Beata Grubska
Dziedziczenie wzorów
Materiał i metody Charakterystyka materiału Listewki skórne na dłoniach i sto
pach ludzkich tworzą charakterystycz
ne wzory, które wykazują w popula
cjach wielkie bogactwo i różnorodność typów oraz ogromne zróżnicowanie indywidualne szczegółów. Typy wzo
rów listewkowych są cechami dziedzi
cznymi, które przechodzą z rodziców na potomstwo, najczęściej komple
ksowo jako całe zespoły cech. Dzie
dziczenie listewek skórnych nie pozo- staje jednak w sprzeczności z zasadą indywidualności ich szczegółów. Li
stewki skórne należą do cech morfolo
gicznych całkowicie niezależnych od środowiska postembrionalnego. Brak wpływów o charakterze egzogennym na wzory linii papilarnych świadczyć może o pierwszorzędnej roli genotypu w indywidualnym zróżnicowaniu ich w embriogenezie. W trzecim miesiącu życia embrionalnego u płodu ludzkie
go H. Cummins i K. Bonnevie stwier
dzili występowanie bardzo wypukłych opuszek. Do końca trzeciego miesiąca życia płodowego granica między na
skórkiem i tkanką łączną tworzy równą płaszcznę. W czwartym miesiącu ży
cia płodowego zmniejsza się tempo wzrastania opuszek i skóra na skutek zmniejszonego napięcia zaczyna się fałdować. Przyczyną tego pofałdowa
nia są wrastające w naskórek brodaw
ki skórne, w których rozwijają się na
czynia włosowate oraz zakończenia nerwów czuciowych. Na szczycie li
stewek znajdują się również ujścia gruczołów potowych. Typy pofałdowa
nia zależą głównie od grubości na
skórka i od wypukłości opuszek. We
dług K. Bonnevie im naskórek jest grubszy, tym poduszeczka jest bar
dziej spłaszczona. W. Abel i J. Biegart
wiążą różne ukształtowania listewek skórnych ze stopniem uwypuklenia poduszeczki podpalcowej. Im silniej
sze jest to uwypuklenie, tym częściej realizują się wiry i pętle, a przy słabym uwypukleniu pozostająłuki. O. Schla- ginhauffen przyjął również hipotezę, że układ listewek skórnych jest zwią
zany ze stopniem uwypuklenia opu
szek. Według niego zamknięte syste
my listewek są wrażliwsze niż otwarte, co może być potwierdzeniem wysuwa
nej sugestii, że typ wzoru kształtuje się w zależności od grubości naskórka.
Zatem wiry - wzory zamknięte - two
rzące się w warunkach naskórka cien
kiego - byłyby tym samym wrażliwsze.
Przekonujące są zatem sugestie, że napięcie naskórka znajduje swój wy
raz w różnym ukształtowaniu się wzo
rów.
W czwartym miesiącu ciąży listewki skórne na palcach, dłoniach i stopach są już całkowicie wykształcone i od tego czasu nie ulegają przemianom, a nawet regenerują się w tej samej for
mie w przypadku zniszczenia naskór
ka. Nauka o dziedziczeniu listewek skórnych narodziła się w ostatnich la
tach ubiegłego stulecia, a jej pionie
rem i twórcą był F. Galton. Sformuło
wał on zasadę indywidualności liste
wek skórnych i udowodnił matematy
cznie, że wystąpienie identycznych odbitek palców u dwu osobników jest niemożliwe, gdyż prawdopodobień
stwo takiego zdarzenia jest niezwykle małe. W 1892 roku F. Galton zapo
czątkował badania nad dziedzicze
niem listewek skórnych. Nie był on pierwszym badaczem, który zauwa
żył, ze listewki skórne u spokrewnio
nych osób często tworzą bardzo podo
bne wzory, lecz jego dziełem było za
stosowanie po raz pierwszy naukowej metody do analizy tego zagadnienia.
Porównywał on częstość zgodnych wzorów na palcach u rodzeństwa z częstościami zgodnych wzorów w kontrolnej serii osobników niespo- krewnionych. Stwierdził on, że czę
stość zgodnych wzorow u rodzeństwa jest większa, niż należałoby tego teo
retycznie oczekiwać. W serii kontrol
nej teoretyczna i rzeczywista liczba zgodności była bardzo podobna. Ta analiza F. Galtona po raz pierwszy wykazała, że typy wzorów listewko
wych są cechami dziedzicznymi. Za
początkował on również w dermato- skopii metodę liczenia listewek skór
nych. Jest to metoda dokładna i obie
ktywna, umożliwiająca stosowanie matematycznych metod do badania zmienności i dziedziczności tej cechy.
Celem niniejszej pracy jest analiza ilościowa i jakościowa oraz proces dziedziczenia wzorów występujących na opuszkach palców w czterech ro
dzinach (tab. 1). Przeprowadzone analizy są niejako próbą rozszerzenia i pogłębienia dotychczasowych opra
cowań zagadnienia zróżnicowania i dziedziczności listewek skórnych na opuszkach palców rąk.
