuszkach palców, ale sposób przekazywania tej cechy z rodziców na dzieci jest skomplikowa­

ny.

Analiza liczebności dzieci w po­

szczególnych kombinacjach kategorii wzorów pozwala na opisanie następu­

jącej prawidłowości:

1. Jeżeli oboje rodzice należą do kategorii skrajnych A x A i W x W, to większość dzieci należy do tej samej kategorii, znacznie mniej do kategorii środkowej, a kategoria skrajnie prze­

ciwna jest reprezentowana bardzo nielicznie.

Babcia x Dziadek (rodzice ojca)

Babcia x Dziadek (rodzice ojca) prawa

_____l_

____ ll_

____ill_

___IV V lewa _____l_

_ll_

___III IV

V

18x23 19x 15 17x 14 17x22 16x19

21 14 18 24 23

15 17 10 15 12

13 11 14 21 18

9 10 14 10 12

21 15

13 4 11 21 19

11 5 10 16 4 10

1 3 14 8

29 x 14 19x 14 19x 12 27 x 15 21 X 12

17 x9 20 x9 18x 14 19x 17 21x6

11 10 16 17 15

12 17 10 16

2

2

-x 36 -x19 - x 20 - x brak

- x 22

20x23 12x9 5 x 16 11 x 18

6x14

23 15 14 22 19

8 14 21

18 14 16 10 7 15 x-

11 x- 13 x- 12x- 10x-

18 19 17 17 16

15x21 8x5 7x 15 12x21 7x 15

20 11 13 13 11 11x19

10 x- 16x8 17x14 15x21

9x18 2x 14 -x 16 12 x 10

17x7 10x20

-x11 -x 13 10x13 16x 11

- x 28 -x21 -x 13 -x 9 - x 15

prawa _____l_

__ll_

_lll_

_IV V lewa _____ 1^

___

__

m_

IV

v

19 x- 10x- 7 x- 15 x- 17x-

(8)

Rodzina III

Matka x Ojciec Córka Syn Matka Ojciec

Rodzina IV

Ojciec Matka

Córka Córka

Matka x Ojciec

16

8

Wyniki i wnioski

Rozkład liczebności wzorów u dzieci w kombinacjach kategorii wzorów u rodziców

Z analizy tabeli wynika, że najwię­

ksza liczba listewek występuje w palcu

Przeprowadzone badania rodzin wskazują, że analizowana cecha jest w dużym stopniu zdeterminowana ge­

netycznie i może być podstawą do oceny prawdopodobieństwa ojcostwa łącznie z innymi cechami dermatogli- fów, jak również z cechami morfolo-

Babcia x Dziadek (rodzice matki) Babcia x Dziadek

(rodzice matki)

gicznymi i grupami krwi. Po dokładnej analizie materiału otrzymano następu­

jące wyniki:

1. Wyróżniane typy wzorów poja­

wiają się na opuszkach palców u rąk obu płci z różną częstotliwością. Za­

równo u mężczyzn, jak i u kobiet naj­

częściej występują pętle ulnarne, naj­

rzadziej natomiast namioty, pętle gamma, wiry wielospiralne, wzory zło­

żone i wiry atypowe.

2. Spośród zasadniczych typów wzorów w najwyższych odsetkach u obu płci występują pętle, w dalszej kolejności wiry i luki.

3. Z analizy wartości liczbowych wzorów określanych metodą Wendta wynika, że na opuszkach palców rąk u kobiet częściej realizują się wzory o mniejszym stopniu komplikacji mor­

fologicznej, u mężczyzn przeważają wzory bardziej skomplikowane. U obu płci wzory o wyższym stopniu morfolo-

Babcia x Dziadek (rodzice ojca)

Babcia x Dziadek (rodzice ojca)

I dłoni prawej u badanych osób Naj­

mniejsza zaś na palcach II i III lewych dłoni.

Podobne wyniki przedstawili S.

