Bilans Kapitału Ludzkiego Inwestycje w kadry: jakich pracowników oczekuje polska gospodarka?

(1)

Bilans Kapitału Ludzkiego

Inwestycje w kadry:

jakich pracowników oczekuje polska gospodarka?

Konrad Turek

Uniwersytet Jagielloński

Centrum Ewaluacji i Analiz Polityk Publicznych UJ

(2)

PRELEGENCI

PRELEGENT:

Konrad Turek Uniwersytet Jagielloński, ekspert BKL

MODERATOR:

Monika Dawid-Sawicka Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości

PANELIŚCI:

Tomasz Bardzik Zastępca Dyrektora Operacyjnego / Dyrektor Techniczny Nowy Styl Group Małgorzata Majewska Ekspert rynku pracy Monster Polska Anna Walewicz-Styczeń Dyrektor Personalny ANKOL Sp. z o.o.

(3)

3

Plan prezentacji

1. Zmieniający się rynek pracy i ścieżki kariery

2. Uczenie się osób dorosłych w Polsce i w podkarpackim 3. Strategie rekrutacyjne

4. Inwestycje w kadry

5. Podsumowanie

(4)

Zmieniający się rynek pracy i ścieżki kariery

• Zmniejszenie się zasobów siły pracowniczej

• Starzenie się ludności

• Globalizacja i migracje

• Postęp technologiczny

• Wartość dyplomu zdewaluowana

• Zapotrzebowanie na wiedzę, umiejętności i kwalifikacje

• Wzrost znaczenia usług

• Organizacje przyjaznej pracownikom

• Zmiana (destandaryzacja) ścieżek kariery zawodowej, częstsze zmiany pracy i zawodu

• Opóźnienie wejścia na rynek pracy

• Wydłużenie okresu aktywności zawodowej

• Elastyczne formy zatrudnienia

• Otwarty model kariery

Od rynku pracodawcy do rynku pracownika

Coraz szybsze zmiany

Rosnąca rola uczenia się przez całe życie

Rynek Kariera zawodowa

(5)

Rozwój kapitału ludzkiego

Aktywność edukacyjna

Czynniki indywidualne

Uwarunkowania zewnętrzne Środowisko pracy

Kapitał ludzki nie jest zasobem stałym, może wzrastać i spadać

Potencjał ludzki nie musi być w pełni wykorzystany

(6)

UCZENIE SIĘ OSÓB DOROSŁYCH W

POLSCE

(7)

Kiedy ostatnio?

19% w ostatnim roku

11% 1-4 lata temu

9% więcej niż 5 lat temu

23% nie potrafi określić

37% nigdy

81%

14%

5%

nie uczestniczył

tak - inne niż BHP, Ppoż tak - tylko BHP, Ppoż

Uczestnictwo w kursach i szkoleniach w ostatnich 12 mies.

Źródło: BKL – Badanie Ludności 2012.

Od lat bardzo niski jest udział Polaków w kursach, szkoleniach, studiach

podyplomowych, warsztatach i jakichkolwiek innych formach edukacji po zakończeniu kształcenia formalnego.

(8)

29

15

12 13

11 35

19

14

17

14

0 5 10 15 20 25 30 35 40

W jakiejkolwiek formie

Kursy/szkol. Kursy/szkol.

nieobow.

Samokształc. Eduk. formalna

podkarpackie Polska

• 35% dorosłych Polaków w jakikolwiek sposób podnosiło swoje kompetencje

• W nieobowiązkowych kursach i szkoleniach uczestniczyło 14% dorosłych Polaków, zaś 5% uczestniczyło w kursach obowiązkowych (łącznie 19%)

• Poprzez samokształcenie rozwijało swoje umiejętności 17% dorosłych Polaków

• 65% dorosłych Polaków w żaden sposób nie rozwijało swoich kompetencji

• 1/3 osób w wieku powyżej 30 lat nigdy nie uczestniczyła w żadnych szkoleniach

Podnoszenie kompetencji w ostatnich 12 miesiącach wśród osób w wieku 18-59/64 lata (w %)

2 0 1 3 r .