Podczas opracowania materiału po
służono się systemem klasyfikacji wzorów M. Lestrange zmodyfikowa
nym przez Z. Bocheńską (1964) i E.
Rogucką (1968). W klasyfikacji tej wy-
linii papilarnych na opuszkach
palców rąk
u 5 Tabela 1
A
Rodzina I
A A A
T
Palec I Palec II Palec IV Palec VP
L
Córka LWL2 WL2 WL2 WL2 Lr L W1 W1 Lr |_M Matka
|_M L Lr L L L L W1 WL2
r
A A A A A A
A A A A
L
R
WL2 L L T L W1 L L
Syn L
LM lr |_M L A L L lr lr L L
Lr WL2
WL2 WL2 W1 W1
w1
LW1
Rodzina II
w w
Palec IV Palec V Palec II Palec III
Palec I
L L
W2
Córka L LL2 T A L L L
L T L L
Matka
W2E w
1 w
1 w1 w1 LMw
1 w1 L LW1
W1 L L L L L L L L
WL
2
L L L
L L
L L L
L L
L/r
Synw1 w
1w
1w
1WL2 L L L L
Lm W1
w
1 L LL L L L
L
WL2 L L LR L L L L L L
Rodzina 111
r
Palec I Palec II Palec III Palec IVP L
P L P L
L L L L L
Córka L
Lr Lr |_M
L L L L L
Matka L
L L L L L L
L L L L
W1 W1
L L L
L L
|_M LR
L L
L L L L L L
Syn
Lr
W1 W1 w1 L L
L L L L
Ojciec
Lr WL2
WL2 W1 W1
WL2 WL2 L
WL2 L L L W1 L L L L
L W7
Typy wzorów występujące na opuszkach palców rąk w badanych rodzinach Types of patterns occurring on finger tips m hands of examined families
Brak palca
różnione są wzory podstawowe, formy pośrednie i kierunek wzoru (ryc. 1).
Do wzorow podstawowych i pośred
nich należą.
A-luk,
W2 - wir dwucentryczny, T - namiot,
- wir dwucentryczny eliptycz
ny,
L - pętlica,
WL2 - wir dwupętlowy, Lr - pętlica rakietowa, r - pętla gamma,
j Ojciec j Dziadek
(ojciec ojca)
P WL2
Dziadek (ojciec matki) Dziadek
(ojciec ojca) Dziadek
(ojciec matki) Dziadek
(ojciec ojca)
Babcia (matka matki) Babcia (matka ojca) Babcia (matka matki) Babcia (matka ojca) Babcia (matka matki) Babcia (matka ojca)
P WL2
P WL2
L WL2
L WL2
P WL2
L WL2
P WL2 L
WL2
L WL2
P W1
P W7
p
w7
L W7
L
iT
p L*
P W7 L
W1
Palec III
Palec V W2
P
W2E
W2E
w2
w2
W2E W2E
w
2w
2L W2
W
2E
i Ojciec
w*
Ryc. 1. Klasyfikacja wzorów listewek skórnych na członach opuszkowych palców rak (wg M Lestran- gc, 1953 - w modyfikacji Z Bocheńskiej i E. Roguc- kiej, 1968)
Fig. 1. ofpiUlernsofderiiiiil ridgcs on Jhigcr lip iii hand< (accordntg ro M. Lcstrange, 1953 - ntodifi- cation by Z Bocheńska and E. Rogucka. 1968)
RodzinaIV
Córka
L L L L
L L L
Córka L
L L L L
L L A
L L L
L L
L L
WL2 L W1 L L L L L L
L
L L L
L L
L
L
A A A L
A A A L
A
Tabela 2
Wartość 1 Analizawartości liczbowych wgWendta 2
3 4 5
6
7
Tabela 3
Córka
39
43 42
32 46 37
58
49 42
40 51
61 40 45
46
55 63
47
10 45 54 45
62 43 49
Wskaźnikintensywnościwzorów w badanychrodzinach lndex of patiem intensity inexaminedfamilies
Wartości liczbowe wzorów na opuszkach palcówrąkwg G.G. Wendta Numerical values of patterns on fingertipsinhands, accordingto G.G. Wendt
- gdy mamydo czynieniazpętląo bardzo małej liczbie listewek i trzeba rozstrzygnąć jednoznacznie, czyjest to pętla o wartości 3 czy 4,
- wprzypadkuwirów, gdy sąwątpli
wości, czy są one asymetryczne o wartości 6, czy owartości7.
W ww.przypadkach liczono listewki leżące na przecięciu linii łączącej cen trum trójpromienia icentrum wzoru.
Wskaźnikiem intensywności wzo rów- IMW - nazywamy sumęwartości liczbowych na 10palcach rąk danego osobnika. Termin ten zastosowali po raz pierwszy H. Cummins iK.Stegger- da w 1935 roku dla wskaźnika zwią
zanego z liczbątrójpromieni.