Marcinkiewicz i T. Jelisiejew. Najwię­

kszą liczbą listewek na poszczegól­

nych palcach rąk odznaczają się ojco­

wie i synowie. Matki i córki charakte­

ryzują się mniejszą liczbą listewek w porównaniu z ojcami i synami. Dzie­

dziczenie liczby listewek na poszcze­

gólnych palcach rąk nie wykazuje związków z płcią.

prawa _____l_

____H_

__ m_

___ IV

v

lewa _____l_

____H_

___ III IV V

10x 10 12x 10 13x21 17 x 15 17x 10

5 4 19 19 18

_4 5_

5^

2

3

15 16 14 16 9

14 15 17 14 9 8 9 8 18 23

13x20 7x 10 12x 19 14 x 19 6 x 18 13x 11

12x7 14 x18 17x18 11 x 16

12 14 12 22 18

10 12 13 17 17

13 12

3

16 15 16 20 10

10 10 21 15 10

5 8 12

8 2 12x 16

14 x 15 17 x 14 22x20 18x 10

11 2 1

3 16 11 20 15

19 21 11 8 8

19x23 14x 17 16 X 17 20x20 25 x 18

11 12 10 6 4

14x26 10x3 15 x 13 20x22 13 x 15

12x 14 7x11 23 x 13 11 x20 11x16

3_

8_

_6_

_9 4 11x3

12x8 10x6 6x9 4x4

18x 19 8x9 11 x 16

9 x 20 5x 16

14 x- 16 x- 18 x4 24 x- 19x1 prawa

_____l_

____ll_

___lll_

___IV V lewa _____l_

__ ll_

___ III IV V

8x5 -x 8 13 x 12

12x8 3x2

7 x- 21 x- 16 x- 19 x- 13x5

2. Jeżeli oboje rodzice należą do kategorii środkowej L x L, wówczas dzieci należą w większości do tej sa­

mej kategorii. W kategoriach skraj­

nych liczebności dzieci są mniejsze i zbliżone do siebie.

3. Jeżeli rodzice należą do kategorii skrajnych A x W, wówczas większość dzieci należy do kategorii środkowej, a pozostałe w przybliżeniu równomier­

nie zajmują kategorie skrajne.

Opisany rozkład liczebności dzieci w kombinacjach kategorii wzorów ro­

dziców świadczy o genetycznym uwa­

runkowaniu analizowanej cechy oraz bezpośrednim jej dziedziczeniu.

(9)

BIBLIOGRAFIA

4.

Redakcja „Problemów Kryminalistyki”

zdopiskiem- prenumerata „PK"

gicznej komplikacji występują częściej na palcach prawej ręki.

4. Najczęściej spotykaną kombina­

cją wzorów na palcach rodziców są kombinacje L xW i L x L. Najrzadziej występującą kombinacją u rodziców jest kombinacja A xA.

5. Wkombinacjach wzorów na pal­ cachrąkwiększość dzieci posiada for­ my rodziców.

6.W niektórych, zwłaszcza liczniej reprezentowanych kombinacjach, z różną częstością wystąpiłyu dzieciod­

mienne typy wzorów. Ich charakter i częstość są zróżnicowane dla po­

szczególnychpalców rąk.

Badanie rozkładów i charakteru związków uwzględnionych cech daktyloskopijnych stanowi podstawę do następujących wniosków:

1.W rozpatrywanych kombinacjach wzorów większość dzieci wykazuje podobieństwo do rodziców, co po­

twierdza genetyczne ich uwarunkowa­ nie.

2. Wśród typów wzorów stwierdzo­ nojednocześnie występowanie u dzie­ ci odmiennych ich wariantów niż uro­

dziców. Obecność u dzieci form od­ miennychw stosunku do obojga rodzi­ ców utrudnia interpretację genetycz­

nych związków w układzie listewek skórnych.

3. Dziedziczenie typuwzorunie jest sprzężone z płcią, jest ono zdeter­

minowane genetycznie.

4. Nie zaobserwowano w procesie dziedziczenia typu wzoru przewagi któregokolwiek z rodziców. Jakkol­ wiek mogąistnieć czynniki warunkują­ ce większy lub mniejszy udział matki czy ojca w zależności od ich potencjal­

nych, biologicznych możliwości, nie jestto jednak związane ze zróżnico­ waniempłciowym.

5. Badane cechy daktyloskopijne mają charakter polimeryczny, tzn. że w przypadku gdy rodzice są do siebie podobni (należą do tej samej klasy), większość dziecijestrównież podob­

na dorodziców,gdyzaśrodzice różnią się od siebie, dzieci zajmują miejsce pośrednie lub mogą być podobnebar­

dziej do ojca lubdo matki.

6. Wpływ na rozmieszczenie po­

szczególnych typów wzorów mają głównie autosomy oraz w niewielkim stopniuchromosom płciX.