(9)

Uczestnictwo w kształceniu pozaformalnym i samokształceniu

w ostatnich 12 miesiącach wśród osób pracujących w wieku 25-

59/64 (2010-2013)

(10)

Aktywność edukacyjna pracujących Wykształcenie

Wiek/etap kariery

Zawód

Forma pracy, wielkość firmy M. zamieszkania

(wielkość, wojew.) Płeć

Od czego zależy zaangażowanie w aktywność edukacyjną pracujących?

(Kursy/szkol., samokształcenie)

Wyższe wykształcenie

Specjal., Kierownicy, Techn. i śred. personel

Etat w dużej firmie Duże miasta

Środkowy etap kariery zawodowej

Małe znaczenie, w zależności od zawodu

(11)

Od czego zależy zaangażowanie w aktywność edukacyjną pracujących?

(Kursy/szkol., samokształcenie)

Aktywność edukacyjna pracujących Wykształcenie

Wiek/etap kariery

Zawód

Forma pracy, wielkość firmy M. zamieszkania

(wielkość, wojew.) Płeć

Wyższe wykształcenie

Specjal., Kierownicy, Techn. i śred. personel

Etat w dużej firmie Duże miasta

Środkowy etap kariery zawodowej

Małe znaczenie, w zależności od zawodu

(12)

Uczestnictwo osób pracujących w kursach i szkoleniach oraz w samokształceniu

Wykształcenie i wiek

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

40%

45%

24 29 34 39 44 49 54 59 64

Wiek

Uwagi: Uśrednione przewidywane prawdopodobieństwo dla poszczególnych jednostek na podstawie modelu regresji logistycznej

Źródło: BKL – Badanie Ludności 2010-2013

Wyższe

Średnie

Zas. zawod.

Niższe

--- Samokształcenie ― Kursy i szkolenia

(13)

Uczestnictwo osób pracujących w kursach i szkoleniach Zawód i wiek

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

40%

45%

24 28 32 36 40 44 48 52 56 60 64 Wiek

Uwagi: Uśrednione przewidywane prawdopodobieństwo dla poszczególnych jednostek na podstawie modelu regresji logistycznej

spec kier

sred biur

(14)

Stale aktywni i stale bierni edukacyjnie ze względu na zawód (wśród osób pracujących w wieku 25-59/64 lata)

42

37

48

55

61

69

62 60

68

56

26 28

18 15

11 7 10 9 8

14

0 10 20 30 40 50 60 70 80

kier spec sred biur uslu roln rob-w oper rob-n Ogółem

bierni aktywni

Uwagi: Uśrednione przewidywane prawdopodobieństwo dla poszczególnych jednostek na podstawie modelu wielomianowej regresji logistycznej

(15)

Od czego zależy zaangażowanie w aktywność edukacyjną pracujących?

Aktywność edukacyjna pracujących

Wykształcenie

Wiek/etap kariery

Zawód

Forma pracy, wielkość firmy

M. zamieszkania (wielkość, wojew.)

Płeć

Środowisko pracy

Uwarunkowania zewnętrzne Czynniki

indywidualne

(16)

Od czego zależy zaangażowanie w aktywność edukacyjną pracujących?

Aktywność edukacyjna pracujących

Wykształcenie

Wiek/etap kariery

Zawód

Forma pracy, wielkość firmy

M. zamieszkania (wielkość, wojew.)

Płeć

Środowisko pracy

Wymagania/charakter pracy, możliwości Zarządzanie, polityka

firmy

Umiejętności, postawy, know-how, zasoby Zapotrzebowanie na

kompetencje, plany Uwarunkowania zewnętrzne

Lokalny rynek pracy

Prawo Sytuacja gospodarcza Podaż pracowników

i kompetencji Czynniki

indywidualne

Umiejętność

uczenia się Plany, postawy Potencjał

rozwojowy

System LLL

(17)

Kto finansuje szkolenia?