Metodę oznaczenia różnych typów wzorów wartościami liczbowymi za leżnie od ich stopnia skomplikowania wprowadził do analizy listewek skór nych G. Geipel. (M. Woron, Z. Orczy- kowska-Swiątkowska,1988), F.Keiter zaśzastosował pięć oznaczeń zuwz ględnieniem form pośrednich (A=1, L=3,W=5).Wartościamitymi oznaczał wzory na poszczególnych palcach, następnie sumował te wartości, aby uzyskaćjednącharakterystykęliczbo wą dla każdego osobnika.
Metodę wartości liczbowych udo
skonalili K. Brodhage i G.G. Wendt wyróżniając cztery formyprzejściowe międzyzasadniczymi typami wzorów.
System wartości liczbowych G.G.
Wendta został wykorzystany w niniej
szej pracy. Wzory na palcach rąk oz naczono wartościami liczbowymi na podstawie definicji poszczególnych kategorii od 1 do 7, zamieszczonymi w pracyG.G. Wendta (tab.2).
W dwóch przypadkach, przy ozna
czaniuwartości liczbowych, potrzebne jest liczenie listewek:
Syn Matka Matka
Babcia (matka matki) Babcia (matka ojca) Ojciec Dziadek
(ojciec matki) Dziadek
(ojciec ojca)
L L
L L
Ojciec Babcia (matkamatki)
Dziadek (ojciec matki)
Babcia (matka ojca)
Dziadek (ojciec ojca)
L L
Palec IV L L WL2
L L Palec II
P T
PalecIII P L
L
15
L
15
Rodzina1 66
Palec V P L
Wartość IMW Rodzina II
60
RodzinaIII 50
Rodzina IV 37,46 L
W7
L
15 r
15
Palec I
P I
15 i
L
15
p L W1
L
w7 W7
L
Lr
W2
Lm- pętlica muszlowa, L/r - wzórzłozony, W1 - wir jednocentryczny, Wat - wir atypowy.
Ww - wir wielospiralny.
Definicje wzorów Wszystkie łuki bez trójpromienia tuki namiotowe ztrójpromieniem
Pętle przechodzące w łuki, tj. pętle z najwyżej dwoma dającymisię policzyćlistewkami
Pętle, którychnie ujętow punkcie 3 i 5
Pętlemuszelkowe i rakietki przechodzące w jednocentryczne i dwucentryczne wiryoraz podwójne pętle, jednak jeszcze bez
możliwościpoliczenia listewekpo drugiej stroniewzoru Jednocentryczne i dwucentryczne wiry,wktórych liczba listewekpo jednej stronie wzoru wynosinajwyżej połowę wartości drugiej strony
(wiry asymetryczne)
Wiry jednocentryczne idwucentryczne, jeżeli niepasują do punktu6.
Tu zalicza się teżwiry atypowe z więcej niż dwoma trójpromieniami
Klasa
S C M
10-19 20-29
30-39 1 1 2
40-49 2 1 3 1 5 3
50-59 1 1 1 1 1
60-70 2 1 2
Dziedziczenie wzorów
B 1
Tabela 4 Zróżnicowanie wskaźnika intensywności wzorów w badanym materiale
Discrimination of pattern intensity index in examined materiał
Wyniki badań
nad dziedziczeniem wzorów
Najczęściej u obu pici występuje przedział IMW 40-49 (tab. 3, 4). Róż
nice u obu pici w częstościach wystę
powania w poszczególnych klasach są małe. Jest to zgodne z wynikami uzyskanymi przez G.G. Wendta. Z otrzymanego rozkładu liczebności osobników w poszczególnych klasach wynika, że wskaźniki IMW dzieci mają wartości w przybliżeniu zgodne z war
tościami wskaźników IMW rodziców.
Wnioski G.G. Wendta uzyskane na podstawie obliczonych przez niego wskaźników potwierdzają, ze wskaź
niki IMW dzieci mogą mieć wartości nie więcej niż 25 jednostek poza war
tościami wskaźników IMW u rodziców (nad wyższą lub pod niższą). Tylko u około 5% dzieci wskaźniki IMW są wię
ksze o 10 jednostek od wskaźników rodziców.
Badania przeprowadzone przez Z.
Orczykowską-Świątkowskąi M. Wero
na nie w pełni potwierdziły wnioski G.G. Wendta, różnica bowiem między wskaźnikami dzieci i rodziców w dwóch przypadkach przekroczyła gra
nice wyznaczone przez Wendta. Jed
nak w obu seriach zaznaczyły się po
dobne prawidłowości. Zróżnicowanie wskaźnika intensywności wzorów w
Analiza jakościowa wzorów wg Wendta w badanych rodzinach
skonalszy środek identyfikacji czło
wieka.
U płodu listewki skórne wraz z mi- nucjami są już w czwartym miesiącu ciąży całkowicie wykształcone i pozo-
stopniu chromosomy płci X. Zdaniem tego autora minucje dermatoglifów rę
ki ludzkiej (szczególnie palców) są dziedziczone przez potomstwo w do
statecznie wysokim stopniu, aby mo
gły być włączone do grupy najpoważ- stają niezmienione do końca życia osobniczego (zwiększają tylko swoje wymiary). Stwierdzono, że ukształto
wanie się dermatoglifów uwarunkowa
ne jest głównie genotypem, czyli ze
społem wszystkich genów danego or
ganizmu warunkujących jego właści
wości dziedziczne.