Należność zaprenumeratę należy wpłacać nakonto:

Centralne LaboratoriumKryminalistyczne 10201101-900368-300-201 -PLN

PKO BP XOddział Warszawa informuje, że koszt prenumeraty czasopisma

na rok2000wynosić będzie

80 złotych

Zamówienia prosimy kierować dokońca grudnia br.

pod adresem:

Redakcja„Problemów Kryminalistyki” CentralneLaboratorium Kryminalistyczne KGP

00-583 Warszawa, Al. Ujazdowskie 7

7. Grzeszyk Cz.: Daktyloskopia, PWN, Warszawa 1992.

8. Grzeszyk Cz.: Badanie linii papilarnych udzieci upośledzonych umysłowo (cho­

rych na fenyloketonurię i z zespołem Downa), „Problemy Kryminalistyki", 1973,202,20-24.

9. Jędrzejczyk L.,Szyroki L.,Sagan Z.:

Zmianywobrazie linii papilarnychwy­ wołane chorobami, „ProblemyKrymina­

listyki". 1985,167, 91-96.

10. Sawostianik W., Marcinkiewicz S.:

Badania nad dermatoglifami palców rąk Cyganów polskich, „Materiały i Pra­ ce Antropologiczne", 1972, 83, 309- 333.

11. Orczykowska-Świątkowska Z.: Ba dania nad zmiennością i dziedzicze­

niem listewek skórnych, „Materiały i Prace Antropologiczne", 1964,65, 91- 122.

12. Rogucka E.: Zróżnicowanielistewek skórnychna opuszkach palców rąk w populacji polskiej, „Materiały i Prace Antropologiczne", 1968, 76,127-142.

13. Szczotkowska Z.: Antropologia w do­

chodzeniu ojcostwa, PWNWarszawa, 1985.

14. Woron M., Orczykowska-Świątko­

wskaZ.: Odziedziczalność wskaźnika intensywności wzorów daktyloskopij­

nychi jego zastosowanie przy docho­

dzeniu ojcostwa, „Materiały i PraceAn­ tropologiczne”, 1988,109,141-155.

1. BocheńskaZ.: Dziedziczenie listewek skórnych na palcach człowieka, „Mate­ riały i Prace Antropologiczne", 1964,65, 123-172.

2.Buchwald W.: Układ listewek skórnych na opuszkach palców rąk u ludności Polski północnej, „Przegląd Antropolo­

giczny", 1981, 47,1,83-96.

3. BuchwaldW.: Wewnątrzrodzinne zróż­ nicowanie opisowych cechdermatologi­

cznychrąk, „Przegląd Antropologiczny", 1985, 51,1-2, 55-64.

Buczek A.: Liniepapilarne naopusz­

kachpalców rąkwłocławskich czwora­ czków, „Problemy Kryminalistyki”, 1969,80-81,617-624.

5. Budnik A.: Odziedziczalność cech dermatoglificznych człowieka - próba nowego podejścia metodycznego, WAM,seria Antropologia, 19 Poznań, 1991.

6. Grzeszyk Cz.: Badania nad dziedzicze­

niem minucji linii papilarnych i wykorzy­ stywanie ich wyników wdochodzeniu ojcostwa i macierzyństwa, „Problemy Kryminalistyki", 1973,103, 372-409.

Cytaty

Powiązane dokumenty

Rodzice dzieci uczestniczących w terapii ręki z wykorzystaniem zabaw plastycznych podkreślają często, że zaczynają one samorzutnie włączać w swoją aktywność dotąd

palec; skpoeo- oglądam) - zajmuje się badaniem śladów linii papilarnych opuszek palców. Daktyloskopia- szerokie znaczenie- zajmuje się badaniem śladów linii

Dwa punkty materialne poruszają się na płaszczyźnie po torach będących liniami prostymi przecinającymi się pod kątem α.. Obliczyć, w którym momencie odległość

[r]

W artykule przedstawiono analizę strukturalną ręki w celu zbadania możliwości jej ruchu zależnie od liczby członów, par kinematycznych oraz sposobu ich

Zbiór wszystkich endomorzmów liniowych z dziaªaniem dodawania przeksztaªce« i ich skªadania jest przykªadem nieprzemiennego pier±cienia.. Automorzmy dowolnej przestrzeni liniowej

Najwyższą skuteczność (zarówno w przypadku układu żył w dłoni, jak i odcisku palca) zaobserwowaliśmy przy użyciu metody k-Najbliższych Sąsiadów oraz meto- dyki

[r]