64

12 15

4 3 2

61

16 14

3 3 3

71

9 14

2 3 1

0 10 20 30 40 50 60 70 80

Pracodawca Inna instytucja

Własne pieniądze

Urząd Pracy Finansowanie mieszane

Rodzina, znajomi podkarpackie Polska Polska-pracujący

Pracodawcy finansują większość szkoleń

(18)

STRATEGIE REKRUTACYJNE

(19)

Strategie rekrutacji kadry

STRATEGIE REKRUTACJI

SITA

72%

pełne przygotowanie

34%

niewielkie przeszkolenie

38%

INWESTYCJI

28%

większe doszkolenie

11%

pełne doszkolenie

17%

Źródło: BKL – Badanie Pracodawców 2010-2013

38 11

17

72%

firm – poszukiwało pracownika w pełni lub niemal w pełni przygotowanego do wykonywania swoich obowiązków

14%

firm poszukiwało nowych pracowników w momencie realizacji badania

(20)

Strategie rekrutacji kadry

STRATEGIE REKRUTACJI

SITA

72%

pełne przygotowanie

34%

niewielkie przeszkolenie

38%

INWESTYCJI

28%

większe doszkolenie

11%

pełne doszkolenie

17%

Źródło: BKL – Badanie Pracodawców 2010-2013

34% 39% 11% 16%

Podkarpackie:

(21)

Strategia: Sita Inwestycji

Wielkość firmy

1-9 72 29

10-49 78 22

50-249 82 18

250+ 75 25

Ocena rozwoju przedsiębiorstwa

Stagnacyjne 76 24

Słabo rozwijające się 69 31 Rozwijające się 65 35 Silnie rozwijające się 59 41

Główna branża działalności

Przemysł i górnictwo 69 31 Budownictwo i transport 76 24 Handel, zakwaterowanie, gastronomia 69 32 Usługi specjalistyczne 69 31

Edukacja 91 9

Opieka zdrowotna i pomoc społeczna 84 17

Źródło: BKL – Badanie Pracodawców 2010-2013

Strategie rekrutacji kadry

(22)

INWESTYCJE W KADRY

(23)

Inwestowanie w rozwój kadr

67 67 73

72

64 67

68 64

67

69 68

71 68

73 65

66

Źródło: BKL – Badanie Pracodawców 2013

69%

pracodawców finansowało bądź współfinansowało jakiekolwiek działania mające na celu rozwój kwalifikacji i umiejętności obecnych pracowników.

2 0 1 2

(24)

69 42

40 23

20 17 12

71 46

35 26 21 18 11

0 10 20 30 40 50 60 70 80

JAKIEKOLWIEK DZIAŁANIA Kursy i szkolenia Samokształcenie System oceny kompetencji Konferencje, seminaria, warsztaty

Indywidualne plany rozwoju Dofinans. edukacji formalnej

Polska Podkrpackie

Inwestowanie w rozwój kadr - działania

69%

pracodawców finansowało bądź współfinansowało jakiekolwiek działania mające na celu rozwój kwalifikacji i umiejętności obecnych pracowników.

2 0 1 2

(25)

Wskaźnik dostępności szkoleń

27 23 25

26

25 29

31 25

23

29 26

29 23

29

25 23

WSKAŹNIK DOSTĘPNOŚCI SZKOLEŃ

Liczba pracowników przeszkolonych w ramach kursów i szkoleń

Liczba pracowników zatrudnionych we wszystkich podmiotach

=

Polska = 26%

(26)

Firmy inwestujące w kadry

(2012-2013)

Wielkość firmy

Rozwój firmy Stagnacyjne Słabo

rozwijające się Rozwijające się Silnie

rozwijające się Ogółem

1-9 55 70 78 85 66

10-49 61 74 81 88 71

50-249 82 89 93 95 87

250+ 90 94 96 98 94

Ogółem 55 70 78 85 66

Uwagi: N=26794

Źródło: Uśrednione przewidywane prawdopodobieństwo w oparciu o analizę regresji logistycznej– Badanie Pracodawców 2012-2013

(27)

Firmy inwestujące w kadry

(2012-2013)

rozwijające się Rozwijające się Silnie

1-9 55 70 78 85 66

10-49 61 74 81 88 71

50-249 82 89 93 95 87

250+ 90 94 96 98 94

Ogółem 55 70 78 85 66

Uwagi: N=26794

Źródło: Uśrednione przewidywane prawdopodobieństwo w oparciu o analizę regresji logistycznej– Badanie Pracodawców 2012-2013

41% firm

2% firm, ale pracuje w nich 45%

pracowników

(28)

Strategiczne lub długofalowe podejście do inwestycji w kadry

silnie rozwijające się rozwijające się

słabo rozwijające się stagnacyjne

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

duże średnie małe mikro

82%

62%

49% 47%

80%

62%

45% 43%

72%

53%

36% 35%

61%

39%

25% 24%

System oceny kompetencji; Indywidualne plany rozwoju; Dofinansowywanie nauki pracowników (szkoły wyższe, średnie, zawodowe)