Historycznie rzecz ujmując niewiele było badań poświęconych genetyce listewek skórnych i ich minucji, a wyni
ki w większości przypadków były sprzeczne ze sobą. Przykładem po
wyższego mogą być wyniki uzyskane przez S Ókrósa (1965), Ch. Steffensa (1965) i M. Okajimę (1966). S. Ókrós uważał, że dziedziczenie minucji ro
dziców jest tak znaczne, że na tej pod
stawie można ustalić ojcostwo, Ch.
Steffens natomiast zajął zupełnie inne stanowisko; godząc obu badaczy przyjął wariant częściowego dziedzi
czenia minucji. Warto zaznaczyć, że metody badań stosowane przez po
wyższych uczonych mają dziś znacze
nie historyczne.
W rodzinie I na palcu wskazującym prawej ręki u ojca i syna występuje minucja w postaci oczka. U ojca wy
stępuje ono na czwartej pętli liczonej od centrum wzoru pętlicy ulnarnej. U syna występuje ono na 14 linii liczonej od centrum wzoru do środka minucji oczka, we wzorze określonym jako pętlica mała radialna.
W rodzinie III u ojca i syna na kciuku lewej ręki występuje podobny układ centrum wzoru oraz minucje w postaci rozwidlenia drugiej pętli pętlicy ulnar
nej. Wymienione wyżej minucje w po
staci oczka i rozwidlenia są typowymi cechami dziedziczonymi przez dzieci.
Badania nad dziedziczeniem minu
cji przeprowadzone przez Cz. Grze- szyka doprowadziły do stwierdzenia, że wpływ na obecność i rozmieszcze
nie poszczególnych typów minucji ma-
D 1 Liczebność osobników
O
Obecność listewek skórnych na chwytnych powierzchniach palców i dłoni znana była już społeczeństwom pierwotnym, ale prace zajmujące się dziedziczeniem dermatoglifów mają zaledwie stuletnią tradycję. Franci
szek Galton pierwszy stwierdził dzie
dziczenie linii papilarnych.
Z upływem czasu problematyką dziedziczenia linii papilarnych zajmo
wało się coraz więcej badaczy, spo
śród których zasługują na uwagę: Z.
Karl, K. Brodhage, G G. Wendt, G.
Geipel, A. Timinaseff, K. Bonnevie, H.H Newman, S.B. Holt, L.S. Penro- se, a w Polsce: T. Mydlarski, Z. Orczy- kowska-Świątkowska, K. Zajączko
wska, E. Rogucka, Z. Szczotkowska, Z. Bocheńska, Cz. Grzeszyk, D. Lo- esch, S. Marcinkiewicz, W. Buchwald.
Do pierwszych, którzy przeprowadzili badania nad dziedziczeniem minucji, zaliczani są: H. Gruneberg i H.H. New
man.
Minucje są to drobne szczegóły li
stewek skórnych, które dzięki nie
zmienności (w ontogenezie), indy
widualności i niezniszczalności (bez
naruszenia skóry właściwej) odgrywa- ją głównie autosomy oraz w niewielkim badanych rodzinach wskazuje na du- ją niezwykle doniosłą rolę jako najdo-
że podobieństwo stopnia komplikacji wzorów u dzieci i ich rodziców. Jako
ściowo wzory są do siebie zbliżone, o czym świadczy liczba osobników w poszczególnych klasach.
Córka Matka
Matka x Ojciec Syn
Rodzina II
Ojciec Matka
Córka Syn
Matka x Ojciec
Rodzina III
Ojciec Matka
Córka
Matka x Ojciec Syn
Częstości występowania wzorów u dzieci w zależności od kombinacji tych cech u rodziców Frequency of pattern occurrence in children depending upon combination ofthose characteristics in theirparents
Rodzina I
niejszych cech antropologicznego do
chodzenia ojcostwa i macierzyństwa.
Dotychczas przeprowadzone badania potwierdziły dziedziczny charakter
cech dermatoglificznych. Dla żadnej z cech dermatoglificznych nie ustalono jednak modelu dziedziczenia. Rezul
taty badań wskazują, że układ listewek Babcia x Dziadek
(rodzice matki)
Babcia x Dziadek (rodzice matki)
Babcia (matka matki)
skórnych zdeterminowany jest przez większą liczbę genów nie dających się indywidualnie identyfikować.
Babcia x Dziadek (rodzice ojca)
Babcia x Dziadek (rodzice ojca) LxL
Lx L AxL Lx W Lx W
W W W W W
L
L_
L_
L
L_
L, L, L.
L
L_
L L.
L.
L
LxW Lx W Lx W Lx W Lx W
_L T T L L
L L_
A L L
Ax W AxW Ax W Ax W AxW
L L L W W W
W L W W
w w w w L
W L W W L
L L W W
L
L L T W L
Wx L WxL Wx L Wx W LxL
L L L L W
Wx W LxL Lx L WxL LxL
Lx W Wx L WxW Wx W LxL
LxL LxL WxL WxL
Lx L
L L W W L prawa
_____l_
__ ll_
__III ___ IV _ V lewa _____l_
__ ll_
____III IV V
W x Lr Wx A LxL WxLm -| LM x L WxL WxL LR x L Wx l_R LrxL
LxL LxL Lx W LrxW
LmxL
Wx L WxL LxLm Wx W LxL
LxW Lx W LxL L x Lr Lx W
AxW AxW Ax L A x brak
AxLr
LxL LxLR LxL LxL LxL
L L L Lr L prawa
____l_
____ll_
III IV V lewa
_l_
____ ll_
___III IV
V
Lx W TxLm TxL LxW LxL
W L L
L
L L L
L?
|_M
LxL WxL Lx W LrxLr LxL
L W L
Li
L LM
L L L W
L L W L*
L
L L L L Lr
Lr
A L
|_M L
L L W
Li
L W_
W
Li
W i R
w
L W
L W
W L W [_M
Babcia x Dziadek (rodzice ojca) )
Ojciec
prawa ____l_
____ll_
___ m_
___IV
y
lewa ____ l_
____jl_
___lll_
B
Rodzina IV
F
Matkax Ojciec Córka CórkaMatka Ojciec
L
Analiza dziedziczenia wzorów na opuszkach palcówrąk
Z analizy tabeli wynika, że w przy
padkach gdy rodzice należą do tych samych kategorii cech (LxL, Wx W), u dzieci dominują wzory tej samej ka tegorii courodziców.
Sytuację taką obserwujemywrodzi nie I Na palcach III i V prawej i lewej rękiurodziców występują pętlice. Pęt lice obserwujemy także na III palcu prawejręki ucórki oraz V palcu prawej ręki iIII, Vpalcu lewej ręki u syna.
W rodzinieII pętlice występująna V palcu prawej ręki oraz liii palcu lewej ręki uobojga rodziców. Wzory tedzie- Na podstawiebadań rodzin można stwierdzić podobieństwa i różnice mię dzy rodzicami i dziećmi. Dane te do
starczają informacji o dziedziczeniu cech dermatoglificznych oraz o czę stościach realizowania się u potom
stwacechfenotypowo odmiennych.
Badania współzależności między cechamijakościowymi wzorów dzieci irodzicówprzeprowadzono za pomo cą tabel asocjacji (tab.5).
W tabelach zostały przedstawione częstości pojawiania się określonych typów wzorów u dzieci wzależności od kombinacji tych cech u rodziców
Częstośćpojawiania się określonych typów wzorow u dzieci w zależności od kombinacjiwzorow u rodziców
dziczą się na tych samych palcach zarówno u córki, jak i u syna z wyjąt
kiem I palca lewej ręki u córki, na którym wystąpił wir. W rodzinie tej u rodziców matkipętlice występująna V palcu prawej ręki i III, V palcu lewej ręki Pętlice na tychpalcach obserwu
jemytakże u matki.
U rodziców ojca pętlice występują na palcuII, III, V prawej ręki oraz wszy
stkich palcach lewej ręki. U ojca pętlice obserwujemyna palcach II, III iVpra
wej ręki oraz I,IIiIIIlewej ręki, Wrodzime IIIpętlice u rodziców wy
stępują na palcachI. II i V prawej ręki oraz I, IV i V lewej ręki Na tychsamych palcachwystępują oneu córki orazu syna. U rodziców matki pętlicewystę
pują na III i IV palcu lewej ręki i dzie dziczą się na tychpalcachumatki. U rodziców ojca pętlice występują na V palcu prawej ręki oraz I, II i V palcu lewej ręki. Na tych samych palcach występują one u ojca.
W rodzinie IVpętlice występują na wszystkich palcach oburąk u rodziców z wyjątkiemII palca lewej ręki. U oby dwu córek na większości wyżej wy mienionychpalców odziedziczonezo stały pętlice po rodzicach. U rodziców matkipętlice występująna palcach III i V prawej ręki oraz I, III, IV i V lewej ręki. U matki występująone na tych samych palcach co ujej rodziców. U rodziców ojca pętlice występują na palcachIII i V prawej ręki orazV lewej ręki. Napalcachtych u ojcawystępują takżepętlice.
Babcia x Dziadek (rodzicematki)
Wzórwirowyw rodzinie II występuje u rodziców matki na palcach IV prawej i lewej ręki. Niedziedziczysię jednak u córki. Urodzicówojca wzór wirowy występuje na palcach I prawej ręki.
Dziedziczy się on natym palcu także u ojca.
W rodzinie IIIwzórwirowy występu je u rodziców ojca na palcach III i IV prawej ręki. Wzór ten występuje na tych samych palcach uojca.
Wzórwirowyw rodzinie IV występu je u rodzicówmatki na palcu IV prawej ręki. U córki występuje na tym palcu pętlica. Jeżeli rodzice należą do dwóch kategoriisąsiednich (AxL, Lx W), wówczas wzory u dzieci najczęś
ciej występują w jednejzkategorii ro
dziców.