(29)

Ciągłość inwestycji w kadry

46

24 5

25 stale inwestujący

nie kontynuuje

nie dokształcał, ale planuje bierność inwestycyjna

rozwijające się

Rozwijające się

Silnie

1-9 28 44 55 66 40

10-49 ³¹ ⁴⁷ ⁵⁹ ⁷⁰ ⁴⁴

50-249 ⁵³ ⁶⁹ ⁷⁸ ⁸³ ⁶⁵

250+ ⁷³ ⁸³ ⁸⁹ ⁹³ ⁸²

Ogółem ²⁸ ⁴⁴ ⁵⁵ ⁶⁶ ⁴¹

Poprzedni rok Kolejny rok

(30)

Ciągłość inwestycji w kadry

25%

32%

33%

35%

37%

38%

43%

49%

52%

54%

55%

61%

66%

0% 20% 40% 60% 80%

górnictwo i wydobywanie transport i gospodarka magazynowa przetwórstwo przemysłowe handel hurtowy i detaliczny, naprawa pojazdów…

dostawa wody, gospodarowanie ściekami i odpadami oraz…

zakwaterowanie i usługi gastr.

budownictwo usługi administrowania i działalność wspierająca wytw. i zaop. w energię elektryczną, gaz, parę wodną,…

kultura, rozrywka i rekreacja obsługa rynku nieruchomości pozostała usługowa profesjonalna, naukowa i techniczna finansowa i ubezpieczeniowa opieka zdrowotna i pomoc społeczna informacja i komunikacja edukacja

bierność inwestycyjna stała aktywność

Źródło: Badanie Pracodawców 2012-2013

(31)

Inwestowanie w rozwój kadr

Słabe wykorzystywanie potencjału własnych zasobów.

44%

pracodawców w przypadku kursów i szkoleń polegało na usługach firm zewnętrznych

Kursy wewnętrzne czy zewnętrzne?

16

44

tylko kursy wewnętrzne 40 tylko kursy zewnętrzne

kursy wewnętrzne i zewnętrzne

Dlaczego firmy nie inwestują w rozwój?

81 53

45 43 33 31 30 11

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90

pracownicy mają odpowiednie umiejętności koszt szkoleń jest zbyt wysoki kluczowe są inne inwestycje pracownicy nie mają czasu na szkolenia trudne do określonia potrzeby szkoleniowe szkolili ostatnio i nie mają potrzeby brak odpowiedniej oferty szkoleniowej z innych powodów

(32)

PODSUMOWANIE

(33)

Inwestowanie w rozwój kadr

Jakie firmy szkolą pracowników?

• duże

• rozwijające się

• stosujące inwestycyjną strategię rekrutacji

• branże nowej gospodarki

(34)

• Brak strategicznego i długofalowego podejścia do zarządzania rozwojem pracowników

• Słabe poczucie odpowiedzialności pracodawców za rozwój pracowników

• Przekonanie o wystarczających umiejętnościach swoich pracowników

• Dominacja polityki sita (rekrutowania w pełni lub niemal w pełni przygotowanego pracownika)

• Strategii sita sprzyja rynek pracodawcy oraz słaba ochrona zatrudnienia (dylemat: ochrona vs elastyczność?)

• Powolny rozwój gospodarki opartej na wiedzy, małe zapotrzebowanie na rozwój kapitału ludzkiego

Polityka personalna i inwestowanie w kadry:

• Słabe wykorzystywanie potencjału własnych zasobów ludzkich przez polskie firmy do kształcenia pracowników i podnoszenia ich kompetencji.Knowledge Economy Index

PROBLEMY

(World Bank)

• Estonia (13)

• Czechy (17)

• Węgry (18)

• Litwa (21)

• Słowacja (22)

• Łotwa (26)

• Polska (27)

• Rumunia (29)

• Bułgaria (30)

(35)

bkl.parp.gov.pl

Dziękuję za uwagę

Konrad Turek

konrad.turek@uj.edu.pl

Instytut Socjologii Uniwersytet Jagielloński

Centrum Ewaluacji i Analiz Polityk Publicznych