W rodzinie I, II i IV występuje kom binacja wzorów A x L na opuszkach palców u rodziców U dzieci nabada
nych opuszkach palców obserwujemy wówczas pętlice.Wyjątek w tymprzy padku stanowi rodzina II. Na palcach II i III prawej rękiobserwujemy umatki namiot, au ojca- pętlicę. U córki na obu badanych palcach występuje wir.
Tentypwzoru na wyżej wymienionych palcach może świadczyć o odziedzi czeniu go po babce (matce matki).
Mimowystępowania wzorów A x L - wir u córki występujena palcuIII lewej ręki.
We wszystkich czterech badanych rodzinach 47 razy wystąpiła kombina
cja wzorów L x W u rodziców. W 16 przypadkach u dzieci wystąpił na ba-
Babcia x Dziadek (rodzice ojca) prawa
____l_
____ll_
___III ___IV ___V lewa ____l_
____ll_
___III iv v
Lx L Ax L LxL Lx L LxL
_L L_
L L
j_
L.
£
L
L
T.
L.
L L
L L WL2
L
k
A L L L
L x A LxA LxL LxA Lx L
WL2x A W1 x A
LxA L x A LxL LxLr
LxL LxL LxLm
LxL
Li
T L L L
L L L W1
L
LR L L L
LxL Lx W1
LxLr
LrxLr
Lx L Lx W2 LrxW' Lx WR W2E x W1
LxL
Tabela 6
Ojciec Matka
Matka x Ojciec Córka Syn
19
13
=
Rodzina II
Ojciec Matka
Córka Syn
Matka x Ojciec
10
Badanie współzależności między cechami ilościowymi wzorów dzieci i ich rodziców
Examination of interdependence between quantitative characteristics of patterns of children and of their parents Rodzina I
liwe typy wzorów, z tym że najwięcej dzieci należy do kategorii pośredniej.
Kombinacja wzorów A x W u rodziców występuje w rodzinie I i IV. W rodzinie I występuje ona u rodziców na palcu II lewej ręki. U córki na tym palcu obser
wuje się wzór wirowy, natomiast u sy
na wzór pętlicowy. Kombinacje A x W danych palcach wzór wirowy, a w 28 przypadkach wzór pętlicowy. W jed
nym przypadku w rodzinie IV przy kombinacji u rodziców wyżej wymie
nionej matka odziedziczyła luk.
W dwóch przypadkach w rodzinie II u matki na palcach II i III prawej ręki wystąpił namiot.
W przypadku gdy rodzice należą do dwóch skrajnych kategorii A x W, wów
czas dzieci wykazują wszystkie moż-
dzieci w różnych kombinacjach kate
gorii rodziców są w większości cech typowe dla poligenicznego sposobu dziedziczenia. Przemawiają za tym statystycznie istotne nadwyżki katego
rii dzieci zgodnie z kategoriami rodzi
ców oraz niedobory w kategoriach znacząco odmiennych od kategorii ro- występujątakże na palcach I, II prawej ręki oraz wszystkich palcach lewej ręki u rodziców ojca. U ojca na wszystkich wyżej wymienionych palcach dziedzi
czne są pętlice, z wyjątkiem II palca lewej ręki, na którym jest łuk.
W rodzinie IV kombinacje wzorów A x W występują na palcach I i II lewej ręki u rodziców ojca. U ojca na wyżej wymienionych palcach są pętlice.
Rozkład kategorii badanych cech
Babcia x Dziadek (rodzice matki)
Babcia x Dziadek (rodzice matki)
dziców. W związku z tym można po
wiedzieć, że dzieci wykazują istotną zależność od rodziców w zakresie ty
pów wzorów na opuszkach palców, ale sposób przekazywania tej cechy z rodziców na dzieci jest skomplikowa
ny.
Analiza liczebności dzieci w po
szczególnych kombinacjach kategorii wzorów pozwala na opisanie następu
jącej prawidłowości:
1. Jeżeli oboje rodzice należą do kategorii skrajnych A x A i W x W, to większość dzieci należy do tej samej kategorii, znacznie mniej do kategorii środkowej, a kategoria skrajnie prze
ciwna jest reprezentowana bardzo nielicznie.
Babcia x Dziadek (rodzice ojca)
Babcia x Dziadek (rodzice ojca) prawa
_____l_
____ ll_
____ill_
___IV V lewa _____l_
_ll_
___III IV
V
18x23 19x 15 17x 14 17x22 16x19
21 14 18 24 23
15 17 10 15 12
13 11 14 21 18
9 10 14 10 12
21 15
13 4 11 21 19
11 5 10 16 4 10
1 3 14 8
29 x 14 19x 14 19x 12 27 x 15 21 X 12
17 x9 20 x9 18x 14 19x 17 21x6
11 10 16 17 15
12 17 10 16
2
2
-x 36 -x19 - x 20 - x brak
- x 22
20x23 12x9 5 x 16 11 x 18
6x14
23 15 14 22 19
8 14 21
18 14 16 10 7 15 x-
11 x- 13 x- 12x- 10x-
18 19 17 17 16
15x21 8x5 7x 15 12x21 7x 15
20 11 13 13 11 11x19
10 x- 16x8 17x14 15x21
9x18 2x 14 -x 16 12 x 10
17x7 10x20
-x11 -x 13 10x13 16x 11
- x 28 -x21 -x 13 -x 9 - x 15
prawa _____l_
__ll_
_lll_
_IV V lewa _____ 1^
___
l£__
m_IV
v
19 x- 10x- 7 x- 15 x- 17x-
Rodzina III
Matka x Ojciec Córka Syn Matka Ojciec
Rodzina IV
Ojciec Matka
Córka Córka
Matka x Ojciec
16
8
Wyniki i wnioski
Rozkład liczebności wzorów u dzieci w kombinacjach kategorii wzorów u rodziców
Z analizy tabeli wynika, że najwię
ksza liczba listewek występuje w palcu
Przeprowadzone badania rodzin wskazują, że analizowana cecha jest w dużym stopniu zdeterminowana ge
netycznie i może być podstawą do oceny prawdopodobieństwa ojcostwa łącznie z innymi cechami dermatogli- fów, jak również z cechami morfolo-
Babcia x Dziadek (rodzice matki) Babcia x Dziadek
(rodzice matki)
gicznymi i grupami krwi. Po dokładnej analizie materiału otrzymano następu
jące wyniki:
1. Wyróżniane typy wzorów poja
wiają się na opuszkach palców u rąk obu płci z różną częstotliwością. Za
równo u mężczyzn, jak i u kobiet naj
częściej występują pętle ulnarne, naj
rzadziej natomiast namioty, pętle gamma, wiry wielospiralne, wzory zło
żone i wiry atypowe.
2. Spośród zasadniczych typów wzorów w najwyższych odsetkach u obu płci występują pętle, w dalszej kolejności wiry i luki.
3. Z analizy wartości liczbowych wzorów określanych metodą Wendta wynika, że na opuszkach palców rąk u kobiet częściej realizują się wzory o mniejszym stopniu komplikacji mor
fologicznej, u mężczyzn przeważają wzory bardziej skomplikowane. U obu płci wzory o wyższym stopniu morfolo-
Babcia x Dziadek (rodzice ojca)
Babcia x Dziadek (rodzice ojca)
I dłoni prawej u badanych osób Naj
mniejsza zaś na palcach II i III lewych dłoni.
Podobne wyniki przedstawili S.
Marcinkiewicz i T. Jelisiejew. Najwię
kszą liczbą listewek na poszczegól
nych palcach rąk odznaczają się ojco
wie i synowie. Matki i córki charakte
ryzują się mniejszą liczbą listewek w porównaniu z ojcami i synami. Dzie
dziczenie liczby listewek na poszcze
gólnych palcach rąk nie wykazuje związków z płcią.
prawa _____l_
____H_
__ m_
___ IV
v
lewa _____l_
____H_
___ III IV V
10x 10 12x 10 13x21 17 x 15 17x 10
5 4 19 19 18
_4 5_
5^
2
3
15 16 14 16 9
14 15 17 14 9 8 9 8 18 23
13x20 7x 10 12x 19 14 x 19 6 x 18 13x 11
12x7 14 x18 17x18 11 x 16
12 14 12 22 18
10 12 13 17 17
13 12
3
16 15 16 20 10
10 10 21 15 10
5 8 12
8 2 12x 16
14 x 15 17 x 14 22x20 18x 10
11 2 1
3 16 11 20 15
19 21 11 8 8
19x23 14x 17 16 X 17 20x20 25 x 18
11 12 10 6 4
14x26 10x3 15 x 13 20x22 13 x 15
12x 14 7x11 23 x 13 11 x20 11x16
3_
8_
_6_
_9 4 11x3
12x8 10x6 6x9 4x4
18x 19 8x9 11 x 16
9 x 20 5x 16
14 x- 16 x- 18 x4 24 x- 19x1 prawa
_____l_
____ll_
___lll_
___IV V lewa _____l_
__ ll_
___ III IV V
8x5 -x 8 13 x 12
12x8 3x2
7 x- 21 x- 16 x- 19 x- 13x5
2. Jeżeli oboje rodzice należą do kategorii środkowej L x L, wówczas dzieci należą w większości do tej sa
mej kategorii. W kategoriach skraj
nych liczebności dzieci są mniejsze i zbliżone do siebie.
3. Jeżeli rodzice należą do kategorii skrajnych A x W, wówczas większość dzieci należy do kategorii środkowej, a pozostałe w przybliżeniu równomier
nie zajmują kategorie skrajne.
Opisany rozkład liczebności dzieci w kombinacjach kategorii wzorów ro
dziców świadczy o genetycznym uwa
runkowaniu analizowanej cechy oraz bezpośrednim jej dziedziczeniu.
BIBLIOGRAFIA
4.
Redakcja „Problemów Kryminalistyki”
zdopiskiem- prenumerata „PK"
gicznej komplikacji występują częściej na palcach prawej ręki.
4. Najczęściej spotykaną kombina
cją wzorów na palcach rodziców są kombinacje L xW i L x L. Najrzadziej występującą kombinacją u rodziców jest kombinacja A xA.
5. Wkombinacjach wzorów na pal cachrąkwiększość dzieci posiada for my rodziców.
6.W niektórych, zwłaszcza liczniej reprezentowanych kombinacjach, z różną częstością wystąpiłyu dzieciod
mienne typy wzorów. Ich charakter i częstość są zróżnicowane dla po
szczególnychpalców rąk.
Badanie rozkładów i charakteru związków uwzględnionych cech daktyloskopijnych stanowi podstawę do następujących wniosków:
1.W rozpatrywanych kombinacjach wzorów większość dzieci wykazuje podobieństwo do rodziców, co po
twierdza genetyczne ich uwarunkowa nie.
2. Wśród typów wzorów stwierdzo nojednocześnie występowanie u dzie ci odmiennych ich wariantów niż uro
dziców. Obecność u dzieci form od miennychw stosunku do obojga rodzi ców utrudnia interpretację genetycz
nych związków w układzie listewek skórnych.
3. Dziedziczenie typuwzorunie jest sprzężone z płcią, jest ono zdeter
minowane genetycznie.
4. Nie zaobserwowano w procesie dziedziczenia typu wzoru przewagi któregokolwiek z rodziców. Jakkol wiek mogąistnieć czynniki warunkują ce większy lub mniejszy udział matki czy ojca w zależności od ich potencjal
nych, biologicznych możliwości, nie jestto jednak związane ze zróżnico waniempłciowym.
5. Badane cechy daktyloskopijne mają charakter polimeryczny, tzn. że w przypadku gdy rodzice są do siebie podobni (należą do tej samej klasy), większość dziecijestrównież podob
na dorodziców,gdyzaśrodzice różnią się od siebie, dzieci zajmują miejsce pośrednie lub mogą być podobnebar
dziej do ojca lubdo matki.
6. Wpływ na rozmieszczenie po
szczególnych typów wzorów mają głównie autosomy oraz w niewielkim stopniuchromosom płciX.
Należność zaprenumeratę należy wpłacać nakonto:
Centralne LaboratoriumKryminalistyczne 10201101-900368-300-201 -PLN
PKO BP XOddział Warszawa informuje, że koszt prenumeraty czasopisma
na rok2000wynosić będzie
80 złotych
Zamówienia prosimy kierować dokońca grudnia br.
pod adresem:
Redakcja„Problemów Kryminalistyki” CentralneLaboratorium Kryminalistyczne KGP
00-583 Warszawa, Al. Ujazdowskie 7
7. Grzeszyk Cz.: Daktyloskopia, PWN, Warszawa 1992.
8. Grzeszyk Cz.: Badanie linii papilarnych udzieci upośledzonych umysłowo (cho
rych na fenyloketonurię i z zespołem Downa), „Problemy Kryminalistyki", 1973,202,20-24.
9. Jędrzejczyk L.,Szyroki L.,Sagan Z.:
Zmianywobrazie linii papilarnychwy wołane chorobami, „ProblemyKrymina
listyki". 1985,167, 91-96.
10. Sawostianik W., Marcinkiewicz S.:
Badania nad dermatoglifami palców rąk Cyganów polskich, „Materiały i Pra ce Antropologiczne", 1972, 83, 309- 333.
11. Orczykowska-Świątkowska Z.: Ba dania nad zmiennością i dziedzicze
niem listewek skórnych, „Materiały i Prace Antropologiczne", 1964,65, 91- 122.
12. Rogucka E.: Zróżnicowanielistewek skórnychna opuszkach palców rąk w populacji polskiej, „Materiały i Prace Antropologiczne", 1968, 76,127-142.
13. Szczotkowska Z.: Antropologia w do
chodzeniu ojcostwa, PWNWarszawa, 1985.
14. Woron M., Orczykowska-Świątko
wskaZ.: Odziedziczalność wskaźnika intensywności wzorów daktyloskopij
nychi jego zastosowanie przy docho
dzeniu ojcostwa, „Materiały i PraceAn tropologiczne”, 1988,109,141-155.
1. BocheńskaZ.: Dziedziczenie listewek skórnych na palcach człowieka, „Mate riały i Prace Antropologiczne", 1964,65, 123-172.
2.Buchwald W.: Układ listewek skórnych na opuszkach palców rąk u ludności Polski północnej, „Przegląd Antropolo
giczny", 1981, 47,1,83-96.
3. BuchwaldW.: Wewnątrzrodzinne zróż nicowanie opisowych cechdermatologi
cznychrąk, „Przegląd Antropologiczny", 1985, 51,1-2, 55-64.
Buczek A.: Liniepapilarne naopusz
kachpalców rąkwłocławskich czwora czków, „Problemy Kryminalistyki”, 1969,80-81,617-624.
5. Budnik A.: Odziedziczalność cech dermatoglificznych człowieka - próba nowego podejścia metodycznego, WAM,seria Antropologia, 19 Poznań, 1991.
6. Grzeszyk Cz.: Badania nad dziedzicze
niem minucji linii papilarnych i wykorzy stywanie ich wyników wdochodzeniu ojcostwa i macierzyństwa, „Problemy Kryminalistyki", 1973,103, 372-409.